Alþýðublaðið - 15.11.1939, Blaðsíða 2

MIÐVIKUDAGUR 15. NÓV. 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
97) Og þarna er kross og þarna er kross, sögðu þau öll, því að á
öllum hliðum var kross. 98) Og þá sáu þau, að árangurslaust var
að leita lengur. 99) En drottningin var mjög hyggin kona, sem
kunni fleira en að aka í vagni. 100) Hún tók stóru gullskærin
sín, tók svartan silkiborða, klippti hann sundur og bjó til fallegan
poka.
Oniroddnr á eftir
tímannm.
OMMÚNISTUM hefir greini-
lega orðið mjög illa við upp
lýsingar þær, sem ég skrifaði um
Finnland í fyrradag. Beita þeir
sínum bitlausa „örvaoddi" fyr-
Sr sfg 'í Þjóðviljanum 'í gær, þar
sem hann er látinn bera lof á
minn ágæta norska flokksbróður
Jöha'n Vogt fyrir bók hans um
Finnland, og tekur „Örvaroddur"
lupp nokkrar setningar úr bók
þessari varðandi Finnland og
finnskt stjómarfar, sem komm-
únistum er nú þessa dagana mjög
umhuga'ó um að lita sem allra
svartast, og réttlæia með því yf-
irvofandi kúgun Rússa • á Finn-
landi,
Eins og ég sagði í grein minni
í Alþýðublaðinu, þá markaði þátt-
taka finnska Alþýðuflokksins í
stjórn landsins gerbreytingu á
stjórnarfarinu og stöðu verlm-
lýðshreyfingarinnar í landinu, en
það var fyrst á árinu 1936.
Johan Vogt kom til Finnlands
áður en Alþýðuflokkurinn komst
þar til valda og hefir hann upp-
lýsingar sínar um „stjórn iðju-
hiöidanna, klæddri lýðræðis-
grímu“ frá þeim tímum, og er ég
fullkomlega sammála Vogt um
það sem hann skrifar um fyrr-
verandi stjórn í Finnlandi.
En á meðan bók hans var í
prentun för hann aftur til Finn-
lands, og þá vildi svo heppilega
til að ég hitti hann-bæði í Abo
og Helsingfors, og vegna okkar
fyrri kunningsskapar fórum við
að spjalla saman um ferðalag
unqof joj -puBiuurg go jmpjo
Vogt mörgum viðurkeinningarorð-
um lum Finnland og þær mikfu
framfarir sem þar liöfðu' orðið
síðan hann var þar síðast, og
gæti verið hollt fyrir „Örvar-
odd“ og kommúnista að lesa
Igreinar Vogts í norskum Alþýðu-
fiiokksblöðum, eftir að hann kom
úr þessari síðustu för sinni til-
Finnlands.
Johan Vogt hefir það framyf-
ir kommúnista eins og reyndar
allt annað, að hann tékur eftir
hlutunum í kring um sig, en ein-
blínir ekki á sínar fyrri skoðanir,
og gleðst yfir hverjum þeim fram
förum til aukins lýðræðis og
hagsbóta fyrir verkalýðinn í
hverju iandi sem er, hvort sem
Rússum líkar það betur eða ver.
Einnig má minna kommúnista
á það sem þeirra eigin fiokks-
bróðir, Benjamín Eiríksson, skrif-
ar um kúgunartilraunir Rússa
gegn Finnlandi. Benjamín skrif-
ar: „Strið við Finnland er stríð
við verkalýðshreyfinguna þar“.
Kjartan Guðnason.
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS.
íbúar í Laugarnesshverfi
kvarta undan því, að mjólk-
urbúð vanti. Tvær bænir til
Jósephs Stalins. Æfintýrin
og börnin. Fróðleikur um
gasmæla. Fáninn og J. J.
Bréf um tillögur háns.
—o—
ATHUGANIR
ANNESAR Á HORNINU
.—o—
BÚAR í Laugarnesshverfi
kvarta mjög undan því, að
engin mjólkurbúð skuli vera við
Laugarnessveginn. Mjólkin er
þarna seld í venjulegri matvöru-
Verzlun og á vissum tímum dags
ins, einmitt þegar fólk þarf helzt
að kaupa mjólk, er þarna alger-
lega óhæf afgreiðsla. Ef börn eru
t. d. send eftir mjólk í búðina, þá
verða þau jafnvel að bíða í heila
klukkustund áður en þau fá af
greiðslu.
ÞETTA ÁSTAND er vitanlega
óþolandi og alveg sjálfsagt fyrir
Mjólkursamsöluna að setja upp
mjólkur- og brauðabúð í þessu
fjölmenna hverfi.
ÞESSAR tvær þænir — undir
laginu: „Ó, Jósep, Jósep“ eru nú
sungnar um allan þæ. Fyrsta bæn
in heitir: „Kvöldbæn Brynjólfs".
Hún er svona:
Ó, Jóseph Stalin, bágt á ég að bíða,
óg bráðum fölnar öll mín glæsta
von.
Því kratar hrella kommahópinn
fríða
og komið hik á monsjör Olgeirsson.
Ég bið þig, Jóseph, send mér þræla
þína,
og þá mun verða rekinn Héðinn
karl.
Veit mér, herra, styrk að standa
í Stalins friðar anda.
Ó, Joseph, Jóseph, lát mig verða
jarl.
Önnur bænin heitir: „Morgun-
bæn Einars“:
Ó, Jóseph Stalin, ég er orðinn
blankur,
því1 ég fékk ekki neitt frá þér í
gær,
og hetjan Brynki í hausnum orð-
inn krankur
og Héðin enginn maður lengur
slær.
Ég spyr þig, Jöseph, getur þetta
gengið,
nú gengur BefgUr út og hengir sig.
Ég hefi malað meira en Brynki
og meira en Héðinn sinki.
Ó, Jóseph, Jóseph, jarlstign fyrir
mig.
BARNAVINUR skrifar mér á
þessa Ieið: „Nú er vetur genginn
í garð, ef trúa skal almanaki
Þjóðvinafélagsins, og með komu
vetrar hef jast barnatímar í . út-
varpinu og það er um þá, sem mig
langar að rabba við þig stundar-
korn. (Ég skal þegar taka það
fram, að á heimili því er ég dvelst
á eru 3 börn,. — 2 dregnir, annar
12 ára en hinn 10 ára, og ein
telpa, 7 ára.“
„ÉG HLUSTAÐI á alla barna-
tímana í fyrra og það gerðu
krakkarnir líka, auðvitað. Það
vakti mjög athygli mína, hversu
oft þau spurðu hvort þessi eða
hin frásaga hefði verið „alvöru-
saga“ — hvort hitt eða þetta væri
satt, hvort fuglar og fiskar, stokk-
ar og steinar gætu talað, hvort
þessi eða hin prinsessa eða prins
myndi ekki verða að svani eða
ófreskju aftur, ef önnur vond ker-'
ling kæmi til skjalanna o. s. frv.
Af þessum spurningum barnanna
má draga mjög merkilega ályktun
— þ. e. að flestar þær líkingar,
sem börnum eru ætlaðar í útvarpi
eða annars staðar fara algjörlega
fyrir ofan garð og neðan hjá þeim.
Það sem á að vera aukaatriði í
sögunni, verður að aðalatriði í hug
heimum barnsins, aðalinntak lík-
ingarsögu, í hverri fuglar og ó-
merkilegir flibbar halda hróka-
ræður og predika eins og prelátar,
þoka fyrir þeirri furðulegu stað-
reynd, að fuglinn og flibbinn tala
mannamál! Krakkarnir muna það
lengur, að stokkar og steinar tala
en innihald sjálfrar sögunnar.“
„ÉG MINNIST þess, að þannig
var því varið með mig, þegar ég
var barn. Sögur þessa efnis eru
því mjög óheppilegar fyrir því,
sem ég kalla staðreyndáafstöðu
barnsins. Barninu er sagt, að fugl-
ar og fiskar tali, barnið spyr
mömmu sína hvort þetta sé satt,
hún svarar og segir: þetta er bara
saga. Barnið er í efa. Á það að trúa
mömmu sinni eða útvarpinu? Ein
vika líður. Það er aftur barnatími.
Og sjá — enn segir útvarpið, að
fuglar og fiskar tali. Barnið er nú
í enn meiri vafa en fyrr. Þannig
er staðreyndaafstöðu barnsins
gerður einn grikkurinn öðrum
verri, unz það veit hvorki upp né
niður um vissar, einfaldar stað-
reyndir. Finnst þér þessi aðferð
rétt. Hannes minn? Ég veit að
svona hefir gangurinn verið öld
eftir öld, en þetta er alröng að-
ferð sem ekki skal á lofti haldið
þótt gömul sé, því að hún er röng“.
„ÞAÐ SEM gera skal, er að
leiða barninu fyrir sjónir sann-
indi lífsins í einföldum og skýr-
úm lýsingurh. „Æfintýr“ eiga að
hverfa með öllu, ef á að vera af
þeirri einföldu ástæðu, að eigi þarf
nema einn gikk í hverri veiðistöð,
þ. e. þótt allar barnasögur útvarps-
ins nema ein, væri með því sniði,
er ég nú hefi lýst, þá nægði hún
ef til vill til þess að skapa efa-
semd í huga barnsins.“
„SUNNUDAGINN 5. nóv. 1939
las Þorsteinn Stephensen upp
sögu í barnatímanum, er fór í
rétta átt. Slíkar sannindasögur eru
þær, sem koma skulu. Þær eru
upphaf þeirra sanninda, er barnið
þarf fyrr eða síðar að tileinka
sér. Barnið gleypir við slíkum
sögum — séu þær liðlega samdar
og nýtur góðs af þeim um aldur
og ævi.“ ,
„í STUTTU MÁLI: Æfintýra-
sögur um prinsa og prinsessur,
talandi fugla og flibba, stokka og
steina, eiga að hverfa með öllu,
því þær gera börnin áttavilt á sviði
staðreyndanna. í þeirra stað skúlu
koma sannindasögur, sagðar lát-
laust og skýrt, gætandi þess að
þær marki og meitli skýra stað-
reynd í vitund barnsins. Slíkar
barnasögur eru þær einu réttu, ert
þú ekki á sama máli Hannes
minn?“
„GÆGIR“ skrifar mér þetta um
gasmælana hér í bænum: „Gas-
mælar voru flestir 4600 en síðan
Sogsrafm. kom til sögunnar hefir
þeim fækkað ofan i 3000. Gasnotk-
nu hefir þó tæplega minnkað að
sama skapi, hún er nú 2400 ten-
ingsmetrar að meðaltali á dag, en
var fyrir tveim árum að meðaltali
4600, en komst upp í 5800 dagana
fyrir jólin.“
„SANNUR ÍSLENDINGUR skrif
ar mér eftirfarandi bréf: „Eins og
oft áður leita ég til þín með mín
vandamál. 6. þ. m. skýrði Sigfús
Halldórs - frá því í útvarpinu, að
Jónas Jónsson hefði vakið máls á
því á stúdentafundinum um sjálf-
stæðismál íslendinga, að við tækj-
um upp bláa o ghvíta þrætufánann
gamla í stað okkar núgildandi þrí-
lita fána.“
„ÉG OG MARGIR FLEIRI hefi
litið svo á, að þríliti fáninn okkar
táknaði himinblámann, jöklana og
það rauða eldinn í okkar brjóst-
heita landi. Ef þessu er þannig
varið, mæla þá nokkur rök fyrir
því að vera alltaf að skipta um
fána, og það einmitt þegar nýbú-
ið er að kosta miklu til með þátt-
töku í heimssýningunni að kynna
landið og fánann?“
„MYNDI SVONA BRÖLT ekki
út á við benda hættulega mikið á
hverflyndi íslenzkra stjórnmála-
manna, þ. e. að verða uppvísir að
því, að vera orðnir leiðir á sínum
þjóðfána eftir aðeins 20—25 ár?
Ef skipta ætti um þjóðfána eins
oft og sumir stjórnmálaflokkarnir
skipta um skoðun, væri Íslénding-
um, hvað þá heldur öðrum þjóð-
um, ofætlun að vita hverjum allir
þeir fánar tilheyrðu.“
ÉG BÝST EKKI við því að
margir íslendingar vildu fylgja
þessari tillögu J. J. fram, svo frá-
leit virðist mér hún vera.
Hannes á horninu.
Góð skemntHB.
M EÐ línum þessum vil ég
vekja athygli á samkomu,
sem halda á í Dómkirkjunni í
kvöld. Samkoman er haldin að
tilhlutun Kirkjunefndar
kvenna, sem hefir allmörg und-
anfarin ár unnið að því að prýða
kirkjuna, og meðal annars
gengist fyrir því, að gjörður var
blómagarður fyrir sunnan
kirkjuna, sem er ein okkar
bæjarprýði, og halda honum við
ár eftir ár. Til þess starfs hefir
nefndin aflað nokkurs fjár ár-
lega með þessum kirkjusam-
komum, sem alltaf hefir verið
vandað til sem bezt, en inn-
gangseyrir hafður aðeins ein
króna, til þess að sem flestir
geti notið.
Á samkomunni í kvöld segir
prófessor Ásmundur Guðmunds-
son ferðasögu frú Jerúsalem til
Betlehem. Ennfremur syngur
söngsveit kirkjunnar, sem alltaf
er ánægja að hlusta á. Og loks
gefst tækifæri til að hlusta á 2
af okkar fremstu tónsnillingum,
Pál ísólfsson og Björn Ólafsson.
Er því óhætt að mæla með því,
að þessi samkoma verði vel
sótt.
F. Hallgrímsson.
Merklleg tiife-
mynd.
GAMLA BIÓ hafði í fyrrakv.
frumsýningu á stórmyndinni
Marie Antoinette. Er þetta mikil
ikvikmynd, efnismikil og lista-
vel leiikin. Hún segir sögu þess-
arar qgæfusömu drottningar í
Fralddandi, sem lét líf sitt á
höggstokknum.
1 dag keniur æfisaga Marie An-
toiinette út hjá forlagi ísafoldar-
prentsmiftju h.f. í þý'öingu Magn-
úsar Magnússonar og Lárusar
Blöndahl. Er þetta mjög eiguleg
bók.
Verð frá kr. 15,75.
fyrirliggjandi margar gerðir
Verksmiðjan
Magnl h.f.
Þingholtsstræti 23
Sími 2088.
CHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnin á Bounty.
118 Karl ísfeld íslenzkaði.
þess að fá mér dúr milli fallbyssnanna, rétt áður en Christian
kom á þilfar og tók yður tali. En framar öllu öðru megið þér
vera hamingjunni og Robert Tinkler þakklátur fyrir þetta.
Ég mundi nákvæmlega, að Bligh kom til ykkar einmitt um
leið og Christian tók í hönd yðar og þér sögðuð: — Þér megið
treysta mér.
Nefndarmennirnir sátu og hölluðu sér fram í stólnum. —
Gamall maður sat með höndina bak við eyrað. Með tilliti til
hans talaði ég hægt og skýrt. — Herra Christian svaraði: —
Gott, Byam, eða: — þakka yður fyrir, Byam! Ég man ekki
hvort heldur var, og þeir tókust í hendur. í sama bili greip
herra Bligh fram í fyrir þeim. Þeir höfðu ekki heyrt hann
koma. Hann gerði einhverja athugasemd um það, að þeir væru
seint á fótum.
— Þetta er nóg, herra Tinkler, sögðu þeir. Mér var ýtt út
úr salnum og .... hér sitjum við!
— Þér vitið hélt Tinkler áfram eftir andartaks þögn, að
ég hefi oft hugsað um það, hvort bræðí Blighs út af kókoshnet-
unum hafi ekki verið hin raunverulega orsök uppreisnarinnar.
Þér munið, hvernig Bligh skammaði Christian.
— Þér álítið þó ekki, að ég hafi gleymt því?
Ég man orð Blighs; — Jú, þorparinn yðar, það er einmitt
það, sem ég álít. Þér hljótið að hafa stolið af mínum kókos-
hnetum, annars gætuð þér gert grein fyrir yðar hnetum! —
Hugsið yðar að segja slíkt við næststjórnanda sinn. Ég er
sannfærður um, að það hefir rekið Christian út í þessa óhæfu.
Hvað álítið þér?
— Við skulum ekki tala um það, Tinkler, ég hefi viðbjóð á
þessu öllu saman.
— Fyrirgefðu. Það hefði ég átt að vita!
— En ég vildi gjarnan fá að frétta af ferðalaginu til Timor í
skipsbátnum.
Þar stóð Bligh ssig ágætlega. Það gerði hann betur en nokkr-
um öðrum hefði tekizt. Hann stjórnaði okkur með járnaga,
en hann kom okkur áfram.
— Hvað var það, sem varnaði því, að Purchell og Bligh
dræpu hvor annan, þegar þeir voru saman í svona lítilli
bátsskel?
— Það lá oft nærri. Einu sinni vorum við staddir á lítilli
eyðiey. Líðan okkar var hin hörmulegasta og við höfðum róið
þangað inn til þess að hvíla okkur yfir nóttina. Ég man ekki
hvernig deilan byrjaði, en ég man, að Bligh og Purchell störðu
hvor á annan blóðhlaupnum augum. Við vorum nærri dauðir af
hungri og þorsta, en samt sem áður höfðu þeir löngun til að
rífast. Bligh gekk að bátnum, tók þar tvö sverð, fékk Purchell
annað og sagði: — Verjið yður, eða þegið hér eftir! Við hinir
stóðum kyrrir og horfðum á. Við vorum svo illa haldnir, að
við gátum ekkert lagt til málanna. Purchell lét í minni pok-
ann og baðst afsökunar.
— Munið þér eftir Coupang, Tinkler?
—- Coupang! Himnaríki á jörðunni. Við komum þangað kl.
þrjú um nóttina. En bíðið ofurlítið! Hafið þér ekki hugsað yður
að bæta í glasið mitt.
Og þannig héldum við áfram alla nóttina.
XXVI.
WITHYCOMBE.
Ég hafði dvalið í viku hjá herra Erskine, þegar ég sendi
herra Joseph tilkynninguna, sem hann hafði beðið um. Ég
bjóst við, að hann vildi gjarnan hitta mig vegna orðabókarinn-
ar. Ég hlakkaði mjög til að hitta hann. Þá gat ég líka fengið
tækifæri til að spyrja hann, hvort ég gæti ekki orðið vísinda-
akademíinu að neinu gagni, þegar ég færi aftur til Suðurhafa.
Lát móður minnar hafði rofið síðustu tengsl mín við Eng-
land. Ég þráði aðeins Tehani og hið rólega líf á Suðurhafs-
eyjum.
Ég hafði ráðgert að segja Sir Joseph frá því áformi mínu,
að kveðja England að fullu og öllu. Ég var svo efnaður, að ég
gat gert, hvað sem ég vildi — jafnvel keypt skip, ef ég kærði
mig um. Annað slagið fóru skip til Port Jackson á Nýja-Suður-
Wales, og þaðan gat ég keypt mér eða leigt skip til Tahiti.
En fyrst vildi ég þá sjá Withycom.be.
Sir Joseph svaraði bréfi mínu og bauð mér til miðdegis-
verðar sama dag. Ég heimsótti hann og þá var Montague,
skipstjóri á Hector, þar hjá honum. Stundarkorn rædduip við
um ástandið í Evrópu, og virtist okkur stríð myndi vera í
aðsigi eftir horfunum að dæma. Að lokum sagði Sir Joseph
við mig;