Alþýðublaðið - 31.10.1939, Blaðsíða 2

ÞRIÐJUDAGUR 31. OKT. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
45) — Hvernig getur maður fengið að sjá hana? spurði hermað-
urinn. — Það fær enginn að sjá hana, sögðu menn. 46) Hún býr
í stórri koparhöll og þar eru margir turnar og múrar. Enginn
annar en konungurinn þorir að koma í höllina, því að henni
hefir verið spáð því, að hún giftist hermanni af lágum sigum,
og það vill konungurinn ekki. 47) — Það væri gaman að fá að
sjá hana, hugsaði hermaðurinn. 48) Nú lifði hann í vellystingum,
fór í leikhús og ók um borgina.
Títuprjónar.
í ÞJÓÐVILJANUM stendur
eftirfarandi klausa á sunnudaginn:
„Lifi samband hinna sósíalistisku
sovétríkja! Lifi hið volduga ríki
alþýðunnar! Lifi kommúnista-
flokkur sovétríkjanna — skipu-
leggjandi stærstu sigra sósíalism-
ans!“ Ekki vantar aðdáunina!
*
í ALLRI SINNI EYMD eiga
kommúnistarnir hér nú aðeins eitt
eftir, vonina um það, að Rússland
teygi arma sína hingað til ís-
lands, boði ríkisstjórnina á sinn
fund, setji henni úrslitakosti og
taki síðan landið Þetta tala hinir
einfaldari liðsmenn kommúnista
nú um dags daglega. Þannig vona
þessir þjóðlausu menn að geta
fengið. einhver völd í landinu, með
aðstoð erlendra einræðisherra.
ÞEGAR HINN SAMEINAÐI
var stofnaður, lýstu formennirnir
út á við og inn á við því yfir, að
á einu misseri skyldi verða gengið
frá Alþýðuflokknum og Alþýðu-
blaðinu dauðu. Nú eru nokkur
misseri liðin og svo virðist, sem
hinn sameinaði sé að ganga frá
sjálfum sér dauðum, án þess að
hafa lokið hinu boðaða hlutverki.
*
HÉÐINN SKRIFAÐI fyrir
nokkrum dögum ákaflega illa
' 'J'" ■'
skrifaða og grautarlega grein í
blað sitt um utanríkispólitíkina.
Gerði hann þar lítið úr Finnum
og taldi þá fremur ómerka þjóð.
I nýkomnum erlendum blöðum er
frá því skýrt, hvernig verkalýðs-
hreyfingin um öll Norðurlönd hef-
ir tekið svari Finna og hvernig
sænsku verkalýðsfélögin fóru í
stórkostlegum kröfugöngum, þegar
þjóðhöfðingjafundurinn var hald-
inn í Stokkhólmi og lýstu fylgi sínu
og samúð með Finnum. sem vitan-
lega var sama og andúð á hinni
rússnesku yfirdrottnunarstefnu.
Héðinn hefir því ekki verið í sam-
ræmi við verkalýðinn, enda á
hann nú orðið lítið sameiginlegt
með honum. Með annan fótinn
stendur hann hjá British Petrole-
um, en með hinn austur í Moskva.
*
MORGUNBLAÐIÐ var nýlega
að skrifa um fylgi Vilmundar í
Norður-ísafjarðarsýslu. Höfundur-
inn var Sigurður Kristjánsson, en
hann á ekki að verða oftar í kjöri
hér í Reykjavík. Næst á hann að
fara fram í Norðurísafjarðarsýslu.
Á laugardag og sunnudag hélt
Finnur Jónsson kjósendafundi í
Súðavík, Bolungavík og Hnífsdal
og voru þeir allir mjög vel sóttir.
Fylgi Alþýðuflokksins og fram-
bjóðanda hans. Vilmundar Jóns-
sonar, er mjög traust og vaxandi
í sýslunni og ekki mun það
minnka við framboð Sigurðar
Kristjánssonar.
UMRÆÐUEFNI
Dýrtíðin, sveitaþyngslin,
kjör gamla fólksins, dag-
skammturinn og vöruverðið.
Gataseðlarnir, hugleiðingar
húsfreyjunnar. Um sumarið
á síðasta sumardag. Svan-
irnir á Tjörninni og fann-
irnar á fjöllunum.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
MENN RÆÐA, sem von er,
um hina vaxandi dýrtið og
horfa fram í tímann með kvíða.
Það eru ekki aðeins einstakling-
arnir, með hinar óvissu tekjur,
sem gera það, heldur og bær og
ríki. Það fer t. d. ekki hjá því,
að bæja- og sveitastjórnir kvíði
framtíðinni, því að vel geta þær
átt von á auknum sveitaþyngslum,
ef þessu heldur áfram.
Á SÍÐASTA ÁRI voru sveitar-
þyngslin hér í Reykjavík gífurleg
eða á 3. milljón króna, og hafa
þau farið vaxandi ár frá ári. —
Styrks úr bæjarsjóði nýtur mikill
fjöldi manna og meðal þeirra eru
áreiðanlega allmargir, sem alls
ekki eiga að þurfa neinn styrk, ef
þeir aðeins notuðu alla möguleika
til að bjarga sér sjálfir, það er t.
d. blóðugt, að sjá hér um hásum-
arið ráfandi unga, fullfríska
menn og hafa það eitt fyrir
stafni, að sækja styrk sinn viku-
lega í skrifstofu borgarstjóra.
HINSVEGAR ER það vitanlegt,
að gömlu fólki, sem fær styrk, líð-
ur mjög illa mörgu, því að styrk-
urinn er svo lítill, og þó líður
stúlkum, sem eru einstæðingar, en
hafa fyrir barni eða börnum að
sjá — enn ver. En þetta hefir ver-
ið margrætt hér í blaðinu og
það er óþarfi að gera það nú.
Þá geta menn gert sér í hugar-
lund, hvort mögulegt sé að lifa á
styrknum fyrir barnríkar fjöl-
skyldur, einmitt nú, eftir að dýr-
tíðin hefir vaxið svo gífurlega.
HÉR FER Á EFTIR listi yfir
verðhækkanir á helztu nauðsynja-
vörum í búðum og í brauðabúðum.
Er fyrra verðið miðað við 1. apríl
í vor, en hið síðara við 26. okt.
síðastliðinn:
Kaffipakki 250 gr. 0.80 0,85
Molasykur 1 kg. 0.65 1.40
Strausykur 1 kg. 0.45 1.20
Hrísgrjón 1 kg. 0.38 0.50
Haframjöl gr. 1 kg. 0.50 0.70
Hrísmjöl 1 kg. 0.50 0.60
Sagógrjón 1 kg. 0.60 0.80
Haframjöl, fínt, 1 kg. 0.55 0.80
Hveiti 1 kg. 0.38 0.50
Smjörlíki 1 kg. 1.52 1.68
Þvottaefni 1 pk. duft 0.45 0.55
Do. Persil 1 pk. 0.68 0.80
Uppþvottakústar 0.45 0.55
Matarkex Vi kg. 0.85 1.00
Þvottasódi 1 kg. 0.25 0.50
EF TALIÐ hefir verið mögulegt
fyrir styrkþega að komast af í vor
með 80 aura á dag, hvernig eiga
DAGSINS.
þeir þá að getta komist af með
sömu upphæð nú?
HÚSFREYJA sendir mér eftir-
farandi stökur, og kallar hún þær
skömmtunarþanka húsfreyjunnar:
„Matarhöndin milda brást,
mun hún skipta um eðli?
Mjög er skrítin móðurást,
miðlar „gata“-seðlí.
Er samt líðan ekki fín,
ég þó fái bleðla.
Virðist mér að vitamin
vanti í „gata“-seðla.“
ALÞÝÐURITHÖFUNDURINN
Magnús Gíslason, sendi mér eftir-
farandi, sem hann kallar: „Á
síðasta sumardag.“ Er bréfið ritað
þann dag:
„Setjumst undir vænan við
von skal hugan gleðja.
Heyrum sætan svanaklið
sumarið er að kveðja.“
Steingr. Thorsteinsson.
ÞAÐ HAFA verið svanir hérna
á tjörninni undanfarna daga. -—
Skyldum við heyra svanaklið í
dag, þegar sumarið er að kveðja?
Líklegast ekki, því að svanirnir
sáust hefja flug af Tjörninni í gær
og fljúga inn til fjalla. Fjallavötn-
in eru ennþá þýð, svo að svanir
geta verið hvar sem þeir helzt
vilja. Hvort heldur er á Reykja-
víkurtjörn eða Hvítárvatni. Svona
endar þetta góða sumar vel, enda
þótt vetrarkomu seinkaði um heila
viku, en nú var sumarauki. Sum-
arið gekk í garð með sólbráð og
sunnanvindi, og vorhret gerði eng-
in. Sólmánuðurinn júní var einn
sólskinsdagur að heita mátti, og
voru tún og engi tilbúin til hey-
anna hálfum mánuði fyrr en
venja er til, og í lok júlímánaðar
stóðu heyhlöður hjá mörgum
bændum fullar af ilmandi, grænu
heyi. Og þá var einnig vertíðar-
aflinn (saltfiskurinn) að mestu
leyti fullþurrkaður, og í hús kom-
inn, tilbúinn til útflutnings.“
„UPPSKERA garðávaxta hófst
snemma í ágúst, og var þegar í
byrjun furðu góð. Og um venju-
legan uppskerutíma í september
kom það í ljós, að t. d. kartöflur
gáfu 8 og 10 falda uppskeru. Þá
var sýnd í glugga einum hér í
Reykjavík gulrófa af Suðurnesj-
um, og vóg hún 9 pund. Var hún
fádæma falleg, sprungulaus, egg-
slétt, fagurgul. Viku síðar kom
önnur gulrófa í sama glugga, og
tók hún hinni langt fram að stærð
og þyngd. Var sagt, að hún vægi
6 kg. og mun hún hafa sett hátt
met meðal íslenzkra gulrófna. Hún
var úr garði Ragnars Ásgeirssonar
garðyrkjumanns á Laugarvatni. —
Rabarbararækt var mjög mikil í
sumar, og fékkst hann alltaf fyrir
gott verð, og heyrt hefi ég að
hann hafi ekki verið allur nýttur
úr görðunum í Kringlumýri. Sama
má segja um berin, þau voruS ó-
venjulega mikil alls staðar, iog
aldrei hefir verið tínt jafrimikiö
af berjum hér, og nú x sumar,. og
hefði víst verið tínt miklu meára
ef sykurkreppa hefði ekki skoílið
á. Svona mætti lengi telja ávextina
af sumarblíðunni,“ „
. V
„ÉG HEFI í allmörg ár veitt ^ft-
tekt sumarfönnum á fjöllum þeim,
sem blasa bezt við okkur hér í
Reykjavík, og ég man ekki eftir
að þær hafi horfið alveg fyrr en
nú. Fönnin í Gunnlaugsskarði í
Esjunni upp undan Kollaflrði
hvarf í kring um miðjan sept-
ember, og síðustu fannirnar sunn-
an í Skarðsheiðinni hurfu skömmu
síðar. 15. október gekk ég upp á
hæðir suður af Hafnarfirði, þaðan
er ákaflega mikil og fögur fjalla-
sýn, jafnvel tilkomumeiri en frá
Reykjavík, var þó fjallasýn góð,
en hvergi sást snjódíll í fjalla-
hringnum nema Snæfellsjökuls
hvítur skalli norðan við Faxafló-
ann, en hann þolir nú sjálfsagt að
sjá framan í mörg sumur, eins og
þetta — áður en hann víkur úr
sínu hásæti. Sumar þetta er nú
horfið á braut með allri sinni blíðu,
og við mænum fram í tímann eft-
ir öðru sumri jafn góðu.“ ,
FÓLK hefir rifið svo út smjör-
líki undanfarna daga, að verk-
smiðjurnar stöðvuðu afgreiðslu í
morgun. Virtist þetta stafa af ótta
fólks við verðhækkun.
Hannes á horninu.
Pó ífcrðir 31/10 1939.
Frá R.: Mosfellssveitar-,
Kjalarness-, Ölfuss- og Flóa-
póstar, Þingvellir, Hafnarfjörð-
ur, Borgarness-, Akraness-,
Norðanóstar, Dalasýslupóstur,
Barðastrandarpóstur, Meðal-
lands- og Kirkjubæjarklaust-
urspóstur. Til R.: Mosfells-
sveitar-, Kjalarness-, Reykja-
ness-, Ölfuss- og Flóapóstar,
Þingvellir, Laugarvatn, Hafn-
arfjörður, Austanpóstur, Borg-
arness , Akraness-, Norðanpóst-
ar, Stykkishólmspóstur.
Gjafir
til reksturs björgunarskipinn
Sæbjörg, afhent Slysavarnafélagi
íslands. Frá m/b. „Sæborg“,
Grindavík, 36 kr. M/b. „Björg-
vin“, Grindavík, 15 kr. M/b.
„Bragi“, Njarðvík, 51 kr. M/b.
„Sæfari“, Keflavík, 50 kr. M/b.
„Ö‘ðlingur“, Keflavík, 90 kr. H.
O. Áheit til útgerðar b/s. Sæbjörg
5 kr. M/b. „Jón Finnsson“, Garði,
50 kr. M/b. „Glaður", Ytri-Njarð-
ví'k, 90 kr. Sí 1 darútvegsnef níi,
Siglufirði, 726 kr. M/b. „Ólafíia",
Grindavík, 15 kr. — Kærar þakk-
ir. — J. E. B.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
Rússneski björninn bíður.
Helmingurinn af Póllandi, Eistland og Lettland eru komin undir
hramm hins rússneska bjarnar. Verður Finnland næsta bráðin?
GjgARUBS NÖRDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Upprelsnfin á Bounty.
117 Karl ísfeld íslenzkaði.
eins og sverðstungur. Þegar ég hafði lokið frásögn minni,
horfði hann á mig andartak. Og þó að hann liti á mig aðeins
andartak, fór hrollur um mig. Ég minntist þess, sem Hamil-
ton læknir hafði sagt við mig: Þetta er saga, sem maður gæti
búizt við, að gáfað liðsforingjaefni byggi til, til þess að sleppa
við hengingu.
Eftir svip dómaranna að dæma, virtist mér allir dómaranna
hugsa á þennan hátt, nema Montague skipstjóri. Ég var mjög
beygður bæði andlega og líkamlega. Þá sá ég, að Sir Joseph
horfði á mig vingjarnlegur, eins og hann vildi segja: — Þetta
var laglega af sér vikið, drengur minn. Þú skalt aldrei gefast
upp.
— Lávarður minn, sagði ég — má ég nú kalla inn vitnin?
Hood lávarður kinkaði kolli. Liðþjálfinn gekk til dyranna
og hrópaði: — John Fryer, komið inn!
Stýrimaðurinn á Bounty steig nú í vitnastúkuna og var lát-
inn vinna eið aftur.
Ég: Hvaða vakt hafði ég daginn, sem uppreisnin var gerð?
Fryer: — Hann var á minni vakt, og það var fyrsta vakt-
an kvöldið áður.
Ég: — Ég geri ráð fyrir því, að þér hafið viljað verða eftir
um borð í þeim tilgangi að ná aftur skipinu. Var framkoma
mín þannig, frá því þér kynntust mér fyrst og þangað til þér
eigið að svara þessari spurningu, að þér hefðuð trúað mér
fyrir áformi yðar? Og álítið þér, að ég hefði verið tillögu
yðar samþykkur? (Herra Graham hafði sagt mér að leggja
fyrir hann þessa spurningu.)
Fryer: — Ég hefði ekki hikað við, að hafa hann með mér
í ráðum, og ég er sannfærður um, að hann hefði hvatt mig
til framkvæmda.
Ég: — Álítið þér, að þeir, sem unnu að því að koma bátn-
um á flot, væru að hjálpa Bligh eða uppreisnarmönnum?
Fryer: — Þeir, sem ekki báru vopn, álít ég, að hafi verið
að hjálpa Bligh.
Eg: — Hversu margir menn fóru í bátinn?
Fryer: — Nítján.
Ég: — Hivað var borðstokkurinn hár ofansjávar, þegar
bátnum var ýtt frá?
Fryer: — Ekki meir en 8 þumlungar, að því er mig minnir.
Ég: — Hefði verið hægt að koma fleiri mönnum í bátinn?
Fryer: —- Samkvæmt minni skoðun var ekki hægt að koma
einum manni í viðbót, án þess að öllum bátverjum væri hætta
búin.
Ég: — Sáuð þér mig nokkru sinni vopnaðan meðan upp-
reisnin fór fram?
Fryer: — Nei.
Ég: — Talaði Bligh skipstjóri nokkuð við mig morguninn,
sem uppreisnin varð?
Fryer: — Ekki svo að mér sé vitanlegt.
Ég: — Tókuð þér eftir því þennan morgun, að ég gerði
nokkuð, sem vakið gæti grun um, að ég tæki þátt í uppreisn-
inni.
Fryer: — Nei, ekki varð ég þess var.
Ég: — Sáuð þér herra Hayward á þiljum þennan dag?
Fryer: — Já, oft.
Ég: — Hvernig bar hann sig? Var hann rólegur, eða var
hann óstyrkur?
Fryer: — Hann var jmjög óstyrkur og hann grét, þegar
hann var neyddur til að fara í bátinn.
Ég: — Sáuð þér herra Hallet þennan dag?
Fryer: — Já, oft.
Ég: — Hvernig bar hann sig?
Fryer: — Hann var með afbrigðum hræddur, og hann grét,
þegar hann var neyddur til að fara í bátinn.
Ég: — Hvernig var dagleg hegðun mín á Bounty?
Fryer: — Ágæt. Að svo miklu leyti, sem mér er kunnugt,
var hann mjög mikils metinn af öllum.
Rétturinn: — Var oft rætt um uppreisnina á leiðinni til
Timor?
Fryer: — Nei, ekki oft. Þjáningar okkar voru hræðilegar,
og við höfðum litla löngun til að tala um uppreisnina.
Rétturinn: — Heyrðuð þér Bligh nokkurn tíma minnast á
samtal milli Christians og fangans Byams, sem hann var
heyrnarvottur að á hundavaktinni nóttina áður en uppreisnin
var gerð?
Fryer: — Nei, ég heyrði hann aldrei minnast á slíkt.
Rétturinn: — Heyrðuð þér hann nokkru sinni minnast á
fangann Byam?
Fryer: — Já, oftar en einu sinni.
Rétturinn: — Munið þér, hvað hann sagði?
Fryer: — Daginn eftir uppreisnina rerum við í áttina til
Tofoa. Þá heyrði ég herra Bligh segja um herra Byam: —
Hann er vanþakklátur þorpari, sá versti af þeim öllum, næst
Christian. Seinna endúrtók hann þetta álit sitt hvað eftir
annað.
Rétturinn: — Var nokkur í bátnum, sem varði Byam?