Alþýðublaðið - 15.12.1939, Blaðsíða 1

ilDfðQflokksfnnd-
ir fyrir alnienn-
ta| í k¥ðll
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKWRHÍN
KX. ÁRGANGUR
FÖSTUDAGUR 15. DEZ. 1939.
293. TÖLUBLAÐ
ilienni fnndurinn i
kvðld nm breyting-
araar á gengisiðpn-
um og ,hðggorminn'.
Ollnm helfflill aögang-
ur meðan Msrúm leyfir
A LÞÝÐUFLOKKURINN
¦•*•* og Alþýðuflokksfélag
Reykjavíkur boða til opin-
bers fundar um þingmál í
kvöld kl. SVz í Iðnó.
Verður rætt um ýmiss
helztu þingmálin á fundin-
um, þar á meðal og fyrst og
fremst um breytingarnar á
gengislögunum og um högg-
ormsfrumvarpið.
Áhugi manna fyrir þessum
málum er ákaflega mtkill og er
yfirleitt lítið um annað talað nú
í innanlandsmálum en þessi tvö
mál.
Þá mun verða rætt unvlög-
reglumálin og mörg fleiri mál
•Þingmenn Alþýðuflokksins
munu Hef ja umræður á fundin-
um, en öllum er heimill að-
gangur meðan . húsrúm leyfir.
Er ráðlegast fyrir fólk að koma
stundvíslega, því að húsrúm er
mjög takmarkað.
írír fslendingar enn
heiðursborgarar í
New York.
ENN Á NÝ hafa þrír tslend-
ingar verið gerðir heiðiurs-
tMHTganar New-York-borgar og
enm fremur véríð sæat/Jk virð-
ingaríanerkjum bongarinnar.
Thor Tbors alpm. var gerður
heiðursborgari og sæmdur gull-
meda'líu borgariimnar.
Haráldur Árnason kaupmaður
og Haukur Snorrason, er var
fuílltrúi á sýningu okkar, voru
gerðir heiðurshorgarar og sœmdir
silfurmedalíu borgariwnar.
Hinir fræknu finnsku skotmenn við eina vélbyssuna. Þeir eru hvíiklæddir til þess
skuli síður sjást í snjónum.
Rússland ¥ar rekið úr
ÞJóðabandalaglBU f gær
ssy
t7T-?"y ¦-f*y~*S.r-
Bretar lofa að senda Finnum hergögn.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. Kaupmannahöfn í morgun.
RÚSSLANDI var vikið úr Þjjóðabandalaginu í gær
fyrir árás þess á Finnland. Var það samþykkt með
öllum greiddum atkvæðum í ráði Þjóðabandalagsins, en
fjögur ríki sátu hjá við atkvæðagreiðsluna: Finnland,
vegna þess að kæran hafði komið frá því, Grikkland, Júgó-
slavfa og Kína.
Áður en brottrekstur Rúss-
lands var samþykktur í landinu,
hafði þing Þjóðábandalagsins
samþykkt ályktun Finnlands-
nefndarinnar, einnig með öttum
greiddum atkvæðum. En níu
ríki sátu hjá við þá atkvæða-
greiðslu, þar á meðal Danmörk,
Noregur og Svíþjóð, vegna
þess að þau vilja ekki skuld-
binda sig til þess að taka þátt
í neinum refsiráðstöfunum, ef
til þeirra skyldi koma.
I ályktuninni er árás Rúss-
Fraiiarpi ui löoregln-
meno sampykkt1 efrl deild
Tvær mlkilsverðar breytlngar til
itéta voru gerðar á pvf við 3. umr.
FRUMVARPIÐ um lögreglu-
rmemi var samþykkt við 3,
•ttnpæftu I eíii deilíd i giær og fer
nú tíj neðjri daildar.
Meiri hluti allsherjarnefndar,
Sigurjón A Ólafsson og Ingvar
Pálmasotn, báru fram nýjar breyt-
ingartilliögúr viö þessa wmræðu
á pá lei'ð, að kostinaðurinn megi
ekki fara yfir V3 af venjulegum
lögregílukostnaðiv Pá var önnur
breytingartililaga peirra á þá leið,
áð vald dómsmálaráðberra er
takmarkaðra um úthúnað lög-
reglunnar.
:. Forsætisráðiherra lýsti því yf-
ir, að hann sætti sig við þess-
ar breytingartiiliögur.
Síðam var frumvarpið samþykkt
ér deildfnni.
Hæstiréttur:
Démur í sknldamáU
¥ MORGUN var kveðinn
•*• upp dómur í hæstarétti í
skuldamálinu Friðrik Gunnars-
son f.h. h/f Ásgarðs gegn Guð-
mundi Guðmundssyni.
Málavextir eru þeir, að stefn-
andi og stefndur höfðu um lengri
tíma haft viðskipti saman þannig,
FA. á 4. sföu.
lands á Finnland fordæmd og
skorað á öll ríki Þjóðabanda-
iagsins, að veita Finnlandi all-
an þann stuðning, sem þau geti.
Ennfremur er þvi lýst yfir, að
ráð Þjóðabandalagsins hafi rétt
til þess, samkvæmt grein Þjóða-
bandalagssáttmálans um refsi-
ráðstafanir, að taka hverja þá
ákvörðun, sem það telji nauð-
synlega vtegna þess ástands,
sem «skapast hafi með árás
Rússlands á Finnland.
Butler, fuutrúi Breta á þingi
Þjóðabandalagisiins, kvað brezku
stjérnfea algerlega samþykka á-
lyktun þtngsins og lýsti yfir, að
verið væri að gera ráðstafanir til
þess að Finhar gætu fengið her-
göjgn frá Bretlandi til landvarna,
Bnnfremur sagði But'ler, að þing-
ið mætti vera visst um það, að
þrátt fyrir það, að Bretland ætti í
styrjöild við Þýzskalaind, muindi
pað ekki reyiria að komast hjá því
áð styðja Finniand. Því myndi
verða látin í té öll sú hjálp,
sem uinnt væri.
Meðan þingfunidur bandalags-
ins stóð yfir, var Chamberiain
forsætisxáðherra Bretlands að
halda ræðu í neðri málstofunní
um Finnland. Hann kvað Rússa
hafa framið hinn mesta órétt og
ofbeldi og méð því vakið hinn
mesta óhug með öilum þjóðum,
6n jafnframt samúð í garð Finna,
sem berðust þolnir, hugrakkir og
ákveðnir gegn ofureflinu. Þeir
hefðu þegar sýnt, sagði Chamber-
lain, að þeir væru betri hermenn
en Rúasar. Her Rússa liefði að-
eins eitt fram yfir her Finna,
það, að hann væri fjölmennari.
Chamberlain kvað hafa verið
ákveðið, áður en þing Þjóða-
Mssar fá ekki aðf
vita um brott-
rekstnrinfl.
LONDON í morgun. FÚ.
UTVARPIÐ í Moskva
tilkynnti 'ekki, að
Þjóðabandalagið hefði sam
þykkt brottvikningu Sov-
ét-Rússlands úr bandalag-
inu.
Hefir þjóðinni heldur
ekki verið tilkynnt þetta
með öðru móti.
banidalagsims kom saman, að
leyfa útflutning á allmö'igum
flugvélum til Firanlands, og út-
flutningsleyfi á öðrum hergögn-
um yrði bráðlega veitt.'
Oífnrlest manntjén
Rússa á FinnlandL
LONDON í morgun. FÚ.
Frá Finnlahdi berast þær
fregnir, að Rússar bíði gífurlegt
manntjón, þar sem þeim hefir
tekizt að sækja eitthvað fram.
Á einum stað á miðlanda-
mærunum er sagt, að 5000
Rússar haí'i stráfallið í þriggja
daga orustum. í gagnáhlaupi,
sem Finnar gerðu fyrir norðan
Ladoga, misstu Rússar ellefu
skriðdreka.
Þrátt fyrir þetta, halda
Rússar fram, að þeim miði á-
fram bæði á suður- og norður-
vígstöðvunum og segjast vera
komnir lengst um 95 km. inn í
Finnland.
Seinustu fregnir frá Finn-
lahdi herma, að á Petsamovíg-
stöðvunum, þar sem Rússar
gerðu tilraun til þess að hefja
sókn í gærmorgun, hafi bar-
Frh. á 4. siðu.
Þýzka ©mstasMplí er nð
krtað tnni i Hontevldeo.
»----------------
Verður að láta kyrsetja sig eða leggja
út í vonlausa viðureign við fimm
brezk herskip, sem bíða úti fyrir!
LONDON í morgun. FÚ.
P IMM BREZK HERSKIP eru nú á verði úti fyrir Moa-
•¦¦ tevideo, þar sem þýzka vasa-orustuskipið „Admiral
Graf von Spee" leitaði hælis. Virðist ekki vera nema um
tvennt að velja fyrir áhöfn herskipsins, halda kyrru fyrir
á herskipinu í Montevideo það sem eftir er stríðsins, eða
sigla því úr höfn, en þá þarf engu að spá hvernig fer. Það
myndi að öllum líkindum verða gereyðilagt í sjóorustu.
hefic
Brczka stjórnin hefir sett sig
í samband við stjórnina í Uru-
guay til þess að spyrjast fyrir
um, hversu lengi hinu þýzka
herskipi verði heimilað að vera
í höfn í TJruguay. Það er leidd
athygli að því, að herskipum
er leyft að leita í hlutlausa
höfn undir vissum kringum-
stæðum, svo sem vegna tjóns
af völdum ofviðris o. s. frv., en
eiga að hverfa á brott innan
sólarhrings. Herskip mega einn-
ing leita hafna til þess að fá
viðgerð, sem þá á áð fara fram
eins fljótt og unnt 'er og að
henni lokinni eiga herskipin að
halda á brott.
Ríkisstjórnin í Uruguay hefir
ekki enn tekið ákvörðun um
afstöðu sína, en í óstaðfestri
fregn segir, að yfirvöldin muni
leyfa hinu þýzka herskipi að
verá í höfn í Uruguay, þar til
viðgerð á því hefir farið fram.
62 brezkir sjómenn, stem voru
fangar á „Admiral Graf von
Spee", hafa nú verið settir á
land í Montevideo. Eru þetta á-
hafnir skipa, sem herskipið
sökkti, og hefir ekki áður verið
tilkynnt um *tvö þeirra, þ. e.
„Streonshal" og „Tiroa". Sjó-
mennirnir segja, að þeir hafi
verið hafðir í læstum vistarver-
um niðri í skipinu meðan or-
ustan fór fram og segja þeir,
að seytján skot hafi hæft hter-
skipið. Ein kúlan sprakk fyrir
utan hurðina á klefa þeirra.
Herskipið „Exeter", sem varð
fyrir skemmdum í orustunni,
er nú á leið til hafnar til brSöa-
birgðaviðgerðar.
Manntjónslisti Breta
enn ekki verið birtur.
Sjóorustan i fymian.
Nokkru nánari fregnir hafa
nú borizt um sjóorustuna og til-
drög hennar. Brezku herskipin
höfðu elt „Admirai Graf von
Spee" í 15 klst., en hið þýzka
skip er sem kunnugt er hráð-
skreiðara en hin brezku og faU-
byssur þess langdrægari. t
fyrradag stefndi herskipið í átt-
ina til stranda Uruguay. Há-
ward flotaforingi Suður-At-
lantshafsflotadeildarinnar
brezku sendi flotamálaréðu-
neytinu fyrstu tilkynninguna
um að %>zk herskip væru að
leggja til atlögu við „Admirai
Graf von Spee". Barst sú fregn
til London um miðnœtti s.l.
nótt.
Herskipið „Ajax" lagði fyrst
eitt til atlögu við þýzka her-
skipið. Hafði „Ajax" tekizt að
komast milli lands og herskips-
ins og var blásið reykjarmekki
frá „Ajax" til hlífðar fyfir árás-
um þýzka herskipsirts. Fór „A-
jax" krókaleiðir í reyknum til
þess að komast nær þýzka her
skipinu, sem reyhdi tvívegis að
komast undan, en hin herskip-
in tvo voru nú komin hærri, og
heppnaðist það ekki. Er bar-
dagaaðferð skipshafnarinnar á
„Ajax" talin hin djarflegasta.
Fjöldi fólks, sem dvaldi í þörp-
unum við ströndina, var vitni
að orustunni, en hún fór fram
nærÝi landi. Loks undir mið-
P*. i 4- sfi&.
Bretar elta nppi pýzkar
f Ingvélar yf ir Norínrsjénni
------------ » —
Margar loftorustur síðasta sólarhring.
LONDON í morgun. FO.
UNDANGENGINN SÓLAR-
HRING hafa fjölda mawgar
brezkar herwailflxiliugvélar verið á
sveiini yfir Noiíðmrsjó og þýzka
eyjumum, þar sem Þjóoverjar
hafa fiíigbátastöðvar. Leiíað hefir
verið aö þýzkum herskipium, sem
vera kynnu á Norðtursjð.
Ein bnezfc flugvéladeild gerði
attógu að pýzkri flugvéladeild.
Fjórar þýzkar fliugvélar voru
síkotoar niður ^og 3 brézkar. Aliar
aðrar brez'kar flugvélar haf»
komið heim heiliu og höldnu.
Nánari fregnir hafa nú horizt
uim viðureign tveggja brezkra
hernaðarfliugvéla við tvær þýzkar
Dornierwal sprengjiufliugvélar. —
Brezku fliugvélarnar voru ekki
langt frá strondium Nqr^gs, eí
þær sáu Dornier-fliugvél og gerðu
árás á hana. Bardaginii var háðut
¦'ágt yfír sjó, og tókst brezktt
flugvétanwm að hæfa hina þýzku
'¦'¦•"'] ^ Frh. á'4. síðu.