Alþýðublaðið - 18.11.1939, Blaðsíða 3

MUGARDAÖUR 18. NÓV. 1939.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Aígreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Ef Skðli Thoroddsea
getl iitið opp úr
grðf sinDi.
ÞEGAR kommúnistar settu á
sig lý'ðræðis- og þióðræknis-
grínmna fyrir þremur árum til
þess að geta betur svikið sig
inn á þjóðina en áður hafði tek-
izt, skýrðu þeir blað sitt upp og
kölluðu það Þjóðviljann.
Það nafn var vinsælt hér á
landi sfðan Skúli Thoroddsen,
einn af einörðustu forvigismönn-
um sjiálfstæðishreyfingarinniar, gaf
út blað undir því. Það var tengt
dýrmætum en d u rminningum úr
sjálfstæðisbaráttunni, sem jafn-
framt var barátta fyrir lýðræði
hér á landi, og flekklaust í huga
allra fsiendinga.
Þessum vinsældum gamla
Þjóðviljans meðal þjóðarinnar
hugsUðu kommúnistar sér áð
hnupla, þó að þeir vissu það
vel með sjálfum sér, að engáug
stefna hefir verið boðuð hér á
fslandi sí'ðan Skúla Thóiioddsen
og gamfa Þjióðviljann leið, sem
er eins fjarskyl'd hans þjóðlegu
og idrengilegu baráttu og bar-
dagaaðferðum eins og það miöld-
vörpustarf, sem þeir reka nú hér
fyrir rússneska hagsmuni og rúss-
neskt fé.
Hvað myndi Skúli Thoroddsen
siegja, ef hann gæti litið upp úr
gröf 'sinni í dag og séð, hvernig
nafn gamla Þjóðviljans hefir ver-
ið 'saurgað og svivirt af því blaði,
sem nú leyfir sér að bera það?
Hvenær myndi gamli Þjóðviljinn
undir ritstjórn hans hafa lof-
siungið hinar rússnesku hótanir
og kúgtuiartilraunir við Finnland
eða bobib íslendingum að gerast
undirlægjur Rússa, eins og nýi
Þjóðviljinn hefir gert undir rit-
stjóm þeirra Einars Olgeirssonar
og Siigfúsar Sigurhjartarsonar?
Og hvenær myndi gamli Þjóð-
viljinn hafa þiegið stórkostlegar
fjárupphæðir frá erlendu stór-
velidi upp á það að gerast áróð-
urstæfci fyrir það á meðal sinnar
eigin þjóðar, eins og nýi Þjóð-
viljinn hefir þegið frá Rússlandi,
samkvæmt því, sem nú er komið
í ljós?
Gamli Þjóðviljinn barðist með
hreinan skjöld fyrir frelsi og
sjálfstæ'ði íslenzku þjóðarinnaT og
málstað smælingjans yfirleitt. En
nýi Þjóðviljinn berst með ó-
drengilegri vopnum og óhrein-
skilnari en dæmi em til hér á
landi fyrir hagsmunum hins rúss-
neska stórveldis, sem nú ógnar
nágrannaþjóðum okkar á Norður-
löndum, og fyrirverður sig ekki
fyrir að þiggja stórfé af því til
þess að bera blak af kúguin þess
og boða íslenzku þjóðinni hana
sem lokatakmark þeirrar frelsis-
og sjálfstæðisbaráttu, sem hún
hefir hingað til háð og Sikúli
Thoroddsen og blað hans áttu
svio verulegan þátt í.
Nafn gamla Þjóðviljans hefði
Dönsku samningarnir um
kaupuppbót vegna dýrtiðar
---4--—--
Kaupuppbótin Ker I ram ársffórðungslega
er su sama fyrir alla verkamenn
ALÞÝÐUBLAÐINU hefir nú borizt orðalag samninga
þeirra, sem í byrjun þessarar viku voru gerðir milli
danska Alþýðusambandsins og danska Vinnuveitendafé-
lagsins um breytingar á kaupi verkamanna vegna verð-
hækkunar af völdum stríðsins.
Voru samningar þessir gerðir fyrir hönd 350 þúsund
verkamanna, og eru það fleiri en dæmi eru til að launa-
samningar hafi áður verið gerðir fyrir í Danmörku. Þeir
voru staðfestir við allsherjaratkvæðagreiðslu hjá verka-
mönnum og vinnuveitendum með yfirgnæfandi meirihluta
atkvæða. Samningarnir gilda til 1. marz 1941.
Samkvæmt samningunum fá þegar kaupinu var síðast
ALLIR verkamenn sömu kaup-
uppbót á klukkustund, án til-
lits til þess, hvort laun þeirra
hafa áður verið lág eða há, og
verður kaupuppbótin því hlut-
fallslega, þ- e. a. s. miðuð við
launin, hærri fyrir þá láglaun-
uðu heldur en þá betur laun-
uðu.
Fyrsta kaupuppbótin fer
fram eftir verðlagsvísitölu
dönsku hagstofunnar í október
1939, en síðan, ef verðlagsvísi-
talan heldúr áfram að hækka,
í janúar, apríl, júlí og október
1940 og janúar 1941. Laun
verkamanna eiga því sam-
kvæmt samningunum að
hækka á ársfjórðungsfresti.
Þar sem fyrir liggur að taka
kaupgjaldsmálin hér til um-
ræðu og ákvörðunar á alþingi
einhvern næstu daga, er líklcgt,
að mönnum leiki forvitní á að
sjá dönsku samningana orö-
rétta og' fara þeir því hér á eft-
ir:
Samnlngur
milli hins danska Vinnuveitenda
félags og félaga, sem eru í AI-
þýðusambandinu (De samvir-
kende Fagforhund).
I. Allir samningar, sem nú
gilda, milli félaga eða einstakra
fyrirtækja, sem eru meðlimir í
vinnuveitendafélaginu danska
og félaga, sem eru í Alþýðu-
sambandinu, og hægt var að
segja upp þannig að þeir féllu
úr gildi 1. mars 1940, eru endur
nýjaðir fyrir tímabilið til 1.
marz 1941 með eftirfarandi
kjörum:
A. Tíma-, dag-, viku-, mán-
aðar- og ákvæðisvinnukaup
skal breytast í samræmi við
verðlagsvísitölu dönsku hag-
stofunnar (Det statistiske De-
partement) fyrir október 1939,
þannig að fyrir hvert stig, sem
verðlagsvísitalan er hærri eða
lægri heldur en sú vísitala, sem
gildandi var þegar kaupið var
síðast ákveðið, skal kaupið
hækka eða lækka fyrir karl-
menn 0,85 aura á klukkustund,
fyrir kvenfólk 0,55 aura á
klukkustund og fyrir unglinga
0,35 aura á klukkustund.
Tilsvarandi breyting til
hækkunar eða lækkunar skal
gera í samræmi við verðlags-
vísitölu dönsku hagstofunnar
fyrir janúar, apríl, júlí og októ-
ber 1940 og janúar 1941.
Breytingarnar á kaupinu skulu
þó því aðeins gerðar, að verð-
lagsvísitalan sé að minnsta
kosti 3 stigum hærri eða lægri
en sú vísitala, sem gildandi var,
vissulega ekki getað fallið í ó-
verðugri hendur en þær, sem það
er nú í.
var
breytt.
Breyting sú, sem um ræðir í
1. lið, gildir frá byrjun þeirrar
launaviku, þegar samningur
þessi er samþykktur, en hinar
breytingarnar frá byrjun þeirr-
ar launaviku, þegar verðlags-
vísitalan er birt-
Áðurnefndar uppbætur á
kaupinu ber að skoða sem dýr-
tíðaruppbót.
B. V innuveitendaf élagið og
Alþýðusambandið skipa 7
manna nefnd, 3 frá hvoru, —
en formaður sáttanefndarinnar
í vinnudeilum (Forligsinstitut-
ionen) er formaður nefndar-
innar og oddamaður. Vinnu-
veitendafélagið og Alþýðusam-
bandið geta innan 14 daga frá
því að samningurinn er sam-
þykktur vísað til þessarar
nefndar einstökum málum við-
/víkjandi breytingum á hinum
alm- ákvæðum gildandi samn-
inga, sem aðilarnir óska eftir
að tekin verði til endurskoðun-
ar vegna verulega breyttra að-
stæðna frá því síðast voru gerð-
ir samningar, en þó því aðeins
að þau snerti ekki beinlínis þá
hlið samninganna, sem fjallar
um kaupið.
Nefndin ákveður hvort slík
mál skuli tekin til greina, með
tilliti til ákvæða málsgreinar-
innar hér á undan, og á hvern
hátt það skuli gert.
Ef ekki næst samkomulag
við siíkar samningaumleitanir,
má, ef annar aðila óskar þess,
vísa hinum óútkljáðu málum til
nefndar þeirrar, sem I. liður
fjallar um, nema því aðeins, að
hún álíti heppilegra að láta út-
kljá málið á annan hátt, eins
og t. d. með gerðardómi í vinnu-
deilum-
ÖIl þess konar mál skal út-
kljá endanlega fyrir 20. des.
1939-
II. Félög, sem hafa samninga,
er falla úr gildi síðar en 1. marz
1940 og í eru ákvæði um kaup-
gja;ldsbreytingar vegna breyt-
inga á verðlagi. geta í eitt skipti
fyrir öll kosið að fylgja þeim
reglum um kaupþreytingar,
sem eru í I- lið A. í þessum
samningi, í stað þess að fara
eftir reglum gildandi samn-
inga, ef þau tilkynna það hlut-
aðeigandi vinnuveitendafélagi
fyrir 15. nóv. 1939.
III. Við aðra samriinga, sem
falla úr gildi síðar en 1. marz
1940, skal bæta ákvæðum um
dýrtíðaruppþót í samræmi við
reglur þær, sem greinir í I. lið
A.
IV- 1. Samningum um land-
búnaðarvinnu skal haldið utan
við það fyrirkomulag, sem að
framan greinir.
2. Hvað snertir útgerðarmanna-
félag danskra eimskipa (Dansk
Dampskibsrederiforening), sem
launar starfsfólk sitt að nokkru
leyti með fæði og húsnæði, og
starfsgreinar, þar sem fólk er
að nokkru eða öllu leyti laun-
að með premíu eða fær að ein-
hverju leyti laun sín í þjórfé,
skal taka upp sérstaka samninga
um það, hvernig ofangreind
kaupgjaldsákvæði verði samin
að þessum starfsgreinum. Sú
skipun, sem samkomulag verð-
ur um, skal gilda aftur í tím-
ann til byrj unar þeirrar launa-
viku, þegar samningur þessi er
samþykktur.
3. Hvað snertir samninga
innan samtaka járn- og málm-
iðnaðarins. gilda eftirfarandi
sérákvæði:
Á meðan ákvæði þau um
breytingu kaupgjalds 1 sam-
ræmi við verðlagsvísitöluna,
sem samið hefir verið um af
Vinnuveitendafélaginu og Al-
þýðusambandinu, eru í gildi,
getur hvorugur aðili sagt upp
gildandi staðbundnum töxtum
og ákvæðisvinnutöxtum* sem
jafngilda þeim, eða öðrum stað-
bundnum samningum, sem
innihalda kaupgjaldsákvæði, þó
að breytingar hafi orðið á verð-
lagsvísitölunni, en aðilarnir á-
skilja sér að öðru leyti rétt til
uppsagnar samkvæmt gerðum
samningum.
V. Ef vafi leikur á því, hvern-
ig túlka beri samning þenna,
þar á meðal þau atriði, sem um
ræðir í IV- lið 2, hefir nefnd sú,
sem um ræðir í I. lið B., endan-
legt úrskurðarvald, ef ekki
næst samkomulag um þau á
milli aðilanna.
SankeoM í frfkírkj-
UDDÍ
Á miorgun, sunnudaginn 19.
nóvember, verða tónieikar, söng-
ur erindi flutt í fríkirkjunni
í Reykjavík kl. 8,30 e -m. Þann
dag er kirkjufélagið 40 ára, og
verður vandað til þessarar sam-
komu eftir föngum.
Fyrst syngur söngkór fríkirkj-
unnar sáhna; þar næst orgelsóló
(Páll Isólfsson), þá flytur Stefán
Snævarr, stud theol erindi; þar
næst syngur Gunnar Pálssonein-
sömg, og að síðustu syngur Karla-
kór Reykjavikur.
Aðgömgumiðar kosta 1 krónu
pg fást þeir í bókaverzlum Siig-
fúsar Eymundssonar og hljúðfæra
verzlun frú Sigríðar Helgadóttur,
Lækjargötu 2. Einnig við inn-
gamginn á samfcomuna.
Stjóm safnaðarins væntir þess
áð safnaðarfélagar fjiölmenni á
samfccnnuna, einnig aðrir góðir
vinir kirkjunnar.
Siguröur Halldórsson.
Athirglisverðnr dðmur fyrlr
fél. iðnlærðra verkamanna
-----*----
Félag skyldað til að veita utanbæjarmanni,
sem það neitaði um upptöku, félagsréttindi.
F
ÉLAGSDÓMUR kvað í
fyrradag upp dóm, s'em er
athyglisverður fyrir verkalýðs-
félögin. Og vegna þess, að
marga mun fýsa að sjá hann, er
hann birtur hér á eftir í heild:
Ár 1939 fimmtudaginn 16. nóv-
ember var í Félagsdómi í málinu
nr. 27/1939
Magnús Guðbergur Marinsson
(Sigurgeir Sigurjónsson)
gegn
Málarasveinafélagi Reykjavíkur
(Ólafur Þorgrímsson)
uppkveðinn svohljóðandi
dómur:
Mál þetta er höfðað hér fyrir
dómi af Magnúsi Guðbergi Mar-
ionssyni málara gegn Málara-
sveinafélagi Reykjavíkur með
stefnu dags. 4. nóv. 1939. Hefir
hann fengið gjafsókn og málflutn-
ingsmaður verið skipaður til þess
að flytja málið. Stefnandi gerir
þær dómkröfur: 1. að stefndur
verði dæmdur til þess að greiða
sekt í ríkissjóð fyrir brot á lögum
nr. 80/1938, 2. að stefndur verði
dæmdur til þess að veita sér
(stefnanda) inngöngu í Málara-
sveinafélag Reykjavíkur með full-
um félagsréttindum og 3. að
stefndur verði dæmdur til þess að
greiða málskostnað að skaðlausu.
Stefndur hefir gert þær dóm-
kröfur, aðallega, að málinu verði
vísað frá dómi, en til vara að hann
verði sýknaður og honum til-
dæmdur málskostnaður og til
þrautavara að málskostnaður verði
látinn falla niður, þótt dómur
gangi gegn honum.
Málavextir eru þeir. að 5. maí s.l.
öðlaðist stefnandi máls þessa
sveinsbréf í málaraiðn, að loknu
námi og prófi í Hafnarfirði. í á-
gústmánuði s.l. fluttist hann að þvi
er teljast verður til Reykjavíkur.
Sótti hann síðan um upptöku í
Málarasveinafélag Reykjavíkur,
en á fundi í því félagi 11. okt. s.l.
var honum synjað um inngöngu í
félagið. Telur stefnandi að stefnd-
ur hafi með þessu gerzt brotlegur
við 2. gr, laga nr. 80/1938 um
stéttarfélög og vinnudeilur, með
því að hann hafi samkvæmt þeirri
grein átt tvímælalausan rétt á því
að fá inngöngu 1 félagið, þar sem
hann hafði öðlazt sveinsréttindi í
málaraiðninni og var búsettur í
Reykjavík.
Stefndur hefir krafizt þess aðal-
lega að málinu verði vísað frá
dómi. Byggir hann þá kröfu sína
á því, að samkv. 1. tölulið 44. gr.
1. nr. 80/1938 eigi dómurinn að-
eins að dæma um brot á nefndum
lögum, sem framin séu í sambandi
við vinnudeilur, en hér sé ekki
um neina vinnudeilu að ræða Á
þenna skilning stefnda verður ekki
fallist. Samkv. áðurnefndum 1. lið
44. gr. 1. nr. 60/1938 verður að
líta svo á, að Félagsdómi beri að
dæma í málum, er rísa út af kær-
um um hvers konar brot á greind-
um lögum, og með því að í máli
þessu liggur fyrir kæra um brot
á 2. gr. oftnefndra laga, ber að
leggja dóm á mál þetta að efni' til.
Verður frávísunarkrafan því ekki
tekin til greina.
Sýknukröfu sína byggir stefnd-
ur á því að samkv. 3. gr. laga Mál-
arasveinafélags Reykjavíkur sé fé-
laginu heimilt að samþykkja eða
synja inntökubeiðnunum. er því
þerast. Þennan synjunarrétt hafi
félagið notfært sér er það neitaði
Sðnffur M. i-
fcvartettslns.
fJpNN vinsæli M. A.-kvartett
■SS. hefir nú látíð nokkram slnn-
ium til sín heyra og alltaf vlð
húsfylli og ágætar undlrtektir
eins og að vanda.
Að þessu sinni hefir hann haft til
meöferðar mörg ný lög og hefir
túlkun þeirra á viðfangsefnun-
verið af jafnmikilli smekkvísi og
áður fyr, enda eru söngvaramir
allir ágætlega músikalskir menn
og falla raddir þeirra prýðilega
saman.
Ástæðulaust er að skrifa langt*
mál um söng þeirra félaga, þeir
era búnir að vinna sér þann sess
í sönglífi bæjarins, að öörum en
þeim þýðir ekki nú orðið að
halda söngskemmtanir.
Á morgnn ætla þeir að halda
feionsert í Gamla Bíó vegna marg-
ítnekaðra áskoranna. Ætla þeir
að syngja um tuttugu lög, úrval
úr öllum þeim lögum, sem þeir
hafa sungið hér frá þvi þeir létu
fyrst til sín heyra hér í bæ.
Þarf þá ekki að efa aðsóbnjna.
stefnanda um upptöku. Nefnt .á-
kvæði 3. gr. félagslaganna sé og í
samræmi við 2. gr. lagá nr. 80/
1938, þar sem ráð sé fyrir því gert
að það fari eftir „nánar ákveðn-
um reglum í samþylrktum félag-
anna“, að hve miklu leyti þau séu
opin fólki í hlutaðeigandi starfs-
grein.
Það er ekki hægt að fallast á
þá skoðun stefnda, að 2. gr. laga
nr. 80/1938 veiti honum svo víð-
tækan rétt til þéss áð ráða þvl,~
hverjir geti orðið meðlimir í Mál-
arasveinafélaginu, sem hann vill
vera láta, því með því móti gæti
raunverulega að engu orðið sú
meginregla nefndrar 2. gr. að
stéttarfélögin skuli opin öllum í
hlutaðeigandi starfsgréin. Og með
því að stefnandi hefir svo sem áð-
ur segir öðlazt sveinsbréf í málara-
iðninni og er búsettur hér í
Reykjavík og það skiptir auk þess
miklu máli að því er atvinnu-
möguleika fyrir hann varða, að
njóta félagsréttinda í Málara-
sveinafélaginu, bæði t. d. vegna
ákvæða í lögum þess, er banna fé-i
lagsmönnnum að vinna með utan-
félagsmönnum, svo og vegna
samninga félagsins við málara-
meistara, þá var stefndum óheim-
ilt að synja honum inngöngu í fé-
lagið, og hefir hann með því gerzt
brotlegur við 2. gr. 1. nr. 80/1938
og ber að refsa honum fyrir það.
Þá ber og að dæma stefndan til
þess að veita stefnanda félagsrétt-
indi í Málarasveinafélagi Reykja-
víkur með þeim réttindum og
skyldum, er lög félagsins ákveða.
Þykir refsing stefnda hæfilega á-
kveðin eftir 70. gr. 1. nr. 80/1938,
kr. 100,00. Eftir þessum múlsúr-
slitum ber að dæma stefnda til
þess að greiða stefnanda máls-
kostnað, er þykir hæfilega ákveð-
inn kr. 100,00.
Því dæmist rétt vera:
Stefndur, Málarasveinafélag
Reykjavíkur, greiði kr. 100,00 í
sekt í ríkissjóð og er honum skylt
að veita stefnanda, Magnúsi Guð-
bergi Marionssyni, félagsréttindi
í Málarasveinafélagi Reykjavíkur,
með réttindum og skyldum sam-
kvæmt lögum félagsins.
Stefndur greiði stefnanda kr.
100,00 í málskostnað. Dóminum
ber að fullnægja innan 15 daga frá
birtingu hans að viðlagðri aðför
að lögum.
Árnesingafélagið
heldur aðalfund sinn í Kaupþingssalnum sunnudaginn 19.
þ. m. kl. 2 e. h.
Dagskrá samkvæmt lögum félagsinsr 1 5
Umræður um útgáfu á sögu Árnesþings.
Félagsskírteini til þeirra, er ekki hafa þau, eru af-
greidd hjá Guðjóni Jónssyni, Hvrfisgötu 50.
Lyftan í gangi. — Árnesingar fjölmennið.
STJÓRNIN.