Tíminn - 20.03.1920, Blaðsíða 4

44
TlMINN
2ii kaupenða barnabl „;fE$ka»“ og „línga 3slani“.
Pappir sá, sem nota á í yfirstandandi árg. blaðanna og pantaður
var i öndverðum nóvembermáuuði síðastliðið ár, er ókominn enn, þrátt
fyrir ítrekaðar*áminningar. Geta blöðin því ekki komið út fyr en hann
er kominn, líklega i april. Kaupendur eru beðnir að afsaka þetla óvið-
ráðanlega óbapp og auðsýna þolinmæði þangað til,
Útgefendup bafnsbl. ,,Æskaa“ og „Unga íslanö“
grátið blóði úr hinum dimmbláu
augum. Varir hennar voru bitnar
fast saman og hún stóð upp, gekk
um gólf og hralt sér af munni
gremjuorðum:
»Heyrðuð þér til þeirra? Þessara
fölsku katta! Hvað þeim þótti inni-
lega vænt um að flá mig og klóra,
um leið og þau möluðu svo þýtt
og vinalega! Sagan verður komin
um allan bæ áður er sól er af
lofti! Hún ekur um allan bæinn
með hana, furstafrúin, þangað til
hestarnir springa. Á morgun stend-
ur hún í öllum blöðum. Allir munu
þykjast gela kastað steinum: Hin
nýja Pompadour! Hver er hin nýja
Pompadour? Eg spring af reiði og
háðung!«
»Og nú snýr hirðin bakinu við
mér. Hún hefir lengi setið um færi
til þess. Hver einasti karl og kerl-
ing mun hreykja kolli og segja að
eg sé ekki nógu góð fyrir »fína-
fólkið!« — Eg vil ekki þola þetta!«
»Eg get skilið tilfinningar yðar«,
sagði baróninn rólegur, »en þér
eruð nú alt of æstar til þess að
líta á málið með stillingu. Þér
hafið opinberlega verið hæddar og
móðgaðar, en þér megið ekki láta
svo við mig, eins og það sé mér
að kenna!«
»Hverjum er það þá að kenna,
ef ekki yður?« spurði hún og bar-
óninum fanst hann geta lesið hatur
út úr grátbólgnum augunum. Hann
þagði við og við þögn hans sef-
aðist reiði hennar.
»Nei, nei, þetta er of mikið sagt«,
sagði hún og hneig að honum.
Hann kysti hana, settist við hlið
hennar og tók hönd hennar. Augu
hennar fyltust af tárum, sem féllu
niður á hönd hans. Henni varð
smátt og smált rórra, en það var
ró örvæntingarinnar.
»Nú er víst öilu lokið«, sagði
hún.
»Segið það ekki«, sagði hann.
»Enginn veit, hvað komið getur
fyrir. Áður en langt um líður get
eg ef til vill þaggað niður frétta-
burðinn og gefið yður fulla upp-
reisn. — En þér verðið að losna
við Brúnó!«
»Á morgun — nei þegar í dag,
skat eg láta hann fara. Eg lofa
því!«
Hún hugsaði til þess, með inni-
legri beiskju, að hennar eigin
þjónn myndi hafa sagt Rossí það,
sem hann bafði um hana sagt.
»Eg gæti drepið hann!«
»Brúnó Roccó?«
»Nei — Davíð Rossí!«
En sú hugsun var henni allra
sárust, að hún hafði verið rétt að
því kominn að felia ást til hans,
að hún hafði séð í honum það
ankangandi húsaþyrpingar sem
hann málar venjulega þannig, að
hinir sterkbygðu gaflar fá að njóta
sin sem best — eiga þar sem hann
er talsmann, sem sameinar í einu
raunsæi og víðtæka málaraskarp-
skygni, og sinnir ekkert um lítil-
fjörlega smámuni. Heildarsamræm-
ið er ágætt.
í nokkrum íslenskum kletta-
myndum hans, og ýmsum öðrum
myndum kemur glögglega i Ijós til-
hneiging hans til draumleiðslu og
hann hefir mátt til að lýsa sínum
ólgandi og skáldlega huga á hinn
fegursta hátt. Sýning hans er þess
verð að henni sé gaumur gefinn.
vBerlingske Tid.:«. íslenski mál-
arinn Kjarval, sem opnað hefir
sýningu í málverkasal Anlons Han-
sen, tekur ætíð framförum í hvert
skifti er hann sýnir ný verk. Upp-
runalega málaði hann aðallega smá-
myndir, svo að næst gekk smælki
(miniature), og var fastlenging
»stemningarinnar« við eitthvað eitt
honum fyrir öllu. Hann hefir inn-
an þessara þröngu takmarka tak-
marka afkastað yndislega hugnæm-
um verkum.
Nú er hann einnig farinn að
eiga við stærri myndir, einkum
eru það áhrifamiklar athuganir frá
hinum einkennilegu margbýlishús-
um borgarinnar. Og þar sem rauð-
krítin er hefir hann eignast ágætt
Litle-Tunga.
Eystri helmingur jarðarinnar Litla-
Tunga í Holtahreppi fæst til ábúðar í
fardögum 1920. Dýrleiki jarðarinnar er
9,60 hndr. Jörðin er grasgefin og hæg
til heyskapar. — Upplýsingar hjá jarð-
eiganda Ragnh. Jónsdóttur Laufásvegi
31, Reykjavík eða óðalsbónda Jóni
Guðmundssyni, Ægissiðu í Holtum.
sem mikið var og göfugt — augna-
bliki áður en hann smánaði hana
og dró dár að henni.
»Verið róleg og þolinmóð —
honum verður refsað« sagði bar-
óninn.
»Á hvern hátt?«
»Eins og uppreistarmanni. Hann
má láta svo um mælt sem honum
gott þykir um forsætisráðherrann,
en hann hefir ekki leyfi til að tala
um að steypa konunginum úr há-
sæli! Hann hefir loks stígið feti of
langt. Hann skal lenda í Santo
Stefanó fangelsinu«.
»Hvaða gagn'væri að því?«
»Honum verður varnað máls.
Hann verður gersigraður«.
Hún leit á baróninn og brosti.
Hún gat ekki varist þess að brosa
að hinum volduga ráðherra.
»Dettur yður það í hug að þér
gersigrið slíkan mann með ákæru
og dómi? Hann hefir að vísu
móðgað mig og misboðið mér, en
eg er ekki svo einföld að trúa slíku.
Pá er þið hafið dæmt hann, verð-
ur hann meiri og voldugri en kon-
ungurinn, þótt hann sé í fangelsik
Baróninn sneri upp á skeggið.
»Og hvað hefi eg áunnið, þólt
þið ákærið hann um uppreist gegn
konunginum. Allir munu halda
hinu fram, að hann sé ákærður
fyrir það að hafa móðgað yður,
fyrir það að hafa þorað að segja
sannleikann«.
Baróninn hélt áfram að snúa
upp á skeggið.
»Móðgunin í minn garð verður
enn sárari. Við réttarhöldin verður
hún endurtekin æ ofan í æ. Blöð-
in munu taka við, gagnrýna, rök-
ræða, flytja fréttir og senda sím-
skeyti, uns sagan er kunn orðin
um öll lönd og í öllum atriðum!«
Baróninn var enn þögull. Fullur
eftirtektar horfði hann á þetta fagra
andlit.
Alt í einu spratt hún upp.
»Nú veit eg!« hrópaði hún. »Nú
veit eg hvað eg vil!«
»Hvað er það?«
»Látið mig um inanninn og eg
skal sýna yður það á hvaða hátt
eg bjarga mér úr þessu smánar-
ástandk.
»Róma!« hvíslaði baróninn, en
hann hafði þegar lesið hugsanir
hennar.
verkfæri sem nú orðið aldrei skeik-
ar. Rauðkritin lýsir svo nákvæm-
Iega því sem hann ætlast til, að
þessi stórskornu verk hans nú eru
þrungin öllu meiri »stemningu« en
hinar minni myndir.
Menn þurfa að eins að líta á
hina stóru andlitsmynd (af frú
Tove Kj.) til þess að sjá mikils-
vert verk, sem lýsir svo djörfum og
djúpum skilningi, að manni dettur
ósjálfrátt Willumsen (einn af fræg-
ustu nútíðarmálurum Norðurlanda)
í: hug. Einnig andlitsmynd af ís-
lenskri konu (nr. 25) verðskuldar
mikið hrós.
í teikningum hans af seglskip-
um er eins og andi á móti manni
köldum sjódrangagusli, — og sem
sýnir hve næmur Kjarval er fyrir
dulrænum áhrifum, og hve vel
honum tekst að lýsa hinu tilfinn-
ingaríka hugmyndaflugi sínu.
Köbenhavn: Af hinum íslensku
málurum sem dvelja hér eru þeir
Jón Slefánsson og Jóhannes Kjar-
yal þektastir.
Kjarval hefir nú stofnað til sýn-
ingar á nokkrum myndum sínum
(hjá A. Hansen á Köbmagerg.).
Kjarval hefir fengið trausta ment-
un, »skóli« hans er jafn fjarri hin-
um útþvælda »akademiska« skóla
og hinum »kubistiska-futurisliska-
experimentella«. Kjarval hefir mikla
dráttleikni, hefir traust tök á gerð
»Verði honum refsað fyrir þessa
ræðu, vinnið þér okkur báðum
óumræðilegt tjón — án þess að
vinna konunginum gagn«.
»Það er öldungis rétt!«
»Væri aftur á móti unt að standa
hann að samsæri, myndi það ekki
vinna okkur tjón, en konunginum
gagnk
»Það er sömuleiðis öldungis rétt!«
»Þér segið að það sé eitthvað
dularfult um þennan Rossi. Pér
vilduð gjarnan komast að raun
um það hver hann er — hver
faðir hans hafið verið — og hvar
hann hafi dvalist áður en hann
kom til Róms«.
»Eg mundi vilja gefa mikið til
þess að vita það alt!«
»Þér vilduð og þekkja nafn þessa
svikara, sem hefir gert hann að
uppreistarmanni. Pér vilduð vita
hvort hann er félagi í leynifélögum
— og umfram alt, hvaða ráðagerð-
um hann býr yfir, og hvort hann
er í sambandi við Vatíkaniðk
Hún bar svo ört á að orðin
hrundu nálega hvert um annað,
af hinum skjálfandi vörum.
»Eg skal komast að raun um
alt þetta! Látið mig um hann og
áður en mánuður er liðinn skuluð
þér vita þetta alt og þekkja hvern
afkima í hjarta hans!«
Hún gekk fram og aftur um sal-
inn, til þess að hann skyldi ekki
koma auga á litbrigðin í andliti
hennar.
Baróninn var hugsi.
»Hún ætlar að leggja hann í
læðing með fegurð sinni, laða hann
að sér, og hrinda honum sfðan
burt. Á þann hátt ætlar hún að
refsa honum fyrir það sem við bar
í dag. Mér er það til hags, og
einkis annars, að halda kyrru fyr-
ir. Sterkur ráðherra, á ekki að
skifta sér af persónulegum árásum,
en taka slíku með stillilegri fyrir-
litningu«.
Hann leit á hana og fegurö
hennar æsti btóðið í æðum hans.
Hjartað barðist í brjósti hans, af
þeirri ást, sem hann gat alið. Og
um leið fann hann til afbrýði í
fyrsta sinni.
»Eg skil yður, Róma! Pér eruð
frábær og ómótstæðileg! Enminnist
þess að þessi maður lælur ekki
múta sér og er ósigrandik
(komposition) myndanna, og lit-
blöndun hans er einkennileg, án
þess þó að vera á nokkurn hátt
óþægileg. Kjarval liggur mikið á
hjarta og hann hefir gáfu til að
sýna það i list sinni.
Áður en Kjarval helgaði málara-
listinni krafta sína, var hann sjó-
maður við ísland, en sú atvinna
gefur mönnum tækifæri til þess,
að skygnast inn í sina eigin sál
og vekur hana til þungra og á-
hyggjufullra hugsana, enda bera
sumar af myndum Kjarvals þess
augljós merki.
Kjarval hefir mikinn heiður af
þessari sýningu sinni, sem að öllu
leyti spáir miklu um framtíð hans.
Kjarval er einn af þeim listamönn-
um, sem verður að taka tillit til.
Mun það gleðja alla, að Iíjarval
hefir fengið svo glæsilega dóma
um list sína, og er það heiður
fyrir íslensku þjóðina, að eiga slík-
an mann. Listamenn og skáld vor
eiga mikinn þátt í, hve þekking
erlendra þjóða hefir aukist hvað
ísland snertir á síðari árum; og
eiga þeir miklar þakkir skilið
fyrir.
16. mars 1920.
G. S.
Róma hló.
»Pað viröist svo sem engin
þeirra kvenna hafi haft áhrif á
hanu, sem orðið hafa á vegi hans
og slíkir menn halda að þeir séu
ósigrandi!«
»Eg hefi séð hann«, svaraði hún.
»Gætið yðar! Þér sögðuð það
sjálfar, að hann væri ungur og
fríður!«
Hún hristi höfuðið og hló aftur.
Baróninn hugsaði: »Hann hefir
móðgað hana svo mjög, að engin
kona fyrirgefur það«.
»En Brúnó«, sagði hann.
»Brúnó verður kyr«, sagði liún,
»það er auðgert að hafa hemil á
slíkum manni«.
»Þér óskið þess þá að Rossí
verði látinn laus og að þér verið
látnar um hann«.
»Öldungis rétt! Eg gæfi mikið
til þess að lifa þann dag, er eg sný
háðinu og spottinu í gegn honum,
eins og hann nú hefir snúið því
gegn mér. íJá er hann stendur á
hátindi lífs síns, þá er hann ætlar
það að sínar djörfustu vonir séu
að rætast, þá er hann stendur við
takmark lífs síns, á því augnabliki
þá er hann hugsar. »Nú er verk
mitt fullkomnað!« — á því augna-
bliki skal hann falla!«
Baróninn tók í bjölluna.
»Gotl!« sagði hann. »Það er svo
slundum, að ein skeið af hunangi
veiðir fleiri flugur en heil tunna
af ediki! Við sjáum nú til!«
Lögreglustjórinn kom nú inn.
»Davíð Rossí þingmaður, hefir
verið seltur í hald«, sagði hann.
»Herra lögreglustjóri«, svaraði
baróninn um leið og hann benti
á eina af bókunum sem lágu opn-
ar á borðinu. »Eg hefi litið yfir
lögin á ný og er nú orðinn viss
um það, að það er ekki hægt að
leggja hendur á Davíð Rossí, án
þess að umboð þingsins komi til!«
»En, sé hann staðinn að verki,
þá er friðhelgi þingmannsins lokið,
samkvæmt 45. grein«.
»Pér hafið heyrt álit mitt, og
það er eindregin ósk mín að hr.
Davíð Rossí verði þegar í stað
látinn laus«.
»Yðar hágöfgi!«
»Gjörið svo vel að láta þegar
framkvæma ósk mína og gætið
þess að menn yðar fylgi Rossí til
heimilis hans, til þess að honum
verði ekkert mein gert«.
Lögreglustjórinn kinkaði kolli,
eins og uxi sem er stunginn, og
gekk aftur á bak út úr salnum.
Fróttir.
Tíðin. Hægara veður þessa vik-
una og glatt sólskin suma daga.
En sólin ein vinnur ekkert á jökl-
inum.
Veikindin. Á Austurlandi er
veikin komin allvíða en er talin
væg. Hún er á Úthéraði, Vopna-
firði, Reyðarfirði, Seyðisfirði og
norður í Skeggjastaðahreppi. í
grend við Reykjavík er veikin
komin á fáein heimili í Mosfells-
sveit og eitthvað suður með sjó.
Hér í bænum gengur veikin til-
tölulega hægt yfir enn. Skifta þó
nokkrum tugum sjúklingarnir sem
fluttir hafa verið í barnaskólann.
Sem betur fer virðist svo enn, sem
veikin sé bæði mun vægari en í
fyrra og auk þess taki hún menn
ekki nærri eins alment.
Látin er nýlega hér í bænum
frú Guðrún Þórðardóttir, móðir
Gunnars Ólafssonar kaupmanns í
Vestmannaeyjum, Jón sskipstjóra
ólafssonar og þeirra systkyna.
Kíghósti mjög skæður gengur
um Eyjafjörð og hafa mörg börn
dáið úr honum.
Borgarstjóra fyrir Reykjavikur-
bæ á að kjósa í vor, væntanlega
fyrst í maímánuði. Laun eru nú
13500 kr. með dýrtíðaruppbót.
Framboð eiga að vera komin fyrir
15. apríl og verða að fylgja þeim
meðmæli minst 50 kjósenda.
Kauphækkun. Fulltrúar verka-
mannafélagsins Dagsbrún og fé-
lags atvinnurekenda í Reykjavík
hafa komið sér saman um að
ákveða 1,30 kr. kaup um klukku-
tíma fyrir almenna daglaunavinnu,
frá kl. 6 að morgni til kl. 6 að
kvöldi, fyrst um sinn.
Logið úti. »Fram« segir frá því
að í febrúarpóstferð hafi Kristján
póstur Jóhannesson legið úti á
Vatnsskarði aðfaranótt 10. febr.,
með alla póslhestana hjá sér. Kom
Kristján til bæja morguninn eftir
og skaðaði hvergi.
(xnllkorn. »Hún heldur af hon-
um, lýgur að honum og heldur
áfram að Ijúga, pó hun haldi áfram
að halda af honuma. — Stendur í
Morgunblaðinu 15. þ. m.
Gengi krónunnar hefir hækkað
til töluverðra muna npp á síð-
kastið. Er það vafalaust mest að
þakka þeim ráðstöfunum sem
Danir hafa gert um takrnörkun
innflutnings.
Strand. Þýskur botnvörpungur
strandaði nýlega á Kötlutanga —
skaganum sem myndaðist við síð-
asta Kötlugos. Menn komust allir
í land heilir á húfi og eru þeir
nú í sóttkvi á Höfðabrekku.
Hjálp til Ungverjalands. Yfir-
hjúkrunarkonan á Laugarnesspí-
talanum, frk. Harriet Kjær, hefir
gengist fyrir samskotum og fata-
sendingum hjer í bænum til Ung-
verjalands. Hafa farið þrjár mynd-
arlegar sendingar.
Skipaferðir. — Gullfoss kom
frá Ameríku 18. þ. m. og flutti
nokkra farþega. — Nidaros fór
aftur til Kaupmannahafnar 19. þ. m.
Mentamálanefndin. Eigi var það
rétt sem sagt var í síðasta blaði
að mentamálanefndinni væri svo
fyrir sett að hafa lokið öllu starfi
sínu fyrir næsta þing. En hins
hefir stjórnin vænst, að tillögur
nefndarinnar um mentaskólann og
barnafræðsluna, væru komnar svo
snemma, að þær gætu orðið lagðar
fyrir næsta þing.
Ebhe Kornerup, rithöfundurinn
og ferðalangurinn danski sem hér
var á ferð, ekki endur fyrir löngu,
sendir við og við bækur frá sér
um ferðir sínar. Hefir hann mest
ritað um Suður-Ameríku upp á
síðkastið. Kom út í fyrra bók eftir
hann um Equator og nú er ný-
komin út bók um Perú. Eru
bækur hans einkar skemtilegar
aflestrar og fylgja margar myndir
með. Fyrir kennara og þá sem
ánægju hafa af landalýsingum og
þjóða munu þessar bækur verða
einkar kærkomnir gestir.
Orðabókin íslenska. Verið er
nú að byrja á því verki að setja
hina íslensk-dönsku orðabók Slg-
fúsar Blöndals bókavarðar. Er á-
ætlað að þrír prentarar verði í
þrjú ár að setja bókina. Er á
kostnaður, verkalaun setjaranna,
einn um 45 þús. kr. með núver-
andi verkakaupi. — Prentsmiðjan
Gutenberg leysir verkið af hendi.
AV! Hafið þér gerst kaupandi
að Eimreiðinni?
Ritstjóri:
Tryggvi Pórhallsaon
Laufási. Sími 91.
Prentsmidjan Gntenberg.