Alþýðublaðið - 01.11.1939, Blaðsíða 2

PramtJTJAGUH I. NóV. 1939.
trelsi
tramjarir
Skipulag
jafnrétti
uinna
fiver er páttnr Wðnblaðsins
í anknnm réttindnm æsknnnar?
*
♦
Bfim ykkar eigið málgagn.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ á aldar-
fimmtungsafmæli og hef-
ir minnst þess á viðeigandi
hátt.
Alþýðuæskan vill minnast
þessara tímamóta með örfáum
orðum, og flytja blaðinu þakkir
og heillaóskir unga fólksins.
Ef til vill á Alþýðublaðið
dýpri rætur meðal þeirra al-
þýðumanna og kvenna, sem
komin eru um þrítugsaldur eða
meira, heldur en meðal ungling-
anna, sem eru jafnaldrar þess,
eða því sem næst. Orsök þess
er m. a. að finna í þeirri stað-
reynd, að alþýðufólkið, sem
hefir barist jöfnum höndum
fyrir félagslegum og pólitísk-
um kjarabótum, gegn ofurefli
liðs og hatrömmum vanabundn-
um auðvaldshringum. Það met-
ur meira unna sigra og fengnar
kjarábætur, heldur en margt af
unga 'iólkinu, sem nýtur nú
betri lífskjara fyrir óeigin-
gjarna* og sleitulausa baráttu
bra utryð j endanna.
En vegna . framtíðarinnar
hefir æskan ástæðu til að fagna
af fullri alúð og flytja þakkir
sínar Alþýðublaðinu, og þeim,
sem að því hafa staðið s.l.
tuttúgu ár. Og við skulum leyfa
okkur að eyða stuttri stund til
þess að rifja upp hvers vegna.
Hér verður þó aðeins stiklað á
því stærsta.
Frá, fyrstu tíð hefir Alþýðu-
blaðið vérið málsvari þeirra,
sem ganga í þrengri stakki eða
njóta minna sólar en mannúð,
og ííéilbrigð skynsemi dæmir
réttlátt.
Alþýðublaðið bar fram í
nafni Alþýðuflokksins kröfuna
um 21 árs aldurstakmark til
kjörgengis með þeim árangri,
að fúllur sigur náðist.
Alþýðúbláðið hefir ávalt
barist fyrir bættri alþýðu-
menntun, beitt sér fyrir og
stutt hvers konar tillögur um
aukna * fræðslu og bætt skóla-
fyrirkomulag, og það hefir
hakiið -uppi kröfunni um at-
vinnu halda unglingum, sem á
síðustu árum hafa orðið afskipt-
ir á • vinnumarkaði þjóðarinnar.
Það hefir stutt kröfuna um
bætta iðnnemalöggjöf, sem fyr-
ir atbeina Alþýðuflokksins á
þingi þjóðarinnar hefir náð
frani að ganga.
Alþýðublaðið hefir í greinum
sínum. hvatt alþýðuæskuna til
félagslegra samtaka og starfa
að eigin 'heill, og góðfúslega léð
rúm sitt tíl afnota fyrir sam-
tök hennar. • •
Það hefir heldur ekki
gleymt líkamsmenntinni, flutt
fréttir og* greinar um íþrótta-
starfsemina í landinu, og hvatt
til áukinna átaka í því skyni,
að aiþýða landsins gæti fengið
aðstoðu til íþróttaiðkana.
En það yrði of langt mál að
minnast á öll þau hagsmuna og
réttindamál æskunnar, sem Al-
þýðublaðið hefir borið fram,
stutt til sigurs eða vakið til
hugstmar um.
Hér skal því staðar nema, en
fram hja einu mikilsverðu at-
riði verður þó með engu móti
gengið.
Aiþýðublaðið hefir ávalt skil- 1
ið nauðsyn þess hvað snertir
uppeldismálin, að fátæku börnin
þurfa sérstaka umhyggju af
hálfu þess opinbera í stærri
bæjum.
Þar þarf að sjá þeim fyrir
leikvöllum og hollum íbúðum,
dagheimilum, þegar mæður
þeirra eru við útivinnu, lýsis-,
mjólkur og matgjöfum í barna-
skólunum o. s. frv.
Hvarvetna á sviði uppeldis-
og æskumálefna, hefir málgagn
alþýðunnar haldið uppi máls-
vörn fyrir lítilmagnann og
sókn fyrir bættri aðbúð og lífs-
skilyrðum. Auk þessa má held-
ur ekki gleymast hvílík breyt-
ing hefir á orðið hugsunar-
hætti og viðhorfi almennings í
félagslegum málum. Þær rétt-
arbætur, sem hafa fengið al-
menna viðurkenningu, svo að
þeir, sem jafnvel stóðu lengst
á móti, reyna nú að eigna sér
heiður og þakkir fyrir að hafa
komið þeim á. (Þekkt fyrirbæri
hjá íhalds og kyrstöðuöflum
allra landa).
Tökum til dæmis viðhorf og
„Ég get ekki bægt frá mér
óttanum um afdrif nokkurra
verkalýðsfélaga, sem nú eru í
höndum kommúnista. En þó að
svo illa tækist til, að þau bæru
ekki gæfu til að hrinda þeim
nú af höndum sér, þá er víst,
að sú stund kemur, að verka-
menn þeir og konur, sem eru í
félögum þessum, vakna við
vondan draum, og þá hefst nýtt
brautryðjendastarf, ný átök til
viðreisnar, svipuð þeim, er
frumherjarnir urðu að nota, sá
er munurinn, að fenginn er
grundvöllur innlendrar reynslu
— og til dæmis stuðningur og
samúð annarra stéttarfélaga.
En sár verður reynsla þess-
ara sundrungatíma, þegar
blekkt stéttarsystkini hafa und-
ir forystu pólitískra glæfra-
manna framið hermdarverk inn-
an félaganna sjálfra með
falska stéttarhagsmuni að yfir-
varpi.
Ég vildi að allir sannir
verkalýðssinnar hugleiddu al-
veg sérstaklega sameiginlegt
herbragð kommúnista og í-
haldsmanna um hlutfallskosn-
ingar í verkalýðsfélögunum.
Hverjar myndu verða afleiðing-
ar þess samkomulags?
Eru líkur til, að það myndi
bæta vinnubrögðin í hags-
munabaráttunni? Nei, og aftur
nei!
Slíkt fyrirkomulag myndi ó-
hjákvæmilega leiða til póli-
tískra átaka innan félaganna og
fullkomlega stórpólitískra
stjórnaj-kosninga, og efast ég
ekki um, að í smærri félögun-
um myndi “ flokkur atvinnu-
rekenda ekki bera skarðan
hlut frá borði.“
Háttalag slíkra manna, sem
berjast fyrir slíku, og vilja þó
úrlausnir í fátækramálum,
eða í einu orði, þeim mannrétt-
indamálum, sem svo eru nefnd, ,
— eins og var þegar Alþýðu-
blaðið hóf göngu sína, og eins
og það er nú.
Munurinn er geysimikill.
Miklu meiri en flesta mun óra
fyrir við fyrstu athugun, og
hversu mörgu, sem kann að
þykja og er ábótavant í þessum
efnum, þá hefir geysimikið á-
unnist.
Æskumenn og konur! Víst er
þörf umbóta, og sízt skal dregið
úr umbótaviðleitninni, en
gleymið ekki að grundvöllur
sá, sem á er byggt í mannúðar-
og réttlætismálum íslenzkrar
alþýðu, hann er að langmestu
leyti lagður af samtökum al-
þýðunnar sjálfrar, Alþýðu-
flokkn’um og verkalýðsfélögun-
um, og að svo hefir til tekist,
er m. a. að þakka ótrauðri mál-
ýtni Alþýðublaðsins. Alþýðu-
æskan íslenzka þakkar því
blaðinu giftudrjúgt 20 ára
starf og henni ber að leggja
fram sinn skerf til þess að Al-
þýðublaðið verði sem fjölbreytt
ast að efni, útbreiddast, víð-
lesnast og áhrifamest, því að
hagsmunir unga fólksins og
framtíðarvonir þess, eru sam-
tvinnaðir þættir vexti og við-
gangi Alþýðublaðsins, málgagns
íslenzkrar alþýðu
telja sig verkalýðssinna, er
engu líkt öðru en framkomu
,,provokatöra.“
Hlutfallskosning þýðir bölv-
un sundrungar og aukinn póli-
tískan eld og hatur meðal
verkamanna innbyrðis, sem
skv. þjóðfélags- og stéttarleg-
um lögmálum eiga að þurfa að
starfa saman í sem mestri ein-
lægni að sínum faglegu mál-
um.“
Skipulagsþraut.
,,Fáir munu neita því, að
kommúnistar eru heittrúar-
menn og lifa á ofstæki en ekki
sjálfstæðri skoðun. Hverju er
þeirra uppbygging lík á þeirra
alþjóðlegu starfsemi?
Ég set þannig upp:
Trúarbrögð: Kommúnisminn
— Rómversk kaþólsk trú.
Trúbálkur: Auðvaldið: Karl
Marx. — Biblían. — Ráð Len-
ins. Ræður Stalins og ráð. —
Ráð páfa og hirðbréf.
Æðsti höfðingi: Faðir Jósef
Stalin. — Páfinn í Róm.
Umboðsmenn: Formenn kom-
múnistaflokkanna. (Hér á landi
Brynjólfur Bjarnason og Héð-
inn) — Kardínálar, erkibiskup-
ar.
Eins og páfinn er óskeikull
umboðsmaður Péturs postula
hér á jarðríki eftir trú róm-
verks-kaþólskra, þannig er Sta-
lin ginnhelgur og óskeikull
túlkur og æðstiprestur kommún
ismans og þannig má rekja
dæmið áfram. Enda lifa þessir
rússnesku útlendingar í Vestur-
Evrópuríkjunum (kommúnist-
arnir) eftir kjörorðinu: Lifið í
trú, en ekki skoðun.
Ég hefi verið að hugleiða í
dag: Hvað gera æskulýðsfélög-
in til þess að hafa samstarf um
þjóðnytjamál? Þó að margt
greini á um pólitíska stefnu. þá
ætti engu að vera spillt, þó að
reynt yrði að hrinda í fram-
kvæmd að koma einhverju
nauðsynjamáli æskulýðsins í
höfn.
Við erum mjög andstæðir í
skoðunum / rnn stjjórnarfajrs-
hætti og þjóðfélagsvandamálin,
en getur samt ekki verið til
mál, sem allir fallast á að
þarfnist úrlausnar og vilja
vinna að sem æskumenn? Við
getum ekki lifað án meiri eða
minni samskipta við pólitíska
andstæðinga, við erum orðlagð-
ir fyrir nábúakrit og illvíga per-
sónulega baráttu um þjóðmálin.
Væri þá úr vegi að hefja undir-
búning að því að bæta sambúð
okkar innbyrðis og færa þjóð-
málabaráttuna meira í menn-
ingarátt en nú er?
Við getum deilt og verið
kurteis, barizt fyrir okkar hug-
sjónum o,g stefnumálum án
persónulegs haturs og ofstækis.
Mér fínnst því rétti tíminn að
undirbúa jarðveginn meðal
æskumanna fyrir prúðari póli-
tíska umgengnismenningu í
framtíðinni.
Og mér kemur því í hug að
CHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisntai á Bounty.
1 Karl ísfeld íslenzkaði.
Fryer: Já, ég og margir fleiri, En Bligh skipstjóri sagði
okkur að þegja. Hann vildi ekki heyra neinn tala vel um
herra Byam.
Rétturinn: — Heyrðuð þér Robert Tinkler nokkru sinni
minnast á það, að hann hefði hlustað á samtal milli Christians
og Byams á hundavaktinni nóttina áður en uppreisnin var
gerð?
Fryer: — Ekki minnist ég þess.
Rétturinn: — Sagði Robert Tinkler nokkuð til varnar Byam?
Fryer: — Já, hann trúðí því aldreí, að hann ætti neinn þátt
í uppreisninni. Þegar Bligh skipstjóri sakaði hann um þetta
1 fyrsta skipti, gleymdi Tinkler sér og sagði af sannfæringu:
— Hann er ekki meðal uppreisnarmanna, skipstjóri, það þori
ég að ábyrgjast! Bligh skipstjóri sagði honum strax að þegja.
Rétturinn: — Robert Tinkler er mágur yðar, er ekki svo?
Fryer: — Jú, hann var það.
Rétturinn: — Hefir hann farízt?
Fryer: — Hann er sagður hafa farizt með skipi sínu Carib
Maid nálægt Vestur-Indlandseyjum.
Rétturinn: — Voruð þið Bligh skipstjóri vinir?
Fryer: — Síður en svo. *
Cole, bátsmaðurinn, var því naist ltallaður inn og Purcell
ásamt homuaa. Ég spurði þá báða hþjje sama og jég hafði spurt
G. B. B.
r

æfa okkur á eðlilegum sam-
skiptum með því að fram-
kvæma eitthvað.
Hvérnig væri t. d. að pólitísk
æskulýðsfélög í höfuðborginni
gengju til verks öll saman og
beittu sér fyrir því að reisa hér
og starfrækja æskulýðshöll,
eigið húsnæði æskunnar til fé-
lagslegrar og menningarlegrar
starfsemi?
Hvað myndu yngri „brodd-
arnir“ segja um það?
Alþýðnæskan ð að
skapa lýðræði, frið
og frelsi i íslenzbn
Wóðlífi.
IFÓTSPOR öfga og einræðis
fetar nú grimmd og eyði-
legging styrjaldarinnar.
íslenzkar hermikrákur og
umboðsmenn erlendra einræð-
isherra hafa tekið afstöðu með
herveldisstefnu þeirra og þjóð-
ernakúgun.
Nazistapiltarnir tóku allt
eftir þýzka nazismanum, lásu
Hitler og Rosenberg, klæddust
þýzkum skyrtum og fylktu liði
á þeirra vísu.
Liðssveit þeirra óx upp í
skjóli þeirra uppþota og glam-
urs, sem kommúnistar stóðu
fyrir, en þeir öpuðu rússneska
stjórnendur og tilbáðu einhliða
kenningar Stalins.
Báðir armar öfganna voru
skipaðir ofsatrúarmönnum og
æfintýragjörnum unglingum,
en hvorugum þótti vel takast
um fylgisaukningu. Nazistarn-
ir urðu samruna við Sjálfstæð-
isflokkinn, en kommúnistarnir
þóttust taka upplýðræðisstefnu
og vilja samvinnu við frjáls-
lynda flokka, og þó sérstaklega
Alþýðuf lokkinn.
Árangurinn af þessari þjóð-
lygi varð sá, að nokkrir fylgj-
endur Alþýðuflokksins runnu
inn 1 kommúnistaflokkinn, og
fylgdu með nokkrir unglingar,
sem vonlegt var.
Nú er komið í ljós hvað heill
hugur fylgdi máli hjá kommún-
istunum um „sameiningu í
lýðræðissinnuðum sósíalista-
flokki“.
Blað þeirra dásamar kúgun
j Stalins og tröðkun á sjálfsá-
kvörðunarrétti smáþjóðanna.
fagnar yfir bandalagi hans við
Hitler, syngur lof hverri á-
kvörðun rússnesku stjórnarinn-
ar, sem hnígur í þá átt að bæta
löndum undir hina kommúnist-
isku krúnu, þó að það sé gert í
bandalagi við þýzka einræðis-
herrann, sem kommúnistar
hafa sjálfir kallað „blóðhund
og böðul þýzkrar alþýðu“,
„friðarspilli og brennuvarg“.
Nú er hann betri félagi en
lýðræðisríki Vestur-Evrópu.
Nú þarf ekki að óttast veldi
hans né valdagræðgi, nú er
ekki að finna svik við lýðræði
og frið, þó að samið sé við
Hitler.
Slík svik voru aðeins í Mún
chen, nú eru lýðræðisríkin orð-
in hættulegasti andstæðingur-
inn fyrir Sovét-Rússland og öll
• önnur lönd.
í vor þegar von var á Emden,
fékk einn froðusnakkur kom-
múnistai pólitískt móðursýkis-
kast og ákallaði hollvætti til
hjálpar. E. O. gerði fyrirspurn
um, hvort ríkisstjórnin hefði
ekki gert ráðstafanir til þess að
fá hingað brezk eða jafnvel am-
erísk herskip til að vernda hlut-
leysi landsins.
Nú er vindhaninn snúinn, nú
er bandamönnum nazismans —
rússnesku Stalinstjórninni —
hælt á hvert reipi, nú er banda-
lag sjálfsagt við Hitler-Þýzka-
land til þess að berja á Bretum,
sem í vor átti að biðja um að
slá verndarhendi yfir ísland.
Þetta fólk er ekki íslenzkt í
anda né verki. Aðdáendur Hit-
lers og Stalins eru erlendir vá-
gestir í íslenzku þjóðlífi, þeir
hafa á sér yfirskin þjóðrækni og
ættjarðarástar, en eru í reynd-
inni erindrekar erlends stór-
veldis.
Þjóðhættulegir landráðamenn
eigi síður en togaranjósnarar.
Ungu menn og konur! Þið,
sem eigið framtíð þessa lands
og þjóðar, takið höndum saman
um að vernda lýðfrelsi og lýð-
menntun íslenzku þjóðarinnar
fyrir ásælni og blekkingum
öfgaflokkanna.
Verið trú íslenzkri frelsisþrá
og brjótið fjötra einræðis og
kúgunar. Afneitið erlendu valdi,
þurrkið kommúnisma og naz-
isma út úr íslenzku stjórnmála-
lífi.
Fryer, og þeir svöruðu á sama hátt og hann. Rétturinn lagði
fyrir þá sams konar spurningar og lagðar höfðu verið fyrár
Fryer. Þeir voru spurðir sérstaklega að því, hvort Bligh og
Tinkler hefðu nokkurn tíma talað um samtal mitt og Christi-
ans. Hvorugur þeirra minntist þess. Peckover var varðstjóri
á hundavaktinni, svo að ég hafði vonað, að hann hefði heyrt
eitthvað af því, sem okkur Christian fór á milli. En það eina,
sem hann sagði, varð aðeins til þess að gera minn málstað
verri. Hann sagðist nefnilega hafa séð okkur Christian tala
saman á þessari vakt.
Rétturinn spurði: — Hvað var framorðið?
Peckover: — Það hefir verið um kl. 1.
Rétturinn: — Var fanginn Byam vanur að halda sig á
þiljum á nóttunni eftir að varðtíma hans var lokið?
Peckover: — Það man ég ekki.
Rétturinn: — Var Christian vanur að vera á þiljum, þegar
hann var ekki við störf?
Peckover: — Það var ekki beinlínis venja hans, en hann
kom oft upp á þilfar á nóttunni, til þess að gá til veðurs.
Rétturinn: — Hvaða ástæða haldið þér að legið hafi því til
grundvallar, að þeir voru báðir svo lengi á þiljum einmitt
þessa nótt?
Peckover: Það var svalt veður.
Rétturinn: — Hvað gerði Bligh, þegar hann kom á þilfar
þessa nótt?
Peckover: — Hann gekk um gólf stundarkorn.
Rétturinn: — Tóku Christian og Byam eftir því, að Bligk
var á þiljum?
Peckover: — Það veit ég ekki. Máninn var bak við »ký, og
það var dimmt á þilfarinu.