Alþýðublaðið - 24.11.1939, Blaðsíða 2

FÖSTUÖAGUB 24. NóV. 1939
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
118) Þar var líka skóaralærlingur á klossum og hann hljóp svo
hart, 119) að annar klossinn hrökk af fætinum á honum og
leriti á múrveggnum, rétt hjá hermanninum. 120) — Hæ, skó-
aralærlingur! Þú þarft ekki að flýta þér svona mikið, sagði her-
maðurinn við hann, —> því að ekkert verður gert fyrr en ég
kem. 121) En viltu ekki hlaupa heim til mín og sækja eldfærin
mín- Þá skaltu fá fjóra skildinga, en þú verður að flýta þér.
122) Skóarinn litli vildi gjarnan eignast aurana og hljóp af stað
eftir eldfærunum.
Ei
E!
El
0
i
Orðsending
til kaupenda út um land.
Munið, að Alþýðublaðið á að greiðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalls.
Þeir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.
0
0

Tónllstawnienn,
heitir nýútkomin bók eftir Þórð
Kristíeifsson. Er hún um Beethov-
en, Brahmis, Jenny Lind, Bern-
hard Pfannstiehl og Enrioo Car-
uso. Bókar þessarar veröur nán-
ar getið siðar.
Póstferðir
24/11 1939: Frá R.: Mosfells-
sveitar-, Kjalarness-, Reykja-
ness-, Ölfuss- og Flóapóstar,
Hafnarfjörður, Austanpóstur,
Borgarnes. Snæfellsnesspóstar,
Stykkishólmspóstur, Norðan-
póstur- Til R.: Mosfellssveitar-,
Kjalarness-, Reykjaness-, Ölf-
uss- og Flóapóstar, Laugarvatn,
Hafnarfjörður, Barðastrandar-
sýslupóstur, Dalasýslupóstur,
Borgarnes, Norðanpóstur.
S. G. T.
Eldri dansarnir. Dansleikur
iver'ður í G. T.-húsinu laugardag-
inn 25. þ. m. Tryggið yðurmiða
í tíma.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
CIIARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnln á Bonnty.
126 Karl ísfeld íslenzkaði.
kominn meir en hálfa leið til hússins, þegar ég mætti mið-.
aldra manni, tigullegum í framgöngu, sem nam staðar, þegar
hann kom auga á mig. Augu okkar mættust og stundarkorn
þögðum við báðir.
— Tuahu? spurði ég.
— Byam! Hann kom til mín og faðmaði mig að sið hinna
innfæddu- Það komu tár fram í augu hans, þegar hann sá
mig. — Komdu með mér upp í húsið, sagði hann.
— Ég var á leiðinni þangað, svaraði ég. — En við skulum
stanza hérna stundarkorn, þar sem við getum fengið að vera
í næði.
Hann skildi vel, hvernig mér var innanbrjósts og beið dapur
á svip, meðan ég herti upp hugann, svo að ég gæti borið fram
þá spurningu, sem hann hafði þegar svarað greinilega með
þögninni-
— Hvar er Tehani?
— Ua mate — dáin, svaraði hann sorgbitinn. Hún dó þrem
mánuðum eftir að þú fórst.
— En barnið? spurði ég eftir langa þögn.
— Helena lifir, sagði Tuahu. — Hún er nú orðin fullorðin
og á barm Maðurinn hennar er sonur Atuanui. Hann verður
einhverntíma stórhöfðingi á Taiorapu. Þú færð bráðum að sjá
dóttur þína.
Bókhaldslðgin og
hókhaldseftirlitið.
----» —
Orðsending til smáatfinnnrekenda
MEÐ bókhaldslögunum
nýju, sem öðluðust gildi
um síðastliðin áramót, er at-
vinnurekendum yfirleitt gert
að skyldu að færa bækur sínar
eftir reglum tvöfaldrar bók-
færslu. Enn fremur eru í lög-
unum ýms önnur ákvæði, sem
eru til muna strangari og í
mörgu frábrugðin þeirn laga-
fyrirmælum, sem áður hafa gilt
um reikningsfærsíu, og bók-
haldsskyldan gerð miklu víð-
tækari heldur en áður var. Brot
gegn ákvæðum laganna varða
sektum, allt að 1C00 kr-, og
missi atvinnurekstrarleyfis, eða
fangelsi, ef miklar sakir eru.
Skattstofu Reykjavíkur hef-
ir verið falið að hafa eftirlit
með framkvæmd bókhaldslag-
laganna í Reykjavík, í umboði
lögreglustjóra. Til undirbún-
ings þessu eftirliti hafa verið
send fyrirspurnareyðublöð til
allra þeirra, sem taldir hafa
verið bókhaldsskyldir, og þeir
beðnir að gera þannig grein fyr-
ir bókhaldi sínu.
Meginþorrinn af skýrslunum
hefir nú borizt skattstofunni og
má eftir atvikum telja, að
menn hafi yfirleitt brugðist vel
við og útfyllt skýrsluformin eft-
ir því sem efni stóðu til. Þó
eru þeir allmargir, sem engri
greinargerð hafa skilað, og
liggur beinast við að líta á það
sem játningu um ófullnægjandi
bókhald, þótt enn hafi engar
sérstakar ráðstafanir verið
gerðar í því sambandi.
Athugun á bókhaldsskýrslun-
um hefir leitt það í ljós, að
meirihluti þeirra, sem skýrslur
hafa gefið, eða meira en helm-
ingur allra bókhaldsskyldra at-
vinnurekenda í bænum, hefir
eigi enn breytt bókhaldinu í
það horf, að ákvæðum laganna
sé fullnægt. Má þar greina milli
þriggja aðalflokka. í fyrsta
lagi eru þeir, sem að vísu færa
tvöfalt bókhald, en á ýmsan
hátt í ósamræmi viö lögin- I
öðrum flokknum eru þeir, sem
færa meira eða minna fullnægj-
andi einfalt bókhald. Og í þriðja
flokki má telja þá, sem hafa
svo lélegt reikningshald, að
varla getur talist til bókfærslu.
í þessu sambandi skal vakin
athygli á því, að auk ánnarra
sekta og viðurlaga, sem bók-
haldslögin ákveða, er svo fyrir
mælt í 17. gr. laganna, að
„reynist bókhaldið eigi lögum
þessum samkvæmt, má ákveða
hlutaðeiganda dagsektir, allt að
kr- 25,00, uns hann hefir komið
því í lag.“
Sektarákvæðum laganna hef-
ir hingað til ekki verið beitt
og fjölda atvinnurekenda í
bænum þannig hlíft við fjárút-
látum. Þótti sanngjarnt að
mönnum yrði veittur ársfrestur
til þess að koma í kring þeim
breytingum og endurbótum á
bókhaldinu, sem lögin krefjast.
En þeir, sem eigi hafa komið
bókfærslu sinni í viðunandi
horf frá næstu áramótum, mega
búast við, að þeim verði sett
aðhald í því efni.
Undanfarna mánuði hafa
mörg fyrirtæki hér í bæ, smá og
stór, sótt um margvíslegar
undanþágur frá bókhaldslög-
unum, ýmist um leyfi til þess
að færa einfalt bókhald eða
víkja á ýmsan hátt frá ákvæð-
unum um tvöfalda bókfærslu
o- s. frv. Hafa þessi fyrirtæki
tilheyrt flestum tegundum
framleiðslu, iðnaðarr og verzl-
unarrekstrar í bænum. Margir
hafa sótt mál þetta allfast, —
sumir hverjir talið sig lítt
megnuga þess að bera aukinn
kostnað, og um ýmsa þeirra
vitað, að þeir hafa vandað til
bókfærslu siimar, þótt hún sé
eigi nú að öllu lögum sam-
kvæmt, — og finnst þeim gæta
óþarfa vantrausts eða tor-
tryggni í sinn garð, með því að
binda þá við bókstaf laganna.
Vegna þess að eigi er unnt að
verða við þessum undanþágu-
beiðnum nema að litlu leiti, og
þá varla nema um stundarsak-
ir, skal gerð nokkur grein fyrir
þeirri afstöðu.
Aðalerfiðleikarnir. sem und-
anþágunum fylgja, eru fólgnir
í því að draga takmörkin milli
þeirra, sem undanþágu geta
hlotið, og hinna, sem synja
skal- Mörgum finnst ekkert
geta verið því til fyrirstöðu, að
ýmsum smáum atvinnurekend-
um og jafnvel einhverjum
flokkum fyrirtækja, sem hafa
fáþættan rekstur og einföld
viðskipti, sé heimilað að færa
einfalt bókhald eða víkja frá
lögunum á annan hátt. En þeg-
ar einu sinni er gengið nokkuð
að ráði inn á þá braut, að veita
undanþágu frá lögunum í ein-
hverri mynd, hvort sem er
einstökum fyrirtækjum eða
vissum atvinnugreinum, skap-
ast margskonar fordæmi, sem
óteljandi' nýir aðilar, meira og
minna skyld fyrirtæki eða
hliðstæðar atvinnugreinar, geta
haldið sér að. Ef vel á að vera,
þyrfti bókhaldseftirlitið, þ. e.
skattstofan, að kynna sér til
hlítar og meta í hverju einstöku
tilfelli ástæður aðila, og ákveða
hvað réttmætt væri eða verj-
andi í samanburði við aðrar
undanþágur og gagnvart hin-
um, sem synjað hefði verið. —
Auk þess mætti eigi leyfa þeim,
sem undanþágur fá, alveg ó-
bundnar hendur um það, hve
langt þeir megi víkja frá á-
kvæði laganna, heldur yrði oft-
ast að setja hlutaðeigendum
bindandi reglur til þess að
girða fyrir misnotkun.
Þá kemur til greina hve bók-
haldsform fyrirtækja hlýtur að
vera breytilegt. Atvinnurekend-
ur yfirleitt. jafnvel innan sömu
atvinnugreinar, haga sjaldan
reikningsfærslu sinni að öllu
á sama hátt, heldur er formið
lagað og sniðið eftir eðli og
þörfum hvers atvinnurekstrar.
En af því leiðir óhjákvæmilega
að undanþáguheimildir og þær
reglur, sem mönnum eru settar
í því sambandi, geta sjaldnast
haft almennt gildi, heldur verð-
ur að miða þær við sérástæður
í hvert skipti, eða hjá hverjum
einstökum aðila- Myndi slíkt
valda miklum glundroða og ó-
samræmi í framkvæmd lag-
anna og torvelda allt eftirlit.
Þeir atvinnurekendur, sem
ennþá færa einfalt bókhald, —
mega því yfirleitt búast við, að
þeir komist ekki hjá því að
breyta bókhaldinu um næstu
áramót. En sá ótti, sem orðið
hefir vart við hjá mörgum
smáatvinnurekendum, um að
tvöfalt bókhald verði þeim
miklu þyngra í vöfum og kostn-
aðarsamara heldur en það
reikningshald, sem þeir hafa
nú, mun oftast vera ástæðulít-
ill, ef rétt er að farið. Hjá öll-
um þorra smáatvinnurekenda
eru viðskiptin svo fábreytt, að
bókfærslan þarf ekki að vera
margbrotin, hvað sem bókhalds
kerfinu líður. Til þess að geta
fært tvöfalt bókhald hjá flest-
um smáfyrirtækjum, er það
ekki skilyrði að iðnaðarmaður-
inn, smásalinn o- s. frv., eða
aðstoðarmenn þeirra við reikn-
ingshaldið, læri tvöfalt bókhald
yfirleitt, heldur aðeins fáeinar
undirstöðureglur og þær færslu-
aðferðir, sem eru nauðsynlegar
og viðeigandi hjá hverjum ein-
stökum.
Hjá flestum hinna smærri
fyrirtækja ætti málið að geta
orðið viðunanlega leyst á eftir-
farandi hátt: Atvinnurekandinn
fær sér til aðstoðar endurskoð-
anda eða vanan bókhaldara til
þess að koma breytingunni á.
Þessi aðstoðarmaður kynnir sér
rekstur aðila og bókfærsluþarf-
ir, ákveður í samráði við hann
það reikningsform, sem hæfi-
legast þykir, og velur hentugar
bækur. Aðstoðarmaðurinn (end-
urskoðandinn) færir allar nauð-
synlegar byrjunarfærslur í
bókunum og að því loknu bók-
færir hann viðskipti fyrirtækis-
ins yfir einhvern ákveðinn
tíma, t- d. fyrir eina viku, eða
sýnir á annan hátt með nokkr-
um innfærslum, hvernig bók-
færa skal helztu viðskipti, sem
fyrir koma. Þegar hlutaðeig-
andi hefir þannig fyrir sér þær
bækur og það bókhaldsform,
sem honum hentar bezt, alla
nauðsynlega reikninga upp-
færða, og auk þess fyrirmyndir
eða sýnishorn af öllum venju-
legum viðskiptainnfærslum, —
sem fyrir kunna að koma, ætti
fæstum að verða skotaskuld úr
því að útfylla reikningana á-
fram í sama formi, enda þótt
frábrugðið sé því, sem þeir hafa
áður vanist. ,
Til þess að gera mönnum auð-
veldara fyrir, hefir skattstofan
samið þannig um við Félag lög-
giltra endurskoðenda í Reykja-
vík, að vissir menn, sem stjórn
félagsins tilnefnir, taka að sér
að breyta bókhaldi smáfyrir-
tækja í löglegt form og kenna
mönnum að hagnýta sér það á
þann hátt, sem að framan ter
lýst, gegn föstu, tiltöllega mjög
lágu gjaldi. Þeir, sem vilja not-
færa sér þetta, eru beðnir að
snúa sér til formanns félagsins,
hr. Björns E. Árnasonar, endur-
skoðanda, sem veitir frekari
upplýsingar-
21/11 1939.
Halldór Sigfússon
skattstjóri.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
##################################
RIDER HAGGARD:
íf p 'T

KYNJALANDIÐ
Spennandi frá upphafi til enda, 528 bls. í stóru broti.
KOSTAR AÐEINS KR. 3,00.
Rider Haggard er heimsfrægur fyrir Afríkusögur sínar.
Margir kannast við Náma Salómons og Hvítramannaland,
sem báðar hafa komið út á íslenzku. Kynjalandið er ein af
beztu sögum Rider Haggards.
Fæst í afgreiðslu Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8, Rvík.
— Tuahu beið þess með lotningu og nærgætni, að ég tæki
til máls.
— Gamli vinur, sagði ég að lokum. ■— Þú veizt, hversu heitt
ég elskaði hana- Öll þessi ár, meðan þjóð mín hefir staðið í
styrjöldum, hefir mig dreymt um, að koma hingað. Þessi stað-
ur er kirkjugarður minninganna, og ég er mjög hrærður. Mig
langar til að sjá dóttur mína, en ég vil ekki gefa mig fram
við hana. Ég get ekki sagt henni, að ég sé faðir hennar og talað
um móður hennar. Þú skilur það, er ekki svo?
Tuahu brosti dapurlega: — Ég skil, sagði hann-
í sömu andránni heyrði ég mannamál uppi á stígnum, og hann
greip um handlegg mér. — Hún er að koma, Byam, hvíslaði
hann. Há og grönn kona nálgaðist og var þerna í fylgd með
henni. Hún leiddi lítið barn. Auugn voru dimmblá, eins og hafið.
Kjóllinn var úr snjóhvítu efni og féll í tígulegum fellingum
niður af öxlum hennar, Um hálsinn bar hún gullfesti. Það var
einkennilegt smíði, sem líktist hárfléttu sjómanns.
— Tehani, sagði Tuahu- Ég stóð á öndinni, þgar hún snéri
sér við, því að hún var jafnfögur og móðir hennar — og mér
sýndist hún ennfremur líkjast móður minni. — Þetta er enski
skipstjórinn frá Matavai, heyrði ég Tuahu segja, og hún tók
ástúðlega í hönd mér, Dótturdóttir mín horfði undrandi á mig.
Ég snéri mér undan og augu mín fylltust tárum.
— Við verðum víst að halda áfram, sagði Tehani við Tuahu-
Ég lofaði telpunni, að hún skyldi fá að sjá enska bátinn.
— Já, haltu áfram, sagði Tuahu.
Þegar við fórum frá Tahiti, stefndum við suðvestur, þar til
við vorum komnir út úr sundinu. Þegar komið var á 25 gráðu
suðlægrar lengdar, sneri ég við og stefndi austur eftir. Að
morgni þess 15. maí var kallað að land sæist fyrir stafni, og
það væri í aðeins 24 kvartmílna fjarlægð. Þetta orsakaði mik-
inn óróa um borð, og bæði ég og foringjar mínir álitum, að
við hefðum fundið nýja ey, sem enginn hefði fundið áður. Á
þeim kortum, sem ég hafði, var engin eyja merkt á þessum
slóðum. Næsta eyja var Pitcairn-eyjan, sem Carteret skipstjóri
fann árið 1767. Carteret hafði reiknað legu eyjarinnar um 150
mílur frá þeim stað, sem við vorum nú á- Ég hafði ástæðu til
að ætla, að við hefðum fundið ennþá eina eyju, sem við vissum
að var nóg af í þessu lítt kannaða hafi.
Um hádegi vorum við komnir mjög nálægt eyjunni. Það
var gott veður allan morguninn, en klukkan tólf kom skúr,
sem hindraði rannsóknir mínar. En samt sem áður komst ég
að því, hver lega eyjarinnar var.
Fegurri og gróðursælli ey var naumast hægt að hugsa sér.
Mér virtist hún ekki meir en tvær mílur á breidd, þar sem
hún var breiðust. Ströndin var mjög klettótt. Há björg risu
lóðrétt upp frá sjónum og þar var mjög brimasamt. Þegar við
nálguðumst komum við auga á skörð og dali, hálflukta bak
við lauffléttur skógarins. Öll eyjan var skógi vaxin og fögur
og var hin mesta andstaða hins eyðilega úthafs, sem umlukti
hana á alla vegu.
Þessi eyja var svo lítil, sæbrött og fjarlæg öllum öðrum
byggðum eyjum, að ég efaðist ekki um, að hún hlyti að vera
með öllu óbyggð og óþekkt af öðrum en sjófuglunum, sem
sveimuðu yfir trjátoppunum. Enda þótt við sigldum nærri því
umhverfis alla eyjuna, fundum við hvergi lendingarstað. Gríð-
arstór björg lágu stráð um alla fjöruna og braut sjórinn á
þeim.
Okkur til mikillar undrunar sáum við skyndilega báti ýtt;
frá landi, og stefndi hann til okkar. Við stöðvuðum þegar í
stað ferð skipsins, svo að báturinn gæti komist upp að hlið-
inni á okkur. Það voru tveir menn í bátnurn og reru knálega.