Alþýðublaðið - 11.11.1939, Síða 1

IllfMMMéJapr!
Munið skeínmtiin-
liia I kvold ki. 8,3Ö
ÍHmimÍBá
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
UTGEFANDI: ALÞYÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
LAUGARDAGUR 11. NÖV. 1S39.
264. TÖLUBLAÐ
AIlfðGflGkbsfélag
Reykjavikor
Mtirn skemmtan i
Alpýðubðsinn við
Bverflsoötn i kvöld.
STEFÁN JÓH. STFFÁNSSON forseti Alþýði isambands
íglands mótniipti því kröftiilega á alþingi í gær, að
iöggjafarvaldið færi áð skipía sér af iimanfé'Ágsmálum
wrkalýðssamtákanna.
Hins vegar kvað hann það rétt vera, að ýmsir gallar
v;eru á félagsstarfi ýmsra fagfélaga, en það staiaði aðeins
a>" hinni eyuileggjandi starfsemi kommúnista, ;;em gerðu
svp að segja ómögulegt nokkurt heilbrigt félagsstarf, þar
si-m þeir hefðu einhver áhrif.
Ýmsir gallar, sem eru í félags-
legu slarfi verkalýðsfélaga,
stafa beinlínis af þvt að verka-
meim hafa þurft að beita nauð-
vörn gegn kommúnistum.
Þannig er t. d. fyrst og Eremst
uin ákvmðið í lögmn A Iþyðu-
sambands íslands utn það, að
aðeins AlþýðufJ okk: rnenu hafi
kjörgengi til fullirúavals á
sambandsþing. Þeti a ákvæði
var sett 1930, bor ð fram af
Réöni Valdimarssyni eingöngu
vegna þess, að koínmúnistar,
sum þá voru með fyj.stu tilraun
sína til að kljúfa alhiherjarsam-
tökin og gerðu fundi sambands-
þinganna óhæfa. Það var ekki
etnungis að þeir upptækju
mestailan tíma þingsins með
ræðum stnum, því að út af fyrir
sig var ckkert við því að segja,
heldur liöfðu þeir þann sið á
sambantísþingunum 1924, 1926,
]928 og 1930 að loyia svo að
sogja engum öðruiu að tala.
I’eir hófu söng undir raðum
annarra fulltrúa, spörkuðu í
g.ólíið, öskruðu ókvæðisorð,
stukku upp á borðin, hlupu í
3tóp að ræðumanni og jafnvel
Itrintu honum. Engiiin, sem
(kki hefir kynnzt starísaðferð-
nm komúnista innan verkalýðs-
iélaganna, getur ímjttdað sér
Jtvernig bau voru, og ég tel ekki
undarlegt þó að ýmsir menn
íkilji ekki varnarráðstafaviir
verkamanna gegn slítum ;tð-
íerðum. Því að ástæeurnar fyr-
ir þessutn varnarráðstofunum
voru slíkar, að enginn siðaður
maður b útir slíku niaðferðum.
Þetta ák'/æði 1 löguia Aiþýðu-
.sambandsins sneríi vitanlega
i'leiri ílokka en kommúnista --
og þó yar ekki ástæða til þess
að gera varnárráðstafanir gegn
öðrum, því að á síðari árum
heiir gott samstarf áít :;ér stað
innan ver kalýðsfélaganna milli
hinna ólíleu póliíísku akoðana
og það er vitanlegt, að í trún-
aðarstöðum Iijá verkalýösféiög-
um um land allt eru Alþjðu-
flokksmenii, Framsó kn armcnn
og Sjálfstæðismenn. líitt er
ekki nema eðlilegt, að Alþýi' u-
flokksmenn hafi stjórn þeiira
langflestra — Alþýðuflokls-
menn sköpuðu verkalýðssam-
tökin. Þau voru slofnuð rg
störfuöu í upphafi og staria
enn í aigerri andstöðu við at-
vinnurekentíur og flokk þeirra.
Verkamenn lentu þvi að sjálí-
sögðu í andstöðu við þennan
flokk, sem nú er S jáll'stæðis
flokkurinn, og það er ekki nema
eðlilegt, þó að verkamenn, sem
eiga að sækja kjarab;etur sínar
til atvinnurokenda, séu yfirleitt
andvígir flckki þeirra.
St. J. St. ræddi um frumvarp
Bjarná Snæbjörnssonar, sem
fer íram á að það verði lögboð-
ið, að aðeins eitt verkalýðsfélag
sé á hverjum stað, að hlutfalls-
kosningar séu viðhafðar um
kosningar í trúnaðarsíöður inn-
an félaganna og að engir aðrir
en „verkaraenn“ fái að vera í
vírkalýðsfélögum.
St. J. St. mótn-iælti þessu
frumvarpi og öllum þremur lið-
um þess. Verkalý ðssamtökin
eiga sjálf að ráða þossum mál-
um —i og það er skemmt fram-
undan að það geti takizt á við-
unandi hátt. Að banua að til sé
nema' eitt verkalyðsfélag á
hverjum stað er ekki hægt sam-
kvæmt stjórnarskránni. Hins
vegar er það æskilegast, að að-
eins sé eitt félag í hverri starfs-
grein á hverjum stað. Og þetta
er alls staðar, þar sem heilbrigð
verkalýðsstarfsemi er rekin.
Félögin eru aðeins t\ ö þar sem
kommúnistar hafa néð tökum á
verkalýðsfélagsskapnum og
hann hefir hætt að :.tarfa sem
slíkur og orðið að pólitísku bar-
áttutæki þeirra eing ingu. Það
nær ekki nokkurri áfct að lög-
bjóða hlutíaJ iskosi' ingar í
verkalýðsfélögum. Það gerir
verkalýðssamtökin fyrst póli-
tísk.
Þetta er líka ófrarokvæman-
legt. Hvernig á að viðliafa hlut-
faliskosningar þar sei a aðeins
er kosinn einn maður í hvert
sæti? En þannig er það í flest-
um verkalýðsfélögum á land-
inu.
Slíkar hlutfallskosningar
myndu gera það að verkum, ef
annars er mögulegt að koma
þeim á, að allir flokkar myndu
reka reglulega kosningai laráttu.
imian þeirra. Þá’ er rétt að
benda á það, að ef lögbjóða á
hlutfaliskosningar í verkalýðs-
félögum, þá ætti hið sama al-
veg eins að vera um kaupfcélög-
in. _
Eg tel óframkvæmanlegt að
banna það, að aðrir en þeir
menn, sem stunda stöðugt verka
mannavinnu, fái að vera í
verkalýðfélagi. Hins vegar er
það l annað í flestum félögum,
að atvinnurekendur séu 1 þeím.
En það er ekki hægt að skil-
greina atvinnurekendur eins og
gert var í Hafnarfirði.
Meðal þeirra, sem reknir
voi’u, voru nokkrir menn, se; a
stunda verkamannavirmu að
sumrinu, en aðra vinnu að vetr-
initm.
í upphafi var stofnað til
verkalýossiimtakanna af verka-
mönnum sjálfum og öðrum,
sem höfðu áhuga fyrir verka-
lýðshreyfingunni, þó að þeir
v.æru ekki verkamenn. Þessir
menn hafa staðið í eldinum í 20
— 30 ár. Æ1ti að reka þessa
menn úr félögunum, scm þeir
hafa skapað og unnið upp?
Tökum annað dæmi. Vei gefinn
og duglegur verkamaðiir hefir
verið valinn af fclagi sínu í op-
inbera trúnaðarstöðu, t. d. hjá
barjarféiagi. Á þá að reka hann?
Eða: Verkalýðsfélag velur ein-
hvern duglegasta og reglusam-
asta féiaga sinn til að veita
skrifstofu sinni forstöðu. Hann
hættir að stunda verkamanna-
vinnu. Á að reka haim?
Þessí mál er ekki liægt að
leysa með löggjöf, en þau er
hægt að leysa með samkomu-
EINS og áður hefir ver-
ið skýrt frá heldur
Aiþýðuflokksfélag Reykja-
víkur skemmtun í kvöld
kl. 8% í Alþýðuhúsinu við
Hverfisgötu.
Verður afarvel vandað
til þessarar skemmtunar.
Meðal annars verður
bögglauppboð. Guðbrand-
ur Jónsson flytur erindi,
Gunnar Stefánsson les
upp, söngfélagið Harpa
syngur, gamanvísur verða
sungnar og að lokum verð-
ur dansað. Aðgöngumiðar
eru seldir á afgreiðslu Al-
þýðublaðsins.
lagi innan ailsherjarsamtaka
verkalýðsins.
Bjami Snæbjörnsson mælti í
upphafi þessara umræðna fyrir
frumv. sínu, en Ólafur Thors
tók raunverulega við af hon-
um. Hann lýsti því yfir, að
Sjálfstæðisflokkurihn fylgdi
þessu frumvarpi einhuga, en
hann æskti eftir því, að ekki
þyrfti að koma til löggjafar,
heldur næðist um það sam-
komulag við Alþýðusambandið.
Frh. á 4- síðu.
Frá vesturvígsíöSvunum: Franskir hermenn, s«m hafa leitað skjóls fyrir skothríð Þjóðverja
í gryfju, sem sprengikúla hefir gert í jörðina.
tni veitt yfir miðbik Hol-
iauds til pess að loka leið^
inni til vesturstrandarinnar.
—.—----
©S vltallésðn slðkkt vtð norðarstrðndina
Frá íréttaritara AJþýðublaðsins.
KIiÖFN í morgun.
19 konur gerðar að lieiðarsfélöguin.
ÁTlÐ Verkakvennafélags-
ins Framsóknar í gær-
kv'eldi af tilefni aldaríjórðungs-
aímæiis þess var geysifjölsótt.
Háííðin hófst með því að setzt
var að boroum og snætt.
Jóna Guðjónsdóttir, varafor-
maður félagsins, bauð félaga og
gesti velkomna, en Jóhanna Eg-
ilsdóttir formaður félagsins
mælti fyrir minni félagins með
snjallri ræðu, Jónína Jónatans-
dóttir flutti áhrifamikla ræðu
um baráttu hinna 25 ára og
íramtíoina. Var hún hyllt að
-æðunni lokinni með miklum
fögnuði. Stefán Jóhann Stef-
ánsson mælti fyrir minni hinna
tceggja formanna, sem verið
hafa í félaginu, Jónínu og Jó-
hiinnu, og talaði um þýðingu
Ví'rkakvennafélagsins fyrir Al-
þýðusamband íslands. Sigur-
jón Á. Ólafsson bar félaginu
árnaðaróskir Sjómannafélags-
ins. Sigríður Erlendsdóttir bar
því kveðju Verkakvennafélags-
ins Framtíðin í Hafnarfirði,
Kjai tan Ólafsson í Hafnarfirði
taiaði um starf og baráttu
verkakonunnar, Arngrímur
HOLLFNDINGAR hafa nú gripið til varúðarráðstafana,
sem eru þess eðiis, að ekki er annað sjáanlegt, en
að þeir geri ráð fyrir þýzkri árás á landið þá og þegar.
I gær var vatsii úr Zuiderzee veitt yfir miðbik lands-
ins, hjá Utrecht, og er talið, að þar með sé lokað leiðinni
fyrir árásarher að austam til þriggja stærstu horga lamds-
ins, Amsterdam, Rotterdam og Haag.
Þá var og í gærkveldi slökkt á öllum vitum við norð-
urströnd landsins til þess að þýzkar árásarflugvélar gætu
ekki áttað sig á þeim.
————í Belgíu er einnig unnið af
kappi að því að ttíeysta varnir
landsins, en bæði þar og í Hol-
landi er því neiíað, að þessar
ráðstafanir standi í nokkru
sambandi við hótanir af hálfu
erlends ríkis.
Hlutleysi Belgíu var enn
skert í gær. Landvarnaráðu-
neytið tilkynnti, að þýzkar
flugvélar hefðu sést yfir belg-
isku landi hvað eftir annað. í
gsarmorgun sáust þýzkar flug-
vélar tvívegis yfir Limbourg,
nálægt landamærum Hollands.
Kristjánsson bar félaginu
kveðjur frá Alþýðuflokksfélagi
Reykjavíkur. Halia Loftsdóttir
skáldkona las upp kvæði eftir
sig tileinkað félaginu. Auk
bessa voru ýms ágæt skemmti-
atriði. Fór hátíðin hið bezta
fram.
Formaður félagsins tilkynnti,
að eftirtaldar nítján konur,
hefðu verið gerðar að heiðurs-
félögum:
Jónína Jónatansdóttir,
Guðfinna Vernharðsdóttir,
Guðbjörg Gísladóttir,
Guðríður Jóhannsdóttir,
A.nna Sigurðardóttir,
Jóhanna Bjarnadóttir,
Þórey Jónsdóttir,
Dórótea Bjarnadóttir,
María Guðmundsdóttir,
Guðbjörg Kristjánsdóttir,
Bríet Bjarnhéðinsdóttir,
Þórey Halldórsdóttir,
Arnleix Guðmundsdóttir,
Gróa Ófeigsdóttir,
Ingigerður Þorsteinsdóttir,
Guðrún Sigurðardóttir,
Ingileif Tómasdóttir,
Sigríður Helgadóttir,
Ágústína Davíðsdóttir.
Hifiiir4iSF Siljn
bókmenntavei
lobeis.
éfcb
INNSKA skáldið F. E.
Sillanpáá fékk bók-
menntaverðiaun Nobels, sem
veitt voru í gær.
Hann er fæddur árið 1888, er
af finnskum ættum, ritar á
finnsku og hefir um Iangt skeið
verið talinn einn snjallasti rit-
höfundur Finna. Hann er höf-
undur bókarinnar „Silja“, stór-
fagurrar skáldsögu, sem út kom
í ísíenzkri þýðingu fyrir nokkr-
um árum. FÚ.
í DA6
Næturlæknir er Halldór Stef-
ánsson, Ránargötu 12, sími 2234.
Næturuörður er í Laugavegs-
og Ingólfsapóteki.
Næturvarzla bifreiða: Bifreiða-
stöð íslands, sími 1540.
OTVARPÍÐ:
19,50 Fréttir. 20,15 Gamanþáttur:
Móako'tsmaddaman, II., eftir Tob-
ias (Gunnþómnn Halldórsdóttir,
Alfreð Andrésson), 20,35 Útvarps-
tríóið: Einleikar og tríó. 20,55
Hljómplötur: Kórlög. 21,20 Dans-
hljómsveit Bjarna Böðvarssonar
leikur og syngur. 21,50 Fréttir.
22,00 Danslög. 24,00 Dagskrárlok.
Á MORGUN
Helgidagslæknir er Ólafur Þ.
Þorsteinsson, Mánagötu 4, sími
2255.
Næturlæknir er Halldór Stef-
ánsson, Ránargötu 12, sími 2234.
Næturvörður er í Reykjavíkur-
og röunnarapóteki.
ÚTVARPIÐ:
9,45 Morguntónleikar (plötur): a)
Kvartett, Op. 76, nr. 5, eftir
Haydn. b) Kvartett í f-moll, eft-
ir Mozart. 10,40 Veðurfregnir
11,00 Messa í d.ómkirkjunni (pxéd
ikun: Ólafur Ólafsson kristniboöi.
Fyrir altari séra Bjami Jónsson).
12,15-—13,00 Hádegisútvarp. 15,30
—16,30 Miðdegistónleikar (piötur)
Ýms tónverk. 18,30 Barnatími a)
Um Jönas Hallgrímsson (JÓhann-
es úr Kötlum). b) Barnaflo'kkur
úr Austurbæjarskólanum syngur
(stj. Jöhann Tryggvason). 19,10
Veðurfregnir. 19,20 Hljómplötur:
Fiugeldasvítan eftir Handel. 19,40
Auglýsingar. 19,50 Fréttir. 20,15
Erfndi: Islenzk fæða og erfend
(Jóhann Sæmundsson læknirj. 20,
(Frh, á 4. síðu.)