Alþýðublaðið - 18.11.1939, Blaðsíða 2

LAPOAIDACT!* 19. H6V. 1BJ».
ALÞYÐtJBtAÐIÐ
Fjörtíu ára starf Fríkirkju-
safnaðarins í Reykjavík.
---4---
Simtal vlð aéra Arna Siprðssoa.
Árni Sigurðsson fríkirkjuprestur við skrifborð sitt-
PRÍKIRKJUSÖFNUÐ-
»A URINN er samtök
kristinna manna, sem vilja
vinna að því sama, sem
kirkja Krists frá upphafi
vega sinna hefir unnið að:
að veita andlega upplýsingu,
trúarlega fræðslu, uppörvun
og hvatning til góðs og
bróðurlegs samfélagslífs,
huggun og styrk í erviðleik-
um og andstreymi, fagran og
bjartan skilning kristin-
dómsins á lífi og dauða.
Fríkirkjusöfnuðurinn vill
kjósa sér til handa sem sann
kristnum söfnuði sem mesta
sjálfstjórn og athafna-
írelsi, og trúir því að frels-
ið sé hollast og heillavæn-
legast þeim, sem með kunna
að fara.
Fríkirkjusöfnuðurinn hefir
nú í 40 ár tekið þátt í lífi
Rteykvíkinga í gleði og sorg,
og lagt fram sinn skerf til kristi-
legrar hjálpar og huggunar á
þrengingatímum, er yfir bæinn
hafa gengið. Hann hefir átt sér
mikinn styrk i fórnfýsi, áhuga
og ósérplægni margra meðlima
sinna- En hann veit, að mesti
styrkurinn hefir í lífi hans, sem
annarra kristinna safnaða, verið
guðs vernd og handleiðsla. Og
í trausti þeirrar verndar og
handleiðslu mun söfnuðurinn
halda áfram göngu sinni næsta
áfangann, hvað sem mæta
kann.“
Pannig mælti séra Árni Sig-
urðsson fríkirkjiuprestur við mig
f gær, er ég hafði samtal
hann tim fríkirkjusöfnuöinn og
starf hans á liðnum fjórum ára-
tugum, en á miorgun er söfnuð-
urinn fertugur og minnist þess
■með hátíðaguðsþjónustu i kirkj-
unni og samkomu í kirkjunni
seinna um kv&Jdið.
Stofnun safnaðarins.
tg spurði séra Áma Sigurðsson
um tildrögin að stofnun frikirkju-
safnaðarííns og þróun hans frá
upphafi.
Að efni til var svar prestsins
á þessa leið:
„Fríkirkjusöfnuðurihn var stofn-
eður 19. nóvember 1899. Má að
líkindum telja þrjú atriði, sem
urðu þess -valdandi, að hann var
stofnaður. Um þessar mundir var
vöknuð hieyfing í þá átt, að
kjrkjan fengi meira frjálsræði,
yrði minna háð ríkisvaJdinu um
mál sín. Þessi sjálfstæðismál
•kirkjunnar höfðu verið talsvert
rædd á symodus og prestafundum
árin fyrir aldamótin, og var tals-
vert um þau deilt innan kirkj-
Unnar. önnur ástæðan var sú,
að ýmsir munu hafa verið uiu
þetta leyti mjiög óánægðir með
iöggjafamtriði, sem þá höfðu ný-
lega verið sett um málefni þjóð-
kirkjunnar. Loks var svo það, að
séra Lárus Halldórsson hóf starf
í þessa átt um leið og hann kom
til bæjarins, en það var einmitt
þetta ár.
Séra Lárus hafði verið prest-
ur að Valþjófsstað, en honum
samdi ©kki við kirkjustjómina
um ýmislegt í stjórn og helgi-
siðareglum kirkjunnar. Hann
hggtti því starfi sínu hjá þjóð*
kirkjunni, en starfaði um skeiö
við fríkirkjusöfnuð í Reyðarfirði,
en s-íðan fluttist hann hingað til
bæjarins og tók að gefa út tíma-
rit, sem hét: „Frlkirkjan, tímarit
til stuðnings frjálsri kirkju og
frjáislyndum krístindömi."
Upp úr þessu tóku ýmsir menn
hér í Reýkjavík, sem voru óá-
nægðir í þjóðkirkjunni, sig sam-
ten og sendu út undirskriftaskjai,
þar sgm þefr bundust samtökum
um að stofna frífcirkjusöfnuð.
Undirtektirnar voru góðar, þegar
tekið ©r tfllit til þess, að hér var
um algert nýmæli að ræða og
dellumál. Sumir litu jafnvel á
þetta sem uppreisn gagnvart
kirkjunni.
Stofnfundurínn var svo haldinn
19- nóvember, og er talið að
stofnendur hafi verið um 250,
en þetta er þó ekki hægt að sjá
fcneö neinni vissu í plöggurn safn-
ftðaríns.
Á stofnfundinum voru lög
samin og stjórn kosin. I fyrstu
stjórninni áttu sæti Arínbjörn
Sveinbjarnarson, bóksali, Jón
Brynjólfsson leðursali, Þórður
Narfason trésmiður, Sigurður
Einarsson og Gísli Finnsson járn-
smiður. Þá þegar var séra Lárus
Halldórsson ráðinn piestur safn-
aðarins- Vitanlega var þegar á
stofnfundinium minnst á kirkju-
byggingu, en þá sem framtíðar-
mál. í slíkt stórvirki var ekki
hægt að ráðast að svo komnu.
Hirrs vegar var ákveðið að leigja
hús, þar sem hægt væri að halda
guðsþjónustur, og tókst að fá
Góðtemplarahúsið. Þar voru svo
guðsþjónustur haldnar fyrst um
sinn. Séra Lárus Halldórsson var
kristinn áhuga-, alvöru- og hug-
sjonamaður, og fólk safnaðist um
hann, en vftgna ágreinings miUi’
hans og meirihluta safnaðarins
varð prestsþjónusta hans við
söfnuðinn stutt. Lét hann ftf störf-
um sem næst árslokum 1902.
Fríkirkjan byggð.
Vitanlega var fyrsta verikefni
safnaðaríns að koma upp kirkjtt,
og var unnið að þvi þegar frá
Upphafi með ýmiskonar undir-
búningi. Tókst þetta svo vel, áð
hægt var að byrja á framkvæmd-
iUm í ársbyrjun 1902 og kirkja
byggð á hinni glæsilegu lóð vlð
Tjörnina, en gatan þar ber eins
og kunnugt ©r, nafn af kirkjunni.
í ársbyrjun 1903 tók séra ólaf-
ur ólafsson við prestsembættinu
og skömmu eftir lok þess árs var
kirkjan fullbúin. Var það hátíð-
lfig stund, þegar vígsluathöfnin
var framkvæmd, 22. febrúar 1904.
En strax á árinu 1904 varð það
bersýnilegt, að kirkjan var orðin
of lítil, því að svo ört streymdi
fólk í söfnuðinn. Var því þegar í
stað byrjað á stækkun, og henni
var lokið á árinu 1905. En í
þriðja sinn var kirkjan stækkuð
1924.
Séra Ó'afur ó.'afsson var prest-
ur safnaðarins til ágústloka 1922,
en þá tök ég við preststarfi safn-
aðaríns, að undangenginni kosn-
ingu um vorið.
Um vöxt safnaðarins get ég
ekki sagt með hárnákvæmum töl
um því áð það hefi ég ekki get-
að rannsakað til hlítar, en þegar
séra Ólafur tók við 1903 munu
safnaðarmeðlimir enn hafa verið
um 250 alls, en þegar hanin lét
af störfum 1922 voru safnaðar-
meðlimimir orðnir um 5700. Um
síðustu áramót voru safnaðarmeð-
limirnir alls 8500. Eru hér taldir
ekki aðeins gjaldskyldir meðlim-
ir, heldur og böm og unglingar.
Stjóm safnaðarins skipa nú:
SigurðUT Halldórsson, trésmíða-
fneistari, formaður, frú Ingibjörg
ísaksdóttir,, frú Ingibjörg Stein-
grímsidóttir, Einar Einarsson,
byg'gingameistari, Filipus Á-
mundason jámsmiður, Kristinn
Jónsson vagnasmiður og Nikulás
Friðriksson umsjönarmaður.
Síðasta stórvirkið, sem söfnuð-
ttrinn hefir unnið, er að koma
Upp piestssetrinu hér í Garða-
stræti 36. Það var reist 1936 og
)e:r gott og hentugt hús til sinna
nota. Hefir presturinn það áleigu
frá söfnuðinum.
— Getið þér sagt mér hve
mörg 'hjón frikirkjuprestarnir hafa
gefið saman? Em giftingar ekki
sikemmtiLegar?
„Jú, auðvitað er ánægjulegt að
gefa saman brúðhjón, sem unnast
ög eru glöð yfir framtíðarvon-
um sínum. Síðan fríkirkjusöfnuð-
uri'nn var stofnaður hafa prest-
arnir gefið saman eitthvað ná-
lægt 2300 hjón. Undir 7000 böm
hafa verið skírð og um 4000
fermd, en um 3000 verið jarðaðir.
— Hvað heitir söfnuðurinn fullu
nafni?
Hann heitir: Hinn evangeliski
Jútherski fríkirkjusöfnuðiur í Rvík.
Ég vil skjöta því inn að sá merki-
legi atburöur gerðist í frikirkj-
unni, teð í henni var haldinn
stofnfundur Eimskipafélags is-
lands. Þá vil ég minna á þáð,
tað í 14 ár predikaöi séra Harald-
ttr Níelsson í fríkirkjunni, en frá
hionum streymdi mikil andleg á-
hrif út til þjóðarinnar, eins og
kunnUjgt er.
Ýmiss konar starfsemi.
— Ýmiskonar önnur starfsemi,
en hin beina safnaðarstarfsemi,
sem hefir átt sér stað innan frí-
kirkjusafnaðarins ?
Ég vil gjarna geta hér fyrst
sérstaklega þeirra manna, sem
mestan skerf hafa lagt til þess
að gjöra gubþjónustuna hátíðlega
og á þann hátt hafa vieitt
prestinum hina dýrmætustu að-
stoð. Ég á við organleikara kirkj-
unnar frá upphafi. Mörg fyrstu
árin eftir byggingu kirkjunnar var
oi]ganleikari henmar Jón Pálsson
fyrrv. bankagjaldkeri. Vann hann
af miikilli ósérplægni ómetanlegt
sfarf við það að koma söngstarfi
kirkjunnar og sönlgflokki í fast
íog gott hiorf. Þá vom organleik-
arar Pétur Lárusson og Kjartan
Jóhannesson um nokkur ár hvor,
qg ttnnu báðir ágætt starf. Mörg
síðustu árin, og þar til nú í
haust hefír Páll Isólfsson verið
organisti kirkjunnar, og á ég
margar og ljúfar minningar frá
samstarfí við hann. Nú hefir bróð
ir hans, Sigurður Isólfsson tekið
við starfinu er Páll gjörðist org-
anisti við dómkirkjuna.
Tvö félög starfa innan safnáð-
arins: Kvenfélag fríkirkjusafnað-
arins, sem er öflugt félag og
rekið af miklttm duignaði. I
stjóm þessa félagsskapar ©ru nú
frúrnar: Bryndís Þórarinsdóttir,
Ingibjörg Isaksd'óttir, Ingibjörg
Steingrímsdóttir, Lilja Kristjáns-
dóttir og Kristín Vigfúsdóttir.
Starf félagsins miðast eingöngu
við það að hjálpa bágstöddum
og styðja safnaðarstarfið. Félagið
er búið að gefa til fátækra og
ýmissa liknar og góðgerðafélaga
samtals kr. 13,200 til kirkju og
safnaðajr í ýmsum gripum og pen
íngum kr. 15,600 og til prests-
isetursins gaf félagið rúrnl. kr.
7,800. Þannig hefir félagið gefið
samtals wm 36,650 krónur til
safnaðarþarfa.
Bræðrafélag fríkirkjusafnaðar-
ins er einnig starfandi, en það er
Imiklu yngra og fámennara en
Kvenfélagið. Stjórn þess skipa:
Gísli Sigurbjörnsson söðlasmiður,
formaður, Guðmundur Ólafsson
yerzlunarmaður, ritari og Guðjón
Éiriksson físksali gjaldkeri. Starf-
semi þessa félagsskapar er hin
sama og kvenfélagsins, en þó er
hann jafnframt málfundafélags-
skapur. Bræðrafélagið hefir lagt
fram til safnaðarmiála um 5,500
krónur.
*
Séra Árni Sjgurðsson er gæfu-
maður. Hann kom ungur sem
prestur til fríikirkjusafnaðarins,
hefir unnið sér miklar vinsældir
meðal safnaðaimeðlima, og á með
al þeirra fjölmarga hugheila og
einlæga vini. Hann lifir líka með
söfnuðinum og fyrir hann.
VSV.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
Húsmæður!
Hafið þér athugað það, sem skyldi, að
þrátt fyrir það þótt aðrar fæðutegundir
hafi nú hækkað í verði, og sumar mjög
verulega, þá er
rojóllmerðlð ennpá ðbreyít.
Við samanburð á mjólk og öðrum einstök-
um fæðutegundum er rétt að 'hafa hug-
fast, að fi m|élklni£i ea» alt sameinað
Eplahvítnefni, kolvetað,
flta, solt og fjðrefni.

CHARLES NORÐHOFF JAMES NéRMAftjf HALL:
Mpprelsnta á Bonnty.
líl Karl ísfcid ísleudkatði.
tekt, hvað fram var borið. Þegar ég var lítill drengur, hafði
ég fengið leyfi til að borða hér á sunnudögum. Aðra daga
kom ég hingað á kvöldin og bauð foreldrum mínum góða nótt,
þegar þau sátu hér að kvöldverði.
Þá fékk ég venjulega hnefafylli mína af rúsínum eða spönsk-
um fíkjum. Þarna hafði ég matast ásamt móður minni, eftir lát
föður míns. Hér hafði Bligh neytt miðdgisverðar á»amt okkur
dag einn fyrir nokkrum árum- Hér hafði nú móðir mín getað
setið andspænis mér, ef hann hefði ekki skrifað henni bréfið
fræga. Ég stóð á fætur og gekk upp stigann.
Ég hallaði mér á legubekkinn undir ljósakrónunni í vinnusal
föður míns uppi í norðurálmunni. Mér virtist hugur föður
míns vera alls staðar nálægur í salnum- Hann átti þar safn af
sextungum í glerskápum, stjörnufræðikort á veggjunum og
bækur í stórum hillum. Allt þetta minnti mig á föður minn.
Ég tók fram bók í skinnbandi um ferðir Cooks, én gat þó ekki
fest hugann við að lesa í henni. Ég hlustaði eftir hinu létta
fótataki móður minnar á ganginum fyrir framan — og rödd
hennar við dyrnar: — Roger, má ég koma inn? Að lokum tók ég
ljós í hönd og gekk eftir ganginum, fram hjá herbergi móður
minnar að dyrum míns eigin herbergis. Ég þorði ekki að fara
inn í herbergi hennar um kvöldið. Ég hugsaði mér, að hún
lægi þar og læsi, eins og hún hafði svo oft gert í gamla daga,
og þykka hárið hennar hvíldi á svæflinum, en kertaljós logaði
við höfðalagið.
Með vestanvindinum frá Atlantshafinu fylgdi regn og
hlýja- Ég tók mér langa skemmtigöngur á leirvotum vegun-
um, en regni ýrði yfir engin og vindurinn söng í greinum
trjánna- Þá varð ég smám saman var breytingarinnar. Ég fór
að skilja það, að ég og forfeður mínir áttum allar okkar rætur
hér djúpt í jarðvegi Vestur-Englands. Nú sá ég aðeins 1 móðu
íyrir hugaraugum mínum Tehani, Helenu, Suðurhafið og Suð-
urhafseyjarnar. Allt þetta virtist hálfgleymdur draumur. —
Raunveruleikinn var hér — í kirkjugarðinum í Withycombe,
í kofum landseta okkar. Biturleikinn bráðnaði smám saman úr
skapi mínu-
Undir mánaðarlokin hafði ég tekið ákvörðun mína. Ég
varð að beita sjálfan sig hörðu, en mig hefir aldrei iðrað
þeirrar ákvörðunar. Ég ritaði Montague skipstjóra bréf og
sagði honum, að ég ætlaði að þiggja boð hans, og lét bréfinu
fylgja annað bréf til Sir Josephs. Tveim dögum seinna, grá-
leitan haustmorgun stóð ég í fordyrinu og beið eftir vagninum,
sem átti að flytja mig til Taunton, en þar ætlaði ég að ná í á-
ætlunarvagn til Lundúna. Bristolflóinn lá eins og gljáfægt
stál undir hinum lágu skýjum og loftið var svo hljóðbært, að
ég heyrði krákurnar garga langt 1 burtu- Tveim fiskibátum
var róið út flóann. Seglin héngu niður með möstrunum og
margir menn réru á bæði borð. Ég sá bátana renna út í Atlants-
hafið og um leið heyrði ég Tom hotta á hestana og heyrði
vagnskrölt á veginum.
XXVII.
EFTIRMÁLI.
í janúarmánuði árið 1793 fór ég um borð í skip Montaguas
skipstjóra, og mánuði seinna brauzt ófriðurinn út. Það var
upphafið að styrjöldum okkar gegn hinum sameinuðu þjóðum
á mginlandinu — viðburðaríkasta tímabilið í sögu enska flot-
ans — sem lauk eftir 12 ára styrjöld með aðalsjóorustunni úti
fyrir Spánarströndum. Ég hafði þann heiður að berjast við
Hollendinga við Camperdown, við Dani á ytri höfninni í Kaup-
mannahöfn og Spánverja og Frakka við Trafalgar. Eftir þann
sigur var ég gerður að skipstjóra.
Meðan styrjöldin stóð yfir, óskaði ég þess, oft að ég yrði
sendur til Kyrrahafsins, eftir að friður yrði saminn. En sjó-
liðsforingi hefir stuttan tíma til að hugsa á hernaðartímum-
Þegar árin liðu langaði mig minna til þess að ferðast til Suður-
hafseyja. Minningin um þjáningar mínar dofnaði mð aldrin-
um. Sumarið 1809 var ég skipstjóri á Curieuse, en það var vel
útbúin freigáta með 32 fallbyssum, sem hafði verið tekin her-
fangi af Frökkum. Þá fyrst fékk ég óskir mínar uppfylltar.
Ég fékk skipun um að sigla til Port Jackson í Nýja Suður-
Wales. Því næst átti ég að fara til Valparaiso og koma við á
Tahiti.
Ég bafði innan borðs hálfa herdeild, sem var send til þess
að leysa herdeildina á Nýja Suður-Wales. Hinn hluti her-
deildarinnar hafði farið á undan með skipunum Dromedarý og
Hindostan. Fimm árum áður hafði Camden lávarður samkvæmt
undirróðri Sir Josephs Bank gert Bligh skipstjóra að landstjóra
á Nýja Suður-Wales- Nú var hin fræga romm-uppreisn á enda
kljáð og nýr landsstjóri, Lachlan Macquarie ofursti hafði verið
) sendur út til þess að taka að sér yfirstjórn nýlendunnar. ■
Johnston major yfirforingi Nýja Suður-Wales-hersveitar-
innar, og einhver McArthur, áhrifamesti maður nýlendunnar,
höfðu kært herra Bligh fyrir harðstjórn og ruddalega fram-