Alþýðublaðið - 16.10.1939, Page 2

MÁNUDAGUR 16. OKT. 1939.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Svanirnir.
Út um hlið borgarinnar streymdi fjöldi fólks, það vildi sjá
galdrakonuna brennda.
Lítilmótlegur hestur dró vagninn, sem hún sat 1. Hún var í strigakyrtli. Hið langa, fallega
hár hennar flóði um axlir henni. Hún var náföl í framan. En ennþá var hún að prjóna hör-
skyrtur. Tíu skyrtur lágu tilbúnar við hlið hennar, og hún var að prjóna þá elleftu. Fólkið
gerði gys að henni.
Sko galdrakerlinguna, hún þyl ur fyrir munni sér, En hún hefir ekki sálmabók í hendinni.
Nei, hún er að þylja galdaveas. — Og fólkið ruddist að hemi og ætlaði að rífa hana í sig.
Þá komu ellefu hvítir svanir fljúgandi.
Sigurd Hoel:
Söl ogsyndir
Karl ísfeld íslenzkaði.
Útgef.: Svan & Kristján.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
AÐ er ekki ofsögum sagt,
sem heyrst hefir, að þetta
er bráðskemmtileg bók. Höf-
undurinn er einn af snjöllustu
yngri rithöfundum Norðmanna
og hefir fengið verðlaun í sam-
keppni um bezt samda skáld-
sögu þar í landi. Verðlaunasaga
hans hét „Októberdagur" og
var lesin upp hér í útvarpið, og
gatzt hlustendum vel að. Höf-
undurinn er því þegar að góðu
kunnur hér á landi, og ekki
munu vinsældir hans minnka
við þessa sögu.
Sagan er um ungt fólk í sum-
arfríi. Hefst það við á hólma
einum og ætlar að nota sjóinn
og sólskinið og stunda vísindi.
En vegna þess að jafnt er af
báðum kynjum, en þau vilja á
hinn bóginn engar truflanir
þola á þessum góðu áformum
sínum, þá gera þau sínar var-
úðarráðstafanir, og fyrst og
fremst er ástinni og öllum
hennar fylgifiskum stranglega
bannaður aðgangur að hólman-
um. Og sjálfsblekking eldri
kynslóðarinnar er eitur 1 þeirra
beinum. En það koma nú samt
fleiri en boðnir eru til hólmans,
þar á meðal herramenn tveir
með svo egghvöss brot í buxna-
skálmunum, að hólmverjum
(karlkyninu auðvitað) finnst
þau tilvalin til að raka sig á
þeim. Kvenkynið lítur aftur á
móti allt öðruvísi á málið, eink-
um þegar farið er að dansa.
Gerast nú hinir fárlegustu at-
burðir þegar sól er setzt: Ástin,
syndin og blekkingin leika laus-
um hala á hólmanum, og síðan
steypist öskrandi þrumuveður
yfir allt saman.
Það er óhætt um það, að eng-
um leiðist, meðan hann les
þessa bók, enda er þýðingin
með sólskinsbrag, svo sem
vænta mátti af Karli ísfeld.
Þorsteinn Halldórsson.
UMRÆÐUEFNI
Veturinn, garðarnir og blóm-
in. Hvað felur þessi vetur í
skauti sínu? Bón sjómanns-
ins og spurning. Siglingarn-
ar og ófriðurinn. Ýktar
fré.ttir. Skátarnir og happ-
drætti þeirra. Gagnrýni á
blöðunum.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
—o—
VETURINN gengur ekki
snemma í garð að þessu sinni, það
má segja, að sama blíðan sé núna
dags daglega og verið hefir. Það
voru þó viðbrigði að koma út
snemma í fyrramorgun og sjá göt-
urnar þaktar silfurgrárri slikju,
og þegar maður gekk um gljúpan
jarðveg, brakaði svolítið undir
fæti.
BLÖÐIN Á GREINUM trjánna
eru tekin að gulna og blómin eru
að falla í görðunum í bænum, vet-
urinn er kominn, þó að kuldinn
sé ekki enn farinn að bíta í börn-
in. Við getum ekki kvartað undan
veðráttunni, og þó kvíða margir
vetrinum. Við höfum víst aldrei
tekið á móti vetri í svo mikilli ó-
vissu um það, hvað hann hefði að
færa okkur og við gerum nú.
ÉG VAR STADDUR i skrifstofu
Sjómannafélagsins í fyrrad. og tog-
arasjómaður kom inn í skrifstof-
una. Hann sagði eina setningu,
sem mér fannst að speglaði ástand-
ið betur en flest annað. Um leið Og
hann kvaddi Sigurð Ólafsson,
sagði hann. „Og svo vona ég, að
þú haldir áfram að gæta hags-
muna minna, ef eitthvað skyldi
koma fyrir.“ Og svo spurði hann,
eins og hann hefði allt í einu
munað eftir því: „15 þúsund kr.
tryggingin bætist við 3 þúsund
króna ríkistrygginguna, er það
ekki — og svo aldurstryggingin
fyrir börnin?" „Jú,“ svaraði Sig-
urður. „Ég geri vitanlega allt, sem
hægt er.“
DAGSINS.
væri þó til að ætla. Fréttaflutn-
ingur um þessi mál, er gífuryrtur
— eins og oft vill verða.
!'Mr tW FU»! l*« M 'MM
H. THORARENSEN skrifar mér
leiðréttingu fyrir hönd byggingar-
nefndar skáta út af því, sem sagt
var í bréfi til mín um happdrætt-
ismiða skáta o. fl. Bréf H. Thor-
arensen er svohljóðandi: „Út af
ummælum um happdrætti bygg-
ingarnefndar skáta, í Alþýðublað-
inu í „Umræðuefni dagsins”, óska
ég að taka fram eftirfarandi:“
„EINS OG TIL STÓÐ — og á-
kveðið var í fyrstu, var dregið í
happdrætti byggingarnefndarinn-
ar þann 1. júní síðastliðinn, án
þess að nokkur frestur væri feng-
inn. Fór drátturinn fram að Vega-
mótastíg 4 undir umsjá fulltrúa
lögmannsins í Reykjavík. Daginn
eftir var birt í blöðum bæjarins
að dregið hefði verið, og jafnframt
birt númer það 13316, er upp kom.
Handhafi miðans var Guðmund-
ur Arason, Hrefnugötu 8 hér í bæ,
Aukavinninga númer 13315 hlaut
Benedikt O. Waage, Hringbraut
32 og 13317 Gústaf Ágústsson c/o.
S.Í.S. Vænti ég þess, að þetta nægi
til að færa lesendum Alþýðublaðs-
ins heim sanninn um, að ummælin
um happdrætti byggingarnefndar
skáta voru 'óréttmæt og ekki
sannleikanum samkvæm.“
ÞAÐ ER GOTT að skátarnir eru
alveg saklausir, enda var líka ó-
trúlegt að þeir væru sekir um
trassaskap. Hins vegar held ég, að
ummæli bréfritara míns hafi ekki
verið út í bláinn töluð hvað aðra
félagsskapi snertir.
SP ARN AÐ ARMAÐUR skrifar
mér og gagnrýnir blöðin. Hann
segir: „Mikið hefir verið skrifað
um að fólk verði að spara — spara.
Ég er því samþykkur, að blöð
og stjórn hvetji til sparnaðar, en
það hefir ekki enn verið minnst
á það, að blöðin þyrftu að spara.
Eílaust eru birgðir af pappír ekki
svo miklar hér, að ekki væri á-
stæða til þess að athuga, hvort
blöðin ættu ekki að smækka í broti
eða að síðufjölda, og til þess að
ekki, af þeim ástæðum, yrði minni
vinna fyrir prentarana né minna
lesefni fyrir kaupendur blaðanna,
þá mætti athuga hvort blöðin gætu
ekki „sparað“ svolítið stórar fyrir-
sagnir — og fyrst ég nú minnist á
frágang blaðanna, þá vil ég minn-
ast á það, sem nú þegar hefir gert
mig gráhærðan (þrjátíu ára mann-
inn), það er sjúkdómur sá, að
slíta í sundur hverja (ómerkilega
sem merkilega grein og skella þeim
hér og hvar í blaðið með mismun-
undi fyrirsögnum."
HANN HEFIR gömlu skoðunina
á blaðamennskunni þessi. Það er
fyrsta skilyrðið, að efni blaðanna
sé gott, en annað aðalatriðið er,
að blöðin líti vel út, síðurnar séu
fallegar. Alþýðublaðið er ótvíræð-
ur brautryðjandi á þessu sviði. —
Blöðin hafa mikið rætt um sparn-
að hjá sér undanfarið, aðallega
vegna skorts á pappír og stór-
hækkandi verðs á honum.
Spil — Spil
L’Hombre á ........... 1.25
Bridge á . ........... 1.50
Whist á .............. 2.00
15 spil á............ 1.00
Teningar á ........... 1.00
Milljóner á .......... 8.25
Matador á ............ 8.75
Golf á ............. 2.75
Ludo á ............... 2.00
Um ísland á .......... 2.75
Á rottuveiðum á .... 2.75
5 í röð á ........... 2.75
Lotteri á ............ 2.75
Kúluspil á .......... 6.50
Spilapeningar o. s. frv.
R. Eiiamefl k Bjðfnssen
Bankastræti 11.
SVO FÓR sjómaðurinn. Þetta
er tiltölulega ungur maður. Hann
er allt af á sjónum. Hann er stór
og hraustur og vinnuþjarkur hinn
mesti. Það er sjaldan, sem ég sé
hann á götunum, en ég sé hann
þó oftast á haustin og vorin —
og þá sé ég hann næstum allt af
með barn eða börn með sér. Þetta
er einn af okkar ágætu fyrir-
myndarmönnum.
ÉG SPURÐI GAMLAN togara-
sjómann að því í gær, hvort hann
hefði orðið var við kvíða hjá
sjómannastéttinni — vegna sigl-
inganna. Hann svaraði: „O-nei, en
heldur er þó hljóðið verra, en það
var í síðasta ófriði, þá heyrðist
ekki neinn kvíði, í nokkrum
manni. Þetta stafar auðvitað af
því, að svo lítur út, sem við séum
nú nær hildarleiknum en við vor-
um þá.“
SEM BETUR FER, er hættan
ekki eins mikil eins og ástæða
Vður er kunnugt,
1. Að útveguR ©rlendra vara og allir aðdrættir til lands-
ins eru miklum erfiðleikum bundnir.
2. Að læknar og aðrir heilsufræðingar telja mjólk og
mjólknrafnrðir einhverjar pær hollustu fæðuteg-
undir, sem völ er á.
3. Að mjólkin er nú frábœr að gæðum, bseði
hvað næringargildi og bætiefni snertir.
Dragið pvl ekkf stundinni lengur að
stórauka neyzlu yðar á ofangreinduni
fæðutegundum. Yður er pað sjálfum
fyrir beztu, og hagsmunir pjóðarinnaE*
krefjast pess.
GHARLES NORDHOFF og JAMES NQRMAN HALL:
Uppreisnin á Bounty.
95. Karl ísfeld íslenzkaði.
drepinn — en ef þér verðið rólegur, verður yður ekkert mein
gert.
Ég reis upp af kistunni, en þar hafði ég sofið vegna hitans.
Þá sá ég Bligh skipstjóra ganga upp stigann á skyrtunni
einni saman með hendurnar bundnar á bak aftur. Herra Chris-
tian hélt í reipið. Liðþjálfinn, Charles Churchill, kom því
næst inn í klefann, tók þar tvær skammbyssur og sagði: —
Ég skal gæta að þeim þessum, herra Fryer. Ég spurði, hvað
þeir hefðu hugsað sér að gera við skipstjóra sinn. — Fjandinn
hirði hann, sagði Sumner: — Við setjum hann í bátinn og
lofum honum að lifa á hálfu pundi af yamsrótum á dag. —
í bátinn? sagði ég. — Hamingjan góða, hvers vegna gerið þið
það? — Haldið yður saman. stýrimaður — sagði Quintal. —
Christian er skipstjóri á skútunni og minhist þess, að það er
Bligh að kenna, hvernig komið er.
Þá sagði ég: — Hvaða bát ætlið þið að láta skipstjórann
fá? Þeir sögðu: — Stóra kútterinn. — Hamingjan góða, sagði
ég, — botninn er nærri því ónýtur, hann er orðinn svo orm-
smoginn. — Fjandinn hirði hann, sögðu þeir Sumner og Quin-
tal: — Hann er of góður handa honum samt. Ég sagði: —
Ég vona, að þið ætlið ekki að láta herra Bligh einan í bát.
Þeir svöruðu: — Nei, herra Samúel, einkaritarinn hans, og
Hayward og Hallet eiga að fara með honum.
Að lokum gat ég fengið þá til að kalla upp á þilfar til
Christians og biðja hann að leyfa mér að komast upp á þil-
far. Hann samþykkti það eftir að hafa hugsað sig um stund-
arkorn. Herra Bligh stóð við mastrið og margir menn um-
hverfis hann. Ég sagði: — Herra Christian, gætið að, hvað
þér eruð að gera. — Þegið þér, sagði hann. — Ég hefi verið
í víti síðustu vikurnar. Þetta er Bligh að kenna.
Herra Purcell hafði fengið að koma upp á þilfar um leið
°g ég, og herra Christian gaf nú skipun um að útbúa stóra
kútterinn. Þegar við komum til herra Christians, var herra
Byam að tala við hann. Ég sagði: — Herra Byam, þér eruð
vonandi ekki þátttakandi í þessari uppreisn? Hann virtist
hrylla við þeirri tilhugsun. Herra Christian svaraði: — Nei,
herra Fryer, Byam á engan þátt í þessu. Þá sagði ég: —
Herra Christian, ég ætla að vera kyrr um borð, því að mér
datt í hug, að ef til vill gæfist færi á því að ná skipinu aftur.
Christian svaraði: — Nei, herra Fryer, þér farið með Bligh
skipstjóra. Því næst skipaði hann Quintal, einum hinna vopn-
uðu háseta, að fara með mig til klefa míns, svo að ég gæti
náð í það, sem ég þyrfti að hafa meðferðis.
Við lestaropið sá ég James Morrison, aðstoðarbátsmann. Ég
sagði við hann: — Morrison, ég vona, að þér eigið engan þátt
í þessu? Hann svaraði. — Nei, ég á engan þátt í þessu. — Ef
svo er, sagði ég lágt, — þá gætið að, ef til vill getum við tekið
skipið aftur. Hann svaraði: — Ég er hræddur um, að þér séuð
heldur seint á ferli, herra Fryer. Nú var ég lokaður inni í
klefanum, og maður settur á vörð fyrir framan dyrnar. Það
var John Millward. Herra Peckover, fallbyssumaðurinn, og
grasafræðingurinn, herra Nelson, voru lokaðir inni í klefa,
og ég gat fengið varðmanhinn til þess að flytja mig þangað.
Herra Nelson sagði: — Hvað eigum við að gera, herra Fryer?
Ég sagði við þá: — Ef ykkur verður skipað að fara í bátinn,
skuluð þið segja, að þið viljið heldur halda kyrru fyrir um
borð. Ég vona, að við getum náð skipinu aftur. Herra Pecko-
ver sagði: — Ef við verðum eftir, verðum við taldir meðal
sjóræningjanna. Ég sagði nei, og sagðist skyldi bera ábyrgð á
þeim, sem yrðu eftir með mér. Meðan við vorum að tala sam-
an, var Henry Hillbrandt í matarklefanum að sækja brauð
handa Bligh. Ég býst við, að hann hafi heyrt samtalið og
farið upp á þilfar og skýrt Christian frá því, því að mér var
þegar í stað skipað að fara í minn klefa. Varðmaðurinn sagði
mér, að Christian hefði samþykkt að fá Bligh stóra skipsbát-
inn — ekki vegna Blighs, heldur vegna þeirra, sem áttu að
fara með honum. Ég spurði, hvort vitað væri, hverjir ættu
að fara með Bligh, en fékk það svar, að þeir yrðu sennilega
margir.
Skömmu seinna var okkur Peckover og Nelson skipað á
þiljur. Bligh skipstjóri stóð þá við skipsstigann. Hann sagðí:
— Herra Fryer, þér verðið um borð í skipinu. — Nei, svar-
aði Christian, — þér farið í bátinn, eða þér verðið rekinn í
gegn. Og hann miðaði á mig byssustingnum. Þá bað ég Chris-
tian að leyfa Tinkler mági mínum að fara með mér. Christian
neitaði því í fyrstu, en samþykkti það þó að lokum.
Ég man ekki, hvor okkar Blighs fór fyrr í bátinn, en ég
man það, að við vorum báðir við skipsstigann í einu. Allan
þann tíma viðhafði skipshöfnin hið hroðalegasta orðbragð um
herra Bligh. Við óskuðum eftir að fá byssur með okkur í
bátinn, en því var harðlega neitað. Því næst var bátnum ýtt
aftur með skipshliðinni. Er báturinn hafði legið þar stund-
arkorn, var fjórum sverðum kastað til okkar- og jafnframt því
dundu á okkur skammaryrðin. Ég heyrði marga segja: