Alþýðublaðið - 14.11.1939, Qupperneq 1

RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓV. 1939.
266. TÖLUBLAÐ
Rússar treysta á að Finnar poli ekki
taugastríðið og foyrðar vígbúnaðarins
¥opnnð árás á Fítmland pví elcki talin yfirvofandl,
pétt samnineanmleitanir virðist að fullia strandaðar.
Risavaxinn ísjaki úti fyrir norðausturströnd Norður-Ameríku.
Myndin er tekin frá ameríkska strandgæzluskipinu „Chelan“.
Þetta fnivary stefiir að yvi a
eyðileggje verkalýðshrevfingnna.
----♦—--
Ræða Sigurjóns Á. Ólafssonar við umræður um
frv. Bjarna Snæbjörnssonar í efri deild í gær
|7 G VEIT að ég tala
fyrir munn yfirgnæf-
andi meirihluta verkalýðs-
hreyfingarinnar, þegar ég
mótmæli þessu frumvarpi
sem algerlega óhafandi. Það
stefnir beinlínis og óbeinlín-
is að því að eyðileggja verlta
lýðshreyfinguna. Flutnings-
maður þess er forsvars-
maður atvinnurekendanna í
landinu, þeirra, sem verka-
lýðshreyfingin á alltaf og
hefir alltaf átt í baráttu við.
Það er því ekki að vænta
þess, að ráð komi frá honum,
sem hjálpi verkalýðshreyf-
ingunni, einnig fyrir þá sök,
að hann mælir ekki af þekk-
ingu á þessum málum.“
Það var Sigurjón Á. Ólafs-
son, sem verið hefir formaður
eins stærsta verkalýðsfélags
landsins í yfir 20 ár, sem
mælti þessi orð á alþingi í gær,
þegar frumvarp Bjarna Snæ-
björnssonar um verkalýðsfé-
lögin var til framhalds 1. um-
ræðu. Hann mælti einnig nokk-
ur orð til Ólafs Thórs atvinnu-
málaráðherra vegna ummæla
ráðherrans á föstudag:
„Mér virtist atvinnumálaráð-
herra mæla af nokkrum þjósti,
<enda var í ræðu hans óviðeig-
andi tónn og þannig þýðir ekki
að tala til verkalýðshreyfingar-
innar í þessu landi. Atvinnu-
málaráðherra virtist gefa í
skyn, að þessu máli myndi
Sjálfstæðisflokkurinn halda til
streitu. Hann um það, en ég vil
minna á það, að þegar sam-
stjórnin var mynduð, sem allir
telja nú að nauðsynlegt hafi
v verið, var það álit allra floltka
jafnt, að hin stóru deilumál,
sem ekki væri hægt að fá sam-
k*mulag um, skyldu híða. Hér
er stórt deilumál á ferðinni að
því 'er virðist og tilfinninga og
principmál fyrir mikla hreyf-
ingu í landinu, hagsmunasam-
tök verkalýðsins. Ég vil minna
á þessa stáðreynd nú þegar við
þessa umræðu málsins.
Síðan rakti hann frumvarpiö lið
fyrjr lið óg sýndi fram á veilur
þess. Hann viðurkenndi það, að
æskilegast væri að ekki væri
nema eitt verkalýðsfélag í íiverri
grein á hverjum stað. En um
þetta þýddi ekkert lögboð, enda
óframkvæmanlegt nndir mörgum
kringumstæðum. Hér eru starf-
andi fjögur skipstjóra- og stýri-
mannafélög. Stýrimennirnir skift-
ast í þau eftir stærð skipanna og
þar með réttindum sínum í stöð-
unum. Hér er um sömu starfs-
grein að ræða. Á að fyrirskipa
stýrimönnunum að vera í sama
féiaginu? Þannig er hægt að
nefna fleiri dæmi. Það er lika ó-
framkvæmanlegt að fyrirskipa
það með lögum, að engir aðrir en
verkamenn, sem stundi að stað-
aldri sömu vinnu, geti verið í
verfcalýðsfélagi. Þetta þekkist
hvergi. Það er ekki hér á landi
og ekki erlendis. Ég tel, að bæði
hvað þetta snertir og eins önnur
atriði frumvarpsins, þá tali flutn-
ingsmaður alls ekki fyrir munn
verkamanna almennt og heldur
ekki fyrir þá, sem hann kallar
„sjé]fstæðisverkamenn“. Um leið
og þetta yrði gert, myndu fjölda-
rnörg félög verða svift forystu
sinni. Samkvæmt þessu ætti að
reka Ólaf Friðriksson úr verka-
lýðsfélögum, sem hann hefir
skapað og stýrt að miklu leyti.
Ég veit, að erlendis er þetta held-
ur ekki þannig. Ég get tekið
dæmi frá Danmörfcu og Noregi.
Stauning forsætisráðherra er enn
í sínu fajgfélagi, félagi tóbaks-
garðarmanna í Kaupmannahöfn,
Frá fréttaritara Aþýðublaðsins. KHÖFN í morgun.
QAMNINGAMENN FINNA fóru af síað heimleiðis írá
^ Moskva í gærkveldi og munu koma til Helsingfors á
miðvikudaginn. í sambandi við það lýsti Erkko utanríkis-
málaráðherra Finna því yfir í gær, að finnska stjórnin liti
svo á, að öllum frekari samningaumleitunum væri að
minnsta kosti frestað um óákveðinn tíma.
Finnsku þingmönnunum mun í dag verða skýrt frá öllu
því, sem fram hefir komið við fundahöldin í Moskva.
í Helsingfors líta menn nú ekki vera yfirvofandi. Ætlun
svo á, að bein árás á Finn- Rússa sé sú, að halda áfram
land af hálfu Rússa muni „taugastríðinu“ gegn Finn-
----------------------------♦ landi í þeirri von, að bæði
það og fjárhagslegir örðug-
leikar af völdum hins hern-
aðarlega viðbúnaðar muni
lama viðnámsþrek Finna og
knýja þá fyrr eða seinna til
að fallast á kröfur Rússa.
Herbúnaðurinn í Finnlandi
kostar 40 milljónir finnskra
marka á dag, og Rússar teru
þeirrar skoðunar, að Finnar fái
ekki risið undir slíkum tilkostn-
aði lengur en á að gizka einn
mánuð.
Ákvörðunin um það, að
samningamenn Finna í Moskva
skyldu halda heimleiðis, var
tekin á ráðuneytisfundi í Hel-
singfors um hádegi í gær, en þá
höfðu samningamennirnir ný-
lega skýrt stjórninni frá því í
símtali, að þeir hefðu í fimm
daga ekki fengið neitt fundar-
boð frá Rússum,
Finnska stjórnin ákvað að
láta samningamennina ráða því
sjálfa, hvenær þeir færu af
stað, en þeir afréðu síðan að
fara strax í gærkveldi.
Almenningur á Finnlandi er
mjög ánægður yfir því, að
Frh. á 4. síðu.
o g Nygaardsvold forsætisráð-
herra er enn í félagi pakkhúss-
verkamanna í Þrándheimi. Það
nær heldur ekki nokkurri átt, að
monn, sem samtö'kin hafa komið í
oplnberar stöður, skuli reknir úr
samtökunlum um leið og þau hafa
komið þeim þangað.
Hlutfallskosningar þekkjast
hvergi í verkalýðsfélögum um
víða veröld, enda er lýðræðinu
fullkomlega fullnægt með því, að
meirihluti hvers félags stjórni
þvi. Auk þessa er þess gætt með
allsherjaratkvæðagreiðslunum, er
(Frh. á 4. síðu.)
Heflr brezkur tnndurspill-
ir nýlega sðkkt pýzkn
skipi ðti fyrir Vestfjörðum?
---—♦—----
SkothvelUr heyrðust víða o@IJés
kastarar lýstu upp stroudlua.
FREGNIR ganga um það
hér í bænum, að sjóor-
usta hafi verið háð úti fyrir
Vestfjörðum síðastliðið sunnu-
dagskvöld og er talið, að brezk-
ur tundurspillir hafi sökt þýzku
skipi út af Patreksfirði.
Alþýðublaðið átti í morgun
tal við sýslumanninn á Pat-
reksfirði, Jóhann Skaptason, og
sagði hann, að milli kl. 6—10
á sunnudagskvöldið hefðu sést
ljós frá ljóskastara skips, og
hefði það lýst upp sjóinn og
strendurnar og langt upp í
fjöll. Var líkast því, sem skip-
ið væri að taka mið.
Ennfremur sagði hann, að
hvellir hefðu heyrst frá Látrum
og Tálknafirði, en þeir heyrðust
ekki til Patreksfjarðar, því að
aflandsvindur var.
Menn, sem voru staddir uppi
í fjöllum töldu, að skipið eða
skipin, hefðu verið langt undan
landi.
Þá hafa lausafregnir borizt
um það, eins og áður er sagt,
að um klukkan 4 síðdegis á
sunnudag hafi ensku tundur-
spillir sökkt þýzku skipi úti fyr-
ir Patreksfirði.
Höfðu þá skipverjar á þýzka
Frh. á 4. síðu.
Þinghúsið í Helsingfors.
Danskir verkamenn eiga að
fí dýrtiðina að follu bætta
með vissnm millibilnm.
——..- ■». —
Verðlagshækkunin verður þá reiknuð
út og launin hækkuð í sama hlutfalli.
-----o-----
KALUNDBORG í gærkveldi. FÚ.
SAMNINGAR hafa nú tekizt milli atvinnurekendasamhands-
ins danska og yfirstjórnar landssambands dönsku verka-
lýðsfélaganna um launasamninga fyrir komandi ár. Varð að lok-
um ofan á, að samið var um öll málin í einu, og eru þetta víð-
tækustu launa- og vinnukjarasamningar, sem nokkru sinni hafa
verið gerðir í Danmörku milli þessara tveggja aðila, því að þeir
taka til yfir 350 þúsunda verkamanna og atvinnurekenda í svo
að segja öllum iðnaðargreinum Danmerkur á sjó og landi.
Eftir að samningum var lokið
komu höfuðfulltrúar beggja
málsaðila fram í danska út-
varpinu og skýrðu það, sem
gerzt hafði. Fyrir landssamband
verkalýðsfélaganna mætti for-
maður þess Laurits Hansen, en
fyrir atvinnurekendasambandið
talaði Esper Eising formaður
þess. Sameiginlega skýrðu þeir
frá aðdraganda og gangi þess-
ara afarmikilsverðu samninga
og niðurstöðum, og bar þar
vitanlega ekkert á milli.
Laurits Hansen, formaður
landssamhands verkalýðsfélag-
anna, sagði, að þessir samning-
ar, sem sjálfsagt og óhjákvæmi-
legt hefði verið að gera, þar
stem svo góð boð buðust, tækju
ekki algjörlega tillit til þeirrar
verðhækkunar, sem orðið hefði
og stöðugt væri að verða á
nauðsynjum verkamanna. En í
samningunum feldist sú stór-
kostlega réttarhót, að verð-
hækkunin yrði reiknuð út með
vissu millibili, og fengju verka-
menn þá laun sín hækkuð eftir
á í hlutfalli við það, sem dýr-
tíðin hefði vaxið.
Þ'etta þýddi það, að öðru
hvoru mundu jafnan koma
tímabil, sem hagur verkamanna
þrengdist frá því, sem hann
hefði áður verið, ef dýrtíðin
færi vaxandi, en þessu yrði þó
kippt í lag með jöfnum milli-
bilum og slíkan rétt ættu ekki
nema fáir jstarfsmenn þjóðar-
innar.
Bændurnir ættu hann ekki,
smáiðjurekendur ættu hann
ekki heldur.
í lok málsins sagði Laurits
Hansen, að sér væri það gleði
að geta skýrt frá því, að engir
samningar milli verkamanna og
atvinnurekenda hefðu verið
gerðir af betri skilningi og
meiri félagshug en einmitt
þessir, og væri gott að minnast
þess einmitt á þessum erfiðu
tímum.
Esper Eising, fulltrúi at-
vinnurekenda, talaði mjög á
sömu leið. Hann kveðst enga
dul vilja draga á skyldu at-
vinnurekenda til þess að líta á
allar ástæður verkamanna og
erfiðleika þá, sem að þeim
steðjuðu. Þetta hefði atvinnu-
rekendasambandið einnig hvar-
vetna viljað sýna í þessum
samningaumleitunum. En at-
vinnurekendur yrðu einnig
margs að gæta og hefðu við
marga örðugleika að stríða, sem
skapazt hefðu af styrjaldará-
standinu. Þeir yrðu að kaupa
hráefni með vaxandi verði og
yfir höfuð allt til atvinnurekst-
urs síns, en að sama skapi yrði
sala á afurðunum áhættusam-
ari og ótryggari.
Hann tók í sama streng og
Laurits Hansen um það, að það
Frh. á 4. sfön.