Tíminn - 14.02.1920, Blaðsíða 4

24
TlMINN
Utboð
á 3,000,000 kr. ríkissjóðsláni íslands
með 5V20/0 vöxtum.
Samkvæmt heimild i lögum nr. 25. 22. old. 1912, uiu ritsíma- og
talsimakeríi íslands, lögum nr. 68, 14. nóv. 1917, um áveitu á Flóann,
lögum nr. 62, 28. nóv. 1919, um brúargerðir og lögum nr. 74, 28. nóv.
1919, um kúsagerð ríkisins, hefir ráðuneytið ákveðið að taka fyrir
hönd ríkissjóðs alt að 3 miljóna króna lán til framkvæmda þeirra,
sem ræðir um í nefndum lögum og leita þessa láns innanlands.
Lán þetta verður tekið til 20 ára gegn 5Va°/o ársvöxtum og af-
borgast með Vao á ári. Lánið er óuppsegjanlegt af beggja hálfu.
Fyrir láninu verða gefin út skuldabrjef að upphæð 100 kr., 200
kr., 1000 kr. og 2000 kr. og hljóða þau á handhafa, en nafnskrá má
þau. Ríkisfjárhirslan greiðir vexti eftir á 1. janúar og 1. júni, en af-
borganir 1. júlí ár hvert. Allir gjaldheimtumenn ríkissjóðs eru skyldir
til að taka vaxtamiða, sem fallnir eru í gjalddaga og útdregin skulda-
brjef tilheyrandi láni þessu, sem gilda borgun á tekjum ríkissjóðs,
í janúarmánuði ár hvert annast fjármáladeild stjórnarráðsins um,
að notarius publicus í Reykjavík dragi út skuldabrjef fyrir 150,000 kr.
til innlausnar 1. júlí s. á. Skrá yfir hin útdregnu brjef verður síðan
birt í Lögbirlingablaðinu.
Landsbanki íslands og íslandsbanki og útibú þeirra öll taka við
áskriftum um þátttöku í láninu og greiðslum upp í það, gegn bráða-
birgðaskírteinum, sem síðar verður skift gegn skuldabrjefum með til-
heyrandi vaxtamiðum.
Um leið og áskrift fer fram eða loforð er gefið um þátttöku í
láninu, greiðist að minsta kosti helmingur þess er greiða skal, en alls
er það, sem þátttakendur greiða 96 kr, fyrir hverjar 100 kr. í skulda-
brjefum. Það, sem er ekki greitt þegar við áskrift, greiðist innan 3.
mánaða.
Samkvæmt hiriu framanritaða er iandsmönnum hjermeð boðin
þátttaka i láni þessu.
Landshanki íslands og íslandsbanki ábyrgjast sölu á alt að 2
miljón krónum af láninu.
Ef nánari reglur þykja nauösynlegar, verða þær auglýstar siðar.
Fjármáladeild Stjórnarráösins, 13. febr. 1930.
Sig. Cgg®rz.
Magnús Guðmundsson.
Með skírskotun til framanritaðs Iánútboðs tökum vjer og útibú
vor við áskriftum og greiðslum i þessu skj'ni á timabilinu frá 1. mars
til 1, júni næstkomandi.
Reykjavik, 13. febr. 1930.
Landsbanki Islands. íslandsbanki.
L. Kaaber, Magnús Sigurðsson, Sighvatur Bjarnason,
Benedikt Sveinsson. H. Thorsteinsson.
»VesaIa landl«
»Hún er rósin í blómgarði lauds-
ins. Henni er veitt tilbeiðsla hvar
sem hún fer um. Henni er veitt
hollusta eins og drotningu. Hún er
einvaldi um fegurð og háttprýði
og þess vegna fara allir eftir henni
um framgöngu og siðgæði«.
»Og siðgæðið er eftir þvíl«
»Getur það verið að slík kona
hafi áhrif um sögu Rómaborgar
nú á timum?«
Aðalsmaðurinn brosti, velti vöng-
um, og bar sig til með höndunum,
eins og hann væri að leika á
ósýnilega harmóniku.
»Hversvegna veitti forsætisráð-
herrann þetta embætti svona?
Donna Róma! Hversvegna afsetti
hann þennan mann? Donna Róma!
Hvað réði úrslitum um síðustu
löggjöf? Donna Rómal Hver út-
hlutar titlum, orðum og heiðurs-
merkjum? Donna Róma! Hver sef-
ar rostann í pólitiskum óróaseggj-
um og gerir þá að dyggum fylgi-
fiskum ráðherrans? Donna Rómal
Hver stofnar nefndir í góðgerða-
skyni, gerist trumkvöðull að sam-
skotum, gefur ríkulegar gjafir?
Donna Rómat Alstaðar, og hvar
sem litið er — Donna Róma!«
»Konuríkið er þá ekki um garð
gengið á ítaliu enn?«
»Nei,. og það er ekkert útlit til
að svo fari. Borgin lætur töfrast
af hinum fögru augum hennar og
þau leggja hinn almáttuga ráðherra
i ljúfan Iæðing«.
Furstafrúin kinkaði kolli til sam-
þykkis.
»Fram á þennan dag hefir hún
ekki tekið tillit til neins og enginn
hefir enn þorað að mæla eitt orð
i gegn henni«.
»Skuldir hennar eru sagðar svo
miklar að þær gætu sökt skipi, en
hún siglir í gegn um tilveruna
eins og hún hafi enga hugmynd
um það hvað það er að vera
fátækur«.
Frá Alþingi.
Kl. 10 f. h. á þriðjudaginn hófst
þingsetningarfundur á ný og stóð
fram eftir daginum. Voru allir
komnir til þings nema Karl Ein-
arsson. Aldursforseti er nú Sig-
urður Jónsson ráðherra.
Gildi kosningarma var fyrsta um-
ræðuefnið. Höfðu kornið kærur
einungis yfir tveim kosningum,
kosningu Jakobs Möllers í Reykja-
vík og ísaQarðarkosningunni. Lauk
svo þeim málum að kosning Ja-
kobs var ógilt. Greiddu 7 atkv.
hreinar eignir félagsins 3 miljónir
króna og hlutaféð l1/* miljón, er
sannvirði á 100 kr. hlutabréfi 200
krónur og þá ætti landsstjórnin að
greiða það verð. En ef nú hreinu
eignirnar vaxa upp í 41/* miljón
króua, ætti hvert hlutabréf að selj-
ast fyrir þrefalt hærra verð, en
nafnverð þess nemur. (100 kr.
hlutabréf að seljast fyrir 300 kr.)í
Hækkar þá verð bréfanna í beinu
hlutfalli við það sem hreinar eign-
ir félagsins vaxa, en lækka ef fé-
lagið biður stórtjón, svo að eignir
þess minka. Breytist því verðið ár-
lega eftir reikningum félagsins.
Stjórn félagsins treysti eg til þess
að áætla hreinu eignirnar gætilega
og sanngjarnlega i reikningum fé-
lagsins, en þó getur hugsast, að
hluthafar, sem hugsa sér að selja
hlutabréf sin nái þeim áhrifum i
stjórn félagsins, að farið verði að
telja eignirnar of mikils virði. Fess
vegna miðar annar liður tillög-
unnar að því, að koma í veg fyrir
rangt mat á eignum félagsins.
Þriðji liðurinn er sjálfgefinn og
þvi ef til vill óþarfur nema til að
taka af öll tvímæli um það, að
landsstjórnin öðlist atkvæðisrétt um
öll félagsmál í réttu hlutfalli við
það hlutafé, er safnast á hennar
hendur.
Fjórði og fimti liður tillögunnar
roiðar að því, að tryggja lands-
með henni, yfir 20 á móti, en
nokkrir greiddu ekki atkvæði
vegna þess að þeir vildu skera úr
um leið um lcosningu Sveins Björns-
sonar. Kosningin á fsafirði var
tekin gild með þorra atkvæða og
allar aðrar kosningar í einu hljóði.
En út af mútukærunni á ísafirði
var skorað á landsstjórnina að
láta fara fram rannsókn.
Kosningar. Forseti sameinaðsþings
var kosinn Jóhannes Jóhannesson
bæjarfógeti og varaforseti Sveinn
Ólafsson. Skrifarar í sameinuðu
þingi Björn Hallsson og Magnús
Pétursson. Til efri deildar voru
kosnir: Jóhannes Jóhannesson, Sig-
urður Kvaran, Halldór Steinsson,
Guðmundur Ólafsson, Guðmundur
Guðfinnsson, Einar Árnason, Karl
Einarsson og Björn Kristjánsson.
Léku langsummenn þann leik, að
senda einn úr framsóknarflokknum
nauðugan til efri deildar og höfðu
sett Svein Ólafsson á lista sinn.
Er auðsætt hvað þeim hefir gengið
til þess, sem sé að hefna sin á
honum fyrir starf hans í fossa-
uefnd, og hindra hann frá að
starfa fyrir málið í neðri deild,
bæði í nefnd og á deildarfundum.
Forseti sameinaðs þings fékk því
þó til vegar komið að annar úr
flokknum fór í hans stað. Reyndi
þó Bjarni Jónsson frá Vogi að
spilla því, eftir bestu getu.
Forseti í neðri deild var kosinn
Benedikt Sveinsson, með hlutkesti
milli hans og síra Sigurðar Stef-
ánssonar. Fyrri varaforseti Magnús
Guðmundsson og 2. varaforseti
Bjarni Jónsson frá Vogi. Skrifarar
Porst. M. Jónsson og Gisli Sveins-
son. I efri deild var Guðm. Björn-
son kosinn forseti, Guðm. Ólafs-
son fyrri varaforseti og Karl Ein-
arson 2. varaforseti. Sigurður Kvar-
an og Hjörtur Snorrason skrifarar.
Fasiar nefndir voru kosnar á
fimtudag. Voru þessir kosnir í efri
deild:
Fjárhagsnefnd: Guðj. Guðlaugs-
son, Guðm. Olafsson og Björn
Kristjánsson.
Fj&rveitinganefnd: Jóh. Jóhann-
esson, Einar Árnason, Hjörtur
Snorrason, Sig. Kvaran og Karl
Einarsson.
Samgöngumálanefnd: Guðm. Guð-
finsson, Guðjón Guðlaugsson, Sig-
urjón Friðjónsson, Halldór Steins-
son og Hjörtui* Snorrason.
Landbúnaðarnefnd: Sigurj. Frið-
jónsson, Guðm. ólafsson, Hjörtur
Snorrason.
Sjáfarúívegsnefnd: Sig. Kvaran,
Björn Kristjánsson, Karl Einarss.
Mentamálanefnd: Einar Árnason,
Guðm. Guðfinnsson, Sig. Kvaran.
Allsherjarnefnd: Jóh. Jóhannes-
stjórninni, að félagið kippi ekki
síöar að sér hendinni, þegar hún
ef til vill er búin að leggja stórfé
fram til hlutabréfakaupa, og einnig
hitt að forkaupsréttui1 hennar verði
ekki í reyndinni dauður bókstafur,
sem fara megi í kring um.
Félagsstjórnin hefir nú leyfi til,
samkvæmt 4. gr. í lögum Eim-
skipafélagsins, að neita um sam-
þykki á eigendaskiftum hlutabréf-
anna, þegar hún álítur að félaginu
stafi hætta af þeim.
I tillögu þessari er því ekki um
lagabreytingu að ræða, lieldur um
hitt, að aðalfundur feli stjórn
sinni að beita núgildandi laga-
ákvæðum í þeim tilgangi, að verja
hina upphaflegu óeigingiörnu hug-
sjón félagsstofnunarinnar.
Þó að félagið geri landsstjórn-
inni ofannefnt tilboð er auðvitað
ekki víst, að hún þiggi það, en
jafnvel þó að landsstjórnin taki
tilboðinu, hefir það enga byltingu
í för með sér fyrir félagið.
Fyrirkomulag og starfræksla fé-
lagsins heldur áfram óbreytt með
öllu, ef hluthafar óska ekki sjálfir
að selja hlutabréf sín. Verður þá
forkaupsréttur stjórnarinnar í reynd-
inni ekki annað en pappirsákvæði,
sem þó er nægilegt til þess að eyða
tortrygni innan félagsins.
Fari aftur á móti svo, að ýmsir
af félagsmönnum óski að selja i
son, Halldór Steinsson, Sigurjón
Friðiónsson.
Þessir voru kosnir í neðri deild:
Fjárhagsnefnd: Þorl. Guðmunds-
son, Magnús Guðmundsson, Hálcon
Kristófersson, Pórarinn Jónsson,
Jón Auðunn Jónsson.
Fjárveitinganefnd: Pétur Jónsson,
Magnús Pétursson, Porleifur Jóns-
son, Bjarni frá Vogi, Ólafur Proppé,
Stefán í Fagraskógi, Gunnar Sig-
urðsson.
Samgöngumálanefnd: Gísli Sveins-
son, Pórarinn Jónsson, Porsteinn
Jónsson, Pétur í Hjörsej', Sveinn
Ólafsson, Björn Hallsson, Einar
Porgilsson.
Landbúnaðarnefnd: Magnús Guð-
mundsson, Jón Sigurðsson, Hákon
Kristófersson, Stefán I Fagraskógi,
Magnús Pétursson.
Sjáfarútvegsnefnd: Pétur Ottesen,
Porleifur Guðmundsson, Einar
Þorgilsson, Magnús Kristjánsson,
Ólafur Proppé.
Mentamálanefnd: Gísli Sveinsson,
Eiríkur Einarsson, Pétur Jónsson,
Pétur i Hjörsey, Sveinn Björnsson.
Allsherjarnefnd: Pétur Ottesen,
Sveinn Björnsson, Porsteinn Jóns-
son, Sigurður Stefánsson, Björn
Hallsson.
Samyinnumál.
v.
En sem komið er hefir samvinnu-
stefnan hér á landi nær eingöngu
haft áhrif á sveitirnar. Sjómenn og
kaupstaðarbúar hafa lengur haldið
trygð við milliliðina, heldur en
bændurnir. Verkamenn á Akureyri
eru eina undantekningin. Peir hafa
i nokkur ár haft kaupfélag, sem
dafnar vel. Pað er i Sambandinu,
og setti ekki fyrir sig samábyrgðar-
hræðsluna eins og sum félög í
nánd við höfuðstaðinn.
En það getur ekki liðið á löngu
hér eftir, þangað til sjómenn mynda
samvinnufélög, bæði til að versla
með algenga nauðsjmjavöru, veið-
arfæri og salt, en þó einkum til
að selja framleiðslu þeirra fiskinn.
En tvær hættur er á þeirri leið.
Fyrst er veltufjárþörfin. Til að
reka sjávarútveg þarf meira rekst-
ursfé árlega, heldur en við sveita-
búskap. Búðirnar hafa löngum ver-
ið bankar íslendinga, og eru það
enn fyrir sjávarútveginn, nema
fyrir stærstu útgerðarmennina, sem
vitanlega skifta við bankana, En
kaupfélögin geta ekki og mega
ekki vera peningabúðir. Þeirra
hlutverk er eingöngu að kanpa og
selja algenga verslunarvöru. Bank-
hlutabréf sín, þá safnast þau alveg
vafalaust meö tímanum á færri og
færri hendur, og þá er þjóðarheild-
inni og því hluthöfum sjálfum far-
sælla að félagið komist undir yfir-
ráð ríkisins heldur en einslakra
manna, þar sem skip félagsins eru
nú orðin aðal-samgöngufæri og flutn-
inga þjóðarinnar við aðrar þjóðir.
Eg geri ráð fyrir þvi, að sala
hlutabréfanna verði hægfarari eftir-
leiðis en hingað til, svo að mörg
ár eða jafnvel áratugir geti liðið
þangað til hlutabréfin verða öll
komin í hendur landsstjórnarinnar,
og að henni muni því veitast til-
tölulega létt að kaupa þau, en á
meðan skapar landsstjórnin — eða
öllu heldur stjórn Eimskipafélags-
ins sjálf — fast og sanngjarnt sölu-
verð á hlutabréfunuin, sem hlut-
hafar geta notfært sér, ef þeir ein-
hverra orsaka vegna þurfa að losa
sig við bréf sín.
Bið eg nú háttvirta hlulhafa að
taka ofannefndar tillögur til athug-
unar. Vona eg að þeir fallist á,
að þeim sé mjög í hóf stilt, en
geti þó haft veigamiklar umbætur
í för með sér á ástandi þvl, sem
nú er í félaginu.
En ef tillögunum á að verða
sigurs auðið, verða fylgismenn
þeirra að hafa það hugfast, að
þeir verða að neyta atkvæðisréttar
sins á næsta aðalfundi, annaðhvort
með því að mæta sjálfir, eða á
þann hátt, að gefa einhverjum er
þeir treysta vel, skriflegt umboð
til þess að fara með atkvæði sín
á fundinum.
Einarsnesi 20. jan. 1920.
Páll Jónsson.
ar, en ekki búöir eiga að versla
með peninga. Pess þurfa sjó-
menn og útvegsbændur að gæta,
er þeir stofna kaupfélög. Pau geta
ekki nema að nokkru leiti komið i
stað selstöðukaupmanna. Pau verða
að gera ráð fyrir, að félagsmenn
taki lán til atvinnurekstursins ann-
arstaðar en í félaginu. Skipulag
félaganna er ekki miðað við að
þau séu lánstofnanir. Pvert á móti
er það þeirra megin regla að hönd
selji hendi. Af þessu má sjá að
fjölgun útibúa er óhjákvæmilegt
frumskilj'rði þess að kaupfélög geti
þrifist við sjávarsiðuna.
Hin hættan er sú, ef sjávarmenn
stofnuðu samvinnufélög, og vildu
haga rekstri þeirra þannig að fé-
lögin keyptu flskinn, alveg eins og
kaupmaður, i stað þess að selja
hann í umboðssölu á ábyrgð fram-
leiðenda. Verður sú hlið athuguð
síðar. Samvinnumaður.
Tíðin. í fyrri viku héldti enn
áfram umhleypingar með harð-
indum og haldast þeir enn. —
Undanfarna tvo daga hefir verið
norðanátt um alt land og frostið
með mesta móti, 22,5 stig á Grím-
stöðum. Jarðbann um alt land.
Hross tekin af Hólsfjöllum um
siðustu mánaðarmót. Gæftir óstöð-
ugar. í ofviðri af austanátt nú í
vikunni urðu nokkrir skaðar, braut
róðrarskip i Vík og þrír vélbátar
ráku á land i Sandgerði.
Kolashortnr. Öll þau lönd Norð-
urálfunnar, sem sótt hafa kol sín
til Englands sjá nú fram á kola-
skort, því að Englendingar hafa
nú ekki um hríð leyft úlflutning
á kolum, og er óvíst hvenær úr
verður bætt. Er sú orsök sögð til
þess, að námaeigendur geri ráö
fyrir að bráðlega komi til deflu
á milli þeirra og tiámamanna, sé
þá sennilegt, að verkfall verði hafið
og þvi sé nú um að gera, að safna
birgðum þangað til og flytja ekki
út. Landsverslunin liafði áður en
þelta kom til pantað töluverðar
kolabirgðir og voru skip rétt ó-
komin til að sækja þær, þá er
tekið var fyrir útflutninginn. —
Verður engum á hálsi legið fyrir
að sjá ekki við slíku. Horfir nú
til vandræða hér í bænum og víð-
ar, fyrst og fremst um sjúkrahús
og skóla. — Er einkennilegt í þessu
sambandi, að taka eftir þeim tví-
veðrungi, sem komið hefir fram í
Morgunblaðinu ut af þessu máli.
Var það sagt í einni grein í þvi
blaði, að það bæri besta traust til
landsstjórnarinnar um að greiða
úr vandræðnnum, en næsta dag
er allri skuldinni skelt á stjórnina.
í fyrra skammaði blaðið lands-
verslun fyrir það, að sitja með
alt of miklar kolabirgðir, en nú,
þegar svo miklu lengra er liðið
frá styrjöldinni, hefðu birgðirnar
átt að vera til. — Pað er símað
frá Kaupmannahöfn, að þar sé hið
sama ískvggílega útlit vegna kola-
skorts. — Síðustu fréttir eru þær,
að Willemoes er á leiðinni með
207 smálestir af kolum hingað til
Reykjavíkur, þá mun Borg ætlað
að flytja fullfermi af koksi til hafna
á Norðurlandi, og loks er þriðja
skipið lagt af stað frá Lundúnum
með 18C0 smálestir af koksi til
Reykjavíkur. Var það danskt elds-
neytis-firma, sem lét íslensku land-
| stjórninni eflir hvorttveggja, skip
í og farm, en Bretar lögðu á sam-
| þykki sitt til þess, að flytja mætti
| til íslands farm þennan, í stað
! Danmerkur.
Ritstjóri:
Trj'ggvi l'órlmilasoi!
Laufási. Sími öl. •
Prentsraiöjan (Juteubcrg.