Alþýðublaðið - 02.11.1939, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 2. NÓV. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐiÐ
Við fótskðr ihaldsins.
■ •♦——...
Enn um starfsemi kommúnista á Norðfirði.
---
--------------------------
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
'4905: Alþýðuprentsmiðjan.
|4906: Afgreiðsla.
15021 Stefán Pétursson (heima).
| ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
*------------------------—♦
Ræða Molotevs.
V AR ÞAÐ bara tilviljun að
kenna eða drætti á einka-
skeyti frá Moskva, að Þjóðvilj-
inn þagði eins og múlbundinn
rakki um ræðu Molotovs í gær-
morgun? Eða taldi hann það
heppilegra fyrir álit sitt og
Sovét-Rússlands, að láta í engu
getið þeirra orða, sem þar voru
töluð í nafni sovétstjórnarinn-
ar?
Þessum spurningum verður
ekki svarað með neinni vissu.
Ef til vill á Þjóðviljinn eftir að
uþpgötva, að ræða Molotovs
hafi verið frelsisboðskapur til
hinnar finnsku þjóðar, á sama
hátt og hann komst að þeirri
niðurstöðu, að rauði herinn
hefði ráðizt að baki Pólverjum
til þess að frelsa þá. Og ef til
vill á hann eftir að finna í ræðu
Molotovs einhverja hulda stríðs-
yfirlýsingu á hendur þýzka
fasismanum, á sama hátt og
hann varð þess vísari, að Stalin
hefði gert vináttusamning sinn
við Hitler til þess að steypa
honum. Hitt væ-ri þó óneitan-
lega miklu líklegra, ef reikna
mætti með því, að Þjóðviljan-
um væri stjórnað af mönnum
með nokkurn veginn heilbrigðri
skynsemi, að hann kysi heldur
að þegja algerlega um þessa
ræðu. Því að verra kjaftshögg
hefir kommúnistum varla verið
géfið úti um heim, en með
henni.
í meira en tvo mánuði hafa
nú þessir vesalingar verið að
reyna að þvo Sóvét-Rússland
hreint af vináttusamningi þess
og samvinnu við þýzka naz-
ismann. Þeir hafa lofsungið
það fyrir samsærið gegn friðin-
um og lýðræðisríkjunum, fyrir
árásina á Pólland og fyrir kúg-
un Eystrasaltsríkjanna. Þeir
hafa reynt að telja fylgismönn-
um sínum trú um það, að í öll-
um þessum svikum Sovét-
Rússlands við áður yfirlýsta
stefnu þess fælist eitthvert
djúpviturt herbragð Stalins til
þess að steypa þýzka nazisman-
um og brjóta heimsbyltingunni
braut vestur um Evrópu. Og svo
kemur Molotov, sem eins og
allir vita er ekkert annað en
bergmál af Stalin, og gerir þá
að athlægi fyrir allt sitt erfiði
til þess að viðhalda trúnni á
Sovét-Rússland úti um heim!
Það er ekki alveg heimsbylt-
ingin, né baráttan á móti þýzka
nazismanum, „Hitlerismanum"
sem Molotov talar um! Vinátta
Rússa og Þjóðverja, segir hann,
er varanleg og verzlunarvið-
skiptin milli þeirra verða auk-
in. Rússar munu að vísu halda
áfram að vera ,,hlutlausir“, eins
og hann kallar það, en þó styðja
„friðarviðleitni Þjóðverja“! Því
að Þýzkaland er nú ekki lengur
„árásarríki" í augum Sovét-
Rússlands. Hinsvegar eru Eng-
land og Frakkland „stimpluð“
með því nafni. Og þá er heldur
ekki verið að hugsa mikið um
það, hvað Sovét-Rússland hefir
áður sagt um þá baráttu gegn
þýzka nazismanum, sem þau
verða nú að heyja, án þess.
Bretar og Frakkar segjast
berjast gegn Hitlerismanum,
segir Molotov. Menn geta haft
hvaða skoðun á honum, sem
menn vilja. En það er ekkert
annað en fásinna, eða „glæp-
samlegur fávitaskapur“, eins og
aðalblað sovétstjórnarinnar
„Isvestia“ orðaði það ennþá
aetur fyrir fáum vikum síðan,
að ætla sér að berja hann nið-
ur með stríði. Þannig talar nú
æðsti maður sovétstjórnarinn-
ar, sem árum saman hefir pré-
dikað stríð gegn þýzka nazism-
anum og ekkert tækifæri látið
ónotað til þess að fullvissa
heiminn um, að Sovét-Rússland
myndi 1 því stríði standa í
fylkingarbrjósti fyrir öllum
lýðræðisríkjum og smáþjóðum,
sem væri hætta búin af yfir-
gangi Hitlers! Þetta er þá orðið
úr „baráttunni gegn stríði og
fasisma"!
Það hefir farið á aðra leið en
ætlað var. í stað þess að standa í
fylkingarbrjósti fyrir lýðræðis-
ríkjunum og smáþjóðunum í
baráttunni gegn Hitler, felur
Sovét-Rússland sig nú á bák
við hann og virðist ekki kunna
því neitt illa, að kúga þær smá-
þjóðir, sem Hitler hefir leyft
því að leggja undir sig, enda
þótt það lofaði þeim stuðningi
sínum áður. Og Stalin hefir
verið furðanlega fljótur að læra
af Hitler. Það eru nákvæmlega
sömu aðferðirnar, sem hann
hefir haft við Eystrasaltsríkin,
eins og Hitler hafði á sínum
tíma við Austurríki og Tékkó-
slóvakíu. Og eins og Hitler birti
kröfur sínar á hendur Póllandi,
án þess að það hefði fengið að
svara, og setti síðan morðtólin
í gang gegn því, eins birtir
Molotov nú í nafni Stalins
kröfur sovétstjórnarinnar á
hendur Finnlandi meðan samn-
ingamenn þess eru á leiðinni til
Moskva með svar finnsku
stjórnarinnar, og boðar blóð-
uga árás á það, ef það fallizt
ekki á allt, sem af því er
heimtað!
Það er engin furða. þótt sov-
étstjórninni sé orðið sárt um
„Hitlerismann“ og vilja ógjarn-
an sjá hann barinn niður í
stríði. Því að svo mikið á hún
nú undir því sjálf, að heimur-
inn fái framvegis að verða
náðar hans aðnjótandi. Hitt er
furðulegra, að til skuli vera svo
skoðanalausar og skapgerðar-í
lausar skepnur í heiminum,
eins og kommúnistar bæði hér
og annarsstaðar utan Rússlands,
að þær láti hafa sig til þess að
lofsyngja slík svik við allt það,
sem kommúnisminn hefir áður
haldið fram.
Póstferðir 3. nóv. 1939.
Frá Reykjavík: Mosfellssveitar-,
Kjalarness-, Reykjaness-, Ölfuss-
og Flóapóstar, Hafnarfjörður,
Austanpóstur, Borgarness-, Snæ-
fellsnesspóstar, Stykkishólmspóst-
ur, Norðanpósitur, Dala&ýslupóst-
ur. — Til Reykjavíkur: Mosfells-
sveitar-, Kjalarness-, Reykjaness-,
ölfuss- og Flóapóstur, Laugar-
vatn, Hafnarf jörður, Borgarnes,
Norðanpóstor. 1 I [
Tónhendur,
nýtt lagasafn eftir BjöiTgvin
Guðmundsson, er nýkomið út.
Eru í því 12 lög fyrir einsöng,
karlakór og blandaðar raddir. Ot-
gefandi er Bókaútgáfan Edda á
Akureyri.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Effir Odd A. Sig~
urjénsson.
EEINS og lescndum Al-
þýðublaðsins er kunnugt,
hefi ég nokkrum sinnum gert
kommúnistana hér í Ibæ að um-
talsefni. Hingað 'til hafa þeir
samþykkt réttmæti greina minna
með þögninni, en nú bregðursvo
við að þeim hefir ekki þótt leng-
ur við unandi, og hafa nú látið
Jóhannes Stefánsson hasla mér
völl. Við lestur greinar Jóhannesar
varð mér á að hugsa, að litlum
vinsældum myndi sá matsveinn
eága að fagna, sem þvílíkan graut
eldaði, en það mun helzt til, að
lesendur Þjóðviljans eru ekki
góðu vanir og því ekki vand-
fýsnir. Jóhannes byrjar með löng-
!um inngangi, að sið þeirra, sem
eiga erfitt með að höndla hugs-
anir sinar, og festa á pappír.
Veltur þar á ýmsu.
Hans fyrsta skekkja, og hennar
er ekki langt að leita, er að Al-
þýðuflokkurinn hafi einhvertíma
haft hér 6 bæjarfulltrúa. Hann
hefir aldrei haft hér nema 5
kjiöma bæjarfulltrúa og má
manni, sem hefir alið hér allan
sinn aldur, vera vorkunnarlaust
að vita það.
Jóhannes gerir hinígaðkomu
mína til bæjarins að umtalsefni,
pg er sú frásögrt í fullu samræmi
við allt annað í grein hans. Ég
hefi í höndum gögn frá samherja
hans um þetta mál og frá þessum
tíma og kveður þar mjiög við
annan tón en hjá Jóh. Hefi ég
ekki ástæðu til að rengja þá frá-
sögn og því síður sem ég hefi
fengið um það áréttingu aðila.
Róprlnn nm skólann.
Viðvíkjandi rógi hans um skól-
ann skal ég annars taka það fram
að ég gæti trúað að erfiðlega
gengi að koma sarnan bæjarbóir-
[haldinu í ár ekki síður en í fyrra
ef hann notar þar sömu relknings
aðferðir og um skólann. Bendir
að visu, margt til þess að svo
sé, og mun ég koma betur að
því síðar.
Átján nemendur luku prófi s.
1. ár, bæði í I. og II. bekk, og
sé þeirri tölu deilt í 9000, sem
er nálægt þeirri upphæð, sem
sikólinn kostaði bæ og riki, koma
út ekki 3000, heldur ca. 500 kr.
á nemanda, er hér þó ekki tekið
tillit til kvölddeildarinnar.
Geti Jóh. sýnt fram á það að
framkoma mín gagnvart nem-
endum sem kennara eða skóla-
stjóra hafi verið á þá lund að
bneykslunum ylli, skora ég á
hann að gera það. f því efni á
hann að deila á mig sem skóla-
stjóra, en ekki nota dylgjur sem
’Ógbera er siður.
Jóhannes var einu sinni í skó’a-
nefnd gagnfræðaskóians og um
afrek hans þar er þetta helzt
að segja. Hann sótti það mjög
fast að með sér yrði mælt tíl
prófdómarastarfa (laun prófdóm-
ara erú kr. 2,50 á klst.) Liggur
þeim, sem þekkja manninn ekki
óbeint við að halda, að garnagaul
hans um skólann stafi af því,
að fræðslumá;astjóri hafnaði hon-
um, en valdi til starfans fyrrv.
skólastjóra og kennara.
Þá hyggur Jóh. að það aðgerð-
arleysi, að viðhafa ekki skrípa-
læti og nærfellt handalögmál á
bæjarstjórnarfundum, sé mér
þyrnir í auga. Ekki sér hann sína
menn svo hann ber þá lika, var
eitt sinn kveðið.
Meðan kommúnistar voru í
stjórnarandstöðu hér voru það
þeir, sem viðhöfðu málsþóf, æs-
ingar og nánast skripalæti með
flutningi einskisverðra tillagna. f
það eina sikipti, sem nálgaðist
handalögmál var það Guðmund-
ur Sigfússon, sem til þess ætl-
aði að stofna, sennilega undir
áhrifum víns. Ehiginn bæjarbúi
getur annað séð en að hann sé
)eirra hjarfólgnasti bandamaður
enda þannig gerður að honum
er helzt, af sjálfstæðismönnum
hér trúandi til samúðar með
kommúnistum. Alþýðuflokksmenn
hafa aldrei tamið sér þann sið
á bæjarstjórnarfundum, sem
kommúnistar viðböfðu, og ég hefi
lýst, síðan þeir komust í stjóiiniar-
andstöðu, stafar það af því að
þeir hafa til að be a þá ábyrgðar-
tilfinningu, sem kommúnista al-
geríega skortir.
„DmhíaoiairifjrirP.flJ.
Ég kem þá næst að malefnum
P. A. N.
Allt ,sem ég skrifaði í fyrri
grein minni urn P. A. N. var
sem og annað þar sannleikanum
samkvæmt. AlþýÖuflokkurinn hef
ir aldrei ætlað sér að gera íé-
lagið að pólitísku fyrirtæki, hefði
það verið þá var flokknum það
í lófa lagið rneðan hann hafði
tögl og hagldir um stjórn fé-
lagsins. Meira að segja Jóhannes
Stefánsson hefir sjálfur ekki lát-
ið orð falla um það, að þá hafi
beitt þar pölitískri hlutdrægni. En
íyrsta verk Lúðvíks Jósepssonar,
félaga Jóh. er hann gekk inn í
P. A .N. á aðalfundi félagsins,
var að stilla upp á lista ? til
stjórnarkosningar m. a. einum af
forstjóium kaupfélagsins ,rÆgir“
sem margir þekktu og þekkja til
hér og að mig minnir bóndanum
frá Hellisfjarðarseli, sem mesta
frægð hefir hlotið sem „Neiið
frá Norðfirði“. Enginn Norðfirð-
ingur lætur sér detta. í hug að
það hafi verið gert til að efla
félagið á nokkurn hátt, heldur
var hér tilraun til að smeygja
pólitík inn í ópóbtískt félag og
þar með stefna því inn á annað
svið en það átti að starfa á.
Það er rangt hjá Jóh. að ég
fari með nokkra fölsun um kosn-
inguna í stjóm 1938. Af orðurn
hans m á sjá, að hann
hefir lesiÖ grein mína eins og
viss persóna biblíuna nema hann
ætli sér að gerast bæði svo
heimskur og ósvífinn að stanig-
ast við staðreyndirnar í málinu.
Listi Sigurjóns Kristjánssonar
komst raunar að, en á honum
var og talinn einn af „krötum"
Sigdór Brekkan, sem við klofning
inn í Alþýðuflokknum brást sín-
crm llokki og gekk bommúnistum
á hönd. Kemur það heim við
það, sem ég hélt fram.
Alþýðuflokksmenn réðu engu
í P. A. N. 1938 og sízt eftir að
forstjórinn valdi sér bólstað i
náðarfaðmi kommúnista eins og
Sigdór og Jóhannes. Sigdór og
íhaldsmaðurinn höfðu meirihluta
í stjórninni og var óspart dekrað
við kommúnista. Meira að segja
gekk það svo langt að þeir
neyttu meirihlutavalds síns lil
þess að þagga niður óþverramál
innan félagsins, sem Jóh. mundi
áreiðanlega ekki hafa látið ó-
umtalað, ef flokksbróðir hans
hefði ekki átt í hlut, séu skrif
hans lögð til grundvallar fyrir
innrætinu. En auðvitað var pass-
að að láta „góðverkið” gerast
undir yfirskyni venjulegrar guð-
rækni. Forstjórinn hefir nú feng-
ið sín laun, er þeir ráku hann
frá störfum- Allir vita að ástæðan
sem tilgreind er, veikindi hans,
er tyiliástæöa. Hann hefir áöur
verið heilsutæpur og notið þá
aöstoðar góðra manna til að
halda starfinu. Er hér eitt dæmið
um mannlund þeirra kommúnist-
anna. Jóh. minnist ekki á hann
og það er eftirtektarvert, því að
ekki var honum vandara um að
grípa þar til ósannindanna en
annarsstaðar í grein sinni.
Samkv. reikn. batnaði hagur P.
A. N- stöðugt þar til á árinu 1938
að félagið var rekið með tapi
og má án efa kenna það að
veiulegu leyii brölti þeirra sálu-
félaganna.
Þá segir Jóh. að Alþýðuflokks-
menn hafi ekki fengið aðgang
í kaupfélagið vegna bændanna
hér í sveitinni! Tekur hann þó
undan mig einan. Vesalings Jó-
hannes. Þeir, sem gengu úr P.
A. N. eru nú samt að meirihluta
virkir félagar í „Fram“, enda
þarf ekki Jóh. að halda að bænd-
unum sé þvert um geð að við-
skiptin við félag þeirra aukist.
Hitt er draumur Jóh. að unnt sé
að smeygja tortryggni inn á
milli bændanna í sveitinni og
verkafólksins hér í bænum, en ég
held að hann sé einn af þeir'ri
tegund, sem ekki rætist. Við-
leitni Jóh. er þó söm og jöfn
fyrir því. Vörusala kaupfélagsins
hefir líka aukist það vemlega
að það eitt er nóg til að afsanna
staðhæfingu Jóh. S. 1. ár seídi
það fyrir ca. 95 þúsund krónur
en nú, um miðjan okt. er vöru-
salan orðin 142 þús. krónur, á
erlendum vörum. Þetta era tölur
sem tala. Nú þegar innflutninigur
verzlunarfélaga er miðaður við
félagatölu þarf mann, sem hefir
til að bera bæði fljótfærni og
ósvífni Jóh. til að halda því fram
að vörusalan hefði getað auk-
ist svo ef ekki hefðu fengizt auk-
in leyfi vegna félagsaukningar.
Hitt væri aftur mál, sem vert
væri að athuga, hvort stjórn P.
A. N. hefir tilkynnt innflutnings-
nefnd um fækkun félaga, eða
hvort henni hefir láðst það.
Innheimta útsvaranna.
Þungatniðjian í grein Jóh. á að
v.era vörn fyrir Karl Karlsson og
þykist hann þar láta „staðreynd-
ir“ tala. Athugum það. Karl á að
: hafa innheimt 85«/o útsvara og
95o/o af húsaskatti. Má vera. Ey-
þór innheimti 1936 116°/o af á-
föllnum útsvörum og húsaskatti
og 1937 114°/o af útsvöram og
húsasikatti, eða bæði árin talsvert
meira en þá féll á. Engar líkur
eru til að ætla að útkoman hefði
ekki verið svipuð í fyrra, og
það þótt útsvarsupphæðin væri
13 þús. krónum hærri en nú í ár.
Þegar hann fór hafði hann þeg-
ar fengið greiðsluloforð frá út-
gerðarmönnum, og fyrir lágu
milliskriftir fyrir svo þúsundum
króna skiptir, og þurfti Karl ekki
annað en að veita þeim umsömdu
greiðslum möttöku. Lausaskuldir
segir Jóh. að hafi verið greiddar
svo nemi þúsundum króna. Rétt
er, að það hefir verið gerð nokk-
ur tilfærzía, en þar sem heildar-
upphæð lausra skulda hefir ekki
lækkað neitt að ráði samkvæmt
því, sem Karl hefir sjálfur sagt
mér, munu allir sjá hvers virði
sú „greiðsla” lausaskuldanna er,
sem Jóh. guinar af. Eyþór hefir
að vísu fengið nokkuð greitt, en
meirihlutinn af því er með rnilli-
skriftum, sem hann af sérstökum
ástæðum gat notað og svo gjöld
hans til bæjarins og fyrirtækja
hans. Það er sannanlegt, að gerð
hefir verið tilraun af styikþega
til aö auka við þann skammt,
sem honum var úthlutaður af
Karli, og er það fyrirbrigði ’ó-
þekkt frá Eyþórs tíð; bendir það
á, að ekki hafi hlútaðeiganda þótt
of ríflega tillagt. Það er alveg
víst, að Jóh. hefði verið mlnnis-
betri á þessa hluti, ef ekki héfði
viljað svo til, að hér á i hlut
einn af samherjum hans, maöur,
sem hefir verið notáðúr til þess
að skemmta á fundum hjá köm-
múnistum með því að fara með
svívirðingar um pölitíska and-
stæðinga. Slík er þeirra siðfræði,
I ræktunina hafa verið lagðar 500
kr., og vora staurarnir í girðing-
úna teknir upp í skuld hjá Guðm.
Sigfússyni, allt gamall viður úr
bryggjum og pöllum, sem hann
hafði látiÖ smárífa. Var þar að
verki frekar heppileg tilviljun en
fratnsýni og dugnaður. Víxillán
var tekið fyrir girðingarnetinu og
ekki frekar fyrir atbeina meiri-
hluta en minnihluta bæjarstjórn-
ar.
1 veginn hafa farið um 2700
kr., og er hann þó ekki ennþá
kerrafær.
Að uppsetningu girðingar og
vegalagningu unnu að mestu
þeir, sem voru á framfæri hjá
bænum. Það er blessað og gott,
en á stjórnartíma Eyþórs gátu
kommúnistar komið því svo fyrir,
að ekki var unnt að láta þéssa
menn vinna fyrir framfæri sínu,
þó að vinna væri í boði. Þess
ér skemmst að minnast, að Jóh.
gerði sjálíur verkfall sem verk-
stjóri og fékk verkamenn til að
fylgja sér að málúm, af því að
Eyþór neitaði að greiöa fyrirfram
hluta af vinnulaunum i bæjar-
vinnunni. Hin eina framfdr’er —
og hún ekki svo lítil raunar; — að
kommúnistar hafa nú kipþt því
í lag, sem þeir höfðu sjálfir í ó-
lag komið. En menn veiti at-
hygli vinnubrögðiunum. Það, að
stórskaða bæinn, var í þeirra
augum einskis virði, ef þeir gátu
méð því aukið erfiði pólitísks
andstæðings.
Ösannindin nm elli-
launin. '
Það eru hrein ósannindi, að
ellilaun hafi verið hærri í tíð
Karls en Eyþórs. Síðasta ár Ey-
þórs varð upphæðin hærri en
það, sem kom til útgieiðslu hjá
Karli. Aðalúthlutun var ,að vísu
lægri, en aukaúthlutun var gerð í
fyrrahaust, sem nam töluverðu
medra en þeim mun. Hér við bæt-
ist aö þá vo.ra éílilaun. mest-
megnis greidd í penimgum, en
hjá Karli mestmegnis í vöraávís-
unum og eihkuir á hinar dýr-
seldari vérzlanir bæjarins.
Jóhanr.es hefir tekið þánn kost-
inn, sem verri var, að hnýta í
mig persónulega. Ég mun þó
ekki að svo stöddu virða það
svars. Ég hefi ekki deilt í skrifum
mínum persónulega á hann eða
hans félaga, þó að af nógu hefði
verið að taka. Sjálfum sér getur
hann um kennt, ef honum kann
að þykja hér fast að kveðið.
Ég hefi deilt á kommúnistana
fyrir svik þ-eirra við öll sín íof-
orð, ráðleysi þeirra og vesal-
mennsku. Nú ætla ég að skiljast
senn við þetta mál, er ég hefi
rifið til gruinna alla grein Jóh.
lið fyrir lið og sýnt fram á allar
hans rangfærslur, sem máli
skipta.
Ég get þó ekki stillt mig um
að vekja athygli á því, að betri
sönnmi fyrir staðhæfingu minni
um undirgefni kommúnista við í-
haldið hefði ég aldrei getáð fært
fram en Jóh. gerir sjálfur, þar
sem hann talar um, „að Sjálf-
stæðið kjósi með þeim kommún-
istum bæjarstjóra." Svó lángt er
Frh. á 4. siðu.