Alþýðublaðið - 28.10.1939, Blaðsíða 3

LAUGARDAGUR 28. ÖKT. 1939.
AHÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓKI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru' hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚ SINU
(Inngangur frá Hverfísgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima),
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Snnrða á
práðinn?
FftSTfii lií 'P-i
BLAÐ kommúnista ræðst í
gær heiftarlega á íhalds-
menn fyrir það, að þeir séu
ekki heilir í „verkalýðsbarátt-
unni“. Virðist sem blaðið sé
undrandi yfir þessu og telji að
íhaldsmenn hafi svikið það.
Á síðastliðnu ári gerðu í-
haldsmenn og kommúnistar
bandalag með sér innan verka-
lýðsfélaganna, aðallega hér í
Reykjavík og í Hafnarfirði.
Héðinn Valdimarsson átti
upptökin að þessu bandalagi
með samningum sínum, sem
hann gerði með millimanni við
einhverja úr stjórn „Málfunda-
félagsins Óðinn“ og var banda-
laginu vitanlega stefnt gegn
Alþýðuflokknum. Þessir samn-
ingar voru ekki skriflegir.
Hins vegar voru gerðir skrif-
legir samningar milli kommún-
ista og íhaldsmanna í Hafnar-
firði, og var aðalatriði þessara
sarnninga, að reka skyldi
nokkra helztu og beztu félag-
ana úr Hlíf, menn, sem höfðu
byggt upp verkalýðssamtökin í
Hafnarfirði frá grunni og stýrt
þeim þar til íhaldsmenn studdu
kommúnista í stjórn Hlífar.
Afleiðingin af þessum samn-
ingum er öllum kunnug. Um
langt skeið lenti allt í uppnámi
í Hafnarfirði, vinna var stöðv-
uð og æsingaræður haldnar og
svo mátti segja, að setulið kom-
múnista héðan úr Reykjavík
tæki sér stöðu í Hafnarfirði.
Var sett upp sérstakt mötuneyti
í Firðinum, íhaldsmenn gáfu
matinn, en kommúnistar sáu
um eldamennskuna.
Þetta upphlaup varð að engu
og málunum lauk með því, að
stjórn Hlífar var dæmd. En
samvinnan hélt áfram. Margir
Sjálfstæðismenn sóru þó og sárt
við lögðu, að þeir bæru ekki á-
byrgð á samningunum, aðeins
æstustu íhaldsmennirnir tóku
að sér að verja bandalagið.
Það hefir alltáf verið mein-
ing kommúnista að nota í-
haldsmenn til að hjálpa sér til
að stofna hið kommúnistiSk'á
verkalýðssamband sitt, en nú,
þegar rétt er komið að hinum
margauglýsta stofndegi, virðist
einhver snurða hafá hlaupið á
þráðinn. Morgunblaðið og Vísir
háfa í sambandi við frásag-nir
af síðasta fundi prentara lýst
sig andvíg hinu kommúnistiska
sambandi og Þjóðviljinn ræðst
nú af þeim ástæðum með heift
gegn bandamönnunum.
Áhugasamir verkalýðsfélag-
ar horfa á þessar deilur. Enn
einu sinni fá þeir að sjá
áhrifin af því, að kommún-
istár ná tökum á verkalýðsfé-
lögunum.
Það var að vísu kunnugt áður
eii snurðan hljóp á þráðinn.milli
kommúnista og íhaldsmanna,
mm
Eftir Jón Oddgeir Jónsson.
NÝLEGA hefir Kennslumálaráðuneytið, m, a, fyrir á-
hrif Slysavarnafélagsins, skipað nefnd manna til þess
að semja drög að kennslubók í umferðareglum fyrir barna-
skóla og koma með tillögur um fyrirkomulag slíkrar
kennslu. Höf. þessarar greinar, sem er einn nefndarmanna,
gerir hér grein fyrir tilhögun slíkrar kennslu erlendis og
nauðsyn hennar.
ÞÁU ATRIÐI, sem helzt eru
talin geta haft áhrif í þá átt
að fækka umferöarslysum, eru
þessi: Góðir vegir, fullkomin far-
artæki, skynsamlegar umferðar-
reglur, gætnir birfreiðastjórar
með góðri menntun í sinni grein,
og síðast, en ekki sízt, góð þekk-
ing yngri og cldri vegfarenda á
settum reglum.
Hið síðast talda, þekking veg-
farenda á umferðarreglum, hefir
einna minnst afskifti hlotið frá
hálfu þess opinbera. í þessum
efnum er þó mikilla umbóta þörf.
Fjöldamörgu fólki finnst það ekki
koma öðrum við, hvernig það
gen]gur á götu, eða þá að það
getur ekki tamið sér að fara eftir
settum reglum, auk þess sem
fjöldi manna þekkir ekki hinar
einföldustu umferðarreglur, svo
sem að fara þvert yfir götu og
svo framvegis.
*
Börnum og unglingum er
hvetigi leiðbeiint að staðaldri í
umferðarreglum. Enda má sjá
þess dæmi daglega hér í Reykja-
vík og stærstu kaupstöðum lands-
ins, að born og unglingar hafa
hvorki þekkingu né þjálfun á
þessu sviði.
Því skal ekki gleymt, að marg-
ir kennarar og skólastjórar hafa
mikinn áhuga fyrir þéssum efn-
um og hafa af sjálfsdáðum veitt
nemendum sínum tilsögn í um-
fer'öarkennslu. Þessi viðleitni er
virðingarverð og sýnir hvert
stefna á: að koma slíkri kennslu
í fast fonn í bama- og unglinga-
skólum landsins, að minnsta
ikosti i stærstu kaupstöðunum.
Skal nú nánar gerð nokkur
grein fyrir tilgangi slikrar
fræðslu.
Fyrir hinni uppvaxandi kynslóð
verður að gera það ljóst, að nú
útheimtast aðrar og nákvæmari
reglur heldur en áður, þegar um-
ferðin var minni á götum og
vegum- Bifreiðar og reiðhjól, sem
á síðari árum hefir stöðugt farið
fjölgandi og fengið meiri og
meiri almenna útbreiðslu, hafa
gerbneytt öllum viðhorfum til
umferðarinnar. Það er óhjá-
kvæmilegt, að hver eimasti maður
i landinu taki tíllit til þessara
breytinga. éf menn vilja komast
hjá umferðarsiysum að svo mikiu
leýti sem mögulegt er.
Markmið skólafi'æðslunnar í
að hið svokallaða „varnar-
bandalag11 kommúnista var
dauðadæmt. Um 90% af verka-
lýðsfélögunum í landinu hafa
lýst sig andvíg því —• og þó að
eitt fjölmennt verkalýðsfélag
muni taka þátt í stofnun þess,
þá er þess að gæta, að yfir-
gnæfandi meirihluti félaganna
í því félagi eru andvígir hinu
kommúnistiska sambandi. Al-
þýðuflokksverkamenn bíða á-
tekta. Þeir hafa fengið reynslu
í verkalýðsstarfinu og þeir vita,
hvert hið kommúnistiska brölt
leiðir.
, .........., • **
þessum efnum hlýtur fyrst og
fremst að vera það, að nemand-
anum séu gerð ljós aðalatriðin í
umferðarreglunum. Reyndar má
með nokkrum rétti halda því
fram, að það, sem hafí verulegt
gildi fyrir börn á skólaaldri, sé
að þekkja vel reglur fyrir fót-
gangandimenn og hjólreiðamenn.
En það er samt sem áður einnig
nauðsynlegt, að þau um leið fái
þekkingu á réttindum og skyldum
farartækjanna yfirleitt-
Þegar kenndar eru reglur fyrir
bifreiðaumferð, verður jafnframt
að fylgja fræðsla um áhrif á-
fengra drykkja á manninn, and-
lega og líkamlega.
Að lokum má segja, að fræðsla
sú, sem hér er um að ræða, um
gildandi ákvæði fyrir umferð,
verður að vera samhliða uppeldi
til skilnings á því, hvers umferð
nútímans krefst af hverjum
manni. Þá fýrst fer slysförúnum
fækkandi, þegar hver maður, í
hvaða umferðarflokki sem hann
er, þegar frá bamæsku temur sér
ábyrgðartilfinningu, d ómgreind
og tillit tíl annara, einnig þegar
hann er staddur mitt í hringiðu
umferðarinnar.
*
Verður nú vikið að því, á
hvem hátt umferðarfræðslu í
skólum verður bezt fyrir komið.
Og verður þar aðaliega stuðst
við sænska handbók fyrir kenn-
ara í þessum efnum.
Umferðarfræðslan ætti áð
byrja þegar í fyrsta békk smá-
bamaskólanna og lægstu bekkj-
um barnaskólanna. Það er líka
alveg eðlilegt, að byrja þar, því
smábörnin verða, þegar þau fara í
skólann eða frá honum, að ferð-
ast um götur og vegi. Og þá
þurfa þau einnig að fá þekkingu
á, hvernig þau eigi að haga sér.
En kennslan verður á þessu stigi
að vera mjög takmörkuð. M á
aðeins að kenna hinar einföldustu
reglur og þá um Ieið að láta í
té þá handleiðslu, sem raunvera-
lega er hagnýt og nauðsynleg.
Síðan á að hálda áfram í öllum
bekkjum barnaskólans, framhalds
skólum og öðrum menntastofnun-
um. Maður má ekki vera hræddur
við að endurtaka það sama mörg-
um sinnum, þegar endurtekning
er nauðsynleg.
Þegar slys hefir borið að hönd-
Um eða legið við slysi í nágrenn-
iniu, getur kennarinn, ef honum
finnst það eiga við, notað það
sem dæmi. Þá verður að útsikýra
slysið þannig, að orsakirnar komi
í Ijós. Með því er ef til vill hægt
jað kbma í veg fyrir sams konar
eða likt slys. Að læra af reynsl-
Unni um ófarir annara hefir alla
jafna verið talinn háttur viturra
manna. •
En auðvitað má ekki láta sér
nægja það eitt, að bíða eftir því,
að slys beri að höndum í þeirri
trú, að allt sé gott, ef ekkert
slíkt kemur fyrir. Það efni, sem
þegar er fyrir hendi, er meira en
nægilegt til þess að byggja á því.
Og vilji menn fá meira, þarf ekki
anna'ö en að . lesa dagblöðin.
Jón Oddgeir Jónsson.
Slysafregnir þeirra gefa fjöldi
sannana fyrir þvi, hversu ótryggt
ástandið er í umferðinni á götum
úti.
Þegar börnin koma í fyrsta
bekk smábarnaskólans, kunna
þau venjulega ekki að lesa, þess
vegna verður fræðslan á þessu
stigi að vera munnleg og styðj-
ast við teikningar á töflunni. Það
þarf ekki nema mjög einfaldar
teikningar til þess að gera böm-
unum skiljanlegt innihald ein-
hvers ákvæðis eða orsakirnar til
þess að menn, vegna síns eigin
öryggis, verði að ganga um göt-
urnar eftir ákveðnum reglum.
Venjulega mun það vera nægjan-
íegt í fyrsta bekk smábarnaskól-
ans ,að taka aðeins fyrir einföld- ;
ustu reglur og hagnýtar leiðbein-
ingar fyrir þá, sem era fótgang-
andi, ásamt því mikilvægasta úr
öðram umferðarreglum. Þannig
er það t. d. rétt á þessu stigi
að sýna fram á, að götur og
vegir séu ekki ætlaðir til leikja.
Það er skiljanlegt, að börn, sem
eru á leið til eða frá skóla, finn-
ist á'ð gatan sé ákjósanlegur leik-
völlur. En einmitt þess vegna er
það svo mikilsvert, að kennarar
og foreldrar geri börnunum ljóst,
hversu mikil áhætta fylgir því,
að leika sér úti á götunui. Smá-
börn skilja vitanlega ekki, hvaða
hættur það era, sem umkringja
þau á götunum. Þess vegna er
það, að menn sjá þau leika sér
,þar alveg áhyggjulaus. Bæði full-
orðið fólk og þroskuð börn eiga
að líta á það sem sjálfsagða
skyldu siua, að leiöa smábörnin
burtu af þessum hættulegu leik-
vöngum.
Auðvitað er það einnig ákaf-
lega mikilsvert atriÖi, að börn-
unum leyfist ekki að þjóta i
blindni út á götuna í fríminútum
eða þegar skóladagurinn er á
enda.
Sennilega era það aðeins und-
anlekningar, að börn í fyrstu
bekkjum baraaskóianna hafi lært
að hjóla. En ef svo er, verður
auðvitað einnig að gefa leiðbein-
ingar viðvíkjandi hjólreiðum. Um
fram allt verður að rá'ðleggja
börnunum að æfa sig aldrei á
hjóli á götum, þar sem umferð
er. En þá verður jafnframt að
gera smábörnunum það ljóst, að
það eru ekki æfingamar, sjálfar,
sem haft er á móti, heldur hætt-
an, sem stafar af því, að þær
fari fram á umferðargötunum. Ef
til vill er hægt að sýna þeim
þetta með því að gefa þeim leyfi
tíl þess að æfa sig á hjóli við
og við á sjálfum leikvelli skól-
ans, á þeim tíma ársins, sem bezt
er til þess fallinn. Þa'ð er nefni-
lega mjög mikilsvert, ef um-
ferðarfræðslan á að geta borið
æskilegan árangur, að ekkert í
sambandi viö haná komi fram
sem smásmyglisnöldur, því þá er
hætt við að áhrifin verði allt
önnur, en til er ætlast.
Það er mjög eftírsótt skemtun
hjá strákum á ýmsum aldri að
hanga aftan í bifrelðum. Þetta
ætti aldrei að koma fyrir. Sá, sem
þetta gerir, getur auðveldlega
dottið og önnur bifreið ekið á
hann. Ef honum heppnast að
halda sér föstum, verður hann þö
að síðustu að sleppa sér, og þá
á hann það á hættu að slasast.
Þess vegna ætti þegar í byrjun
að innræta börnum það, að þetta
sé lífshættulegur leikur og blátt
áfram glæpsamlegur.
Undir eins þegar börnin hafa
lært að lesa, verður að taka hið
prentaða mál til aðstoðar. Vilji
menn hafa fræ'ðsluna reglulega
skipulega, er það ekki nóg, að
hver sfcóli eigi heilar samstæður
rita í umferðarfræðum, sem lesið
isr í við og við, heldur verður
hver nemandi a'ð hafa sitt eigiÖ
eintak.
*
Menn mega ekki halda, að um-
feröarfræðsla sé ónauðsynleg í
unglinga- og framhaldsskólum.
Einnig meðal nemenda þeirra
skóla era maigir, sem annað-
hvort þekkja ekki ákvæði um-
ferðarregluger'ða eða af unggæð-
ishætti eða skilningsleysi ekki
kæra sig um að fara eftir þeim.
Og jafnvel þótt hamingjan sé
þeim svo hliðholl, að þeir verði
sjálfir ekki fyrir slysum, þá verð-
ur afleiðingin af framferði þeirra,
þar sem þeir koma í umferðina,
sú, að þeir valda hineyksli og ó-
þægindum, og hlýtur það að
setja blett á þann sköla, sem
þéir eru í.
Sérstaklega mikilsvert er það
vitanlega, að kennaraefni fái
nægjaniega þekkingu í öllu, sem
lýtur að umferðarreglunum og
þeim vandamálum, sem standa í
sambandi við umferð. Reyndar
er efnið út af fyrir sig ekki flókn-
ara en það, að hver kennari getur
orðið fær um að veita bekk sín-
tim nauðsynlega fræðslu í Uinr
ferð, jafnvel þótt hann hafi ekki
sjálfur notið neinnar sérfræðslu
í þessu efni. En bráðlega hlýtur
að reka að því(i að umferðar-
fræðsla verði iÁgskipuð í skólum,
og þegar svo langt er komrð er
það vitanlega eðlilegt að þær
kennslustofnanir, svo sem kenn-
araskólinn og háskólinn, sem sér-
siaklega fræða kennaraefnin, veiti
þeim einnig nægjanlegan undir-
búning í þessari grein. Það má
gera ráð fyrir, að ýmsir vilji
spyrja, hvar eigi að setja þessa
nýju námsgrein. Á hún að vera
sjálfstæð, eða á aÖ iáta hana
koma fram sem lið í öðrum
námsgrelnum? Eins og stendur,
virðist ekki nein ástæða til þess
etö gera umferðarfræðsluna að
neinni sérstakri námsgrein . í
sjálfri skólakennslunni mundi
ekki þurfa að ætla henni nema
tiltölulega mjög fáa tíma. Þar
við bætist, að slík fræðsla mundi
sennilega hafa meiri áhrif, ef hún
á eðlilegan hátt væri tengd við
aðrar námsgreinar. 1 smábama-
skólunum og lasgri bekkjum
barnaskólanna kemur umferðar-
arfræðslan á eðlilegan hátt inn í
sambandi við átthagafræðina og í
efri bekkjunum og framhaidsskól-
unum á sama hátt í sambandi
við þjóðfélagsfræðina.
En um það, hvar heppilegast sé
að kennslan fari fram í sérhverj-
um skóla, getur verið á valdi
kennara eða skólastjóra. Eigi að
hafa fræð&luma i lestrartíma, má
velja efnið þannig, að það snerti
Umferðina. Og sjálfsagt er á
skólaárinu, að láta nemendurna
lesa eitthvað það, sem lýsir um-
feröarmálum nútimans. Slikt
lefni ætti að finnast í flestum les-
bókum skölanna. f skriflegum
islenzkutíma væri einnig hægt að
hafa umferðarfræðslu, t, d- með
því að kennarinn veldi til réttrit-
unaræfinga greinar, sem snerta
umferðarreglurnar, eöa að hann
létí nemenduma gera ritgerð um
sama efni. 1 teiknitímum er mjög
gott að koma við slíkri kennslu,
með því að láta nemendurna
teikna einhver atriði úr umferð-
inni og skýra þau. M má einnig
benda á, að í sambandi við leik-
fimikennsluna er tílvalið að
kenna hinar helztu umferðar-
xeglur. Má þá t. d. búa til vegi
á gólf leikfimisalsins með krh,
eða afmarka vegi með ýmsurn
hlutum og kenna síðan nemend-
unum að fara rétt um þessa vegi,
hvort sem þeir væru gangandi,
hjólandi eða akandi í bíl.
Síðast en ekki sízt mætti benda
á, að tilvalið væri, ef kennarinn
léti að lokuin nemenduma sýna
arangur þessarar íræðslu í vinnu-
bó'kum sinum.
Ef vér fléttum þannig þessi
fræði inn i hina almennu menntr
un, sem uppvaxandi kynslóð
öðlast í barna- og unglingaskói-
um voram, þá er stígið mikil-
vægt spor i rétta átt til þess að
sporna við umferðarslysunum.
Finmtán fyrirlestrar
nm tsland gefnir U
i Danmðrkn.
¥ HOJSKOLEBLADET, sem er
■■■ málgagn lýðháskólanna
dön&ku og gefið út í Rolding á
Jótlandi, er 29. sept. s. 1. löng
og ítarleg grein um íslandsför
lýðháskóla og landbúnaðarskóla-
kennaranna, sem hér dvöldu tæp-
ar 3 vikur í sumar. Greinin er
prýdd mörgum myndum og rituð
af miklum hlýleika í okkar garð.
Félag lýðháskóla- og landbúnað-
arskólakennara hefir nú, eftir því
sem Hallgrímur Jónasson kennari
skýiir biaðinu frá, ákveðið að
gefa út í bókarformi á næsta
ári alla þá fyrirlestra, er fluttir
vora á Laugarvatni fyrir hinum.
erlendu gestum, og sem Alþýðu-
blaðið gat um á sfnum tíma.
Kennaramir voru rúmir 60 frá 25
lýðháskólum og búnaðarskólum,
og auk þess skólastj. við lýðhá-
skóla Færeyinga; margir þeirra
vora forstöðumenn skólanna, al-
kunnir í heimalandi sínu og víðar
fyiir afskiftí af menningarmálum
Dana á ýmsum sviðum. Dansk-
ísþ-féiagið hér sá um undirbún-
ing að komu kennaranna, en
Hallgr. Jónasson ritari félagsins
stjómaði námsskeiðinu og ferða-
lögum flokksins um landið — og
fær óspart lof fyrir, eftír því sem
sjá má af nefndri grein. Fjöldi
erinda um ísland mun verða
fluttur við hina fjölmörgu skóla,
sem hér áttu fulltrúa á þessu
móti, Og með útgáfu á fyrirlestr-
um Islendinganna — sem voru
15 alls — mun þessi ferð dönsku
kennaranna vera eitthvert öflug-
asta kynningarfyrirtæki, sem enn
hefir verið tíl stofnað milli Dan-
merkur og réiánds.
Viðsbipti Bretlands
við hlutlausu þjóðirnar bar á
góma í neðri máistofunni nýlega.
Cross, ráðherra sá, sem fer með
fjárhags- og viðskiptamál, er sér-
stáklega varða striðið, lýsti yfir
því, að sem stæði væri viðskipta-
sendinefndir frá íslandi, Hollandi,
Belgíu óg Svíþjóð í London tíl
viðræðna við verzlunarmálaráðu-
neytið. Ráðherrann kvað Breta
vilja grei'ða fyrir öllum viðskipt-
um hlutlausra þjóða, sem ekki
brytu í bág við reglur þær, sem
óhjákvæmilegt hefði verið að
setja vegna stríðsins. FÚ.
Útbreiðið Alþýðublaðið!