Alþýðublaðið - 20.10.1939, Síða 2

FÖSTUDAGUR 20. OKT. 1939.
AEI>ÝÐUBLAÐI»
UMRÆÐUEFNI
1) Það kom hermaður gangandi eftir veginum. Einn, tveir, einn,
tveir! — 2) Hann hafði malinn sinn á bakinu og sverð við hlið,
því að hann hafði verið í stríði, og nú ætlaði hann heim. — 3) Þá
mætti hann gamalli norn. — 4) Hún var ljót og neðri vörin hékk
niður á brjóst. — 5) Hún sagði: Gott kvöld, hermaður, en hvað
þú hefir fallegt sverð og stóran mal. — 6) Þú ert ágætur hermað-
ur. Nú skaltu fá svo mikla peninga sem þú vilt.
BéfeafffregM:
Danmðrk, Fœrejrjar,
firænlanð.
Avarp fíl dönsku þjóðar-
inrnar. Þýtt úr dönsku eftir
útgáfu Föroya Skipara- og
Navigatörfelag í Tórshavn
1939.
Skipstjóra- og stýrimannafélag
Færeyja hefir gefið út á dönsku
bók me'ð þessu nafni, og er hún
nú fcomin á íslenzku hér í bóka-
'verzlarair. 1 eftirmála er gerð svo-
felld grein fyrir útgáfunni:
„Framanritaða greinargerð gef-
þm vér út, í voninni um á þann
hátt að geta gefið dönsku þjóð-
inni vitneskju um, hvers konar
fcjör Færeyingar eiga við að búa
i dönsku landi. Berið saman það,
sem gert er fyrir danska fiski-
mjenn og svo fyrir oss. Það er
gagnslaust að vér fáum ríkislán
til skipa og vedðarfæra, þegar
þau eru ófullnægjandi, vér fá-
um ekki leyfi til að nota veiði-
tæki vor, þar sem enn er hægt
að nota þau með hagnaði. Ves-
aldarlegur styrkur á hvern fiski-
mann bjargar ekki þjóðfélagi
voru. Gefið oss leyfi til að vinna
og nota skip vor þar, sem þau
geta fyilt sig og aflað fiski-
mönnunum og öllu þjóðfélagi
voru betri lífskjara. Styðjið oss í
kröfum vorum.“
1 fyrsta kaflanum er sagt frá
áliti Grænlendinga á fiskveiðum
Færeyinga og annarra útlendinga
og því haldið fram, að í upphafi
veiðanna hafi sambúðin við
Grp^nlendiingana verið ágæt og
þeir vinveittir Færeyingum, en
síðan hafi hún spillzt af völdum
Dána.
Annar kaflinn er um fiski-
veiðar Grænlendinga og Færey-
inga,. gerður samanburður á þeim
og sýnt fram á, að \þar tgeti
hvorug þjóðin skaðað hina.
Þriðji kaflinn er um fiskiveið-
ar Færeyinga um 50 ára sfeeið,
og er það mjög fróðlegt yfirlit
yfir þennan höfuðatvinnuveg
þeirra, og ætti íslendinjgum að
vera fengur að því að fá slikar
upplýsingar útgefnar á íslenzku.
Fjórði kaflinn er um meðferð
dönsku ríkisstjórnarinnar á Fær-
eyingum í Grænlandi. Er þar
sýnd aðbúð sú og fyrirgreiðslu-
leysi, sem færeyskir fiskimenn
hafa orðið að þola, og allhvass-
leiga til orða tekið sums staðar.
Næst er sagt frá því, hvernig
Grænlendingar elta færeyska báta
og skjóta á þá, og fer nú frá-
sögnin að verða spennandi, þvi
að síðan rekur hver kaflinn ann-
Útvarpið, erlendu fréttirnar,
Sigurður Einarsson og um-
bæturnar. Hvers vegna eru
Parísarfréttirnar hættar? —
Hótel Borg og lánið, sem
hækkar jafnóðum og borg-
að er af því. Sjómaðurinn,
gjaldeyririnn og óþarfinn.
—o—
ATHUGANIR
HANNESAR Á IIORNINU.
UTVARPIÐ er allt af undir
strangri gagnrýni. Það er
líka eðlilegt og þetta er ekki
neitt sérstakt með útvarpið okk-
ar. Fáar umbætur munu hafa
mælst eins vel fyrir, eins og það,
að Sigurður Einarsson skuli aftur
vera farinn að lesa erlendar
fréttir. Þær hafa fengið nýtt gildi
við það. Þá hefir Sigurður, en hann
er eins og kunnugt er, yfirmaður
erlendu fréttastofunnnar, tekið
upp á því að hafa inngang að
fréttunum, sem skýrir frá aðal-
efni þeirra í örstuttu máli. Þetta
er mjög gott, en vandasamara en
margur hyggur, því að slíkur
inngangur má ekki segja of mikið
til að spilla ekki fréttinni sjálfri.
Þetta hefir þó tekist ágætlega —
enda hefir Sigurður eins og kunn-
ugt er, alla þá kosti, sem góðan
blaðamann getur prýtt
EN HVERS VEGNA er hætt að
taka fréttir frá Parísarútvarp-
inu? Fréttirnar frá París voru
mjög vinsælar og það er mjög
slæmt, að þeim skuli ekki haldið
áfram. Hins vegar er það líkast
til af sparnaðarástæðum að Par-
ísarfréttirnar eru hættar, því að
það er vitanlega mjög kostnaðar-
samt að reka erlendu fréttastof-
una eins og tímarnir krefjast nú,
og það kostar heilan mann að
hlusta á París og Róm, en frétt-
ir frá báðum þessum stöðvum eru
hættar. Getur ríkisstjórnin ekki
veitt útvarpinu heimild til að
taka upp aftur þessar fréttir?
EINKENNILEGT var það, að
hér skyldi ekkert gert til að minn-
ast þeirra atburða, sem fram fóru
á Norðurlöndum á miðvikudag og
í gær. Þetta er sök ríkisstjórnar-
innar. Hér hefðu einnig átt að fara
fram hátíðahöld. Við íslendingar
eigum að fylgjast með norrænni
samvinnu eins og við getum. Það
eru okkar hagsmunir og það er
siðferðileg skylda okkar. Útvarp-
ið hefði átt að vera helgað þess-
um atburðum frá kl. 4—6 á mið-
vikudag. Þar hefði átt að flytja
ræður, (forsætisráðherra og
an, þar sem segir af ýmis kon-
ár árekstrum milli Dana og
Grænlendinga annars v-egar og
Færeyinga hins vegar.
' Bófc þessi er skrifd'5 í ádeiMón
og víða skemmtileg aflestrar og
fíklegt aö marga fvsi að lesa
hana.
J. H. G.
DAGSINS.
aendiherrar Norðurlanda) og
norræn lög hefði átt að leika. —
Guðsþjónustan í dómkirkjunni var
hin eina starfsemi okkar þennan
dag, og hana ber að þakka, en
víta hins vegar sofanda háttinn
hjá ríkisstjórninni.
HÓTEL BORG er á hvers manns
vörum. Það er annars merkilegt,
hvað mikið hefir allt af verið tal-
að um Hótel Borg. Frá því var
skýrt í Alþýðublaðinu á miðviku-
daginn, að Hótel Borg væri komin
að gjaldþroti — og það mun satt
vera. í bréfi, sem ég fékk í gær
segir, að eigandi hótelsins hafi á
undanförnum árum greitt af aðal-
láninu um 50 þúsundir króna. —
Upphaflega var lánið 443 þúsund
krónur en þrátt fyrir það, þó að
Jóhannes bóndi sé búinn að borga
50 þúsund krónur af láninu, er
það nú 468 þúsund krónur, eða
25 þúsund krónum hærra en það
var upphaflega! Þessu veldur geng-
islækkunin. Þá segir í bréfinu, að
hótelið muni ekki skulda Raf-
magnsveitunni neitt, það hefir und-
anfarin ár greitt henni 1000 krón-
ur á mánuði og tvisvar á ári, um
mitt sumar og um áramótin hafa
reikningarnir verið gerðir upp og
ef 1000 króna mánaðargreiðslan
hefir ekki nægt, þá hefir hótelið
sléttað reikningana. Bréfið endar
á þessum orðum: „Enginn íslend-
ingur sem ekki hefir reynt það,
getur gert sér í hugarlund, hve
erfitt það er, að reka hótel eins
og Hótel Borg”.
GAGNRÝNIN Á HÓTEL BORG
hefir allt af verið mjög hörð —
og vel getur verið, að þó að hún
hafi oft verið ósanngjörn, þá hafi
hún þó stundum haft við rök að
styðjast. Kunnur erlendur maður,
sem ferðast hefir víða um lönd
og dvaldi hér í sumar, sagði við
mig, að það væri óhæft að stjórna
Borg, eins og gert væri. Ég benti
honum á þá erfiðleika, sem hótelið
ætti við að stríða, en hann svaraði
— að enginn vandi væri að ryðja
þeim úr vegi.
ÉG HAFÐI TAL AF SJÓMANNI
í gær, sem ætlar einhverntíma að
sigla. Hann sagði, að hættan, sem
sjómennirnir legðu út í, væri mik-
il, en við því væri ekkert að gera,
það væri lífsnauðsyn fyrir þjóð-
ina, að skipum hennar væri hald-
ið úti, og svo bætti hann við þess-
um eftirtektarverðu orðum: „En
það verð ég að segja, að mér
finnst það blóðugt, að leggja skip
og menn í hættu á slíkum tímum
sem nú eru, og vita svo það, að
féð, sem við öflum, er að stórum
_ hluta kastað á glæ.“
„HVAÐ MEINARÐU MAÐUR?“
sagði ég. Hann svaraði: ”Mér
finnst það ekki ná nokkurri átt,
að eyða þeim litla gjaldeyri, sem
við öflum fyrir silkisokka, hráefni
í púður og andlitssmyrsl, áfengi
og tókbak — eða annan slíkan
GH ARUES NORDHQFF og JAMES NORMAN HALL:
(JppreisnlGi á Bounty.
90. Karl ísfeld íslenzkaði.
— Þetta er nóg, bátsmaður, sagði Hood lávarður: — Vilja
fangarnir spyrj a að fleiru?
Morrison: — Munið þér, þegar ég kom á þilfar, eftir að
þér höfðuð vakið mig, að ég kom til yðar og sagði: — Herra
Cole, hvað eigum við að gera? og þér svöruðuð: — Það veit
ég ekki, James, en farið og hjálpið til að koma bátnum á flot.
Cole: — Já, ég man það.
Morrison: — Munið þér, að samkvæmt skipun yðar fór ég
að hjálpa til við bátinn?
Cole: — Já.
Morrison: — Munið þér það, að ég lagði fangalínu í bátinn
og enn fremur akkeri? Og munið þér eftir því, að þér köll-
uðuð á mig og báðuð mig að hjálpa yður við að koma vatns-
tunnu um borð í bátinn, og samtímis kölluðuð þér á John
Norton og hótuðuð honum því, að hann fengi ekki að kóma
í bátinn, ef hann hjálpaði ekki til að búa hann út?
Cole: — Ég get vel búist við, að ég hafi sagt eitthvað því-
líkt, því að Norton vann undir minni stjórn og hann var viti
sínu fjær af ótta.
Morrison: — Munið þér, að ég hjálpaði yður til að bera
yðar eigin farangur í bátinn?
Cole: — Því hafði ég alveg gleymt — en það er alveg rétt.
Ég hafði enga ástæðu til að ætla, að hann tæki þátt í upp-
reisninni.
Morrison: — Eftir að ég hafði hjálpað yður til að koma
farangri yðar í bátinn, hljóp ég undir þiljur til að ná í minn
eigin farangur í þeirri von, að ég fengi að fara með herra
Bligh.
Cole: — Það er rétt, að hann fór undir þiljur, og ég efast
ekki um, að hann hefir ætlað að sækja farangur sinn, svo að
hann gæti komið með okkur.
Rétturinn: — Virtist fanginn Morrison ákafur eftir því að
komast í bátinn?
Cole: —■“ Enginn okkar var ákafur eftir því að komast í
bátinn, því að við áttum ekki von á því, að komast til Eng-
lands. En hann var fús á að fara í bátinn, og ég eíast ekki
um, að hann hefði farið í bátinn, ef þar hefði verið rúm
handa honum.
Burkitt spurði: — Þegar þér komuð aftur á skipið til þess
að sækja kompásinn, kom þá ekki Matthew Quintal og sagði,
að þér skylduð fjandann ekki fá kompásinn? Sagði ég þá
ekki: — Herra Quintal. látið herra Cole fá kompásinn og ann-
að, sem hann þarfnast?
Cole: — Ég minnist þess, að Quintal synjaði okkur í fyrstu
um kompásinn. En ég man ekki, að Burkitt legði neitt til
málanna, en hann stóð þar rétt hjá. Það var svo mikil ring-
ulreið á öllu, að ekki var hægt að átta sig á öllu, sem fram
fór eða sagt var.
Burkitt: — Minnist þér þess, að þér hafið séð mig nota
vopnin eða gefa nokkrar skipanir morguninn, sem uppreisn-
in fór fram?
helvítis hégóma, — og ég segi
fyrir mig, að ég hefi enga
gleði af þessari vinnu minni, þegar
ég veit, til hvers peningarnir eru
notaðir."
UNDIR ÞETTA TEK ég að öllu
leyti. Það er beinlínis skömm að
því að nota féð illa sem við öflum
á þessum tímum. Það er skylda
okkar, að afnema innflutning á
öllu, sem ekki er brýn nauðsyn.
Þetta ætti ríkisstjórnin að gera nú
þegar. Stuðning allra góðra manna
á hún vissan.
Hannes á horninu.
Slgurjón Friðjónsson:
Heyrði ég I
hamrinum.
"SJT AFI maður gengið í sóleyj'-
A* um og hrafnaklukku um
tun á sólgylltum sumarmorgnf,
hefir mDiv,ur Kannske fundiö til
einkennilegs fagnaðar, sem leitar
útrásar öllu fremur í söng en
or’ðum. Það getur farið fyrir
manni líkt og herra Launchelot
í kvæði Tennysons, þegar hann
á engin orð tii lengur yfir fögn-
uð sinn:
Tirra lirra by the river,
sang sir Launchelot.
Kvæði Sigurjóns Friðjónsson-
ar eru nærri þvi óslitinn óður til
vorsins og sumarsins, b-æ&i á
íandi og í lundu, -og það má ef
til vill eins vel kalla þau s-öng
ein-s ipg kvæði. Og þegar honum
er mest niðri fyrir, ayngur hann
kannske eintóm -örnefni, eins og
Walt Whitman eba Herman
Wildenwey, þegar hann segir:
Jeg har summet sorn em Konka
Minnesota, Minnetonka,
Missisippi, Minnehaha,
Sacramento! F-or en Fest!
En í stað örnefna og staðar-
nafna Wildenweys talar Sigurjón
um:
Gautlöud, Arnarvatn, Auðnir,
Aðaldal, Sand, Fjöll og Múla.
Viðhorf Sigurjóns er viðhorf
hins rótfasta sveitamanns, sem
er umhverfi sitt riíkast í huga
og yrk'ir gjarnan um það. Þó eru
í -hinni nýútkomnu ljóðabók hans:
Heyrði ég í -hamrmum, kvæði
ýmislegs efnis, svo sem Biblíu-
ljióðin ,sem hann yrkir að sumu
leyt-i í a-nda biblíuljióða sænska
skál'dsins Hjialm-ar Gullbergs.
* ’Þ-að eru ekki nema rúm tíu ár
síðan út kom Ijóðabók eftir Sig-
urjón Friðjónssion, og var það
fyrsta bók hans, en hann þá
hniginn mjög að aldri. Samt sem
áður var hann á þeim tíma búinn
að festa sér sess meðal eftirtekt-
arverðustu ljóðskálda þjóðarimn-
ar. Fjiöldi kvæða eftir hann hafði
foirzt í blöðum og tímaritum og
vakið verðskuldað-a athygli.
Fyrir um tveim árum gaf hann
út smásögur eftir sig, og nú ný-
lega 1. hefti ljióðabókar, sem á
að k-oma út í þrem hefturn.
Þegar maður les þ-essa nýju
Ijóðabók háns, vekur það strax
athygli, að það vottar ekki fyrir
neinni afturf-ör, þ-ótt höfundurinn
sé mjög við aldur, heldur þvert
á móti. Skaphiti hans er enn hinn
sami, og ef nokkuð er, þá er list
hans ennþá slípaðri en áður. Og
ennþá v-irðist hann eiga unað
þess, sem gengur í sóley og
hrafnaklukku um túnið á sólgyllt-
um sumaTmorgni.
Danska sMðsvátryggingin
hefir lækkað iðgjiöld fyrir
vörusendingar til eftirtaldra
landa: Svíþjóðar, N-oregs, Finn-
la-nds, Hollands, Islands, Belgíu
Bandaríkjanna, Lettlands, Eist-
lands, Japan og Brasilíu. FÚ.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
HAsmæður!
Svo sem skýrt var frá hér í blaðinu 11. þessa mánað-
ar hafa rannsóknir leitt það í ljós, að
Herilsneyðing (í Stassanovél) rýrir
efeki finnanlega C«f jðrvissnagn m|éfik
urlnnar. Sýnlskorn af sömn mjólk á
undan og effir sfassanlseringu sýndu
sama C-fijörvismagn efftir gerllsneyð-
inguna og fyrir fisana.
Cole: — Ég tók aðeins eftir því, að hann var vopnaður.
Millward: — Getið þér sagt um það, hvort ég tók vopnið
af fúsum vilja, eða samkvæint skipun Churchills?
Cole: — Ég get ekki um það sagt, hvort það var sam-
kvæmt skipun Churchills eða ekki, en hann bar byssu.
Rétturinn: — Voru allir, sern fóru í bátinn, neyddir til þess,
eða fóru þeir í bátinn af fúsum vilja?
Cole: — Þeir voru ekki neyddir til þess, en þeir, sem voru
undir þiljum, voru leiddir upp og þeim fylgdu varðmenn.
Rétturinn: — Voru engin vopn í skipinu önnur en þau,
sem geymd voru í vopnakistunni?
Cole: — Ekki svo mér væri ljóst.
Rétturinn: — Hvað var klukkan, þegar sólin kom upp
þennan morgun?
Cole: — Ég hygg, að klukkan hafi verið fjórðapart yfir
fimm.
Rétturinn lagði nú fleiri spurningar fyrir bátsmanninn. Á
sama hátt og Fryer var hann þaulspurður um mennina, sem
voru á verði undir stjórn Christians, hverja hann hefði séð
vopnaða, hvernig samkomulag okkar Christians hefði verið.
Það kom skýrt fram í vitnisburði hans, að enda þótt Morri-
son, Coleman, Norman, Mclntosh og ég hefðum hjálpað til
þess að koma bátnum á flot, þá hefðum við gert það sam-
kvæmt skipun frá bátsmönnunum, og það hefði ekki verið
hægt að skilja það svo, að við hefðum verið þátttakendur í
uppreisninni.
Eftir að Cole hafði verið yfirheyrður og færður í vopna-
klefann á Hector, tók rétturin*i sér hvíld. Herra Graham kom
og fékk mér lítið bréf frá Sir Joseph. Þar stóð: — Nú vitiS