Tíminn - 04.09.1920, Page 2

138
TlMINN
Skygnilýsingar Ir. Peters'.
Mr. Alfr. Vout Peters er nafu-
kunnur enskur miðill. Er miðils-
gáfa kans einkum í því fólgin, að
gefa skygnilýsingar af framliðnum
mönnum. Notar hann einatt hluti,
sem dánir menn hafa átt, til þess
að komast í »samband« (rapport)
við hina framliðnu, en alloft Iýsir
hann þó án þess. Hann er venju-
lega ekki ísambandsástandi(trance),
heldur líkt og hann á að sér.
Skygni sinni lýsir hann sjálfur
þannig, að hann bæði sjái hinn
dána og finni til návistar hans,
eða finni á sér, hvernig hann lílur
út o. s. frv. Þessi »sjón« verður
þó ekki nefnd vanaleg sjón, því
að ekki kveðst hann sjá með aug-
unum, heldur með hluta af enninu,
ofan til á milli augnanna. Skygn
segist hann hafa verið alla æfi,
svo langt sem hann man aftur í
timann.
Mr. Peters er einn af þeim fáu
miðlum, sem slarfað hafa að nokkru
ráði í mörgum löndum. Hefir hann
farið víða, og vanið sig á að geta
notað túlk. Það var því næsta eðli-
legt, að Sálarrannsóknafélag ís-
lands fengi hann til að koma hing-
að og neyta gáfu sinnar til fróð-
leiks mönnum hér.
Vegna tímaskorts getur ekki
orðið það gagn að komu Mr. Pet-
ers’ hingað, sem ella hefði mátt
verða. Reyndar hefir hann góðfús-
lega lagt það á sig, að hafa tvo
fundi á dag, meðan að hann dvel-
ur hér, og er það alveg óvanalega
mikið. Annars þykir ærið í ráðist,
er miðlar hafa einn fund á degi
hverjum, en bezt, að ekki sé oftar
en tvisvar eða þrisvar í viku, eða
þaðan af sjaldnar. En lionum end-
ist venjulega ekki krafturinn leng-
ur en klukkustund í senn, og hins-
vegar er fjöldinn mikill, sem langar
til að njóta góðs af skygni hans.
En hvað er nú um þetla að segja?
Er Mr. Feters’ ósvífinn loddari,
sem leikur á auðlrygni fólks með
upplognum lýsingum? Eða eru
lýsingarnar svo alment orðaðar,
að ekkert sé á þeim að græða,
hvort sem miðillinn er ærlegur eða
ekki? Eða í þriðja lagi — er Mr.
Peters skygn í raun og veru, hvað
sern skygnin er nú annars, þegar
grafast skal fyrir eðli hennar?
Pessum spurningum verður auð-
vitað hver að svara eftir sinni
reynslu.
Eg hef verið á tveim skygni-
lýsingafundum í S. R. F. í., þar
sem flestir félagsmenn voru við-
staddir. Hafði eg á síðari fundin-
Rúsfar og pólverjar.
Pólland hefir síðan í vor verið
þungamiðja alheims viðburðanna.
Pangað hafa rnænt augu bæði
þeirra, sem óskuðu áframhaldandi
styrjalda og hinna, sem friðinn
þráðu.
Versala-fundurinn hafði ákveðið
að Pólland skyldi aftur sameinast
og rísa úr rústum. Voru því á-
kveðin landamæri, svo sem verða
mátti, ef fylgt væri í aðal-atriðun-
um þeirri kröfu, að til Póllands
hyrfu þau héruð, þar sem pólskir
menn væru í meiri hluta. Skar
atkvæðagreiðsla víða úr. Ríkið
skyldi vera lýðveldi.
Milli Rússa og Pólverja var ekki
saminn friður, því að Versala-
fundurinn hafði mjög litla vel-
þóknun á Lenin og stjórn hans.
En Pólverjar létu Rússa hinsvegar
afskiftalausa sumarið 1919, þegar
afturhaldslyndir rússneskir útlagar
efldu flokka mótiBolchewiekum bæði
að norðan, vestan og sunnan. —
Svo fór að Bolehewickar hrundu af
höndum sér þeim árásum öllum
og fengu geysimikið herfang, bæði
í fötum, matvælum og allskonar
hergögnum, því að Bretar og Frakk-
ar höfðu lagt mörg hundruð milj-
ónir króna í, að útbúa heri þessa.
Lifebuoy- hveitið
er ein hin allra besta amerískra hveititegunda. Biðjið
ávalt um þá tegund ef þér viljið fá verulega gott hveiti.
Hveitið Trumpeter er einnig góð tegund þótt
það jafnist ekki að fullu við Lifebuoy. Pað er mjög ódýrt
eftir gæðum.
Par sem alt hveiti hefir nú hækkað i verði er enn brýnni þörf
en ella að ná i notadrýgstu tegundirnar.
um hlut með mér til þess að láta
miðilinn »lesa« á hann, en var
ekki svo heppinn, að hann yrði
tekinn til athugunar. Af þessum
fundum hafði eg því ekki annað,
en að heyra lýsingar, fyrir ókunn-
ugl fólk, á fólki, sem eg þekti ekki
neitt. Eg heyrði raunar, að kann-
ast var við flest, sem Mr. Peters
sagði, og fór þaðan með þá bráða-
birgðaskoðun, að hann væri ær-
legur og svikalaus, enda ekki auð-
velt að ímynda sér, hvernig út-
Iendur maður, og ókunnugur hér,
gæti komið við nokkrum svikum,
nema með því einu, að hafa lýs-
ingarnar svo aíment orðaðar, að
þær gæti ált við sem ílesta. En
um áreiðanleik lýsinganna treyst-
ist eg ekki til að hafa neina skoðun,
því að eg vissi ekki, hve mikið
af samþykkingum fólksins kynni
að eiga rót sína að rekja til þess,
hve aimennar lýsingarnar væri, til
atbugaleysis, fljótræðis eða hug-
hrifa (suggestion).
En síðan hefi eg fengið tækifæri
til að vera á einkafundi með Mr.
Peters; vorum við fjögur saman:
frk. N. N., Yngvi Jóhannesson
bróðir minn, konan mín, og eg.
Hraðritaði Yngvi það, sem miðill-
inn sagði, þar- eð okkur var ljóst,
að annars hefðum við ekki hálft
gagn af fundinum. Raunar erum
við ekki búnir að vinna úr
efninu, ■ eins og þarf, því að það
tekur nokkurn tíma, að afla sér
upplýsinga um öll þau smá-atriði,
sem til greina koma, og meta þau
— en það get eg þó sagt um á-
rangurinn, að við erum öll sann-
færð um, að Mr. Peters hefir yfir-
venjulega (supernormal) og furðu-
lega skynjunaihæfileika. Auðvilað
er hann ekki óskeikull, en lýsing-
arnar lcomu yfirleitt svo vel heim,
að okkur virðist ekki unt að gera
grein fyrir þeim á þann hátt, að
þær sé gelgátur af hans hendi,
eða of alment orðaðar til þess, að
nokkuð sé á þær að treysta —
enda getur ekki verið um mikið
að villast, þegar miðillinn t, d.
»les« á hlut, sem að eins hefir
verið í eigu eins manns framliðins,
og lýsir útliti mannsins, skapferli
o. fl. þannig, að flest eða alt stend-
ur heima.
Eg skal taka að eins eitt dæmi.
Við hjónin höfðum með okkur
húfu af framliðnum vini okkar.
Fyrst lýsti Peters honura að útliti,
alveg rétt; sagði, að hann hefði
verið góður sundmaður; lýsti tveim
kækjum hans; sagði, að hann hefði
verið veikur í hálfan mánuð og
dauðinn hefði komið snögglega og
óvænt. Eitt eða tvö atriði þar fyrir
utan voru vafasöm eða röng.
Síðastliðinn vetur reyndi sljórn
Rússa, hvað eftir annað, að fá
saminn frið á formlegan hátt við
Pólverja, en það var ekki hsegt.
Sumpart engu svarað þeim mála-
leitunum, eða þá á þann hátt, að
auðséð var, að eigi fylgdi hugur
máli um friðinn. Höfðu Bolchewickar
þó frá upphafi viðurkent sjálfstæði
Póllands og vildu unna þeim sann-
gjarnra landamæra í austurátt.
En í stað friðar hefja Pólverjar
hinn mesta ófrið er leið að vori
1920, og sækja inn í Rússland og
Ukraine á gervöllum austurlanda-
mærunum. Gekk Pólverjum furðu
vel i fyrstu og höfðu á valdi sinu
stórmikil lönd vestan og sunnan
til í Rússlandi. Þóttust Pólverjar
nú færir í flestan sjó og hugðust
færir um að kúga aðrar þjóðir
eins og þeir höfðu fyr verið kúg-
aðir.
Hinsvegar var ástandið heima
fyrir alt anuað en glæsilegt. Land-
ið hafði verið vígvöllur milli Rússa
og Miðveldanna meðan heims-
slyrjöldin stóð. Þjóðin hafði liðið
allar þær hörmungar, sem slyrj-
öldum fylgja. Bæir voru brendir
og eyddir, akrar í órækt, fénaður
fallinn. Framleiðsla lítil, sem von-
legt var, þar sem flestir vopnfærir
menn höfðu barist hver við annan
í herum þriggja stórvelda rnestan
hluta stríðsins. Sýnilegust var eymd
Síðan tók Peters annan hlut,
sem frk. N. N. var með, og lýsti
konu í sambandi við hann. Þá
tekur hann aftur til máls þar, sem
fyr var frá horfið, og segir:
»There is a man coming here,
the boy with the cap. At one time
he had hurt his foot. He met with
a slight accident. —--------[Mr.
Peters spyr, hvort við könnumst
við þetta, og þegar því er neitað,
heldur hann áfram:] But now I
know I am right, because it is
impossible for everybody to rem-
ember all such slight accidents
that happen. He is showing me
the foot, that one time has been
hurt. He had a very hearty way
of laughing, he would put his
hands in his pockets and laugh,
and that he is doing now. He rode
on a bicycle, and he had met with
a slight accident on the bicycle,
when he hurt his foot. That is
what he is telling me. He puts his
hands in his pockets and laughs
heartily«.
Á íslenzku: »Pað kemur hingað
maður, ungi maðurinn með húf-
una. Einusinni hafði hann meitt
^jg í fæti. Hann varð fyrir lítils-
háttar slysi. — — — En nú veit
eg, að eg heíi rétt að mæla, því
að það er ógerningur fyrir hvern
mann að muna öll smá-slys, sem
koma fyrir. Iiann sýnir mér fótinn,
sem hann meiddi sig í einu sinni.
Hann hló mjög bjartanlega; hann
var vanur að stinga höndunum í
vasana og hlæja, og það gerir
hann núna. Hann reið á hjólhesti,
og hann varð fyrir lítilsháttar
slysi á hjólhestinum, þegar hann
meiddi sig í fótinn. Þetta er hann
að segja mér. Hann stingur hönd-
unum í vasana og hlær hjartan-
lega«.
Nú vissum við ekkert um þetta
»slys« og hugðum það vitleysu
einhverja. En nokkru eftir fundinn
hilti eg bróður framliðna manns-
ins, og hann segir mér, að þetta
sé rélt — hann hafi meilt sig lilils-
háttar í fæti og rifið buxnaskálm-
fólksins í þvi, að taugavaiki æddi
um landið og strádrap fólk svo
skifti hundruðum þúsunda. Skorti
flest eða alt sem hafa þurfti til
varnar móti þeirri farsótt. Má nærri
geta, að Pólverjum lá mest af öllu
á friði, en í þess stað steyptu þeir
sér út í landvinninga-styrjöld, þar
sem tilgangurinn var auðsýnilega
sá, að bæla undir stjórn Pólverja
þjóðflokka, sem hvorki vildu
heyra þá né sjá. Má segja um
Pólverja eins og hægrimennina
dönsku, sem vildu innlima Flens-
borg, að slíkum mönnum verður
ekki kent að lifa, jafnvel ekki í
skóla mótlætis og mannrauna.
Hver var þá ástæðan til þess-
arar undarlegu ráðabreytni? Henn-
ar þyrfti eigi langt að leita.
Milli Frakklands og Póllands
hefir jafnan verið góður þokki og
alloft vinátta. Frakkar eru menn
riddaralegir í hugsunarhætti og hafa
jafnan látið hlý orð falla í garð
Pólverja, meðan þeir voru skiftir
og undirokaðir. Á tímum Napóle-
ons mikla, höfðu Pólverjar von
um, að Frakkar mundu hjálpa
þeim með vopnum lil að hrinda
af sér okinu. Mikill fjöldi Pólverja
barðist þá í her Frakka. Keisar-
anum þótti það gott, en hugði alls
ekki á, að rétta þeim hjálparhönd.
hó hafa pólskir aðalsmenn löng-
um mentast í Frakklandi og búið
ina sína einu sinni, er hann var á
hjóli — og tilgreindi staðinn, þar
sem þetta hefði orðið. Seinna hitti
eg móður hins framliðna og spurði
hana um þetta; hún mundi reynd-
ar eftir því, að þessi sonur hennar
hafði meitt sig eða fengið fótar-
mein í æsku, en það var áður en
hann lærði að riða hjólhesti, svo
að það gat ekki átt við orð Peters’.
í því kom inn þessi bróðir hins
dána, sem eg gat um áðan, og
færði eg þá í tal, að hann myndi
muna eftir þessu. Játti hann því,
og er hann skýrði nánara frá at-
vikinu, fór móðir hans að ranka
við sér, að þetta myndi rétt vera.
Fékk eg þar staðfestingu á atriði,
sem eg hélt fyrir frarn, að væri
eintómt rugl.
Eg get hugsað mér, að einhver
muni segja, að eg hafi vitað um
þetta áður, en gleymt því, og svo
hafi miðillinn slætt þetta upp úr
undirvitund minni. Út í þá sálma
get eg ekki farið thér, en vil að
eins láta þess getið, að ekki er til
einn stafur, sem sanni, að undir-
vitundin (í þessu tilfelli undirvit-
und Mr. Peters’) sé svo fiskin, sein
þessi tilgáta gerir ráð fyrir. En ef
til vill gefst síðar tækifæri til þess
að athuga nánara kenningar þeirra
manna, seip hika ekki við að
skýra obseurum per obscurum —
eða jafnvel per obscurius1) — til
lil þess eins að komast hjá álykt-
unum, sem þeir hafa fyrir fram
hugfest sér að hljóti að vera rang-
ar. En hvað sem öllum skýringum
líður, ber þetta atriði, ásamt fleir-
um, þess vott, að Mr. Peters hafi
yfirvenjulega skynjunarhæfileika.
Reykjavik 28. ágúst 1920.
Jakob Jóh, Smári.
AVl Hafiö þér gerst kaupandi
að Eimreiðinui?
1) Torskilið með torskildu — eða
jafnvel með torskildara.
þar langdvölum. Frönsk menning
hefir verið fyrirmynd og álrúnað-
argoð Pólverja. Þar við bættist,
að Frakknr og Bandamenn þeirra
höfðu nú brotið niður Miðveldin,
og þar með greitt götu fyrir óháðu
pólsku ríki. Runnu því gamlar
og nýjar stoðir undir andlegt sam-
band Pólverja viö Frakka.
Og nú er næsta lítill vafi á því,
að Frakkar hafa átt ærinn þátt í
því, að hið unga pólska ríki lagði
út á hernaðarbrautina, einmitt
þegar það þurfti mest við friðarins.
Eru skiftar skoðanir um hvort
þar hafi giftulega tiltekist um leið-
beining til handa skjólstæðingi.
Frakkar eigi margar sakir og
stórar við Bolchewicka. Er hin fyrsta
stórsök sú, að Frakkar hafa lánað
Rússum fyr á árum, meðan keis-
arastjórn var þar í landi, óheyri-
rnikið fé, svo að skiftir miljörðum
króna. Rússar voru jafnan fjár-
þurfa, bæði til að halda við her
og flota, leggja járnbrautir um hið
víðlenda ríki o. s. frv. Frönsk al-
þýða er allra manna sparsömust,
og þó að ekki sé stór upphæð frá
hverjum manni, safnast þá er sam-
an kemur. Sparifé þetla var fram
að stríðinu einskonar alþjóðabanki.
Franskt fé var í arðberandi fyrir-
tækjum út um allan heim en ekki
síst í Rússlandi. Franska þjóðin
hugðist hafa keypt sér einskonar
Frá útlösi dtirri.
Fyrir nálega tveim árum var
myrtur á Ungverjalandi Tisza
greifi, sem verið liafði einn
af atkvæðamestu stjórnmálamönn-
uir þar í landi og forsætisráðherra
þá er stríðið skall á, þótt ekki væri
hann um það sekur, þar eð hann
lagðist einna fastast á móti, stjórn-
málamanna í Austurríki-Ungverja-
landi. Eru nú fyrst hafnar ræki-
legar rannsóknir í þessu morðmáli.
Hefir morðinginn, Alexander Hiiett-
ner liðsforingi, skýrt frá því, að
stórkostlegur félagsskapur hafi stað-
ið á bak við um morðið. Voru
honum fengnar í hendur 100 þús.
kr. til þess að kaupa nauðsynlega
aðstoð um að koma morðinu í
framkvæmd. Var í fyrstu áformað
að ráða fleiri menn af dögum, en
þelta þótti mest um vert. Fjöldi
manna er við málið riðinn. Fyrst
og fremst sumir leiðlogar Bolehe-
wicka og auk þess Stefan Friedrich,
sem seinna varð forsætisráðherra
á Ungverjalandi og situr enn á þingi
Ungverja. Vekur mál þetta hina
mestu athygli og æsing, sem von
er til.
— Maður er nefndur Mannix og
er doktor og erkibiskup katófsku
kirkjunnar í Ástralíu. Hann er af
írskum ættum. Hefir hann oft látið
þung orð falla um stjórn Englend-
inga á írlandi. Hefir ferðast um
Bandaríkin nýlega, haldið þar
fjölda fyrirlestra og sveigt mjög að
írsku málunum. Frá Randaríkjun-
um ætlaði hann að fara til írlands
að heimsækja frændur og vini, en
enska sljórnin bannaði honuin
landgöngu. Hann fór með skipi
frá Bandaríkjunum sem átti að
fara til Liverpool, en áður en
þangað lcæmi kom herskip í veg
fyrir skipið og flutti Mannix í land
annarslaðar á Englandi, en fór að
öðru leyti ágætlega með hann. Gera
ensku blöðin yfirleitt gys að þess-
ari hræðslu stjórnarinnar. En ekki
hefir biskupinn enn fengið leyfi til
að fara til írlands.
— Roald Amundsen, heirns-
skautafarinn norski, er nú farinn
frá Alaska til norðurheimsskauts-
ins og telur sig hafa bestu vonir
um að það takist. Gerir hann ráð
fyrir að fimm ár gangi í ferðina.
— Talið ej að franskir herfor-
ingjar hafi að öllu leyti tekið að
sér yfirstjórn pólska hersins og
heitir sá Weygand og var fyrsti
aðstoðamaður Fochs marskálks,
sem er yfirhershöfðinginn. Hafi
þeir notað sér af því, að Rússar
höfðu hætt sér alt of langt á eftir
Pólverjum á undanhaldinu og
líftryggingu með stórlánum þess-
um. Með þessu fé hafði Rússum
verið unt að vigbúa hinn mikla
bændamúg sinn. Frakkland var
mannfátt en ríkt, og hafði yfir sér
vofandi fallbyssukjafta og Iand-
vinningahug Prússa. Með hjálp
Rússa gerðu Frakkar sér von um,
að bjarga frelsi og fjöri, ef til
slyrjaldar kæmi við Pjóðverja. —
Lánin til Rússlands voru þess
vegna veitt fyrir föðurlandið —
a. m. k. að nokkru leyti. Par að
auki óltu þau að bera eigendun-
um árlegan arð, og vera endur-
borguð á sínum tima.
En er Bolchewickar tóku við stjórn
á Rússlandi, hætlu Frakkar að fá
rentur og afborganir af lánum sínum.
Bolschewickastjórnin mun tæplega
hafa þóst skyld til að halda eldri
samninga um þessa hluti. Heima
fyrir hafði hún látið greipar sópa
um eignir auðmannanna og lagt
undir ríkið og til almenningsþarfa.
Frönsku skuldunum þótti eigi ger-
andi hærra undir höfði og það því
síður, sem fénu hefði verið varið til
mannvíga og hryðjuverka og meir
í þágu Frakka en rússnesku þjóð-
arinnar. Enda töldu Bolchewickar að
Rússar hefðu meir en borgað gull-
skuldina með því, að hjálpa Vest-
urþjóðunum til að brjóta herveldi
Þjóðverja, og afla Frökkum Elsass
og Lothringen. En þessar skýringar