Alþýðublaðið - 07.12.1939, Blaðsíða 2

FIMMTUDAGUR 7. DES. 1939
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐUEFNI
Næturgalinn.
13) Og bækurnar seldust um allan heim og sumar þeirra komust
meira að segja til keisarans. 14) Hann sat á gullstóli sínum og
las og las, og honum þótti gaman að sjá lýsinguna á garðinum
og höílinni, en mest þótti honum þó varið í að lesa um nætur-
galann. 15) — Tarna var skrítið, sagði keisarinn. — Ég vissi ekki,
að þessi næturgali væri til og sízt í mínum eigin garði. 16) Og
svo kallaði hann á hirðmann sinn, sem var svo drambsamur, að
ef einhver, sem var ótignari en hann, ávarpaði hann, þá sagði
hann ekki annað en „Pé“ og það þýddi ekki neitt.
LelkfHng
gott úrval
óbreytt verð
frá í fyrra.
Arði úthlutað eftir árið.
(ökaupfélaqié
H j úknunarkvennablaðið,
3 tbl. yfírstandi árgangs er ný-
kiomi'ð úf. Efni: Sjötta mót hjúkr-
unarkvenna á Norðurlöndum, eft
ir Láru Jónsdóttur, Norræna
hjúkrunarkvennamótið, eftir Sig-
nöi Eiríksdóttur, Hinar morrænu
hjúkrunarkonur, kvæði eftir Jón
Guðmundss'On gestjgjafa í Vaihöll
Hjúkrunarkvennabústaðurinn á
Matrösfðtin
úr
FATABÚÐINNI.
Vífilstöðum eftir Sigríði Eiriks-
döttur o -m. fl.
Hættulegar sögur bornar út
um siglingarnar. Hvað á að
gera til varnar þessu? Hita-
veitan. Hvað er gert við
smyglvörurnar? Svar til
„sjómanns“. Eyðileggjast
fjörefnin við blöndun smjörs
og smjörlíkis? Trassaskapur.
Lokað fyrir miðstöðvarofna.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
UNDANFARNAR tvær vikur
hafa hvað eftir annað gosið
upp sögur hér í bænum um að nú
væri farið að óttast um þennan eða
hinn togarann, að þessi togari væri
talinn af og að annar hefði nú ver-
ið 9 sólarhringa á leiðinni utan-
lands frá. Lengst var þó gengið í
gær, þegar skýrt var frá því niður
á hafnarbakka, að tiltekinn togari
hefði sprungið á tundurdufli, en
tekizt hafi að bjarga skipshöfn-
inni og flytja hana til Englands.
ÉG HAFÐI í gær tal af fram-
kvæmdarstjóra þess félags, sem
gerir út þennan togara. Fréttin
var alveg tilhæfulaus og voru að-
eins 4 sólarhringar frá því að
skipið lagði af stað heimleiðis, og
það kom líka hingað á tilsettum
tíma. Enginn fótur hefir verið fyr-
ir neinum af þessum sögum. Hins
vegar skapa þær ótta og skelf-
ing'u meðal þeirra, sem eiga
vandamenn á þessum skipum, og
hafa útgerðarfélögin líka orðið
vör við það, því að þau hafa ekki
haft frið fyrir upphringingum.
Skipin nota ekki nema í brýnustu
nauðsyn loftskeyti á þessum ferð-
um sínum af skiljanlegum ástæð-
um. Þess vegna fréttist lítið af
þeim fyrr en þau eru alveg að
komast að landinu.
EN ÞESSAR UPPLOGNU SÖG-
UR þurfa sannarlega athugunar
við. Ég hefi áður minnzt á sögu-
burði manna og sýnt fram á það,
hve hættulegir þeir eru. Það er
næstum óskiljanlegt að menn
skuli leika sér að því að Ijúga upp
slíkum sögum, og það þarf að
setja einhverjar varnir við þeim.
Það vantar löggjöf um þetta. Það
þarf að vera hægt að rekja sög-
urnar og leita að upphafsmann-
inum svo að hægt sé að koma
fram ábyrgð á hendur honum.
Kjaftaskar og slefberar eru ein-
hverjar fyrirlitlegustu presónurn-'
ar, sem maður mætir, og þeir
eiga það sannarlega skilið, að þeir
fái opinberlega sinn stimpil.
FYRST í HAUST, um það leyti,
sem verið var að setja á matvöru-
og kolaskömmtunina bar mikið á
því að sögur gengju um bæinn
um að þessi eða hinn hefði safnað
miklum birgðum. Ileim til allra
ráðherranna hefði til dæmis átt að
vera keyrðir margir bílar. Eitt
blað birti þessar sögur í þeim til-
gangi að sverta ráðherrana. Þar
með var hægt að hafa hendur í
hári sögumannanna, enda var það
DAGSINS.
gert af ráðherrá Alþýðuflokksins
og ráðherrum Framsóknarflokks-
ins. Hins vegar töldu ráðherrar
Sjálfstæðisflokksins ekki taka því
að gera neitt í málinu, sem ég tel
rangt af þeim, án þess þó að ég
trúi sjálfur rógburðinum á nokk-
urn hátt. Og slefberarnir voru
dæmdir. Hins vegar veit ég að
þeir, sem dæmdir voru, höfðu sög-
ur sínar frá ákveðnum mönnum,
sem þeir hefðu vel getað birt nöfn-
in á og hefðu vitanlega átt að gera.
SÍÐAN ÞETTA VAR hafa sög-
urnar um hamstur einstakra
manna hjaðnað. Það er sönnun
fyrir því hvernig á að fara að því
að lækna þetta fúasár á menningu
okkar íslendinga. Það á að taka
slefberana og láta þá standa fyrir
máli sínu opinberlega.
GLÖGGUR BORGARI hringdi
til mín í gær og sagðist ekki skilja
það, hvers vegna hitaveitan væri
stöðvuð svona. Hann taldi vera vel
hægt að hita stokkana með heitu
vatni úr laugunum, sem vatnsbíll-
inn gæti sótt, og þar með væri
hægt að halda steypuverkinu á-!
fram. Sjálfur hefi ég ekkert vit á
þessu, en þar sem ég veit að þessi
maður veit lengra en nef hans
nær, vil ég skjóta þess að réttum
hlutaðeigendum.
SJÓMAÐUR skrifar mér á þessa
leið fyrir nokkru: „Getur þú upp-
lýst mig um það, Hannes minn,
hvað hefir verið gert við þær 50
þúsund sigarettur, sem tollþjón-
arnir hafa rænt af sjómönnunum
á þessu ári? Ég hefi hvergi orðið
var við það í verzlunum, að seld
væru þau ,,merki“, sem sjómenn
aðallega kaupa í Englandi. Það
væri ekki ónýtt núna í sigarettu-
vandræðunum, að fá að sjá eitt-
hvað af þeim. Eða eru það kann-
ske bankastjórar, tollþjónar og
aðrir svokallaðir fyrirmenn, sem
sigaretturnar renna til?“
ÉG TEK ÞAÐ FRAM, að ég veit
ekki hvort bréfritarinn er raun-
verulega sjómaður. Tóninn í bréf-
inu er mér ekki um. Tollþjónar
eru engir fyrirmenn, enda líta
ekki á sig sem slíka. Þeir hafa
heldur ekki rænt neinu af nein-
um. Þeir gera aðeins sína skyldu
og ef þeir gerðu það ekki, væru
þeir óhæfir til starfs síns. Hvað
við smyglvörur er gert? Áfengið
fer til Áfengisverzlunarinnar og
tóbakið til Tóbakseinkasölunnar.
Þessi gamla rógsaga um að vörur,
sem smyglað hefir verið og verið
teknar, fari í einhverja leynistaði,
er engum heiðarlegum manni sam
boðin. Þetta er lygi — og ekkert
annað en lygi. Ég birti bréf „Sjó-
manns“ aðeins til að fá tækifæri
til að segja þetta. Það er hætta
fyrir sjófarendur að vera að gera
tilraun til að smygla. Fulltrúum
sjómanna tókst með harmkvælum
að fá gjaldeyri handa þeim með
samningum — og það má ekki
Nærfatnaðar oetur engínn ðn verið.
Fallegur nærfatnaður
í fallegum umbúðum
er áreiðanlega kærkom-
in jólagjöf.
Snið, efni og verð við
allra hæfi.
Stærðir: 40, 42, 44, 46, 4».
a. i. k. - blússan
er líka tilvalin jólagjöf.
CHIC
gefa tilefni til þess að hann verði
tekinn aftur.
HÚSMÓÐIR skrifar: „Viltu gefa
mér upplýsingar um eftirfarandi:
Er ég var í dag að blanda saman
til helminga smjöri og smjörlíki
kom til mín kona og sagði að með
því að blanda saman smjöri og
smjörlíki eyðileggist efnin (þ. e.
vitamínin) í smjörinu. Er þetta
rétt?“ — Nei, þetta er vitleysa.
ATHUGULL segir: „Mér var að
detta í hug hverslags trassaskapur
á sér stað með að láta þjöppunar-
vél, sem ríkið á, standa yfir-
breiðslulausa lengur en hún er bú-
in að standa, eða síðan í haust, inn
við mulningsvél bæjarins. Það er
hálf óviðkunnanlegt að sjá þetta
dýra verkfæri standa svona hirðu-
laust, og krakka vera að leika sér
að því.“ — Þetta er rétt, svona er
trassaskapurinn. Hann ríður svo
sem ekki við einteyming.
ÁRNÝ skrifar: „Einn húseig-
andi í Reykjavík, sem leigir fá-
tækum hjónum húsnæði, hefir nú
lokað miðstöðvarofnunum hjá
þeim vegna þess, að þau geta ekki
keypt dýru kolin til að kynda á
móti öðrum leigjanda í húsinu.
Þessi hjón verða nú að búa við
sáran kulda, því fátækrastjórnin
neitar líka. En þess má geta til
skýringar, að þessi húseigandi trú-
ir af öllu hjarta á meistarann Hal-
lesby og hans kenningar og hann
er náttúrlega einn 1 þeirra hópi,
sem vill fleiri kirkjur og fleiri
presta.“
VITANLEGA kemur þetta
hvorki prestunum eða kirkjunni
við. Fátækrastjórnin verður að at-
huga þetta mál og ráða bót á því.
Hannes á horninu.
Farsótíir og manndauói
vikuna 12.—18. név. (í svigum
tölur næstu viku á undan): Háls-
búlga 90 (82). Kvefsótt 167 (167).
I'ðrakvef 29 (27). Kveflungna-
böliga 3 (3). Taksótt 3 (0). Ska-
Iatssótt 1 (0). Kossageit 0 (1).
Hlaupabóla 4 (0). Munnangur 2
(0). Mannslát 6 (1). — Landlækn-
isskrifstofan. (FB.)
Hnlda:
Dalafilk.
P1 RÚ UNNUR BJARKLIND,
Hulda, er nú löngu viður-
kennd sem afkastamesti og bezti
kvenrithöfundur þjóðarinnar. En
á síðustú tveim árum hefir hún
lokið við og sent á markaðinn
aðalritverk sitt, Dalafólk, sveita-
sögu í tvieim bindum.
Pað er engih tilviljun, að
Hulda kýs sér fremur að lýsa
iífiiru í sveitum' fslands en í
kaupst'öðuinum, enda þótt hún
hafi verið kaupstaðarbúi frá því
hún komst á fullorðins aldur.
Hún er fædd í ei'nni sólrikustu
sveit norðanilands, Laxárdal í
Suður-Þingeyjarsýslu, sem er
eiinhver sumarfegursta sveit á
Ia'ndinu, fyllt niði hinnar ómfögm
Laxár. Og þessum æskustöðvum
um sínum befir hún aldrei getað
gleymt.
Og það er einkennandi fyrir
thama, að í ljó'ðum sínum, þar sem
hún ætlar að lýsa kaupstað, sem
hún hefir dvalið í, verður lýsingin
ölilu fremur af umhverfi kaup-
stabarins, því, sem að sveitinni
snýr, því, sem augað eygir, utan
kiaupstaðarins, t. d.:
Nú er snjórinn hiorfinn af Höfða
og af Leiti,
hlýr og kátur viindurinn syngur
dag og nótt.
„Dalafólk“ er fagnaðaróður til
sveitálífsins; þar er lýst glöðu,
heilbrigðu sveitafólki, ósmiortniu
af jazzmenningu og kaffíhúsaspá-
mennsku kaupsta'ðanna. Umhverf-
ið er birt og iljað sóls'kini Lax-
árdals, og það er eins og að vit-
um manns leggi ilminn af fjall-
Frh. á 4. síðu.
JQHN DICKSON CARR:
Morðin í vðxmynðasaininn.
3.
angurslaust. Hann laut fram og horfði alvarlegur í augun á
Augustin. — En ég komst að því, að engar aðrar útgöngudyr
eru á húsinu.
Augustin rétti sig upp í sætinu.
— En þó er það svo, sagði Augustin.
— Það eru aðrar dyr á húsinu.
— Ekki fyrir almenning, að ég hygg, sagði Bencolin.
— Nei, nei, að vísu ekki! Þær útgöngudyr liggja út að
hliðarstræti. Það eru bakdyr hússins.
— Og eru þær alltaf lokaðar? spurði Bencolin.
Gamli maðurinn fórnaði höndum og hrópaði: — Hvað viljið
þið mér? Ætlið þið að taka mig fastan fyrir morð?
— Nei, svaraði Bencolin. — Við viljum aðeins fá að leita í
safni yðar.
Augustin skalf frá hvirfli til ilja. Hann stóð á fætur, lagði
hendurnar á borðið, laut fram og horfði í andlit Bencolins.
Augun þöndust út og drógust saman á víxl.
— Já, sagði hann, — það er velkomið. En auk þess hefir
margt skeð á safninu. sem er skilningi mínum ofvaxið. Ég
hefi oft verið að hugsa um, hvort ég væri ekki að missa vitið.
Hann laut höfði.
— Fáið yður sæti, sagði Bencolin. — Fáið yður sæti og segið
okkur frá því.
Chaumont. seildist til gamla mannsins og þrýsti honum vin-
gjarnlega ofan á stólinn. Gamli maðurinn sat þar stundarkorn
og drap fingurgómunum á efri vörina.
— Ég veit ekki, hvort þið skiljið mig, sagði hann skrækróma.
En það r eins og vaxmyndirnar hafi sál. En þó er andrúms-
En það er eins og vaxmyndirnar hafi sál. En þó er andrmús-
síanda í. Þar er allt þögullt og hreyfingarlaust. Þar fær dags-
ljósið aldrei að slrina inn, en.í stað þess eru dauf, græn ljós.
Allir hlutirnir eru dauðir, en þó er eins og þeir hafi sál. í neðan-
jarðarhvelfingum mínum eru myndir af sannsögulegum við-
burðum frá liðnum tímum. Þar er Marat stunginn til bana í
baðkerinu. Þar liggur Lúðvík sextándi undir fallöxinni. Þar
liggur Napoleon mikli nábleikur á dánarbeði sínum í litla, brúna
klefanum á St. Hlenu, en þjónninn hans mókir á stólnum.
Það virtist svo, sem litli maðurinn væri að tala við sjálfan
sig, en svo greip hann í handlegg Bencolins.
— Og, sjáið þér til, innan um þessar myndir lifi ég og starfa.
Mér finnst ég vera í umhverfi helheima. Því að ég bý til mynd-
ir af mönnunum í þeim stellingum, sem þeir dóu í. Ég hefi
aldrei hugsað mér þá, eins og þeir voru í lifanda lífi. Marga
ömurlega nótt hefi ég reikað milli myndanna minna og orðið
starsýnt á þær. Ég hefi skoðað dánarsvip Napóleons og hugsað
mér, að ég stæði í herbergi, sem dauðinn hefði gist. Og svo
varð ímyndunarafl mitt fjörugt, að ég sá ljósin titra, heyrði
vindinn ýlfra og heyrði dauðahryggluna í hálsi hinna deyjandi
manna.
— Bölvaður þvættingur er þetta, sagði Chaumont.
— Nei, nei, lofið mér að halda áfram, sagði Augustin skræk-
róma. — Herrar mínir! Ég var ekki með sjálfum mér, þegar
slíkt og þvílíkt kom fyrir mig, Ég skalf og nötraði og varð að
baða augu mín í köldu vatni. En, eins og þér getið skilið, þá
datt mér aldrei í hug, að vaxmyndir mínar væru í raun og
veru lifandi. Ef ég hefði séð einhverja þeirra hreyfast, hefði ég
gengið af vitinu.
Það var það, sem hann hafði óttast. Chaumont bandaði
hendinni óþolinmóðlega, en Bencolin bað hann að hafa sig hæg-
an. Leynilögreglumaðurinn studdi hönd undir kinn og horfði á
Augustin með vaxandi athygli.
— Það hefir verið hlegið að gestum safnsins, þegar þeir hafa
ávarpað vaxmyndirnar og álitið, að þær væru lifandi, sagði
gamli maðurinn. Hann horfði á Bencolin, sem kinnkaði kolli.
Það hefir líka komið fyrir, að gestir safnsins, sem staðið hafa
hreyfingarlausir og horft á myndir, hafa verið álitnir vaxmynd-
ir og þeir, sem fóru að skoða þá, urðu skelfdir, þegar þeir
hreyfðu sig. Jæja, í einni vaxmyndahvelfingunni minni, þar
sem myndirnar af glæpamönnunum eru, er mynd af frú Louch-
ard, morðingjanum með öxina. Þér hafið heyrt hennar getið?
— Ég sendi hana undir fallöxina, sagði Bencolin djarflega.
— Ó, sagði Augustin. — Sumar myndirnar mínar eru þá af
gömlum kunningjum yðar. Ég tala stundum við myndirnar mín-
ar. Mér þykir vænt um þær. En mér gekk illa að búa til mynd-
ina af frú Louchard. Svipur hennar varð djöfullegur. Mynd-
in varð listaverk. En það fór hrollur um mig, þegar ég leit á
hana. Hún stendur í vaxmyndasafninu mínu, falleg í vextinum
með litla brúna hattinn á höfðinu.
Og eina nóttina, fyrir um mánuði, þegar ég var að loka, —
þið ráðið hvort þið trúið mér eða ekki, en ég get lagt eið út á að
þetta er satt — sá ég frú Louchard, með litla brúna hattinn,
ganga um salinn milli vaxmyndanna undir grænu ljósunum.
Chaumont sló hnefanum í borðið og sagði óþolinmóðlega: