Alþýðublaðið - 14.10.1939, Blaðsíða 2

LAUGARDAGUR 14. OKT. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Það var ekki farið að daga ennþá. og sólin mundi ekki
koma upp fyrr en eftir klukkutíma. Þá stóðu bræðurnir
ellefu fyrir utan hlið hallarinnar og heimtuðu að fá að
tala við konunginn.
En þeim var sagt, að það væri ekki hægt, því að ennþá væri nótt, konungurinn svæfi
og enginn þyrði að vekja hann.
Varðmennirnir komu, jafnvel konungurinn kom út og spurði, hvað um væri að vera.
Þá kom sólin upp og þá sáust bræðurnir ekki lengur, en ellefu svanir svifu yfir höllinni.
Pólski kafbáturinn.
ÖRGUM er minnisstæður
■*-*-* pótski kafbáturinn, semflúði
inn til Tallinn, höfuðborgarinnar
í Eistlandi, undan Þjóðverjixm, en
strauk þaðan seinna, þó Eist-
lendingar hef'ðu lagt hald á hann.
En þegar Rússar fóru að gera
kröíur á hendur Eistum, þá
töldu þeir meðal annars til saka
að þeir hefðu sleppt þessum kaf-
bát. Ekkert fréttist nánar um at-
vikin þegar báturinn strauk, fyr
en fregn kom frá Svíþjóð, um
að vitavörður einn við austur-
strönd Gotlands, hefði séð lít-
inn bát koma af hafi. Voru i
homun tveir af varðmönnum
þeim;. sem verið höfðu í pólska
kafbátnum, þegar hann strauk.
Sögðu þeir, að alls hefðu verið
þrír eistneskir varðmenn í bátn-
um. Hefði einn verið á þilfari,
en þeir tveir í klefa ofan í bátn-
um og lá sími þangað úr landi.
Vissu þeir ekki fyr til, en
að tveir menn réðust inn í klef-
ann til þeirra, slógu annan þeirra
svo hann misti meðvitundina, en
báru skammbyssu upp að gagn-
auganu á hinum. Heyrði hann í
sama mund landfestar leystar, og
áð vélar bátsins fóru í gáng. Skot
ið var á bátinn, en skotin hæfðu
ekki og komst hann út úr höfn-
inni, og í kaf. Ekki vissu þeir
félagar hvað orðið hafði um
þriðja manninn. Höfðu kafbáts-
menn sett þá tvo í þennan litla
bát, er þeir komu róandi á, er
iand sást á Gotlandi.
Þessi pólski kafbátur komst til
Englands og mun hafa fengið
þar vistir. Það er kunnugt að
hann hefir sökkt að minnsta
kosti einu þýzku skipi, og lík-
legast hefir það verið hann, sem
sökkti skipi fyrir Rússum. Kaf-
bátur þessi, sem heitir „Orsel“,
er af nýjustu gerð, og pneð
stærstu og hraðskreiðustu kaf-
bátum. Hann er 1100 smálestir,
log getur farið allt að 19 sjó-
rnílur, þegar hann er ofansjávar.
Hann er 84 metra langur, en á-
höfnin er 65 manns, þar af 5
yfirmenn.
Hjónaband.
í dag verða gefin saman í
hjónaband af séra Friðrik Hall-
grímssyni ungfrú Jóhanna Guð-
mundsdóttir frá Efra-Apavatni
í Laugardal og Snorri Laxdal
sjómaður. Heimili þeirra er á
Holtsgötu 31.
Frú Anna fiaðmnnds-
dóttir hinkrnnarkona
Minningarorð.
Fyrir tveimur dögum,
fimmtudaginn 12. þ. m., var
til moldar borin að viðstöddu
fjölmenni, frú Anna Guðmunds-
dóttir hjúkrunarkona. í fyllingu
lífsins, mitt í önnum móður og
eiginkonu, kvaddi hún í hinnsta
sinn. Svo hispurslaus örlög voru
lienni búin.
Anna var fædd í Stykkishólmi
10- júii 1910, dóttir Guðmundar
Þóróifssonar og konu hans, Þor-
gerðar Sigurðardöttur. Anna naut
í æsku hinna venjulegu uppeldis-
kjara góðra íslenzkra heimila,
þar sem hún, ásamt mörgum
yngri systkinum, naut umönnun-
ar og bliðu góðra foreldra. En
hin áhyggjulausa æska hennar
var stutt. Ellefu ára gömul miss-
ir hún föður sinn og verður nú
hinni heilsulitlu móður stoð og
stytta á barnmörgu heimili.
Það ræður að líikum, að hér
hafá umskiptin verið snögg og
án miskunnar, enda á því aldurs-
skeiði barnsins, sem það er sfet
viðbúið að mæta með sáttfýsi
sárum, óhagganlegum staðreynd-
um. Svo höguðu atvikin því, að
Anna varð snemma að gegna
þeirri skyldu að uppfylla kröfur
og þarfir annara. Hin litlu syst-
kini hennar, sem oft þurfti að
hugga og rétta hjálparhönd,
urðu þannig hinir fyrstu kenn-
arar í námi hjálpar og hjúkrunar,
er hugur hennar beindist síðar að
og hún nam til fullustu.
Anna var því ekki gömul, er
á reyndi þrek hennar og dugnað,
enda átti hún hvorutveggja í
ríikum mæli, ásamt ágætum gáf-
|úm. Ot í baráttu námsáranna og
síðar meir skyldustörfin og sjálft
lífið, er þetta hennar undirbún-
ingur. Að vísu ekki þrautalaus,
en haldgóður til þroskaog árang-
urs. Anna hlaut því að verða
dugmikil og góð hjúkrunarkona,
enda var hún það svo af bar að
flestra dómi.
I hjúkrunárstarfinu eignaðist
Anna matga þakkláía og eínlrega
vini fyrir umhyggju sína og hina
ríiku ástúð. Ástúð, sem ekki var
þviniguð fram í sjálfu starfinu,
heldur henni eðlisbundin og eig-
inleg, rík og fölskvalaus við alla,
sem bágt áttu og líknar þurftu
við. En líknarstarfið gat líka
hryggt hina tilfinningaríku skel-
eggu hjúkrunarkonu, er við henni
blasti í hreisum inni nakið mis-
kunnarleysi þjóðfélagsins við
hinn fátæka mann, sem undir
íhafði orðið í lífsbaráttunni. Brot-
inn á bak aftur af eigin með-
bræðrum. Ég minnist sérstaklega
einnar slikrar stundar. Hinnar
heilögu reiði hennar, hinum slá-
andi hárffnu rökum gegn svo öm-
urlegum lyktum mannlegs lífs. Á
slíkum stundum gat Anna verið
misskilin, hispursleysi hennar og
höggfimi í viðræðu, en aldrei af
þeim, er bezt þekktu hana. og
kunnu skil á hjartalagi hennar,
hjálpfýsi og mannkærleika.
Fyrir tæpum fimm áium síðan
giftist Anna eftirlifandi manni
sínum, Sigurði Magnússyni kenn-
ara, eignuðust þau tvær dætur,
Ásdísi, 3 ára, og Þorgerði, nú
rúmlega 1 árs. Var heimili
þeirra hjóna frá byrjun þekt að
rausn og myndarskap í smáu sem
stóru. Enda var frú Anna og
maður hennar samhent í bezta
lagi um allt það, er gera mátti
garðinn frægan, að gömlum og
góðum sið- Það er því sár harm-
ur kveðinn að manni hennar og
hinum un,gu dætmm, er þau svo
sviplega mega sjá henni á bak.'
En þau sár megnar tíminn einn
að græða og hin bjarta minning
um ástríka eiginkonu og móður.
Frú Anna eignaðist marga vini,
sem minnast hennar nú með
hlýjum huga og þakklæti fyrir
margar ógleymanlegar samveru-
stundir. Þótt verkahringur hennar
þrengdist, færðist úr hinum rúmu
sölum sjúkrahúsanna og inn fyrir
fjóra veggi heimilis hennar, þar
sem hún í kyrþey vann hin dag-
legu störf móðurinnar og kon-
unnar, var hún vinum sánum á-
vállt minnisstæð og hugljúf. Við
þau bústabaskipti urðu spor
hennar ekki orpin sandi, og þau
munu heldur ekki verða það nú.
S' o fer öllum, er líkna þeirn er
lifa. ‘
Blessuð sé minning hennar.
A. G,
I kvöld kl. 9
verður haldin skemmtun til á-
góða fyiir Landnám Templara.
Skemmtiskráin er vönduð og ó-
venju fjölbreytt. Ávörp flytja
Andrés Vendel og Guðmundur
Einarsson frá Þingeyri. Brynj-
ólfur Jóhannesson Ieikari les upp.
Sigfús Halldórsson leikur fium-
samin lög á píanó. Undir dans-
inum lelkur 5 manna hljiómsveit
ásamt Refrain-söng. Ennfnemur
syngur Kjartan Sigurjónsson nýj-
an vals eftir Guðmimd Jóhann-
son. AðgöngumiÖar afhentir í
Göðtemplarahúsinu eftir kl- 4 í
dag.
. .1.
Stórfenglega hlutaveltu
heldur glímufélagið Ármann í
Ishúsinu við Slökkvistöðina á
morgun kl- 4V2 sd. Er þarfjöldinn
aliur af gimilegum munum. svo
sem 500 kr. í peningum, Matar-
forði, Bókasafn í skrautbandi og
m- fl. Sýnishom frá hlutavelt-
unni geta menn séð í sýningar-
glugga Jóns Bjömssonar og Go.
í Bankastræti. Fólk ætti að sækja
hiutaveltuna því að með því slær
það tvær 'fiugur í einu höggi,
reynir á heppnina og styrkirhina
fjölþættu og þróttmikiu íþrótta-
starfsemi Ármanns hér í bæ.
DRENGJAFÖT.
Klæðið drenginn
smekklegum fötum frá
Sparta, Laugavegi 10.
Sími 3094.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Námsflokkar Reykjavíknr.
Námsflokkarnir starfa í vetur með líku sniði og síðastliðinm
vetur.
Þessar námsgreinar verða stundaðar: íslenzka, íslenzkar bók-
m'enntir, danska, enska, hagfræði, félagsfræði, einnig saga og
atvinnu- og viðskiptalandafræði, ef nógu margir óska þess.
Kennararnir eru sérfræðingar hver í sinni grein. — Kennsl-
an er fyrst og fremst ætluð sem hjálp til sjálfsnáms. — Þátttak-
endur geta teftir eigin vali tekið þátt í einni eða fleiri greinum.
— Kennslan fer fram á kvöldin frá 8—9,30 og frá 5,30—7. —
Kennslan er ókeypis, en innritunargjald er 5 krónur (jafnt hvort
tekið er þátt í einni eða ffeiri námsgreinum).
Að líkindum verða tveir flokkar í hverri námsgrein, byrj-
endaflokkur og framhaldsflokkur.
Síðastliðinn vetur var aðeins hægt að taka við liðlega belm-
ing þeirra, ííem sóttu um inntöku, svo æskilegt er að þátttak-
endur gefi sig fram hið fyrsta hjá undirrituðum, Freyjugötu 35.
Til viðtals daglega klukkan 6—8 síðdegis. Sími 5155.
ÁGÚST SIGURÐSSON.
Hjálp til sjálfsnáms. Ókeypis kennsla.
GHÁRLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnln á Bonnty.
94. Karl ísfeld íslenzkaði.
um við akkeri fyrir framan kastalann í hollenzku nýlend-
unni í Coupang. Ég hygg, að slík för sem þessi hafi aldrei
verið farin í sögu siglinganna.
Landstjórinn á Timor og iiðsforingjar hans tóku okkur
mjög vel. Þar keypti ég á reikning Hans Hátignar litla skonn-
ortu fyrir 1000 ríkisdali. Skonnortan var 34 fet á lengd og
ég gaf henni nafnið ,,Resource“. Á þessu skipi fórum við til
hollenzku nýlendunnar Batavíu um Soerabaia og Samarang.
Þar seldi ég Resource og kom mér og mönnum mínum í
skipsrúm með einu skipi hollenzka Austur-Indlandsfélagsins.
Hjálagður listi, sem sýnir tölu þeirra, sem með mér fóru,
og tölu þeirra, sem rændu skipinu, sýnir, hversu við vorum
í algerðum minnihluta.
Ég vil enn fremur geta þess, að uppreisnaráformunum var
haldið leyndum á óskiljanlegan hátt, og ég hygg, að enginn
þeirra, sem með mér fóru, hafi haft minnsta grun um upp-
reisnina.
Enn fremur er nauðsynlegt að bæta við etfirfarandi: Þegar
ég, nóttina áður en uppreisnin var gerð, kom á þiljur sam-
kvæmt venju minni á hundavaktinni, sá ég. Fletcher Christi-
an, foringja uppreisnarmannanna, í alvarlegri samræðu við
Roger Byam. Það var dimmt á þilfarinu og þeir tóku ekki
eftir mér. Þegar ég kom nær, sá ég, að Roger Byam tók í
hönd Christians og ég heyrði hann segja skýrt þessi orð: —
Þér megið treysta mér. En Christian svaraði: — Það er
gott! Þá er það ákveðið! Þegar þeir komu auga á mig, hættu
þeir samtalinu. Ég er ekki í minnsta vafa um það, að þeir
voru að ræða um hina fyrirhuguðu uppreisn.
Það varð þögn, er skýrsla Blighs hafði verið lesin upp. Ég
sá, að margir horfðu á mig. Alvarlegri ásökun var ekki hægt
að bera fram, og ég sá, hve mikil áhrif þessi framburður
hafði á réttinn. Það var ekki hægt að hrekja þennan framburð
öðru vísi en með vitnisburði Tinklers. Ég varð vonlaus. Ég
vissi, að í sporum dómaranna myndi ég vera sannfærður um,
að að minnst kosti einn af föngunum væri sekur.
Ákærandinn spurði: — Viljið þér a ðég lesi upp nöfnin á
listunum, yðar tign?
Hood lávarður kinkaði kolli. — Lesið, sagði hann.
Því næst voru listarnir lesnir. Fyrst voru lesin nöfn þeirra,
sem farið höfðu í skipsbátinn ásamt Bligh, og því næst nöfn
þeirra, sem farið höfðu með Christian. Ég undraðist það, að
Bligh minntist ekki einu orði á Coleman, Norman og Mcln-
tosh. Hann vissi vel, að þeir höfðu viljað fara með honum,
og að uppreisnarmenn höfðu hindrað aþð. Auðvitað voru þeir
saklausir og það vissi Bligh. Samt sem áður datt honum ekki
1 hug að greina þá frá hinum, sem voru viðriðnir uppreisnina.
Mér var þessi framkoma óskiljanleg.
John Fryer, stýrimaður á Bounty, var nú kallaður fram.
Hann hafði ekkert breytzt frá því ég sá hann síðast, morg-
uninn, sem uppreisnin var gerð. Fryer leit á okkur snöggv-
ast. Hann fékk skipun um að taka sér stöðu við borðið and-
spænis Hood lávarði og var látinn sverja.
Réttarforsetinn sagði: — Skýrið réttinum frá öllu, sem þér
vitið í sambandi við rán skips Hans Hátignar Bounty.
Ég endurtek hér vitnisburð Fryers, en sleppi þó fáeinum
atriðum, því að framburður hans sýnir glöggt, hvernig þeir,
sem hraktir voru frá skipinu, litu á málið.
— Þann 28. apríl 1789 sigldum við beitivind og stefndurh
í suðvestur, þangað til við komum auga á Tofoa. Þá stefndum
við í vestur til norðvesturs. Fyrri hluta kvöldsins var lítill
vindur. Ég stóð vörð fyrst. Máninn var á fyrsta kvartili. Á
ellefta tímanum um kvöldið kom herra Bligh á vörð sam-
kvæmt venju, til þesá að gefa skipanir sínar fyrir nóttina.
Þegar hann hafði verið á þiljum stundarkorn, sagði ég: —.
Skipstjóri. það er vaxandi tungl, og það er okkur heppilegt,
þegar við komum undir strönd Nýja-Hollands. Bligh skiþ-
stjóri svaraði: — Já, herra Fryer, það er mjög heppilegt. Og
þar með var samtali okkar lokið. Þegar hann hafði gefið
skipanir sínar, hvarf hann undir þiljur.
Klukkan 12 á miðnætti var allt rólegt um borð. Peckover,
skytta, og varðsveit hans leystu mig og varðsveit mína af
verði. Enn var allt rólegt, þangað til Christian leysti Peckover
af verði kl. 4. Um sólaruppkomu vaknaði ég snögglega, ég
veit ekki hvort ég hefi vaknað við hávaðann, sem herra Bligh
segist hafa gert, eða vegna þess, að margir menn komu inn í
klefa minn. Þegar ég reyndi að stökkva á fætur, þrýstu John
Sumner og Matthew Quintal hnefunum að brjósti mér og
sögðu: — Þér eruð fangi, stýrimaður. Þegið þór, tða þir vorSið