Alþýðublaðið - 25.10.1939, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGUR 25. OKT. 1939
ALÞYDUBLAÐIÐ
Stefna Alpýðoflðkksins i atuinnn-
bótamálm nú Itksins viðnrkend!
Ætlar bæjarstjórnarmeirihlutmn að fara að taka
sér Hafnarfjðrð og Isafjörð til fyrirmyndar?
•------------------------•
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Genglslogin og
vekalýOurinn.
EGAR lögin um gengis-
skráningu voru samin og
lögtekin, var ekki gert ráð fyrir
því, að dýrtíð myndi aukast í
landinu, nema sem svaraði því,
er erlendar vörur hækkuðu við
gengislækkunina.
Lögin ákveða, að kaup skuli
óbreytt til 1. apríl 1940 fyrir
aðra en ófaglærða verkamenn,
sjómenn og fjölskyldumenn
með minna en 3600 króna árs-
tekjum, en þeir áttu að fá vissa
kauphækkun í hlutfalli við
verðlagshækkunina.
Nú hefir ástandið gerbreytzt
síðan í vor og ákvæði laganna
um þetta atriði eru orðin af
þeim sökum óþolandi. Dýrtíðin
vex gífurlega og verkamönnum
er ókleift að lifa á þeim tekjum,
sem þeim var mögulegt áð lifa
á í vor. Mörg verkalýðsfélög
hafa látið til sín heyra í þessu
máli, og fara þau einróma fram
á að annaðhvort verði þetta
bindingarákvæði afnumið úr
lögunum eða að kaupið verði
hækkað með löggjöf, sem svar-
ar dýrtíðaraukningunni.
Stjórn Alþýðusambandsins
hefir tekið þetta mál til með-
ferðar og gert ályktun í því,
sem var birt hér í blaðinu í
gær. Menn geta því ekki efast
um afstöðu; Alþýðusambands-
inö éða Alþýðuflokksins. Það er
eihmitt bent á það í ályktun
inni, sem stjórn Alþýðusam-
bandsins gerði, að nota skuli til
hins ítrasta þá aðstöðu í sam-
vinnu stjórnmálaflokkanna,
sem Alþýðuflokkurinn hefir til
að fá viðunandi leiðréttingu á
þessum málum.
Það mun hins vegar koma
fljótlega í ljós, hvort svo verð-
ur. Alþingi á að koma saman
1. næsta mánaðar og vitanlega
koma gengislögin til umræðu
þar mjög fljótt. Að sjálfsögðu
mun Alþ.flokkurinn þar túlka
sjónarmið verkalýðsfélaganna
og reyna að fá það fram, sem
heppilegast er fyrir hinar vinn-
andi stéttir. Kemur þá og til
kasta hinna flokkanna tveggja
að sýna hug sinn til verkafólks-
ins og eftir fagurgalanum að
dæma er víst éngin hætta á að
verkalýðsfélögunum verði ekki
sýnd full sanngirni.
Það er því líklegra að svo
verði, að það er bókstaflega
ekki hægt að færa fram nein
rök gegn því, að verkalýðurinn
fái laun sín hækkuð nú, þegar
dýrtíðin hefir vaxið svó gífur-
lega.
í nokkra mánuði hafa stjórn-
málaflokkarnir þrír unnið sam-
an gegn erfiðleikunum og flest-
ir munu sammála um það, að
slík samvinna sé lífsnauðsyn á
tímum eins og þeim, sem við nú
lifum á. En slík samvinna getur
AÐ er fagnaðarefni þegar
aðalblað S j álf stæðis-
flokksins breytir algerlega um
stefnu í atvinnubótamálunum.
Þetta gerir blaðið mjög rösk-
lega síðastliðinn sunnudag.
Blaðið segir meðal annara:
,,Ríki og bæjarfélög hafa
undanfarin ár lagt fram mikið
fé til atvinnubóta hér í bænum.
Mest eða allt þetta fé hefir far-
ið í óarðberandi vinnu. Verka-
maðurinn, sem hefir unnið í at-
vinnubótavinnu, hefir ekki
skapað sjálfum sér skilyrði til
framhaldandi starfa. Hann hef-
ir fengið greitt sitt vikukaup
og fyrir það aflað lífsviðurvær-
is þá stundina. Þegar svo vinn-
an hefir þrotið, hefir verkamað-
urinn beðið, unz röðin kom að
honum aftur. Vinnan hefir ekki
skilið neitt eftir handa verka-
manninum, sem tengir hann við
starfið áfram.
Þessu verður að breyta. At-
vinnubótavinnan eðaj önnur
hjálp af hálfu hins opinbera á
að vera meira lífræn. Hún á að
búa í haginn fyrir verkamann-
inn, skapa honum skilyrði til
þess að vinna sjálfstætt starf.“
Þá ræðir blaðið um aukna
garðrækt, en segir síðan:
,,Annað má og nefna. Allar
líkur benda til þess, að meiri
friður verði á fiskimiðunum við
strendur landsins á komandi
vetri en undanfarin ár, því að
nú munu fá eða engin erlend
skip verða á miðunum. Ætti því
bæjarfélagið að stuðla að því
nú, að menn geti eignazt far-
kost fyrir vertíðina. Væri áreið-
anlega vel varið því atvinnu-
bótafé, sem til þessa færi.“
Harðar dellnr I mörg ár.
Um þetta hafa staðið yfir
harðar og illskeyttar deilur í
mörg undanfarin ár og þetta
mál hefir í tvennar bæjar-
stjórnarkosningar verið aðal-
baráttumálið. Alþýðuflokkurinn
hefir alltaf haldið því fram, að
það riði á því, að hið opinbera
hefði framkvæmdir með hönd-
um á atvinnusviðinu, sem hefðu
það í för með sér, að mönnum
sköpuðust möguleikar til að
bjarga sér sjálfir, því að það er
•nú komið svo í auðvaldsþjóðfé-
laginu, að einstaklingarnir, sem
ekki hafa fengið í hendurnar
fjárfúlgur, eiga ekki kost á því
að hafa forgöngu um stórar at-
vinnuframkvæmdir. Alþýðu-
flokkurinn hefir alltaf bent á
ekki byggzt á öðru en því, að
fullrar sanngirni sé gætt, og
hér er um algert sanngirnismál
að ræða. Menn fella sig ekki við
það, að einstökum stéttum sé
sýndur óréttur, og hvað snertir
verkalýðsstéttirnar, Verður að
hafa það í huga, að þær eru
fjölmennustu stéttirnar í land-
inu og mest undir þeim komið
um alla afkomu þjóðarinnar.
Verkalýðurinn um land allt
bíður því eftir úrslitunum 1
þessum málum og þess er að
vænta, að þau verði réttlát og
ekki þurfi að bíða lengi eftir
þeim.
það, að nauðsynlegt væri að
breyta atvinnubótavinnunni
smátt og smátt í þá átt, að féð,
sem til hennár hefir runnið,
yrði notað til að skapa lífvæn-
lega atvinnu, sem ekki aðeins
brauðfæddi þá, sem hana hefðu
hvern dag, heldur hefði mögu-
leika til útþenslu. Þess vegna
hefir verið talað um og barizt
fyrir bæjarútgerð, útmælingum
á nýjum, miklum garðsvæðum,
byggingum af bæjarins hálfu
og svo framvegis.
En því miður hefir þessi bar-
átta Alþýðuflokksins og verka-
lýðsfélaganna, því að þetta hef-
ir fyrst og fremst verið stefna
þeirra, alltaf mætt harðvítugri
mótspyrnu frá Sjálfstæðis-
flokknum, og það var einmitt í
útvarpsumræðum um þessi
mál, sem núverandi borgar-
stjóri, Pétur Halldórsson, talaði
af svo mikilli fyrirlitningu um
,,skipulagningu“ og að Alþýðu-
flokkurinn vildi skipuleggja
allt. Þetta var í kosningabarátt-
unni fyrir bæjarstjórnarkosn-
ingarnar 1934.
Þá er ekki úr vegi að vekja
athygli á því, í sambandi við
þessi stefnuhvörf aðalblaðs
Sjálfstæðisflokksins, af hve
miklum ofsa íhaldsmenn hafa
ráðizt á Alþýðuflokksmeiri-
hlutana á ísafirði og í Hafnar-
firði, einmitt fyrir aðgerðir
þeirra á þessu sviði. Útgerðar-
samtök , ísfirðinga, bæði Sam-
vinnufélagið og ýms annar út-
gerðarfélagsskapur, sem hefir
verið studdur með ábyrgðum
og fjárframlögum af bæjarfé-
laginu, eru stefna Alþýðu-
flokksins í atvinnuleysismálun-
um í framkvæmd. Með þeim er
verið að reyna að gera atvinnu-
bótavinnuna óþarfa á ísafirði
og á því sviði hefir bókstaflega
tekizt að vinna mjög merkilegt
starf.
Bæjarútgerðin í Hafnarfirði
er einnig þessi stefna Alþýðu-
flokksins í framkvæmd. Og all-
ir vita af hve mikilli heift í-
haldsmenn hafa ráðizt á þetta
fyrirtæki. En hvernig halda
menn að ástandið hefði orðið í
Hafnarfirði og á ísafirði, sem
eru næstum algerlega bæir, sem
byggðir eru verkamönnum og
sjómönnum, ef sama stefna
hefði ríkt í atvinnumálum
verkalýðsins og ríkt hefir til
dæmis hér í Reykjavík? Hvað
hefir verið gert hér? Allar til-
lögur Alþýðuflokksins hafa
verið drepnar, íhaldsmeirihlut-
inn hefir ekkert viljað aðhafast.
Það hefir hvað eftir annað ver-
ið sagt á bæjarstjórnarfundum,
að hið opinbera ætti ekkert
að skipta sér af atvinnulífinu,
því ættu einstaklingarnir að
sjá fyrir, þeir yrðu að fú að
spreyta sig(!!) Þetta hefir jafn-
vel gengið svo langt, að bæjar-
stjórnin hefir kolfelt með fyrir-
litningu, að bærinn léti vinnu-
færa styrkþega sína vinna að
því, að byggja smáíbúðahverfi,
á auðum lóðum bæjarins og úr
byggingarefni, sem bærinn átti
sjálfur! Þetta mátti ekki gera
„vegna þess að það væri rangt
gagnvart húseigendum í bæn-
wm.“
Vonandi ber að skilja hina
nýju afstöðu Morgunblaðsins á
sunnudaginn, svo að þetta allt
tilheyri nú að eins liðnum
tíma, og það sé fjarri Alþýðu-
blaðinu að tala þá meira um
þessa fyrri stefnu Sjálfstæðis-
flokksins, þó að það sé mjög
freistandi.
Breytlngar á atvinuu-
bótavinnunni.
Það virðast allir vera sam-
mála um það, að fé, sem runn-
ið hefir til atvinnubóta á und-
anförnum árum, þurfi í fram-
tíðinni að verja öðruvísi. Þetta
er líka ákveðin stefna Alþýðu-
flokksins. Það þarf að haga at-
vinnubótunum þannig, að með
atvinnubótafénu sé unnið að því
að skapa framtíðaratvinnu.
Þegar Alþýðuflokkurinn tók
þá ákvörðun á síðastliðnu vori
að fela foringja sínum að taka
sæti í samstjórninni var þetta
mál einmitt mikið rætt, meðal
annars vegna þess, að ákveðið
var að atvinnubótamálin kæmu
undir ráðuneyti hans. Nokkru
eftir að Stefán Jóhann tók við
ráðuneyti sínu eða 13. maí í
vor, sendi hann öllum bæjar-
stjórnum og hreppsstjórnum,
sem notið hafa styrks af at-
vinnubótafé bréf um þetta og
var það svohljóðandi:
,,Með skírskotum til skilyrða
þeirra, sem sett eru í 16. gr. 1.
tölulið, fjárlaga fyrir veitingu
styrks úr ríkissjóði til atvinnu-
bóta, eruð þér hér með beðinn
að láta ráðuneytinu í té, eins
fljótt og unnt er, nákvæma
skýrslu um eftirgreind atriði:
1. Fyrir hve mikið fé var
unnið af bæjarfélagsins hálfu
1938?
2. Hvaða verk voru unnin
fyrir atvinnubótafé 1938?
3. Hve mikið fé er áætlað til
atvinnubóta í bæjarfélaginu
1939?
4. Hvaða verk hafa verið
unnin fyrir atvinnubótafé 1939
og hvað miklu hefir verið varið
úr bæjarsjóði á yfirstandandi
ári?
í þessu sambandi vill ráðu-
neytið brýna fyrir bæjarstjórn-
inni (hreppsnefndinni), að kosta
kapps um að láta vinna þau
verk í atvinnubótavinnu, sem
gætu stutt að aukinni fram-
leiðslu eða lífsbjörg, svo sem
til þess að greiða fyrir aukinni
útgerð, jarðrækt, garðrækt,
iðnaði o. s. frv., samtímis því,
sem reynt verði að láta at-
vinnubótaframkvæmdirnar
verða til sem mestrar vinnu.“
Undanfarið hafa skýrslur
frá aðilum verið að koma til
ráðuneytisins og er nú farið að
vinna úr þeim. Verða svo á-
kvarðanir teknar um þetta þýð-
ingarnfikla mál samkvæmt
niðurstöðum þessara skýrslna.
Atvinnubótavinnan hefir allt
af verið að áliti Alþýðuflokks- .
ins millibilsástand, sem óhjá-
kvæmilegt væri að hafa meðan
lífræn atvinna væri ekki fyrir
hendi handa hinum atvinnu-
lausa fjölda. Nú verður stefnt
að því að breyta til hversu víð-
tækar sem breytingarnar verða
nú í haust, en vitanlega er ekki
hægt að breyta alveg til í einni
svipan og því síður, þar sem nú
er aðkallandi nauðsyn, að farið
sé að hefjast handa.
Það getur enginn efast um
það, að útlitið er svart hjá
mörgu alþýðuheimili í þessum
bæ. Það er ómögulegt, að sjá
annað en að alger skortur sé
fyrir dyrum margra heimila.
Dýrtíðin vex afskaplega svo að
jafnvel rúgbrauðin hækka í
einni svipan um 40 af hundraði,
auk allrar annarrar hækkunar.
Þeir, sem hafa fasta vinnu með
Dagsbrúnartaxta, verða vel að
gæta þess, ef þeir hafa 4—5
manna fjölskyldu, að tekjurnar
hrökkvi fyrir brýnustu nauð-
synjum. Hvernig halda menn þá
að ástandið hjá atvinnulausu
eða hálfatvinnulausu fólki sé?
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
HITA
MÆLABNIR
gera hverjum einstökum
hitanotanda hægt að spara
miðstöðvarhitann eftir vild,
að sínu leyti eins og gas og
rafmagn, og gera öllum
unnt að njóta sparnaðarins
að fullu.
Mynduð þér vilja hafa sam-
eiginlegt gas eða rafmagn
með nágrönnum yðar? —
Skyldi ekki eyðslan verða
óþarflega mikil? Sama gild-
ir um meðferð hitans!
Opnið þér aldrei glugga — í
staðinn fyrir að loka fyrir
ofn? — Hvers vegna að
kasta peningunum út um
gluggann?
G.H. hitamælarnir sýna
hvað hver eyðir og koma í
veg fyrir óhófsnotkun.
Sparið 20—40% kol!
G.H. mælarnir kosta aðeins
7 krónur og 50 aura á ofn.
Tíu ára trygging.
*
Látið mig sjá um uppsetn-
ingu og afíestur mælanna,
og reikna út, hvað hverjum
ber að greiða í hitakostnað,
fyrir aðeins 3 krónur á ofn,
fyrsta árið, en síðan fyrir
aðeins 2 krónur árlega!
Ráðleggingar og sérfræðileg
umsjón með kerfinu er inni-
falin í þessu gjaldi!
Ofannefnt gjald er aðeins
örfá % af hitakostnaðinum
og í uppgjöri innnifalið í
honum. — Framkvæmi einn-
ig hitakostnaðar skiptingu
og eftirlit fyrir mælalaus
kerfi og teikna miðstöðvar.
Húseigendur! Sparið yður
alla óánægju og þras út af
hitakostnaði!
Látið mig gera upp hita-
kostnaðinn og hafa yfirum-
sjón með miðstöðinni, yður
alveg að kostnaðarlausu!
Hafið þér athugað, að þegar
hitaveitan kemur, verða
mælarnir líklega óhjá-
kvæmilegir. — Hvers vegna
ekki útvega þá strax?
Leigjendur! Sparið stór ó-
þarfa útgjöld vegna óhóf-
Iegrar kyndingar og hita-
eyðslu! Krefjist hagkvæmr-
ar kyndingar og óvilhallrar,
réttmætrar hitaskiptingar,
er sérfræðingur sér um.
Veiti fúslega allar upplýs-
ingar.
Glsli Haldórsson
verkfræðingur.
| sérfræðingur í hitatækni.
Viðtalstími kl. 1—3.
| Marargötu 5. Sími 4477.
Leikfélag Akureymr
hafði frumsýnirgu á Þorláki
þreytta síðastliðinn laugardag.
Aðalhlutverkið leikur Haraldur Á.
Sigurðsson sem gestur félagsins.
Var húsið þéttskipað áhorfend-
um og fékk leikritið hinar beztu
viðtökur. Leikstjóri var ‘Ágúst
Kvaran.
Við höfnina haustið 1939.

Skipin leggja úr höfn, en enginn veit hvað bíður þeirra. Njósn-
arar leita upplýsinga um ferðir þeirra. Listamaðurinn, sem hefir
búið til þessa mynd,. kallar hana: „Tundurskeytið hlustar.“
Útbreiðið Alþýðublaðii!