Alþýðublaðið - 04.12.1939, Blaðsíða 3

MÁNUDAGUR 4. DES. 1039
ALÞYÐUBLAÐBÐ
•--------—-------------—®
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hanst:
STEFÁN PÉTURSS0N.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINO
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906 f Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
♦-----------------------
Lærlsveinar
Knnsineis.
ÍJ'fNN ömurlegi þáttur finnsku
k'Oinmúnistanna í Moskva
í hinni lævisu og ödrengilegu
árás Rússíands á ættland þeirra
hefir nú svipt síðustu blekking--
arlvuiunni af hlutvejiki og starf-
semi Mo'skvabommúnistanna úti
um heim. Eftir að finnsku komm-
únistarnir, sem undanfarin ár
hafa lifað austur í Moskva hafa
látiíð flytja sig þaðan inn fyrir
finnsku lándamærin á KyrjáLa-
nesi til þess að mynda þar í
skjóli rússnesku byssustingjanna
rússneska leppstjórn undir for-
sæti finnska kommúnistans
Kuúsinen, getur enginn, ekki
einu sinni þeir, sem hingað tii
hafa látið blekkjast af hinum
rússnesfcu erindrekum, verið í
neinum vafa um það lengur, að
forsprakkar kommúnistafl'Okkanna
úti um heim érU vísvitandi lánd-
ráðamenn, hver í sínu landi, í
þjónustu Rússlands.
Moldvörpustarf þessara manna
hefir allstaðar byrjað á ósköp
sakleysislegan lvátt. Þeir hafa
bara þókzt vera „að útbreiða
sannleikann um Sovétríkin", éins
og ikommúnistablaðið hér komst
að orði á döigunum til þess að
afsafca áróðursskeytin hingað frá
Mo/skva. En Rússiand leggur ekki
fram stórfé fyrir skeytasendingar
út um hfeim ti'l þess „að útbreiða
sannleikann ,um Sovétríkin", held-
ur til þess að leggja undir sig
ný lönd eða tryggja siér flota-
stöðvar, flugstöðvar og aðrar slík
ar bækisitöðvar á landvinninga-'
braut sinni.
'Á éftir símskeytunum með
„sannleikann um Sovétrikin*'
korna flugvélarnar með eld-
sprengjurnar eins o|g 'heim-
Urinn er nu sjönarv,ottur
að á Finnlandi, og um leið eru
landráÖamiennirnar dubbaðir Upp
sem leppstjiórn fyrir hið rúss-
neska árásarríki til þiess að semja
við það og uppfylla kröfur þess
á sama hátt og Kuusinen og fé-
laigar hans eru nú látnir gera að
baki liins rússneska árásarhers í
finnska landamæraþorpinu Teri-
joki austur á Kyrjálanesl
Hinn finnski Kuusinen er ekk-
ert sér.stakt fyrirbrigði hjá komm-
únistaflokkunium úti um hieim.
Þeir eiga allir sína Kuusinen,
einn eða fleiri, enda er hinn
finnski Kuusinen ekki óþekktur
á mieðal þeirra. Hann hefir á-
samt Rússunum Manuilski og
Pjiatnitzki sietið í æðstu stjórn
alþ jó ðasiamhands kommúnista
laustur í Mioiskvia í mieira en ára-
tug. Það er hann, sem þeir Ein-
ar og Brynjólfur hafa farið að
finna á ferðalögum sínum aust-
ur þangað. Það er finnski komm,-
únlstaforinginn og föðurlands-
svikarinn Kuusinen, sem hefir
lagt á ráðiin um mioildvörpustarf
þieirra hér heima. í hans skóla
eru þeir uipp aldir.
Sigríður Eyiafjarð-
arsél.
rv"' ;
SAFOLDARPRENTSMIÐJA
ihefir nýlega gefið út þjóð-
söiguna um Sigríði Eyjaf jarðarsól
sem bamabók.
Er sagan tekin upp úr þjöð-
sögum Jóns Árnasonar, skreytt
ágætum teikningum eftir Jóhann
Briem listmálara. Letrið er stórt,
við hæfi yngstu Iesendanna, og
er frágangurinn ágætur. For-
síðumyndin er af íslenzkum
sveitabæ.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
Bezta vorn sjálfstæðisins er bætt
Iffskjðr og menning alðfðnnnar.
----—4----
Þá fær landráðastarf kommúnista engan byr.
.' .♦...
Útvarpsræða Finns Jónssonar á fullveldisdaginn
M ARGT HEFIR SKEÐ, margt
■*■ ■*• ihtefir verið framkvæmit á
því tuttugu og eina ári, ,sem liðin
eru í dag, síöan vér fenigum aft-
ur fullt sjálfstæði; en þó er fleira
óunnið.
Ekki er þó ástæða til að æðrast
þess vegna.
Fyrstu tuttugu og eitt ár manns
æfinnar eru oftast undirbúnings-
ár úndir lífsstarfið. Maigir hiafa
jafnvel tekki lokið undirbúningn-
um á þeim aldri. Og hversu
skemmri tími eru 21 ár eigi í
söigu heillar þjóðar, en í lífi
hvers einstaklings.
Þessi skammi txmi hefir þó
fært 'O'ss heim sanniinn um, að
vér erum færir um að ráða vor-
um eigin málum sjálfir. Engin
önnluir þjóð myndi betur f,ær um
að ráða málum vorum. Það er
vor þjóðarmetnaöur.
Vér böfum á þessum árum unn-
að að því að byggja landið og
mennta þjóðina. Vegir hafa verið
lagðir, brýr byggðar, loftskeyta-
sambandi hefir verið fcomið á við
önnur lönd, sími hefir verið lagð-
Ur á hvern útkjólka, útvarpsstöð
reist, rafstöðvar byggðar, vitar
eru reistir umhverfis strendurnar
og slysavamir aúknar stórkost-
lega. Landið hefir verið ræktað,
sikip 'hafa verið byggð til milli-
landaferða, fiskifiotinn aukinn, þó
enn vanti þar á endurnýjun tog-
arainna, hús hafa verið reist í
sveitum og kaupstööum, skólar
hafa verið reistir, hásfcóli settur
á stofn. Sérstök áherzla hefir
verið lögð á að auka menniugu
Þjöðar vorrár. Herferð hefir ver-
ið hafim gegn hvers konar. sjúk-
dómum, svo sem berklaveiki og
öðrum þjóðhættulegum og skæð-
úm 'drepsöttúm.
------------».........—
Margt iaf þessu var byrjað að
gera wokkru eftir að vér fengum
fjárstjórn vora sjálfir, en þó var
eims og nýtt fjör færðist í allar
framfarir, þegar vér femgum fullt
sjólfstæði. Á þessum árum hefir
verið sett ný löggjöf til verndar
smælingjunum í landi voru. Löig-
gjöfin gerir ekki lenigur miun á
fótækum og ríkum. Ungu fólki
hefir verið. veittur kosningarrétt-
ur 21 árs að aldri. Allir hafa jafn-
an rétt til að ráða málum þjóðfé-
lagsins með atkvæðisrétti sínum.
Sett hafa verið lög um fram-
færslu sjúkra manna og örfcmnla.
Slysabætur stórkostlega auknar,
sfukratryggingar settar á stofn
og ellitryggingar kiomniar á góð-
an rekspöl- Gerðar hafa verið
með löigum ráðstafanir til að
tryggja sem bezt útflutnings-
verzlunina, jafnhliða því, sem
samvinna hefir þröast meðal
neytenda um innflutningsverzlun-
ina. Allt eru þetta ávextir þess,
að vér fengum fullkomið sjálf-
stæði. Sökum fámeunis og fá-
tæktar vorrar er margt af þessu
að vísu ennþá ófullfcomið, enn er
mikið atvinnuleysi og mikil fá-
tækt í Tanidinu, og enn búa menn
viða við léleg húsakynni í sveit-
Um og bæjum. Og vegna þess,
hve atvinnuvegir vorir eru háðir
ástanidinu í umheiminum, neyð-
Umst vér oft til að fresta eða
draga úr ýmsum framkvæmdum,
er vér hefðum viljað og þurft
áð vinna að.
Af þessum ástæöum stafar
meðal annars hið geigvænlega
böl atvinnuleysisins, sem öll
þjóðin þarf að vera samtaka um
áð reyna að útrýma. Þáð á að
vera eitt af vorum helztu metn-
a'ðarmólum.
Störu þjóðiimar leggja mietnað
,sinn i vígbúnáð og landvinninga
Dg í það að berja hver á annari.
Metnaður vor er á öðrum svið-
um. Vér viljium leggja hann í
það, að berjast gegn sjúkdómum,
berjast gegn atvinnuleysinu, berj-
ast gegn fátæktínni, gegn menn-
íngarleysinu og gegn kúguninni
í hvaða mynd, sem hún birtist.
tOgjöldin í þes&ari baráttu eru
vor herkostnaður.
Herkostnaður stórþjóðanna er
ótrúlegur, og öllu því fé er var-
ið til þes,s að auka hiörmungamar
hatrið, villimennskuna og bág-
indin í heiminum. Þó' telja
stórþjóðimar að þær geti tekki án
þessa herkostnaðar verið. Her-
koistnaði vomm er varið til þess
að útrýma bágindunum, útrýma
menningarleysinu og villimennsk-
unni úr vom þjóðfélagi, og jafna
'kjörin milli þegnanna. Fyrst stór-
þjóðimar telja sig ekki geta án
síns herkostnaðar verið í hinum
vonda tilgangi, hvemig gætum
vér þá verið án vors herfcostn-
aðar fyrir hinum góðu málefnum.
Sjálfstæði vort hefir gert oss
feleift að gera , stórfelklar ráði-
stafanir á vom mœlikvarða, til
þess að tryggja hag þegnanna
innbyrðis. Tryggingarlöggjöf vor
og félagsmálalöggjöf, þó eigi sé
fullkomin, hefir vakið heimsat-
hygli. Hinn 17. júní í siumar hélt
La Guardia, borgarstjórinn í
stærstu borig heimsins, ræðu á
iheimssýningunni í New York og
færði kveðju frá stærstu borginini
í heiminum til merkustu þjóðar-
innar í heiminum, er hann svo
nefndi. Ætla mætti að La Guar-
dia hafi talið oss nxerkilega vegna
fiomrar fræigðar, og af því að
einn af oss fann fyrstur Ameriku,
en þó fcom það fram í ræðu hlans,
að hann taldi hitt engu ómerfcara,
hvem grúndvöll þessi unga full-
valda þjóð hefði lagt að sam-
eiginlegum hagsmunum þegn-
anna xneð meikiiegri félagismála-
löggjöf, eftir að hún öÖlaðist
sjálfstæði sitt á ný.
Vera má, að engin þjóð noti
tiltölulega við mannfjölda meira
fé til menningarstarfa og félags-
mála en vér íslendingar, en eftir-
tektarvert er það, að einmitt þau
útgjöld og sú löggjöf, eru þess
valdandi að merkustu menn er-
lendis telja oss eága rétt á sjálf-
stæði voru og veita oss sérstaka
athygli fyrst og fremst af þeim
orsökum. Tryggingarstarfsemi
hefir frá öndverðu verið einn
þáttur í sjálfstæði landsins og
landsmanna. Fommenn höfðu svo
sem kunnugt er bæði húsatrygg-
ingar og búfjórtryggmgar. Þessi
síarfsemi féll niður eftir að vér
glötuðum sjálfstæði voru. Fom-
menn höfðu einnig, að þvf er
Grágás hermir þegar í byrjiun
tólftu aldar fcomið á hjá sér vit-
urlegri fátækralöggjöf, sem vakið
hefir undrun og aðdáun erlendra
fræðimanna. Þegar vér uinnum
aftur sjálfstæði vort, hófst öld
trygginganna á ný, og því öflugri
sem þjóðskipulag vort er fiull-
fcomnara en hinna fyrstu land-
námsmanna. Einnig var þá upp
tekin framfærslulöggjöf, er tók
með meiri skilningi og samúð á
málum íátæklinga en gert hafði
verið ó árum ófrelisisins.
Einstaklingsþrek, einstaklings-
hyggja er á vissrnn sviðum nauð-
synleg hverri þjóð, en hversu
sterkir, sem menn era hver í sínu
homi, koma þau atvik ætíð fyrir,
að lífið verður einstaklingnum of
örðúgt, ef hann í engu fær notið
aðstoðar annara. Þess vtegna
verður samúð, samvinna og fé-
lagshyggja, sem jafnframt tekur
fullt tillit til þarfa einstakling-
anna, öflugasti hyrningarsteinn
hvers þjóðfélags.
Landnámsmennirnrr, sem lögðu
út hingað til Íslands á litlu skip-
unum sínum, voru djarfir og stór-
huga. Ýmsir munu hafa spáð illa
fyrir þeim. Hið sama hefir kom-
ið fyrir um sjálfstæði landsins.
Á öllum tímum hafa verið til
einhverjir hér á landi, sem töldu
Irh. á 4. si'Su.
launagreiðslur til vinnufólks í
sveitum yfirleitt, þar sem hér
er um svo sárafátt fólk að
ræða, að einskis getur gætt í
því efni.
Atvinnudeild Háskólans.
Það er annað rógsmál J. P.,
að ég beri ábyrgð á fjárhags-
legum rekstri atvinnudeildar
Háskólans, sem hann telur illa
í-æktan. Hér er J. P. sá ódreng-
ur að fara með brigzlyrði, sem
hann veit sjálfur, að eru með
öllu tilhæfulaus. Mér hefir aldr-
ei borið að koma nálægt. enda
aldrei komið nálægt fjárhags-
legum rekstri þessarar stofnun-
ar. Til hins eins var ég settur í
nefnd gegn vilja mínum — og
að vísu í trássi við vernd
stjórnarskrárinnar — að sýsla
við að koma á framfæri óskum
atvinnuveganna um það, hver
rannsóknarefni atvinnudeildin
tæki til meðferðar.
Nefndin átti reyndar kost á
að fá miklu víðtækari umráð
stofnuharinnar, og stóð vissu-
iega ekki á greiðslum fyrir. En
ég var ófáanlegur til að koma
þar nærri, og er jafngírugum
manni og J. P. vorkunnarmál
að lá það. Þessi afstaða mín og
nefndarinnar var þegar til-
kynnt ráðuneytinu bréflega, og
er mér reyndist, að hin tilskildu
nefndarstörf hlytu að verða
húmbúk eitt, baðst ég undan
þeim, jafnframt með nokkru
tilliti til þess, að ég vildi ekki
eiga á hættu að verða orðaður
við fjárhagslegan rekstur
stofnunarinnar, sem ég kom
hvergi nærri.
En því segi ég, að J. P. sé
málið til hlítar kunnugt. að fyr-
ir nefnd hans, fjárveitinga-
nefndinni, liggur erindi frá
mér, sem hann hefir vitnað til
og skýrir afstöðu mína til fulln-
ustu, auk þess sem í nefndinni
situr flokksbróðir hans, Sigurð-
ur E. Hlíðar, sem með mér átti
sæti í hinni umræddu atvinnu-
deildarnefnd og kann um þetta
manna bezt að bera. Ætla ég,
að svo fari fleirum en mér að
telja hann hinn vandaðasta
mann, er ekki sé líklegur til að
halla málum vísvitandi. Skora
ég hér með á J. P. að fá þenna
flokksbróður sinn til að segja
þó að ekki væri nema eitt orð
til stuðnings þessum brigzlum í
minn garð eða heita minni mað-
úr ella. Nema ég eigi að skilja
J. P. svo, að með því að skorast
undan að taka að mér umsjón
þessarar stofnunar hafi ég
valdið henni fjárhagslegu
tjóni, og þakka ég þá fyrir þau
vingjarnlegu komplíment.
Lyfsalamálið.
Það er hið þriðja rógsmál J.
P., að ég hafi staðið fyrir víð-
tækum málaferlum á hendur
öllum lyfsölunum í landinu, er
kostuðu of f jár og til lítils urðu.
Veit ég, að þetta hefir mjög
verið breitt út, en engu síður
er það tilhæfulaust. Ég átti þar
þann eina hlut að að gera þá
skyldu mína að senda áfram til
dómsmálaráðuneytisins kæru,
er mér hafði borizt um leyni-
vínsölu eins lyfsalans, sem við
fyrstu rannsókn og fyrirhafn-
arlítið reyndist sannur að sök.
Að öðru leyti kom ég ekki
nærri þessum málatilbúningi
hvorki í orðum. né athöfnum,
enda aldrei minna ráða leitað
honum víðvíkjandi. Ég hefi
boðið J. P, að leggja fyrir hann
öll gögn, er hér að lúta, en
hann hefir reynzt mér sá dreng-
ur að þiggja það ekkir en halda
róginum því betur til streitu.
Skrifstofan, sem er ekki til.
Hér að framan hefi ég tínt úr
dreifinni ljámýs einar, kusk og
kvisti, en kem nú að hinum eig-
inlegu óþrifum, sem sJ.áttumað-
urinn hefir látið effiir sig í
teignum.
Ég hafði ljóstað því upp, að
jafnframt tendurskoðure ríkis-
reikninganna hefði J. P. tekizt
að koma upp niikiHi starf-
rækslu og „stofna. til heimar
nýja skrifstofu“, er a hefðu
„unnið meira óg minna í sumar
ekki færri en fimm efldir
Þessu svarar J. P. á þá leið,
að hann þrætir fyrir, að þessi
skrifstofa eða starfræksla sé til
og fer um það svofelldum orð-
um:
„Um þessa 5 manna skrif-
stofu, sem ég á að hafa stofnað
fyrir hönd fjárveitinganefnd-
ar, er það að segja, að allt, sem
hann tilgreinir um það efni, er
þvættingur og ósannindi, og
gerist ekki frekara svars þörf.“
Jú, karl minn, og það því
fremur því nær sem það kann
að vera sannleikanum, að skrif-
stofan sé ekki til að öðru leyti
en því, að hún hefir þegar kost-
að ríkissjóð drjúgar fjárhæðir
teknar í heimildarleysi og þó
lítt séð fyrir endann á.
Samkvæmt heimild skrif-
stofustjóra alþings í gær (30.
nóv.) hafa þegar verið greidd af
alþingiskostnaði laun til þess-
arar starfrækslu sem hér segir:
Skrifstofustjóri (Jón Pálma-
son) *) 16/10 440,00 440,00
Fulltrúi 14/4 270,00
14/8 400,00
12/10 375,00
6/11 325,00 1370,00
1. skrifari 12/10 324,00
6/11 96,00
30/11 312,00 732,00
*) Auk 1250 kr. þóknunar fyrir
endurskoðun ríkisreikninganna,
auk 400 kr. heimildarlausrar upp-
bótar á þá þóknun, auk ca. 800 kr.
fyrir landbúnaðarnefndarstörf
2. skrifari 1/6 75,00
30/6 150,00
31/7 150,00
1/9 150,00 525,00
3. skrifari 12/10 300,00 300,00
Samtals kr. 3367,00
Er nú auðgert að telja, hverju
skeikar um fjölda skrifstofu-
mannanna, en geta má sér til,
hversu efldir þeir hljóta að
vera, er slíkur fer fyrir.
Hér er ekki því að heilsa, að
staðar sé numið, og falla enn
drjúgar greiðslur til um þessi
mánaðamót, hvað sem síðar
verður.
Ég vek að nýju athygli á því,
að greiðslur þessar eru hvergi
heimilaðar í fjárlögum, starf-
rækslan, sem heyrir til venju-
legum umboðsstörfum — ef
starfræksla væri — alls -ekki
gerð að undirlagi ríkisstjórnar-
innar, enn síður að tilhlutan al-
þingis og hefir aldrei verið bor-
in undir fjárveitinganefndina,
sem að vísu gat aldrei átt ann-
að né meira en tillögurétt um
— og þó stundað í blóra við
hana.
Er sízt ofsögum af því sagt,
(heimild: búnaðarmálastjóri), auk
dagpeninga fyrir fjárveitinga-
nefndarstörf áður en þing hófst,
áuk þingfararkaups og auk snot-
urlegs ferðakostnaðar til og frá al-
þingi — allt rækt af ýtrustu hag-
sýni með tilliti til tímasparnaðar
og sem erilminnstra ferðalaga.
hve vel og frjálslega — að ekki
sé sagt dyggilega — J. P. hefir
þegar ávaxtað sitt litla pund:
1250 kr. drýgðar um 400,00+
440,00=840 kr. eða rúmlega
67%, en ef allur skrifstofu-
kostnaðurinn er talinn með um
rúmlega 300% auk þess, sem
von er á til viðbótar. Og þetta
fyrir starf, sem J. P. hefir rækt
af þeirri kunnáttu, trúmennsku
og drengskap, sem alþjóð er nú
kunnugt, og fyrir skrifstofu,
sem að sjálfs hans sögn er ekki
til. Mundi nokkur bjóða betúr?
Og mundi slíkur maður ekki
vera vel til þess falHnn að
halda öðrum til „skikkelsis“ um
sparlega meðferð ríkisfjár?
Vilm. Jónsson.
M altin
í jóla ölið
Bjúgu
Reykt síld
Smjðr
Ostar
Egg
Komið, símlð, sendið!
BREKKA
Símar 1678 og 2148.
Tjamarbúðin. - Sfmi 3570.