Alþýðublaðið - 14.10.1939, Blaðsíða 1

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
LAUGARDAGUR 14. OKT. 1939.
237. TÖLUBLAÐ
Norskt vélskíp
lendir inn í or-
JnstniNorðnrsjó
OSLO í morgun. FB.
VÉLSKIPIÐ „Kvaloy“
frá Heröya í Noregi
var statt á Vikingebanken
í Norðursjó s.l. mánudag,
þar sem þýzkar sprengju-
flugvélar g’erðu árás á
brezk herskip.
Skipsmenn á „Kvaloy“
segja, að í orustunni hafi
íekið þátt fimm ensk her-
skip og 150 þýzkar flug-
vélar. ,.Kvaloy“ lenti inn
á milli herskipanna og var
í stórhættu. Vörpuðu flug-
vélamar niður fjölda
mörgum sprengikúlum.
Bretar halda því fram,
að nokkrar flugvélar hafi
verið skotnar niður í or-
ustu þessari, en 4 urðu að
nauðlenda, 3 í Danmörku
og 1 1 Noregi. Þjóðverjar
segjast hafa hæft herskip-
in, en því neita Bretar.
C^1^################################
Finnska stjórnin býr sig und
ir að fara frá Helsingfors.
Þrjú hnndrað þnsund manns hafa verið
kallaðir tll vopna tll að verja landið.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
KHÖFN í morgun.
UNGAR opinberar tilkynningar hafa enn borizt af
* samningum Rússa og Finna í Moskva, en almennt er
álitið, að Rússar geri kröfu til þess, að Finnar láti Álands-
eyjar af hendi við þá eða veiti þeim að minnsta kosti heim-
ild til þess, að hafa þar flotastöð.
Erkko utanríkismálaráðherra Finna lét í gær þá von í
ijós, að Rússar myndu reynast sanngjarnir í samningunum
í Moskva, en ástandið er þó talið mjög alvarlegt á Finn-
landi og undirbúningur hefir þegar verið hafinn að því, að
flytja stjórnina frá Helsingfors, ef þörf skyldi gerast.
Um 300 þúsund manns eru nú undir vopnum á Finn-
íandi, en fullyrt er, að Finnar geti kvatt 150 þúsundir
manna til vopna í viðbót við þá. Mestur hluti liðsins hefir
þegar verið sendur til rússnesku landamæranna og hefir
verið ákveðið, að Mannerheim hershöfðingi skuli hafa yf-
irstjórn þess, ef til ófriðar kemur.
Þrenmr pýzkmn
kaíbátum var
sðkkt í gær.
E
Formlegt herútboð hefir
ekki farið fram ennþá, en her-
vörður hefir verið settur við
Omurlegur fundur
í Dagsbrún í gær.
---.....
Aðeins um 80 manns af yf-
ir 2 púsund sóttu fundinn.
---»...
Héðinn vill enga kanphæhkun i vetnr!
(C Á furðulegi atburður
gerðist á fundi í Dags-
brún í gærkveldi, að felld
vár tillagá frá Þórði Gísla-
sýni verkamanni þess efnis,
að skora á alþingi að breyta
lögimum um gengisskrán-
ingu á þann veg, að við út-
réikning á kaupi verka-
manna yrði gengið út frá síð-
asta tíma ársins eftir að verð-
hækkunin er komin fram.
Samkvæmt lögunum á að
taka tillit til við útreikning-
inn á kaupinu meðal verð-
lagsvísitölu 6 síðustu mán-
aða ársins, en tillaga Þórðar
Gíslasonar fór fram á að
gengið yrði út frá verðlag-
inu í desember.
Það eru tvímælalaust hags-
munir Dagsbrúnarverkamanna,
að sleppt sé að taka með, þegar
kaupið verður reiknað út um
áramótin, verðlagið í júní, júlí
og ágúst, því að verðhækkun
var ekki í þeim mánuðum og
með því að taka vísitölu þess-
ara mánaða með, dregur það úr
kauphækkuninni. Með því að
taka hins vegar síðustu mán-
uðina, þeg*ir verðhækkunin
hefir fyrst og fremst orðið,
hækkar kaup verkamanna
mikið meira en ef hinni aðferð-
inni er beitt. Þetta felldi Dags-
brún fyrir atbeina Héðins
Valdimarssonar, en samþykkti í
þess stað að skora á alþingi að
afnema þær greinar gengislag-
anna, sem fjalla um kaupgjald-
i«!
Hvaða þýðingu hefði það fyr-
ir Dagsbrún, ef slíkt yrði gert?
Það þýddi það, að Dagsbrún-
armenn fengju enga breytingu
á kaupi sínu fyrr en í fyrsta
lagi eftir 1. júní næsta sumar!
Dagsbrún hefir fasta samn-
inga við atvinnurekendur, sem
gilda til 1. júní næstkomandi.
Héðinn Valdimarsson og kom-
múnistar. hans bundu á þenn-
an hátt kaup verkamanna. Ef
alþingi samþykkti að fella nið-
ur greinar þær úr gengislög-
unum, sem fjalla um kaup
verkamanna, yrði það til stór-
tjóns fyrir alla Dagsbrúnar-
menn og yfirleitt allan fjöldann
af vinnandi mönnum, því að þá
hækkaði kaupið ekki að neinu
leyti. þrátt fyrir dýrtíðina, fyrr
en 1 fyrsta lagi að fastir samn-
ingar væru útrunnir, og þó
vafasamt með því atvinnuleysi,
sem nú er. Um áramótin verð-
ur kaupið hækkað samkvæmt
hlutföllum þeim við hina vax-
andi dýrtíð, sem ákveðin eru í
lögunum um gengisskráningu.
Með því að fella tillögu Þórð-
ar og samþykkja tillögu Héð-
ins er stefnt að því sama og
kommúnistar stefna alltaf að,
að etja verkalýðssamtökunum
út í upphlaup. sem eru tilgangs-
laus, en kommúnistaflokkurinn
þarf einmitt nú á upphlaupum
að halda!
Annars bar fundurinn ömur-
legt vitni þess, hve mikið van-
traust verkamenn almennt bera
til stjórnar Dagsbrúnar. í fé-
laginu eru um 2000 manna og
á 6. hundrað verkamanna eru
atvinnulausir. Við atkvæða-
greiðslu á fundinum komu
ekki fram nema 80 atkvæði. Þó
Prh. i 4. síðu.
alla þá staði í landínu, sem
mikla h!ernaðarþýðingu hafa,
og vinnutími hefir verið lengd-
ur í öllum þeim verksmiðjum,
s’em að hergagnaframleiðslu
vinna.
Allar járnbrautir eru fullar
af fólki, sem verið er að flytja
úr borgunum út í sveit, og er
sagt, að innan skamms verði bú-
ið að flytja um 100 þúsund
manns burt úr Helsingfors, en
það er um þriðji liluti allra
borgarbúa.
Fjöldi Svía, sem dvalið hafa
á Finnlandi, eru nú að búa sig
undir að halda heim til Sví-
þjóðar og þýzkt skip er komið
til Helsingfors til þess að flytja
Þjóðverja, sem þar eru, heim
til Þýzkalands.
Úrslit Walterskeppn-
innar ð morgnn.
E. B. og Valur elgast viö.
/I MORGUN kl. 4 verður
líkast til síðasti knatt
spyrnukappleikur ársins.
Þá fer fram úrslitakappleik-
urinn í Walterskeppninni og
eigast við hinir gömlu og hörðu
keppinautar K.R. og Vals.
LONDON í morgun. FÚ.
FTIR að tilkynnt hafði
verið í gærkveldi, að
bitezk herskip hefðu sökkt
tveimur þýzkum kafbátum í
gær — var tilkynnt, að þriðja
kafbátnum hefði verið sökkt.
Þetta 'er mesti sigurinn í
stríðinu við kafbátana enn sem
komið er, og mikið áfall fyrir
Þjóðverja,
Flugvélar voru á sveimi yfir
þeim slóðum, sem kafbátunum
var sökkt, og hafa borizt skeyti
frá flugvélunum, að sumum
kafbátsmanna hafi verið bjarg-
að.
Brezku skipi, 5300 smálestir
að stærð, hefir verið sökkt af
þýzkum kafbáti. Ameríska far-
þegaskipið „President Hard-
ing“ bjargaði áhöfninni, 36
manns.
Ætia Þjöðverjar að
nota eiturgas ð vest-
urvigstððvnnnm?
LONDON í gærkveldi. FÚ.
1I> REZKA STJÓRNIN hefir
veitt því athygli, að
Þjóðverjar dreifa út ósönnum
fregnum, þar síem Bretar eru
sakaðir um að hafa látið Pól-
verja fá eiturgas. Brezka stjórn-
in neitaði harðlega þessum á-
sökunum í gær, en þrátt fyrir
það, voru ásakanirnar endur-
teknar í dag.
Ef þessu heldur áfram, segir
í brezkri tilkynningu, vferður
að líta svo á, sem hér sé um
Frh. á 4. síðu.
Gerir Hitler sér von um
málamiðlun Roosevelts
Yfirmaður þýzku blaðanna segir, að
Bandaríkin ein geti nú miðlað málum.
H'
Konungar Norðurlanda: Kristján X., konmigur íslands og Dan-
merkur, Gustaf Svíakonungur og Hákon Noregskonungur.
Konongar Norðnrlanda og
forsoti Finnlands hittast I
Stokkhólii á mMadag.
LONDON í morgun. FÚ.
’ITLER hefir verið á stöðugum ráðstefnum með ráðunautum
sinum undanfarinn sólarhring. Samkvæmt fregnum frá
hlutlausum þjóðum er búizt við, að mikilvægra tíðinda sé að
vænta.
Dietrich, yfirmaður þýzku blaðanna, sagði í gær, að Banda-
ríkin væru nú eina landið. sem gæti miðlað málum og komið í
veg fyrir allsherjar Evrópustyrjöld. Bandaríkjastjórn ætti, sagði
hann, að segja ríkisstjórnum Bdetlands og Frakklands, að þau
gæti ekki vænzt neinnar hjáipar frá Bandaríkjunum.
LONDON í morgun. FÚ. *
GÚSTAF Svíakonungur
heíir boðið Hákon
Noregskonungi, Kristjáni
Danakonungi og Kallio
Finnlandsforseta á ráðstefnu
í Stokkhólmi n.k. miðviku-
dag, ásamt utanríkismála-
herrum þeirra.
Fregnin um þetta hefir vak-
ið mikla gleði á Finnlandi, hjá
háum sem lágum.
Erkko, utanríkismálaráð-
herra Finna, sagði í gær, að á
hættutímum sem þessum væri
það hugsvölun þjóðinni, að hún
ætti slíka vini.
Utanríkismálaráðherrann
mun flytja ræðu í kvöld, sem
útvarpað verður til Bandaríkj-
anna með tilstyrk erlendra
stöðva.
Ráðherrann ætlaði að flytja
útvarpsræðu til Bandaríkjanna
á fimmtudagskvöld, en vegna
þess að Þjóðverjar neituðu
nauðsynlegri aðstoð á seinustu
stundu gat ekki orðið af því,
að ræðunni yrði endurvarpað
til Þýzkalands. Vakti þetta
mikla gremju á Finnlandi. Nú
hefir Þýzkaland heitið nauðsyn
legum tilstuðningi.
Hverfisstjórar
AlþýðuflO'kksfélagsins! Munið
eftir fundinum kl. 2 á morgun í
Alþýðuhúsinu. Gengið inn frá
Hverfisgötu. ,
Kosningar í stúdentaráð
Háskólans fara fram í dag.
Aöalverzlunum
brauðgerðarhúsanna verður
ekki lokað á morgun fyv en kl.
5, en útsölunum ,verður lokað
kl. \2 á hádegi eins og verið
hefir á sunuudögum.
f ÐAG
Næturlæknir er í nótt Al-
fred Gíslason, Brávallagötu 22,
sími 3894.
Næturvörður er í Ingólfs- og
Laugavegsapótekum.
Bifreiðavarzla í nótt í Aðal-
stöðinni. sími 1383.
ÚTVARPIÐ:
19,45 Fréttir. 20,10 Veður-
fregnir. 20,20 Hljómplötur:
Kórlög. 20,30 Gamanþáttur:
,,Móakotsmaddaman“, eftir To-
bías (Gunnþórunn Halldórs-
dóttir, Þorsteinn Ö. Stephen-
sen). 20,55 Útvarpstríóið leikur.
Haydn: Tríó nr. 3, G-dúr. 21,15
Hljómplötur: a) Valsinn, eftb
Ravel. b) 21,30 Gamlir dansar.
21,50 Fréttir. 21,55 Danslög. 24
Dagskrárlok.
Á MORGUN:
Næturlæknir er aðra nótt
Axel Blöndal, Eiríksgötu 31,
sími 3951.
Næturvörður er í Reykjavík-
ur- og Iðunnar-apótekum.
Næturvarzla bifreiða er í Bif-
röst, sími 1508.
ÚTVARPIÐ:
11,40 Veðurfregnir. 11.50—
i 13 Hádegisútvarp. 15,30—16,30
Miðdegistónleikar (plötur): Ýms
tónverk. 19,30 Hljómplötur:
Létt klassisk lög. 19,45 Fréttir.
20,10 Veðurfregnir. 20,20
Hljómplötur: Lög eftir Grieg.
20,30 Erindi: Frá Vestur-ís-
lendingum (Thor Thors alþing-
ismaður). 20,55 Útvarpshljóm-
sveitin: Syrpa af frönskum al-
þýðulögum. (Einsöngur: Kjart-
Frh. á 4.