Alþýðublaðið - 19.10.1939, Blaðsíða 2

FIMMTUDAGUR 19. OKT. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐGÐ
hún. — Ég er saklaus. — Og
það sem skeði, laut henni, eins og hún væri
dvrlinsur.

En hún hneig í fang bræðra sinna. — Já, hún er saklaus, sagði elsti bróðirinn, og nú
skýrði hann frá öllu, sem skeð hafði, og meðan hann talaði, barst angan um loftið, því að
brennið, sem átti að hafa í bálið, hafði skotið rótum og þarna stóð angandi blómagerði.
Og efst var fallegt blóm, sem blikaði eins og stjarna, og konungurinn sleit blómið af og
festi það við brjóst Lísu — og þá vaknaði hún.

Og öllum kirkjuklukkum var hringt og það varð brúðkaupsveizla og það var nú veizla,
sem um munaði.
Vetí’arstarfsemi Ármanns
er fyrir nokkru byrju'ð af full-
um krafti, og er stundatafla fé-
iagsins auglýst hér á öðrum stað
í blaðinu. — Félagið hefir ná
að öllu leyti aðsetur sitt í hinu
fullkomnasta ípróttahúsi landsins,
og er það mikil bót frá því, sem
áður hefir verið, og væntir stjórn-
in sér mikils árangurs af því. Jón
Porsteinsson- verður eins og áður
aðáikennari félagsins, kennir full-
orðnum fimleika og íslenzka
glímu nú. Jens Magnússon fim-
leika-meistari fslands kennir
drengjaflokknum og Old Boys,
Fríða Stefánsdóttir kennir telpna-
flokknum. Garðar S. Gíslason
frjálsar íþróttir, Brandur Brynj-
úlfsson stúdent handknattleik,
1 Orðsending
til kaupenda út um iand.
Munið, að Alþýðublaðið á að greiðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalls.
Þeir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.
Guðm. Arason hnefaleika. Sund-
stjóri og sundfcennari er Þor-
steinn Hjálmarsson. — Ármenn-
íngar! þið, sem eruð enn ekki
byrjaðir að æfa, byrjið strax og
takið nýja félaga með ykkur.
Sigurður Einarsson;
Förumenn, nýjasta bók
Elinborgar Lárnsdéttur
—.- ....•»-
AÐ er ekki að því að
spyrja, að þegar konurn-
ar taka sig til, þá eru þær dug-
legri en allt sem duglegt er.
Þetta á ekki síður við um rit-
störf en önnur verk. Mér þykir
mikið aðhafst á ritvellinum, ef
ég klóra saman smá blaðagrein,
og hef mig helst ekki upp í
það, fyrr en ég er búinn að
marg lofa því og svíkja það mér
til skammar. Þess vegna fæ ég
allt af hálfgerðan beig í mig,
þegar mér verður hugsað til
fólks, sem skrifar heilar bæk-
ur, á meðan að allur almenning-
ur telur upp í 0,5. Og ekki nóg
með það, heldur skrifar bók eft-
ir bók. Eigi að síður er mér á-
kaflega vel við þetta fólk, því
að það er þess vegna, sem við
höfum eitthvað til að lesa, og
bóklaus veröld er í mínum aug-
um ískyggilegasti heimur, sem
ég get hugsað mér.
Frú Elinborg Lárusdóttir er
ein af þessum dugnaðarkonum,
sem skrifar bók eftir bók. Ég
veit ekki, hvað margar íslenzk-
ar konur ég móðga ófyrirgefan-
lega sáran með því að halda
þvi fram, að frú Elinborg sé
nú að verða mikilvirkasti kven-
rithöfundurinn með okkar
þjóð. En ég ætla að láta það
flakka fyrir því. Og ennfremur
hitt, að hún skrifar einna bezt
af þeim konum, sem nú fást við
ritstörf hér. Þenna dóm minn
byggi ég á seinustu bók hennar,
Förumenn.
Það kalla ég góða bók, þegar
höfundur hefir dottið niður á
merkilegt frásagnarefni, hefir
skýnjað það frá einhverjum
þeim hliðum, að vel er frá-
sagnarvert, og er það mikill
kunnáttumaður í list sinni, að
honum tekst að einhverju all-
verulegu leyti að skila því til
lesendanna svo, að það orki á
þá með sama hætti og hann
sjálfan og hann vildi vera láta.
Ég tel ekki þrátt fyrir margt,
sem frú Elinborg hefir áður
skrifað laglega og annað, sem
henni hefir tekist vel með, að
hún hafi fært úrslitasönnur á
þessa hæfileika sína fyrr en
með þessari bók. En nú tel ég
að hún hafi gert það.
Enginn hefir áður gerst til
þess, svo að ég viti, að skrifa
stærðar skáldrit um íslenzka
förumenn, eða gera því efni
nokkur veruleg skil. En þetta
er þó æði merkilegt efni, og í
bók sinni leiðir frú Elinborg
fram umhverfi förumannanna,
ídlerizka sveitabyggð á síðari
hluta 19. aldar, með aldarhætti
sínum og einkennum. Er allur
sá hluti bókarinnar í sjálfu sér
merkileg þjóðlífslýsing. í bók-
inni kemur fram fjöldi af per-
sónum, og eru margar þeirra
vel gerðar með skýrum per-
sónueinkennum. Á ég þar ekki
sízt við Andrés malara, þenna
elskulega og spakvitra ein-
feldning og matmann, sem er
ekkert annað en hjartagæzkan
sjálf. Sama máli gegnir um
Rönku vinnukonu og Þórlaugu
beiningakonu. Þá eru þarna
þrjár húsfreyjur hver með sínu
móti og allar sérkennilegar. Er
í skemmstu máli að segja, að
hvar sem þetta fólk kemur við
sögu er sagan vel gerð.
Þó að svo sé farið um bókina,
þá er langur vegur frá að ég
telji hana gallalausa. Lista-
maðurinn er ein fyrirferðar-
mesta persóna bókarinnar og er
þó sýnilegt. að skáldkonan ætl-
ar að gera honum betri skil 1
næstu bindum. Skáldkonan
hefir bersýnilega ætlað að hafa
mest við þessa persónu, en hefir
tekizt flest annað í bókinni bet-
ur. Vera má að þetta stafi af
því, að honum er ekki hálflýst
þegar bókinni lýkur. Hann er ó-
ljósasta persónan frá höfundar-
ins hendi og mest í molum. Og
þetta er reyndar ekki rétt til
orða tekið. Hann er sá eini af
persónum bókarinnar, sem er í
molum. Allar hinar eru heil
lega og samræmilega gerðar.
Bókin er skemmtileg aflestr-
ar alls staðar nema þar, sem
listamaðurinn kemur við sögu.
Tal fólksins er blátt áfram og
eðlilegt, matarást þess og mat-
arlotning, sem víða kemur
fram. sérkennandi fyrir þá
tíma, þó að yngra fólki sé nú
slíkt úr minni liðið. Hingað og
þangað gerast kímilegir smáat-
burðir, sem verða til þess að
varpa viðfeldnum hversdags-
blæ yfir söguna. Má þar til
dæmis minna á viðskipti þeirra
og viðræður, Andrésar malara
og Rönku.
Að öllu samtöldu þakka ég
skáldkonunni fyrir bókina og
óska henni til hamingju með
hana. Hún hefir tvímælalaust
stigið myndarlegt spor fram á
við með henni. Hitt mun henni
sjálfri engan veginn dyljast, að
hún hefir færst stórt efni í fang
í áframhaldinu, þar sem lista-
maðurinn er. Ég vil engan veg-
inn vantreysta getu hennar, en
vil aðeins segja það, að hún
verður að taka á öllu, sem hún
á til, ef hinn hálfvitlausi spek-
ingur á að verða eins myndar-
leg persóna frá höfundarins
hendi eins og hinn spaki ein-
feldningur Andrés malari. Von-
aridi verður svo.
Sigurður Einarsson.
Illll—llllMlill|i|||liii||i|||||lWlill lilllllil.III111 ii i II
Brauð
frá bakaríi Ásmundar
Jónssonar fást í Kaupfé-
lagi Hafnarfjarðar.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
Húsmæður!
Sv@ sem skýrt var frá hér í blaðinu 11. þessa mánað-
ar hafa rannsóknir leitt það í ljós, að
Gerilsneyðing (í Stassanovél) rýrir
ekki flnnanlega C-fjðrvismagn mjdlk
urinnar. Sýnishorn af sðmsa mjólk á
nndán og eftir stassaniseringu sýndti
sama C-fjorvismagEi eftir gerilsneyS-
inguna og fyrir hana.
CHAm.ES NORÐHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Ðppreisnin á Bounty.
Karl Isfeld íslenzkaði.
Fryer: — Hann hefði verið einn af þeim allra fyrstu, sem
ég hefði leitað liðs hjá.
Rétturinn: — Þér segist enga ástæðu hafa til að ætla, að
herra Byam tilheyrði flokki Christians. Áiítið þér þá ekki,
að það sé í raun og veru grunsamlegt, að hann talaði við
Christian, þegar þér komuð á þiljur, daginn sem uppreisnin
varð?
Fryér: — Nei, meðan á uppreisninni stóð. talaði Christian
við marga, sem ekki tilheyrðu hans flokki.
Rétturinn: — Sáuð þér herra Christian og fangann Byam
saman á þiljum þegar þér stóðuð á verði nóttina áður en
uppreisnin varð.
Fryer: — Nei, að því er ég bezt man, var herra Byam á
verði allan varðtíma minn, og herra Christian sást ekki.
Rétturinn: — Töluðuð þér þá við herra Byam?
Fryer: — Já, oft.
Rétturinn: — Virtist yður hann æstur, taugaóstyrkur eða
kvíðandi.
Fryer: — Síður en svo.
Ég var mjög þakklátur herra Fryer, ekki aðeins vegna
vitnisburðar hans viðvíkjandi mínu máli, heldur vegna allrar
framkomu hans. Rétturinn hefir hlotið að líta svo á, að hann
áliti mig aisaklausan.
Morrison spurði: — Tókuð þér eftir nokkru í fari mínu
morguninn, sem uppreisnin varð, sem gæti bent í þá átt, að
ég tilheyrði uppreisnarmönnum?
Fryer: — Nei, ég tók ekki eftir því.
Hinir fangarnir lögðu nú sínar spurningar fyrir vitnið.
Burkitt veslingurinn fór illa út úr því vegna þess, að hann
neyddi Fryer til þess að gefa nákvæmari lýsingu á þátttöku
hans í uppreisninni.
Stýrimaðurinn dró sig nú í hlé, og herra Cole var kallaður
fram. Vitnisburður hans var í höfuðdráttum líkur framburði
Fryers. Samt sem áður höfðu þeir ekki litið sömu augum á
atburðina morguninn, sem uppreisnin varð.
í framburði Coles kom það fram, að hann hafði séð okkur
Stewart klæða okkur í klefanum meðan Churchill stóð vörð
yfir okkur. Framburður hans hafði mikla þýðingu fyrir Elli-
son og varð honurn til mikils tjóns, því að Cole varð að skýra
frá því, sem hann hafði orðið vísari um framkomu Ellisons
morguninn. sem uppreisnin varð. Cole geðjaðist vel að Elli-
son, eins og okkur öllum. En þar sem hann var mjög ærlegur
maður, áleit hann skyldu sína að skýra frá því, að hann
hefði séð Ellison standa vörð yíir Bligh ásamt fleiri mönn-
um morguninn, sem uppreisnin var. Hann nefndi nöfnin hratt,
en vildi þó segja sannleikann. Framkoma hans var þannig,
að hann ávann sér samúð bæði réttarins og fanganna. Ei að
síður lét rétturinn hann ekki sleppa. Þegar hann hafði lokið
frásögn sinni, var honum þegár í stað skipað að gefa ná-
kvæmari skýrslu um framkomu Ellisons.
Rétturinn: — Þér segist hafa séð fangann Ellison vopnað-
an morguninn, sem uppreisnin varð. Hvaða vopn hafði Elli-
son?
Cole: — Hann hafði byssusting.
Rétturinn: — Var hann einn þeirra, sem héldu vörð yfir
Bligh?
Cole: — Já.
Rétturinn: — Heyrðuð þér fangann Ellison segja nokkuð?
Cole: — Já.
Rétturinn: — Hvað sagði hann?
Cole: — Ég heyrði hann kalla Bligh ^skipstjóra gamlan
þorpara.
Ég spurði: — Heyrðuð þér nokkuð af samtalinu milli okkar
Stewarts, Churchill og Thompson, þegar þér sáuð okkur klæða
okkur í klefanum, meðan Churchill stóð yfir okkur með
skammbyssu í hendinni?
Cole: — Nei. ég heyrði ekkert af samtalinu, það var svo
mikill hávaði.
Ellison: — Þér segið að ég hafi verið vopnaður byssusting.
herra Cole. Sáuð þér mig nokkru sinni nota hann?
Cole: — Nei, alls ekki. Þér . . .
Rétturinn: — Snúið yður að réttinum.
Cole: — Hann gerði enga tilraun til að nota byssustinginn.
Hann bara veifaði honum fyrir framan andlitið á Bligh.
Ég sá bros á vörum margra við þetta svar. Cole hélt áfram.
— Það var ekkert vont í þessum pilti. Hann var bara
drengsnáði, ofurlítið hrekkjóttur og gamansamur.
Rétturinn: — Álítið þér, að þetta afsaki þátttöku hans í
uppreisninni?
Cole: — Nei, en . ..