Alþýðublaðið - 17.11.1939, Blaðsíða 2

FÖSTUDAGUR 17. NÓV. 1939.
I
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
101) í pokann lét hún smá hveitikorn og batt hann á bakið á
prinsessunni. 102) Svo klippti hún ofurlítið gat á pokann, svo
að kornin gætu sáldast niður á leiðinni. 103) Um nóttina kom
hundurinn aftur, tók prinsessuna á bak sér og hljóp af stað
með hana 104) til hermannsins, sem þótti svo vænt um hana
105) og vildi gjarnan, að hann væri prins, svo að hann gæti
t fengið hana fyrir konu.
Rófur og
Kartðflar.
Valdar tegundir frá HORNAFIRÐI, REYÐAR
FIRÐI, EYRARBAKKA og STOKKSEYRI
fyrirliggjandi.
Birgið yður upp áður en það hækkar í verði.
H. f. Smjorllkisyerðin Smári.
SÍMI 1651.
KYNJALANDIÐ
Sponnandi frá upphafi til enda, 528 bls. í stóru broti.
KOSTAR AÐEINS KR. 3,00.
Rider Haggard er heimsfrœgur fyrir Afríkusögur sínar.
Margir kannast við Náma Salómons og Hvítramannaíand,
sem báðar hafa komið út á íslenzku. Kynjalandið er ein af
beztu sögum Rider Haggards.
Fæst í afgreiðilu Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8, Rvík.
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS
Viðmetið og dýrtíðin. Kaup-
hækkunin til bændanna og
gróði smjörbúanna. Ofbeldi
meirihluta mjólkurverðlags-
nefndar. Viltu bræðing?
—o—
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
AÐ FER NÚ að verða svo,
að feitmeti, smjör eða smjör-
líki geta ekki aðrir keypt en há-
launamenn. Ég- fullyrði, að engin
verðhækkun á nauðsynjavörum
hefir mætt annarri eins andúð hjá
almenningi og hin gífurlega verð-
hækkun, sem meirihluti mjólkur-
verðlagsnefndar hefir ákveðið á
íslenzka smjörinu. Þetta er eðlilegt.
Fólki finnst að verið sé að beita
það ofbeldi. Allir verkamenn verða
að bíða með launauppbót þrátt
fyrir vaxandi dýrtíð á erlendum
vörum, allir verða að bíða, og
fjölda margir menn vita, að þeir
fá enga launauppbót, þó að dýr-
tíðin vaxi mikið enn.
RÍKISVALDIÐ setur fastar skorð
ur gegn óþarfa álagningu, svo ekki
eiga laun kaupmanna að aukast
vegna dýrtíðarinnar. Það fær yfir-
leitt ekki nokkur maður hækkað
kaup, þrátt fyrir dýrtíðina, nema
þá sjómenn með áhættufé sínu og
þá eingöngu vegna þess, að þeir
leggja líf sitt 1 hættu til að fara
með nauðsynjar okkar á erlenda
markaði og sækja aðrar nauðsynj-
ar í staðinn.
ÞAÐ ER ÞVÍ OFBELDI, og ekki
annað en ofbeldi, þegar farið er
að stórhækka verð á innlendum
afurðum á innlendum markaði.
Það þýðir enn meiri kauplækkun
hjá þeim, sem þurfa að kaupa
þessar afurðir. Hins vegar þýðir
það og meira kaup handa þeim,
sem selja. Verðhækkunin á smjör-
inu var ástæðulaus, þegar tekið er
tillit til þess, hvernig byrðarnar
hlaðast á allar aðrar stéttir í land-
inu, nema bændurna. Hvers vegna
gátu bændurnir ekki beðið með
kauphækkanii: þar til verkamað-
urinn við sjóinn hafði fengið bætt
kaup? Hvers vegna er verið að
ívilna einni stétt í landinu á þenna
hátt? Þetta er algerlega andstætt
þeim anda, sem ríkt hefir síðan
samstjórnin var mynduð og þó
sérstaklega síðan ófriðurinn skall
á.
HINIR FYRIRSJÁANLEGU erf-
iðleikar vegna stríðsins þjöppuðu
þjóðinni saman og enginn maður
með ábyrgðartilfinningu möglaði,
þó að hann yrði að þola launa-
lækkanir og auknar byrðar. Nú
hefir þetta verið brotið. Verð-
hækkunarsamþykkt Mjólkurverð-
lagsnefndar er svik við það hug-
arfar, sem hefir ríkt, brot á ein-
ingarandanum, ofbeldi, sem ber
að víta.
NÓG UM ÞAÐ. En ég vil segja
það, að tímar eins og þeir, sem við
nú lifum á, ættu að geta orðið okk-
ur gagnlegir á ýmsan hátt. Sér-
staklega ættu þeir að geta kennt
okkur að meta á réttan hátt ýms
þau verðmæti, sem við eigum og
sem við höfum vanmetið á und-
anförnum árum í ungæðislegum
glannaskap okkar. Það er fjölda
margt, sem við getum tekið upp,
og ég veit, að að þessu er stefnt á
þúsundum heimila um allt land
og ekki sízt hér í Reykjavík, þar
sem dýrtíðin er verst. Ég veit sér-
staklega að kvenfólk hefir fengið
augun opin fyrir þessu, og er það
vel.
VIÐ SKULUM taka til dæmis
bræðinginn. Ég býst varla við að
það sé til hollara viðmeti en bræð-
ingur. Hann hefir ekkert verið
notaður hér í Reykjavík á undan-
förnum árum og þó var þetta um
langan aldur algengasta viðmeti
okkar og hefir áreiðanlega átt sinn
stóra þátt í því að halda þjóðinni
við líði gegnum mörg erfið ár. Ég
hefi séð Kjötbúðina Borg auglýsa
bræðing til sölu, og kostar pundið
af honum kr. 1,10. íslenzka smjör-
ið kostar kr. 2.55 (sums staðar kr.
2,00) pundið í smásölu og smjörlík-
ið kr. 1,13. Hvort halda menn nú
að betra sé að fá eitt pund af
bræðing eða eitt af smjörlíki?
Hvort er betra íyrir barnið að fá
ofan á brauðsneiðina sína, eða með
fiskinu? Eða halda menn, að það
borgi sig betur að kaupa pund af
smjöri á 2,55 en pund af bræðingi
á 1,10.
ANNARS ER ALVEG ÓÞARFI
fyrir fólk að vera að kaupa bræð-
ing í búðunum. — Konan getur
búið til bræðing við eldhús-
borðið sitt. FJaskan af lýsinu kost-
ar 1 krónu. Pundið af tólginni
kostar kr. 1,20. Ágætur bræðingur
fæst með því að bræða hálft pund
af tólg og blanda hana
með tæpum 1 pela (eða einum
bolla) af lýsi.
SUMIR VILJA EKKI bræðing,
segja að hann sé vondur. Slíkir
eru hinir verstu gikkir. Bræðing-
ur með brauði eða fiski er ágætur
og alls ekki vondur. Og matur með
bræðingi er ósvikinn. Þetta segi
ég nú við ykkur í dag. Þið ráðið
því sjálf. hvort þið farið nokkuð
eftir því. Ef þið gerið það ekki, þá
er það verst fyrir ykkur sjálf.
Hannes á horninu.
Skemmtifélagið
Gömlu dansarnir heldur dans-
[leik í Alþýðuhúsinu annað kvöld.
Að síðasta dansleik var a'ðsókn-
iin svo mikil, að færri komust að
en vildu og mun því réttara að
skiifa sig á í tíma.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
Stalia hræddnr við
að fara f striðið
með Þjfzhaiandi.
Býst vtö öslgrl öess.
ESS er ekki langt að
minnast, að í marsmánuði
síðastliðnum, á 18. flokksþingi
kommúnista, las Stalin upp
langa skýrslu um ástandið í al-
þjóðamálum og hið nýja heims-
stríð, sem hann taldi vera í
uppsiglingu. Það er fróðlegt nú,
að rifja upp þessa ræðu Stalins,
þar sem hann deildi ákaflega
á lýðveldisríkin fyrir að veita
einvöldunum, sérstaklega Hitl-
er, ekki viðnám. Eftir að hafa
útmálað aumingjahátt vestur-
veldanna, bætti hann við:
„Hvernig hefir það mátt
verða, að England og Frakkland
— sem búa yfir nær ótakmörk-
uðum möguleikum, hafi sætt
sig jafnauðveldlega og mótþróa-
lítið við yfirgang árásarríkj-
anna? Skyldi ástæðan fyrir því
vera veruleiki?11
Hann svaraði spurningunni
þegar í stað:
„Engan veginn. Því verður
ekki í móti mælt, að lýðræðis-
ríkin eru miklu öflugri en ein-
ræðisríkin, bæði fjárhagslega
og hernaðarlega.“
Stalin talaði skýrt. í mars
trúði hann fastlega á yfirburði
Englands og Frakklands. Skoð-
un hans hefir áreiðanlega ekki
breyst við atburðina 1 septem-
ber. Þar sem Stalin hefir enga
trú á styrkleika Þýzkalands,
mun hann halda landi sínu utan
við styrjöldina sem hingað til.
Enda þarf hann ekki að kvarta
enn sem komið er.
Menn vita nú, í hvern Stalin
hafði sótt vitið í mars. Það var
Fred, hagfræðingur í kommún-
istaflokknum. Tímaritið Porty-
noje Strotelstvo í Moskva hefir
nýlega birt útdrátt úr plöggum
þeim, sem Stalin notaði, er
hann hélt ræðu sína. Fred er
þar að gera ráð fyrir stríði
milli Þýzkalands og Englands
og Frakklands og að bera saman
Þýzkaland 1914 og 1939. Hann
ritar í því sambandi: „Þýzka-
land á nú tíu sinnum minni
gullforða en 1914. Þótt Þýzka-
land hafi sölsað undir sig gull-
forða Austurríkis og Tékkósló-
vakíu, getur Hitler samt ekki
háð langvarandi styrjöld. 1914
gat Þýzkaland, sem hafði Els-
ass-Lothringen, framleitt 28V£
milljón tonna af málmgrýti. —
Nú getur Þýzkaland ekki fram-
leitt nema 7 milljónir, eða
fjórða hlutann. Til þess að
sigrast á Frakklandi og Eng-
landi, yrði Þýzkaland því að
byggja á innflutningi, en hann
útilokast af hafnbanninu.
Hvað viðvíkur olium, notar
Þýzkaland 6 milljónir tonna á
frjfSartímum. Á ófriðartímum
kemst þessi neyzla yfir 20
milljónir tonna. ,,en þvílíkt
magn getur ekkert land, sem
ekki er ráðandi á hafinu, flutt
inn, jafnvel þó það ætti nægar
birgðir gulls.“ Ef Þýzkaland
lendir í langvarandi styrjöld,
mun það skorta olíur og bens-
ín.
Eftir að hafa tekið til athug-
unar matvælaskort þann, sem
Þjóðverjar eiga við að búa,
bendir rússneski hagfræðingur-
inn á það, hve miklu erfiðara
sé fyrir Hitler nú, en fyrir Vil-
hjálm keisara í síðasta stríði að
halda uppi bardagahug í þjóð-
inni, þar sem hún sé nú lang-
mædd vegna margskonar
skorts, sem æðjisgenginn víg-
búnaður meðal annars hafi or-
sakað. Aftur á móti eru Frakk-
ar og Englendingar á allan
hátt miklu betur settir nú en
1914.
Niðurstöður rússneska hag-
fræðingsins eru hér um bil þær
sömu og ungverska rithöfundar-
ins. Ivan Lajos. Tímaritið í
Möskva bætir við, að þessar
upplýsingar muni verða notað-
ar ■ í Rússlandi.
Jólaxnerki
Thórvaldsensfélagsins eru kom-
in út og ern mjög falleg að
vanda. Þau fást bæði í Pósthús-
inu og í bókabúðuim.

allar stærðir
Inniskór
kvenaa o g
barna.
Verðið lágt.
BEEKKA
Ásvallagötu 1. Sími 1671.
GHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisfiiin á Bounty.
120 Karl ísfeld íslenzkaði.
hafinu, datt mér allt í einu nokkuð í hug: — Hamingjan góða!
hrópaði ég.
— Hvað er það, Byam?
— Það verð ég að segja yður sem leyndarmál, sagði ég-
— Ég lofa því að þegja um það.
— Ég sagði, að ég myndi ekki reyna að’gizka á það. En
fg hafði gleymt einum möguleika. Þegar við sigldum austur
frá Tofoa eftir uppreisnina, komum við auga á gróðursæla
eldfjalla-ey, sem ekki var kortlögð. Hún liggur í suðvestur
frá Aitutaki, í ekki meir en 150 mílna fjarlægð að ég hygg.
Við fórum í land, og hinir innfæddu komu út í smábátum og
virtust vera vingjarnlegir menn. Ég talaði við innfæddan mann
á tahitisku, og hann sagði mér, að eyjan héti Rarotonga. Upp-
reisnarmennirnir vildu endilega fara í land, en Christian vildi
ekki heyra á það minnzt. En samt sem áður, þegar hann fór
frá Tahiti í síðasta sinn, hlýtur hann að hafa hugsað til þess-
arar gróðursælu eyjar. Ef ég ætti að leita að Christian nú,
myndi ég fara beina leið til Roroatonga, og ég er nærri því
viss um, að ég fynndi hann þar.
Átján árum seinna komst ég að raun um, hve hrapalega
mér hafði yfirsést í þessu. Herra Joseph hlustaði á mig með
eftirtekt. Það er undarlegt, sagði hann. — Cook skipstjóri
hafði ekki grun um, að það væri land svo nálægt Aituiatahi-
Þér segið að þetta hafi verið há eyja?
— Ég hygg, að hún hafi verið um þúsund metrar. Fjöllin
eru græn alveg upp á topp. Og strandlengjan er breið. Það
virðist svo, sem þetta sé gróðursælt land og þéttbýlt.
— Það er einmitt staður handa þeim. Er eyjan stór?
— Nærri því jafnstór og Eimeo, býst ég við.
— Hamingjan góða, hrópaði hann. Það er landafundur,
sem ég ætti að gefa skýrslu um. En verið óhræddur, þetta
leyndarmál er vel geymt hjá mér. Veslings Christian-
— Þekktuð þér hann.
Hann kinkaði kolli: Ég þekkti hann mjög vel.
— Hann var ágætur vinur minn, sagði ég. Og það var
varla hægt að búast við, að hann gerði annað-
— Það er ekki vafi á því. En það er einkennilegt. Ég hélt,
að Christian væri bezti vinur Blighs.
— Ég er sannfærður um, að Bligh hefir álitið það líka.
Ég hefi líka ömurlegt hlutverk með höndum- Ég lofaði Christ-
ian því, að ég skyldi heimsækja móður hans, ef ég kæmist
til Englands aftur.
— Það er mjög heiðvirð fjölskylda. Hún á heima í Cumber-
íand.
— Ég veit það.
Sir Josph vafði saman kortið aftur- Ég leit á stóru klukk-
una, sem hékk á vegnum: — Það er kominn tími til þess að
ég fari heim, sagði ég.
— Já, það er kominn háttatími. En eitt orð, áður en þér farið-
Ég ræð yður eindregið til þess að hugsa um tilboð Montagues
skipstjóra. Þér eruð særður djúpu sári, en það grær. — Við
Montague erum eldri en þér- Við þekkjum hinn breizka heim
betur en þér. Hættið við að grafa yður á Suðurhafseyjum!
— Ég skal hugsa um það, svaraði ég.
Dag eftir dag frestaði ég för minni til Withycombe. Ég var
hræddur við að yfirgefa hið gamla, kyrrláta heimili mitt í Fig-
Tree-Court. Þegar ég að lokum kvaddi herra Erskine, hafði ég
lokið för minni til Cumberland í erindum Christians. Ég ætla
ekki að segja frá samtali mínu og móður Christians.
Napurt vetrarkvöld steig ég út úr póstvagninum í Taunton
og fann vagninn, þar sem hann beið mín. Gamli ekillinn
okkar var dáinn- Soniir hans, félagi minn frá æskuárunum, sat í
ekilssætinu. Leðjan á veginum var í ökla. Ég steig inn í vagninn
og honum var ekið í áttina heim til mín.
Gamlar minningar rifjuðust upp fyrir mér. Ég minntist
regnvotra sunnudaga, þegar við ókum til kirkjunnar- Á þessari
vagnhurð var veskið, sem móðir mín geymdi sálmabókina í, en
hún gleymdist þar venjulega, þangað til að því kom, að við
settumst í kirkjusætin. Ég heyrði hana segja: — Ó, nú hefi ég
gleymt sálmabókinni minni. Roger, drengurinn minn, hlauptu
nú út fyrir mig og sæktu hana. Og ennþá var í vagninum lyktin
af ilmvötnunum hennar.
Regninu ýrði niður og hestarnir töltu áfram — stigu í pytti
og fóru seinagang upp brekkurnar- Ég var þreyttur eftir hina
löngu ferð mína frá London og sofnaði í vagninum. Þegar ég
vaknaði aftur, sá ég .ljósin frá húsinu. Andartak virtust mér
fimm síðastliðin ár þurrkuð út úr vitund minni- Ég kom heim
frá skólanum í jólaleyfi mínu, og móðir mín sat og beið eftir
mér, við því búin að þjóta út og bjóða mig velkominn.
Thacker stóð í forsalnum, ásamt ráðsmanninum og þjónun-
um. Það er í eina skiptið, sem ég hefi séð tár í augunum á
Thacker-
Skömmu seinna sat ég einsamall í borðsalnum, en þar var
krökkt af minningum horfinna ára- Ljósið logaði á kertunum
á borðinu. Þjónninn gekk um hljóðlega og fyllti glasið mitt
og bar fram matinn, sem ég barðaði, án þW a« vaita því altir-