Alþýðublaðið - 19.10.1939, Síða 1

Alpýðuflokksfé-
lagsins á laug-
ardag.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALÐBMARSSON
ÚTGEFANÐI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
FIMMTUDAGUR 19. OKT. 1939.
241. TÖLUBLAÐ
Hundruð þúsunda undlr
hundruð fánum hylltu
fimm
Finn"
land í Stokkhólmi í gærkveldi
----♦---
Glæsilegur vottur um einingu Norðurlanda.
H
Kallio Finnlandsforseti.
Erkko utanríkismálaráðherra.
Einar Olgelrsson boðar
gðtuvigi fi Reykfavík.
----.»----
Tveggja daga riMldisfundi kommún-
ista lauk í nótt með því, að®Héðinn
var svínbeygður af Moskovitum.
A LGERT öngþveiti ríkir
nú í herbúðum komm-
únista hér í Reykjavík. I
nótt lauk tveggja daga rifr-
ildis- og hávaðafundi í
flokksfélagi þeirra á þann
veg, að allir fóru óánægðir
heim.
Þessi fundur hófst síðastlið-
liðið mánudagskvöld með því
að báðir formennirnir, Brynj-
ólfur Bjarnason, „inn á við“ og
Héðinn Valdimarsson, „út á
við“ höfðu framsögu um efijið
„flokkurinn og alþjóðamálin,“
en íilefnið yar afstaðan til
Rússa og framkoma þeirra
gagnvart Pólverjum og smá-
þjóðunum við Eystrasalt.
Pieir voru á öndver'ðum meið:
B:ynjólfur Bjamason hyllti Rússa
og 1 andvinningap ólitik þeirra sem
upphaf heimsbyltingarinnar,
bandajag Moskvakommúnismans
við nazismann og hótanir hins
nýja’ mönduls gegn smáþjóðum.
Brynjólfur er í einu og öllu.'eins
og vitað yar, trúr Moskvastefn-
unni.
Héðinn sagði m. a. í þriggja
kortéra ræðu: „Ég skil ekki
hvernig flokkurinn getur haldið
áfram sömu stefnu og Hjóðviljinn
hefir haldi'ð fram og fólk segir
mér, að ef Þjóðviljinn heldur á-
fram að skrifa á þennan liátt,
þá vierði flokkurinn gersamlega
þurkaður út á skömmum tíma.“
Að framsöguræðunum loknum
IöIh&u Björn Bjarnason bæjar-
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. KHÖFN í morgun.
UNDRUÐ ÞUSUNDA FORU FYLKTU LIÐI undir
fimm hundruð fánum, flestum rauðum, til konungs-
hallarinnar í Stokkhólmi í gærkveldi til þess að hylla
Norðurlandakonungana og Finnlandsforseta og lýsa yfir
einingu og hlutleysi Norðurlanda og samúð sinni með Finn-
iandi á stund alvörunnar. í broddi fylkingar voru bornir
Norðurlandafánarnir fimm, Finnlands, Svíþjóðar, Noregs,
Danmerkur og íslands. Hefir slíkur mannfjöldi aldrei tekið
þátt í hópgöngu fyrr á Norðurlöndum.
Þegar konungarnir og Finnlandsforseti komu út á sval-
ir konungshallarinnar, var tekið á móti þeim með átta
hundruð manna kórsöng og hátíðlegum hljóðfæraslætti.
Þjóðsöngvar Norðurlanda voru leiknir, fyrst „Ó, guð vors
lands“. Þegar Björneborgarmarsinn hafði verið leikinn,
hrópaði mannfjöldinn einum munni: „Lifi Finnland!“
Um allt Finnland voru fánar á stöng í gær í tilefni af þjóð-
höfðingjafundinum í Stokkhólmi. Þúsundir manna höfðu safnast
saman snemma í gærmorgun fyrir framan forsetabústaðinn til
þess að vera viðstaddir brottför Kallio forseta til Stökkhólms.
Hann fór þangað í flugvél, og er það í fyrsta skipti, sem hann
h'efir ferðast þannig, en hann er nú 66 ára gamall.
í gærkveldi söfnuðust um fjörutíu þúsund manns saman á
_____________________________^ Stórtorginu í Helsingfors fyrir
framan Storkyrkan til hátíð-
legrar athafnar undir blysum
og fánum Norðurlandaþjóð-
anna, Athöfninni lauk með
heitri bæn mannfjöldans fyrir
frelsi Finnlands.
Þegar Kallio forseti og Erk-
ko utanríkismálaráðherra hans
komu til Brommaflugvallarins
í Stokkhólmi, var tekið á móti
þeim af Gustav Svíakonungi,
Gustav Adolf ríkiserfingja,
sænsku ráðherrunum og bæjar-
stjórn Stokkhólms. Jafnaðar-
maðurinn Frederik Ström á-
varpaði gestina x nafni bæjar-
stjórnarinnar og sagði meðal
annars:
„Ef nokkurt hinna frjálsu
ríkja á Norðurlöndum skyldi
verða fyrir einhverri ógæfu, þá
myndu þau öll finna til htennar
sem sameiginlegrar ógæfu, og
hvert það sár, sem einhver
Norðurlandaþjóðanna yrði fyr-
ir, myndi valda sama sársauka
um öll Norðurlönd.“

Héðinn í dag.
fulltrúi, sem í eimi og öllu
fylgdi línunni frá Moskva, Amór
Sigurjónsson, sem sagði, a’ð hann
hefði skrifað grein oig sent
Þjóðviljanum, en ekki fengið
birta, og ef þessu héldi áfram, þá
færi hann úr flokknum, og Guðm.
Ó- Guðmundsson, sem sló í
borðið og spurði: „Er það virki-
lega svo, að hér eigi fremur að
ráða stefna B’rynjólfs Bjarnason-
aren vilji fólksins?“
Síeinþór Guðmundsson, for-
maður félagsins, bar frarn tillögu,
sem var mjög lo'ðin og Héðinn
sagði um. að væri hvorki fugl
né fiskur, enda átti það að vera
sáttatillaga. Sagði Steinþór, að
hann hefði nú tekið þátt í öllum
klofningum og sáttatilraunum
sí'ðastUðin 10—15 ár, og að sínu
Prh. á 4. sífcu.
HátiðahSldlo i gær.
STOKKH. í morgun. FÚ.
Kristján X.. konungur ís-
lands og Danmerkur, og Hákon
VII. Noregskonungur, voru
hylltir af miklum mannfjölda
við komuna til Stokkhólms í
gær. Var Gustav konungur
sjálfur viðstaddur komuna og
bauð hina konunglega gesti
sína hjartanlega velkomna og
ók með þá til Stokkhólmshallar.
Að afstöðnum móttökuat-
höfnum og fundum 1 gær var
haldin guðsþjónusta í Stor-
kyrkan 1 gærkveldi, og flutti
Eidem erkibiskup bæn og bað
guð að blessa ráðstefnu kon-
unganna og utanríkismálaráð-
herranna, en þeir voru allir við-
staddir hina hátíðlegu guðs-
þjónustq.
Bráðabirgðalðg am
fréttaílutning.
17 EGNA fyrirspurna,
* sem blaðinu hafa bor-
izt um það, hvers vegna
það flytur svo litlar frétt-
ir af siglingum skipanna,
skal það tekið fram, að á
tímum eins og þessum er
sjálfsagt að segja sem
minnst um siglingarnar.
Verða því framvegis
engar skipafréttir birtar í
blöðunum nema undir al-
veg sérstökum kringum-
stæðum og þá að fengnu
leyfi viðkomandi yfir-
valda.
Enda munu nú vera í
undirbúningi bráðabirgða-
lög, stem banna allar frá-
sagnir af siglingum skip-
anna.
Kl. 8 í gærkveldi hafði Gust-
av konungur boð inni í Stokk-
hólmshöll og er staðið var upp
frá borðum voru hljómleikar
og þjóðhöfðingjarnir hylltir
með söng, er þeir komu fram á
svalir hallarinnar. Var þar
saman kominn gífurlegri mann-
fjöldi’ en dæmi eru til í Stokk-
hólmi og skipti mannfjöldinn
hundruðum þúsunda,
íslenzki þjóðsöngurinn var
fyrsti þjóðsöngurinn, sem
leikinn var, Aidrei fyrr hef-
Frfa. á 4. *í®u.
Finnskar stúlkur í þjóðbúningi.
Tyrfeland geiir nú banda-
lag vH Breta og frafefea.
-----a—----
Skuldbinda slg tll Hðvelzlu, ef
á pá verður ráðiæt i Niðjarðarhal
eða á Rámeníu og Grikklando
Y
LONDON í morgun FÚ.
FIRFORINGI BRETA í löndunum við austurenda
Miðjarðarhafs og franskur herforingi fóru í gær til An-
kara, höfuðborgar Tyrklands, til viðræðna við tyrkneska
herforingjaráðið. Það var tilkynnt í Ankara í gærkveldi, afö
Tyrkland hefði fallizt á að skrifa undir gagngkvæman að-
stoðarsáttmála við Frakkland og Bretland, og kemur þannig
til framkvæmda hernaðarlegt, fjárhags- og viðskiptalegt
samkomulag, sem var undirskrifað fyrir þremur vikum.
í hinum nýja sáttmála verða
ákvæði um:
1) Gagnkvæm aðstoð á Mið-
jarðarhafi, sem komi til fram-
Bretar taka loftárás
um ÞJéðverfa með ró
-.—.— ■■’■■■'»-
Fjörði hluti árásarflugvélanna hefir ver-
ið skotinn niður, segir Chamberlain.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
CHAMBERLAIN FORSÆT-
ISRÁÐHERRA gaf neðri
málstofu enska þingsins í dag
hina vikulegu skýrslu sína um
gang styrjaldarinnar og helztu
mál, er henni við koma.
Chamberlain gerði árásir
þýzkra kafbáta að umtalsefni.
og kvað það mikið áfall fyrir
Þjóðverja, hversu vel hefði
orðið ágengt í baráttunni gegn
kafbátunum. Það sýndi bezt, að
þeim hefði ekki tekizt að hafa
truflandi áhrif á siglingar
brezkra skipa, að ef miðað
væri við tímabilið frá styrjald-
arbyrjun til 17. október og
smálestatölu skipa, sem látið
hefði úr höfn og siglt 1 höfn,
nemi tapið aðeins ti%.
Chamberlain viðurkenndi,
að herskipaflotinn hefði orðið
fyrir miklu tjóni og hann fór
viðurkenningarorðum um alla
þá, sem látið höfðu lífið, er þeir
voru að gegna skyldustörfum
sínum.
Þá sagði hann, að Þjóðverj-
ar hefði byrjað loftárásir á
England. í Þýzkalandi hefði
verið birtar furðulega ýktar
frásagnir um árangurinn af
þessum loftárásum, til þess að
viðhalda trú þýzku þjóðarinnar
á skjótan sigur, og kynni það að
bera tilætlaðan árangur um
hríð, en er frá liði, myndi það
ekki hafa mikil áhrif.
Bretar óbræddir við að
segja sannleihann.
Brezka stjórnin, sagði Cham-
berlain, hefir ekki hikað við að
skýra hreinskilnislega frá því
tjóni, sem Bretland hefði orð-
ið fyrir, og henni dytti ekki í
hug, að telja sér neina sigra,
þegar um enga sigra væri
raunverulega að ræða.
Hann kvað átta þýzkar flug-
vélar hafa verið skotnar niður
Frh. á 4. síðu.
kvæmda þegar í staö, ef á
nokkurt samningsrikjanna er
ráðist þar.
2) Aðstoð Tyrkja, ef Bretar
og Frakkar þurfa að koma Rú-
menum og Grikkjum til hjálp-
ar vegna skuldbindinga sinna
við þessar þjóðir.
3) Stjórnmálalegri samvinnu
og viðræður um mál, sem varða
Balkanskaga og Balkanþjóðirn-
ar.
Saradjoglu, tyrkneski utanríkis-
málaráðherrann, sem verið hefic
í Moskva frá 25. september síð-
astliðnum er nú á heimleið til
Ankara. Ekkert samkomulag var
undirritað í Moskva áður en
hann fór.
Tyrkneski forsætisráðherrann
tilkynnti í gærkveldi, að viðræö-
urnar hefðu ekki leitt til sam-
komulags. Hann sagði, að þegar
Saradjoglu hefði lagt af stað til
Moskva hefði ríkisstjórnir Tyrk-
lands og Sovét-Rússlands verið
búniar að skiftast á skoðtmum
um ýms atriði, sem taka átti til
meðferðar, og fu 11 naöarákvörðu i
verið tekin um, hvað ræða skyk i
í Moskxra, en rússneska stjórnin
hefði síðar lagt fram algerlega
nýjar tillögur, sem ekki hefðu
reynst samrýmanlegar skuld-
bindingum Tyrkja gagnvait
Frakklandi og Bretlandi. Enn-
fremur hefði verið meira krafist
af Tyrkjum en átt hefði að láta
jþeim í té, — þeir hefðu átt að
undirgangast skuldbindingar, sem
Frh. á 4. síðu.