Alþýðublaðið - 18.10.1939, Blaðsíða 2

MIÐVÍKUDAGUR 18, OKT. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Þeir settust umhverfis hana á vagninn og böðuðu út vængj-
unum. Þá vék fólkið óttaslegið burtu. — Þetta er tákn af-
hirnnum! Hún er víst saklaus, hvísluðu margir, en þeir þorðu
ekki að segja það upphátt.
Þá greip böðullinn í hönd hennar, en hún flýtti sér að kasta skyrtunum yfir svanina.
Og þar stóðu ellefu fallegir piánsar, en yngsti bróðirinn hafði álítarvæng, því að það vant-
aði aðra ermina á skyrtuna hans.
Athugasemd.
Sum dagblöð bæjarins hafa
flutt með stórletruðum fyrir-
sögnum fréttir um ,,ryskingar“,
um „áflog“ ,,af völdum ölóðra
manna,“ sem fram hafi farið í
Iðnó aðfaranótt s.l. sunnudags.
Er gefið í skyn, að hér hafi um
almennar, að minnsta kosti
mjög víðtækar óspktir verið að
ræða.
Samt tel ég að sannara muni
um það, sem greinagóðir menn
liafa sagt mér um þetta. Þeir
töldu að tveimur mönnum hafi
lení eitthvað saman, fyrst í
stríðni, sm leiddi til stympinga
þeírra 1 millum. Fékk annar
þeirra högg í höfuðið, svo að á
auganu sá, sem hinn galt með
því að stjaka við andstæðingi
sínum, svo hann féll við. En
svo raunalega óheppilega vildi
til, að handleggur mannsins
hrökk í sundur, er hann féll.
Stimpingarnar milli þessara
manna fóru fram í húsinu,
niðri. Þessir atburðir gerðust
með svo skjótri svipan og ég
tel víst, að fæstir, sem í húsinu
voru þessa nótt, hafi nokkuð
um þetta vitað. Ég var í húsinu,
og heyrði engan mann á þetta
minnast, og vissi yfir höfuð að
tala ekkert um þennan atburð,
fyrr en ég sá hina stórletruðu
fyrirsögn í blöðunum. Þess varð
hins vegar vart, að maðurinn
hafði meiðst á hendi. Biðu báðir
óróaseggirnir rólegir 1 fordyri
hússins þangað til lögreglan
kom. Hafði hún verið beðin að
koma, er vart varð meiðsla
mannsins, en engan veginn til
þess að stöðva nein slagsmál
milli þeirra.
Það er óneitanlega virðingar-
vert, að fréttirnar séu ekki
sparaðar við fólkið nú, þegar
svo margt á að spara, én sanni
næst tel ég þó það, að það sem
hér hefir gerzt, geti ávalt og
alls staðar gerzt, ef slysnin
ræður, þar sem margt fólk er
saman komið.
Þar sem farið er að flytja
slíkar fréttir, sem þessar, í
„aukinni og endurbættri út-
gáfu,“ mætti nú vel mega búazt
við talsverðum fréttum um
ýmissa atburði, sem vitað er
að gerzt hafa á allt öðrum stöð-
um en í Iðnó, ekki síður sögu-
legir en þessir, sem gerðust þar.
Um þetta hfir ekkert birzt op-
inberlega ennþá, og varlegt að
treysta um of hinu ,,munnlega“
fréttamálgagni í öllum grein-
um.
Oddur Ólafsson.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS.
Óánægjan út af rafmagns-
notkuninni. Rafha önnum
kafin. Er Sogsstöðin orðin of
lítil? Neytendur minnka aft-
ur rafmagnsnotkun. Fyrir-
spurn frá sjómanni um
tryggingarnar. Það, sem sjó-
menn þurfa að taka fram —
þegar þeir eru lögskráðir.
Kolavitleysan í kommúnista-
blaðinu.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
ÁÐUR en bæjarstjórnarmeiri-
hlutinn samþykkti að hækka
allverulega verð á rafmagni. var-
aði ég mjög ákveðið við því. Á-
stæðan fyrir því var sú, að kunn-
ugt var, að þau voru að verða al-
ger straumhvörf í bænum um raf-
magnsnotkun. Það sýnir skýrsla
raftækjaverksmiðjunnar í Hafnar-
firði, sem hefir nú pantanir upp
á 1400 rafmagnsofna og 300 elda-
vélar. Verðhækkunin gat leitt til
þess, að þessi straumur hætti, að
fólk sæi sér ekki fært að auka raf-
magnsnotkunina. Þetta hefir kom-
ið á daginn. Fjöldi heimila. sem
ætlaði að auka rafmagnsnotkun-
ina að miklum mun, eru nú alger-
lega hætt við það, vegna þess, að
rafmagnsverðið var hækkað svo
mikið.
ÞESSI AFSTAÐA bæjarstjórn-
armeirihlutans er áreiðanlega
mjög vafasamur gróði. Og margir
menn geta ekki skilið hvers
vegna að hún sé þannig. Eru jafn-
vel allmargir, sem halda því fram,
að stjórn bæjarins óttist að aukn-
ing rafmagnsins verði svo ör og
svo mikil, að Sogsstöðin, eins og
hún er nú, verði á skömmum
tíma of lítil.
UM ÞETTA efni fékk ég eftir-
farandi bréf í gær frá kunnum
borgara: „í blöðunum hefir því
verið haldið mjög að bæjarbúum,
að nota rafmagn til hitunar og
eldunar til þess að spara erlent
eldsneyti, og afla sér tækja í þessu
skyni. Og það má segja, að ekki
hefir staðið á bæjarbúum að verða
við þessum áskorunum, og margir
tekið allnærri sér fjárhagslega til
þess að geta eignast þessi tæki og
hjálpa á þann hátt til þess að
bjarga bænum frá kolaskorti.
Skýrsla Raftækjaverksmiðjunnar
ber það líka með sér, að hér er
um óhrekjanlega staðreynd að
ræða hvað tækjakaupin snertir.
Þegar bæjarbúar í góðri trú. fara
eítir þessum áskorunum, þá fer
Rafmagnsveitan strax á stúfana
og hækkar rafmagnsverðið og her-
bergjagjaldið svo mikið, að engin
tök eru á að nota rafmagnið til
hitunar, og dregur mjög úr notk-
un þess til eldunar."
SVONA FÓR NÚ þetta bjarg-
ráð gagnvart kolaskortinum, og
bæjarmenn sitja í kuldanum og
horfa á dýru hitunartækin í stof-
unum sínum. En herbergjagjaldið
verða þeir að greiða, kr. 1,10 fyrir
hvert herbergi. Þessi 10 aura
hækkun nemur álitlegri fjárhæð
mánaðarlega, og væri fróðlegt að
vita tölu á herbergjunum. Ég geri
líka ráð fyrir, að rafmagnsstjóri
sé fús á að láta í té upplýsingar
um þetta, því fljótur er hann að
upplýsa með tölum hækkunar-
þörfina."
„OG HVAÐ ER svo með Sogs-
stöðina og raftaugakerfi bæjarins?
Er ekki Sogsstöðin þegar orðin
ófullnægjandi, og það jafnvel þótt
Elliðaárstöðin sé notuð til hins
ítrasta jöfnum höndum? Er ekki
bæjarkerfið óhæft til dreifingar á
því rafmagni, sem til bæjarins
flytzt nú sem stendur, hvað þá ef
bæta þyrfti við einni túrbínu enn
í Sogsstöðina til þess að fullnægja
eftirspurninni? Eru leiðslurnar frá
Sogsstöðinni megnugar að flytja
meiri straum til bæjarins, ef hans
væri kostur?“
„EÐA ER KANNSKE allt raf-
magnskerfið þannig úr garði gert,
að hækkunarnauðsynin byggist að
nokkru leyti á framleiðslugetu-
leysi, og þess vegna bætt úr því á
þann hátt, að koma fólki til þess
að takmarka eyðsluna? Þetta eru
nú kannske fávíslegar spurningar,
en ég held, að skýr svör við þeim
frá þeim, sem þekkingu hafa á
þessum málum, gerðu það að verk-
um, að bæði ég og aðrir sættu sig
betur við rafmagnshækkunina, og
reyndu þá heldur að klæða af sér
kuldann og berja sér upp á gamla
móðinn.“
ANNAR MAÐXJR skrifar mér
um hinar sífelldu bilanir á raf-
magninu. Hann segir, að undan-i
farið hvað eftir annað hafi raf-
magnið horfið svo að ekki hafi
verið hægt að kveikja, hita upp
eða hlusta á útvarp. Þá spyr hann
hverju það saeti, að ekki sé gert
við bilanir tafarlaust, og hvort
það sé rétt, að rafmagnsveitan
neiti að greiða þeim mönnum eft-
irvinnu, sem þurfa að gera við
bilanir á sunnudögum eða á kvöld-
in og seinlætið stafi því af þessu.
— Gott væri að fá svar við öllum
þessum spurningum.
SJÓMAÐUR skrifar mér og
spyr: „Hver fær tryggingu fyrir
sjómann, sem lendir í slysi og
ferst, ef hann er ekki giftur?“ —
Ef sjómaðurinn er fyrirvinna for-
eldra eða móður eða föður, fá þau
trygginguna, eða annaðhvort. Hins
vegar fær unnusta ekki trygging'-
una greidda. Annars er ákvæði í
samningum þeim, sem nú eru ný-
afstaðnir, um, að heimilisástæður
viðkomandi sjómanns við lög-
kráningu skuli leggja til grund-
vallar fyrir tryggingunni. Ef þú
ert sjómaður og ætlar að sigla og
ef þú ert ekki giftur og átt ekki
barn, og ef þú átt foreldra á lífi,
sem hægt er að segja að þú hjálp-
ir, þá skaltu taka það fram um leið
og þú ert lögskráður, að þú vinnir
fyrir þeim, eða þau séu á framfæri
þínu að einhverju eða öllu leyti.
Ef þú gerir þetta, þá fá þau trygg-
inguna greidda, ef slys verður. Ef
þú gerir þetta hins vegar ekki, þá
fá þau enga tryggingu greidda eft-
ir þig. Systkini er ekki hægt að
segja að séu á framfæri þínu, nema
þá ef þau eru kornung, innan 16
ára, eða veik og geta ekki unnið
fyrir sér á neinn hátt.
ÞETTA ER UM ÞÁ SJÓMENN,
sem sigla á verzlunarskipum. —
Stríðstryggingin er hins vegar
skilyrðislaus (15 þús. kr.) fyrir
togarasjómenn, en ríkistryggingin
(3 þús. kr.) er hins vegar við
það bundin, að viðkomandi hafi
einhvern á framfæri sínu.
EKKI ER ÖLL VITLEYSAN
ÉINS. í blaði kommúnista í gær
stóð klausa um það, að talið væri
að þýzka skipið, sem hér var,
hefði látið þýzka kafbáta, sem
hingað hefðu læðst, fá kol að nóttu
til. Svona fréttir geta verið hættu-
legar, þessi er það ekki vegna
þess, hve vitlaus hún er. Kafbátar
nota alls ekki kol. Það virðist svo
sm þetta vesalings blað sé haldið
af sífelldri kolavitlysu.
Hannes á horninu.
Legubekkir
Mesta úrvalið er á Vatns-
stíg 3.
HÚSGAGNAVERZLUN
REYKJAVÍKUR.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
SimaskráiB 1940.
Haridrit að símaskrá Reykjavíkur fyrir árið 1940 ligg-
ur frammi í afgreiðslusal landssímastöðvarinnar frá 18—
21 þ. m., að báðum dögum meðtöldum.
Tekið er á móti tilkynningum um breytingar við
skrána á sama stað og sömu daga kl. 8—21.
Skrásetningar í atvinnu og viðskiptaskrá símanot-
enda verða prentaðar upp aftur óbreyttar í nýju skránni,
nema því aðeins að breytingar verði tilkynntar innan 22.
þ. m.
C-HARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Upprelsnln á Bounty.
97. Karl ísfeld íslenzkaði.
Réttarforsetinn: — Sáuð þér William Muspratt?
Fryer: — Nei.
Réttarforsetinn: — Bauðst nokkur til þess að aðstoða Christ-
ian, þegar þið Bligh voruð settir í bátinn?
Fryer: — Já, Churchill, Sumner, Quintal og Burkitt.
Réttarforsetinn: — Þekktuð þér nokkurn af mönnunum, sem
klifu upp í reiðann, þegar seglin voru undin upp?
Fryer: — Ég þekkti aðeins einn, Thomas Ellison, sem var
aðeíns drénghnokki þá.
Réttarforsetinn: — Hversu marga menn þurfti, til þess að
koma stóra skipsbátnum á flot?
Fryer: — Tíu menn.
Réttarforsetinn: — Sáuð þér nokkurn fanganna hjálpa til
þess að setja bátinn á flot?
— Já, herra Byam, herra Morrison, herra Coleman, Nor
man og Mclntosh hjálpuðu til, en það var gert samkvæmt
skipun frá herra Coleman, bátsmanninum, en þá skipun hafði
hann fengið frá Christian.
Réttarforsetinn: Álítið þér, að þeir hafi gert það 1 því skyni,
að hjálpa Bligh eða Christian.
Fryer: — Ég held, að þeir hafi verið að hjálpa Bligh. Þeir
gerðu það til þess að gefa Bligh færi á því, að bjarga lífinu.
Réttarforsetinn: — Hvaða ástæðu hafið þér til að ætla, að
John Millward væri yður vinveittur, þegar hann stóð vörð
yfir yður?
Fryer: — Hann var í órólegu skapi, eins og hann hefði
gripið til vopna gegn vilja sínum.
Réttarforsetinn: — Þér segið, að þér hafið fengið því fram-
gengt, að Tinkler mágur yðar fengi að fara í bátinn með yð-
ur. Hafði hann verið neyddur til þess að vera um borð?
Fryer: — Christian hafði sagt honum, að hann ætti að vera
um borð sem þjónn hans. Tinkler kom til klefa míns og skýrði
mér frá því.
Réttarforsetinn:: — Hvar bjuggu liðsforingjaefnin 1 skip-
inu?
Fryer: — Á lágþiljum.
Réttarforsetinn: Tókuð þér eftir því, að nokkur vörður hefði
verið settur um stóra klefann?
Fryer: — Já, ég gleymdi því, að Thompson stóð vörð við
vopnakistuna. Hann var vopnaður byssu með byssusting.
Réttarforsetinn: — Stóð hann líka vörð við klefa liðsfor-
ingjaefnanna?
Fryer: — Já, hann stóð vörð bæði við vopnakistuna og
dyrnar á klefa liðsforingjaefnanna.
Réttarforsetinn: — Sáuð þér nokkurn þennan dag gera til-
raun til þess að ná aftur skipinu?
Fryer: — Nei.
Rétturinn: — Hvað leið langur tími frá því uppreisnin
hófst, og þangað til þið voruð neyddir til að fara í bátana?
Fryer: — Tveir og hálfur til þrír klukkutímar.
Rétturinn: — Hvað álítið þér, að Christian hafi átt við, þegar
hann sagði, að hann hefði verið í víti síðustu vikurnar?
Fryer: — Ég hygg að það hííi verið vegna brigslyrða Blighs.
Rétturinn: — Hafði nýlega orðið deila þeirra á milli?
Fryer: — Daginn áður en uppreisnin varð, hafði Bligh sakað
Christian um, að hann hefði stolið kokoshnetum.
Fangarnir fengu nú að leggja spurningar fyrir vitnið, og
ég fékk skipun um að taka fyrst til máls. Fryer hefir hlotið
að finnast aðstaða okkar einkennileg. Hann hafði verið mér
mjög vingjarnlegur allan þann tíma, sem við höfðum verið
saman á Bounty. Ég var sannfærður um, að hann áleit mig
saklausan, og að hann hefði mikla samúð með mér. Ég lagði
fyrir hann þrjár spurningar.
Ég: — Heyrðuð þér nokkuð af því, sem sagt var, þegar þér
komuð á þilfar fyrst uppreisnarmorguninn og sáuð okkur
Christian ræðast við?
Fryer: — Nei, herra Byam . ..
Hood lávarður greip fram í fyrir honum: — Þér verðið að
snúa yður að réttinum, þegar þér svarið fanganum.
Stýrimaðurinn snéri^Sér að réttinum.
Fryer: — Ég minnist ekki að hafa heyrt neitt af samtalinu.
Ég: — Höfðuð þér nokkra ástæðu til að ætla, að ég væri 1
flokki Christians?
Fryer: — Alls enga.
Ég: — Hefði ég verið meðal þeirra, sem þér hefðuð snúið
yður til, ef þér hefðuð fengið að vera um borð og reynt *ð
mynda flokk í jlwí skyni að ná skipinu aftur?