Alþýðublaðið - 29.10.1939, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 29. OKT. 1939
Málstaður sjómanna afvega-
leiddur og málflutningur og
hagsmunarök útgerðarmanna og
atvinnurekenda villandi og ein-
hliSa túlkuð. ÚtilokaS var, að
sjómenn fengu að svara fyrir
sig í þessum blöðum. Það mundi
hafa komið í bága við hags-
muni atvinnurekenda og ruglað
almenningsálitið. Eina blaðið,
sem aðstöðu sinnar vegna gat
verið sverð og skjöldur hinna
stríðandi verkalýðsfélaga, var
Alþýðublaðið. Eina málgagnið,
sem þorði að flytja sjónarmið
sjómanna og annarra vinnandi
manna, og þar með skapað al-
menningsálit, sem oftar stóð
með sjómönnunum 1 dagsins
deilumálum.
Af þei'm málum, sem blaðið
hefir barizt fyrir í hags-
munamálum sjómanna skal að-
eins drepið á nokkur dæmi.
1. Hvíldartímalögin árið 1921
og þar til þeirri baráttu lauk
1928.
2. Baráttan fyrir líf- og ör-
orkutryggingum öll árin fram
til ársins 1936, að þau mál
komust í þá höfn, sem þau eru
nú í.
3. Baráttan fyrir auknu ör-
yggi á sjónum, sem staðið hefir
fram á þennan dag og ekki er
enn lokið, þó verulega hafi á
unnist.
4. Endurbótum á siglingalög-
gjöfinni. Sjómannalögin o. fl.
og síðast en ekki sízt baráttan
fyrir bættum launum og aðbúð
allri við störfin á sjó og landi,
sumarfríi, hafnarfríi o. m. fl.
Auk þessa mætti nefna fjöldan
allan af velferðarmálum,
baráttan hefir staðið um á síð-
astliðnum 20 árum, og sem sjó-
mannastéttin hefir notið góðs af,
sem aðrar vinnandi stéttir
landsins. Alþýðublaðið hefir
einnig á þessum árum skapað
í meðvitund hins vinnandi
manns trú á mátt sjálfs sín og
samtakanna, um að skapa sér
meira jafnrétti innan þjóðfé-
lagsins. Sjómannastéttin skilur
í dag, að hún er mikil og vold-
ug stétt fyrir þjóð sína, að af
henni er mikið heimtað, í þess
stað krefst hún, að þjóðfélagið
veiti henni þann aðbúnað, þau
líískjör fyrir sig og sína, sem
sé sambærilegt við það, sem
hinar bezt menntu þjóðir veita
sínum sjómönnum. Fyrir þetta
er hún albúin að fórna lífi og
limun og uppfylla þegnlegar
skyldur við þjóð sína Þenna
hugsunarhátt hefir Alþýðu-
blaðið skapað á þeim tveim ára-
tugum, sem það hefir starfað og
komið fyrir augu almennings.
Það hefir stutt og hvatt til sam-
taka meðal hinna vinnandi
stétta. Sömu stefnu og hlut-
verki heldur blaðið uppi í dag
og um næstu framtíð. Það er
ósk mín og von, að blaðinu
auðnist á þriðja tug ævi sinnar
að vinna ekki minni sigra fyrir
verkalýðinn en það hefir unnið
á undanförnum árum, Ég per-
sónulega þakka blaðinu og um
leið fyrir hönd sjómannastétt-
arinnar alla aðstoð veitta á
liðnum árum fyrir hagsmuna-
málum stéttarinnar og verka-
lýðsins yfirleitt og baráttu þess
fyrir jafnaðarstefnunni á landi
sem voru.
Hallbjörn Halldórsson;
Prentarar konna að meta trúnað
llppiiblaðsins við alpýðnsantðkin
-4-
EIR á meðal almennings,
sem ekki hafa nánari
kynni af útgáfu blaða en þau
að fá þau í hendur til lestrar
og þekkja lítið meira til fram-
leiðslu þeirra en að þau séu
prentuð, anriaðhvort af því að
hafa lesið um það í lesbókinni
(ekki ,,Morgunblaðsins“) eða
séð á umbúðum stimpilinn:
„Prentað mál“, hafa löngum
haft ríka tilhneigingu til þess
að halda, að prentararnir og
blöðin væru eitt. Hversu inni-
leg þessi hugmyndatengsl eru,
kemur greinilega fram í því, að
1 ýmsum erlendum málum er
samheild blaðanna kölluð nafni
prentvélarinnar: ,,Press“,
„Presse“, þ. e. pressa, prent.
Iiöfðu prentarar af þessu virð-
ingu eigi all-litla, meðan því
var trúað, að allt, sem stóð á
prenti, væri satt. Þá trú hafði
fólk raunar fengið af lestri
góðra, prentaðra bóka, en ekki
blaða, enda fór svo, að því
meira sem blöðin unnu á við
bækurnar í keppninni um lestr-
arefni handa fólki, því meira
dofnaði yfir þessari trú almenn-
ings, en tengsl hugmyndanna
um einingu blaða og prentara
hafa ekki raknað sundur að
sama skapi, heldur hefir á þann
veg snúizt, að fólk heldur nú,
að eigi að eins misjafnlega mein-
lausar glettur prentvillupúk-
ans, prentvillurnar, séu óknyttir
prentara, heldur og öll smáveg-
is ónákvæmni og meiri háttar
missagnir og meira að segja
jafnvel hinar svakalegustu
lygar og óhróður. Þó munu þeir
vera fáir, sem trúa því, að per-
sónulegt níð um þekkta menn,
sem í blöðunum birtist, sé
runnið frá ekki nafntogaðri
mönnum en flestir prentarar
eru. Svona liggur í því meðal
annars, sem undarlegt má þó
virðast að öðru leyti, að álit al-
mennings á prenturum hefir
ekki vaxið með vaxandi blaða-
kosti né meira borið á þeim
vegna hans.
Til þess liggja raunar einnig
dýpri orsakir. Því fer sem sé
svo fjarri, að prentarar og blöð
séu eitt, að þeir og þau eru af
eðlilegum hagsmunaástæðum
hinir eiginlegustu andstæðing-
ar. Ég var ekki búinn að vera
nema stutta stund við prent-
nám, þegar ég komst að raun
um, að í atvinnuvegi prentara
stóð yfir harðvítug barátta fyr-
ir bættum kjörum verkamann-
anna, og að fyrir mótspyrnunni
stóð stærsti og stæðasti blaðút-
Nýstárleg bók
Fðramenn, I. blndi, Dimmuborgir
eftir Elisiborgu Lárusdóttur.
Bókin lýsir íslenzku fólki í íslenzkri sveitabyggð — högum þess
og háttum á síðari hluta 19. aldar. Inn í frásögnina fléttast þjóð-
trúin samhliða hinum sérkennilegu og harla ólíku myndum
förumanna, Þetta er bókin, sem allir þurfa að lesa og eiga.
gefandi landsins þá, eigandi og
ritstjóri ,,ísafoldar“, og svo
hörð var þessi mótspyrna, að
prentararnir þóttust neyddir
til að brjótast í því að koma sér
upp prentsmiðju til þess að ná
valdi á því að ákveða sjálfir
launakjörin og, ef svo mætti
segja, vega þannig að atvinnu-
rekendunum frá hliðinni, en
hinir smærri þeirra höfðu, sem
von var, skipað sér þétt að baki
hinum sterkasta. Ég man líka,
að prentarar áttu þá í talsverð-
um örðugleikum með að koma
á prent greinargerð fyrir mál-
stað sínum í blöðunum, sem
fundu, að hann var andstæður
hagsmunum þeirra. Það fékkst
ekki fyrr en danska prentara-
félagið sendi hingað fulltrúa
sinn, Christensen að nafni, —
hann nefnist nú Bramsnæs, var
um sinn fjármálaráðherra, en
er nú þjóðbankastjóri og kom
hingað í sumar — til að semja
fyrir prentara, íslenzka og
danska, er hingað réðust frá
Danmörku, er hin nýja prent-
smiðja kom upp. Það mun hafa
þótt ógestrisni við útlendan
mann að varna honum prent-
frelsis, þótt hann væri prentari.
Þessi baráttuþáttur bregður
ljósi yfir hagsmunaafstöðu
prentara og blaða, svo að and-
stæðurnar verða auðséðar, ef
litið er hlutlaust á. Ef kaup
prentara hækkar, hagur þeirra
batnar, verður prentunarkostn-
aður blaða hærri og. hagur
þeirra versnar að því leyti. Þess
er því ekki að vænta, að blöð-
in telji sig geta lagt kjarabóta-
baráttu prentara lið. Prentarar
hafa líka skilið þetta og yfirleitt
ekki ætlazt til liðsinnis af þeim
í því efni. Þeir hafa og þótzt
mega virða það við blöðin, að
blaðaprentunin er eigi all-lítill
þáttur í atvinnu þeirra, þótt þar
vegi nokkuð á móti, að hún er
einhver leiðinleggsta prent-
vinnan, erfið mjög, því að hún
reynir mikið á taugar manna
vegna hraðans, sem á þarf að
hafa, til þess að blöðin geti
komið út í tæka tíð, og traðkar
þar með mjög á listreglum
þeim, er prentarar vilja halda
í heiðri. Þar á ofan er lágt verð
á blaðaprentun, því að fjárhag-
ur blaða er oft tæpur, einkum
þeirra, sem eru á byrjunar-
skeiði, og verður það til þess,
að ekki er unnt að vanda til
prentunarinnar an.nars vegar
og hins vegar til þess, að örðugt
er að halda uppi verði á því,
sem vanda skal, og verkar það
eins og hamla á framfarir í iðn-
inni, því að af vinnunni getur
ekki orðið nema lítill arður og
oft enginn. Þegar svo hér við
bætist, að blöð flytja skoðanir
og áróður, sem prenturum
þeim, er að þeim vinna, þykja
fráleitar eða háskalegar, er
varla að búast við, að þeim þyki
atvinnuhlutskipti sitt öllu við-
unanlegra en ánauðug herþjón-
usta. Allt þetta veldur því, að
andrúmsloftið í sambúð prent-
ara og blaðamanna er tíðum
ekki ósvipað og meðal hirð-
manna Goðmundar á Glæsi-
völlum eða — blaðamannanna
innbyrðis:
„Allt er kátt og dátt,
en bróðernið er flátt mjög
og gamanið er grátt;
í góðsemi vegur þar hver annan“
— í hófsamlegum skilningi að
vísu, þannig, að hvorugur styð-
ur annan framar en dagleg
störf útheimta né ætlast til
stuðnings af hinum.
Þetta er skýringin á því, að
mjög litlar sagnir hafa framan
af farið af baráttu prentara fyr-
ir bættum kjörum í blöðum
landsins, helzt, að lauslega hafi
Sjiklæðagerð íslaids M.
Reykjavik
framleiðir eftirtaldar vörur:
Allan almennan OLÍUFATNAÐ, sem notaður er til lands
og sjávar.
GÚMMÍKÁPUR fyrir unglinga og fullorðna.
RYKFRAKKA fyrir karlmenn úr Poplin-efnum og
VINNUVETLINGA, ýmsar gerðir.
Varan er framleidd af vel æfðu fagfólki og vandað til
hennar á allan hatt eftir því sem ríkjandi verzlunarað-
staða leyfir.
Sjókiæðagerð íslands h.f.
Reykjavík.
Símar: 4085 & 2063. — Útbúið: Qeirsgötu 4513.
Einmitt
á jffirstandandi erf iðleikatímnm
er nauðsynlegt að halda við verðmæti
húsa og skipa með réttri málniagu og
réttum lökkum, til pess að fyrirbyggja
að stríðstjón pjóðarinnar verði óþarflega
mikið.
HARPO-RyÖvarnarmálning.
HARPOLIN-Löguð olíumálning.
MATTOLIN-Mött olíumátaitng.
HARPANIT-Glær lökk.
REFLEX-Hreingerningar- og fægiefní
SKIPA- og BÁTA-MÁLNING.
SKIPA- otr BÁTA-LÖKK. t
LRKK-OG MflLNINGRR-IJA 1)1)1 M
VERKSMiojnN iimKr i\F |
verið getið um óbilgirni þeirra
í kaupkröfum eða þá, að verð á
prentun hafi hækkað vegna
kauphækkunar hjá þeim,
stundum verið látið liggja að
því, að þeir væru forsprakkar
að allri óánægju vinnustéttar-
innar með kjör sín og brugguðu
með því fjörráð við allan at-
vinnurekstur í landinu, en sjón*-
armið prentaranna um ástæður
fyrir kjarabótakröfum alveg
legið í þagnargildi.
Þetta breyttist ekki fyrr en
alþýðusamtökin, sem prentarar
hafa frá öndverðu átt mikinn
þátt í, hófu blaðaútgáfu hér á
landi, fyrst með ,.Dagsbrún“ og
síðan ,,Alþýðublaðinu“. Við það
breyttist aðstaðan svo, að
prentarar hafa síðan mót-
spyrnulaust átt kost á að bera
hönd fyrir höfuð sér í ádeilum
út af baráttu sinni fyrir bættum
kjörum, ,,Dagsbrún“ studdi þá
í baráttunni fyrir kauphækkun-
um á stríðsárunum, og eftir
stríðið stóð ,,Alþýðublaðið“
með þeim í baráttunni gegn
kauplækkunum. Meira að segja
árið 1923, þegar „Alþýðublað-
ið“ varð um sinn eins og önnur
blöð að hætta að koma út á
prenti vegna almenns verkfalls
prentara, hélt það uppi vörn
fyirir málstað þeirra. Síðan hef-
ir minna þurft á aðstoð blaða
að halda, því að þá kom í ljós,
að samtök prentara eru orðin
svo sterk fyrir skynsamlega
skipulagsstarfsemi, að þau
koma því fram, sem ráðlegt er
að ætla sér. Prentarar gera sér
því ekki neitt títt um að færa
sér í nyt það aðstöðuhagræði í
baráttunni, sem útgáfa „Al-
þýðublaðsins“ veitir þeim. Þeir
sýna í því nærgætni um það, að
blaði getur ekki verið létt um
að mæla með auknum útgáfu-
kostnaði blaða, en kunna líka
að betur að meta trúnað „Al-
þýðublaðsins“ við alþýðusam-
tökin, sem ef til vill hefir
hvergi komið betur fram en í
þeirri ósérplægni og drengskap,
sem það hefir sýnt í stuðningi
sínum við prentarastéttina í
baráttu hennar fyrir bættum
kjörum. Á tuttugu ára afmæli
blaðsins munu þeir minnast
þessa stuðnings með þakklæti
og óska blaðinu vaxandi gengis
og batnandi hags í framtíðinni
í trausti á það, að velgengni
þess sé því vissari, sem það
reynist nýtara til stuðnings í
hagsmunabaráttu alþýðustétt-
arinnar í landinu.