Tíminn - 24.06.1922, Blaðsíða 4

94
T 1 M I N N
Iþróttamót við Þjórsárbrú.
Ungmennafélögin í Arnes- og Rangárvallasýslu halda íþróttamót laug-
ardaginn I. júlí n. k. við Þjórsárbrú. Verða þar margskonar íþróttir, söng-
ur og ræðuhöld. Mótið hefst kl. 2. eftir hádegi.
Hvítárbakkaskólinn
starfar eins og að undanförnu frá veturnóttum til sumarmála.
Nemendur hafa með sér matarfélag. (Fæðiskostnaður og þjónusta
var síðastliðið ár kr. 2,04 á dag hjá piltum, en stúlkum kr. 1,69).
Ilúsnæði, ljós og hiti er innifalið í skólagjaldi, sem nú verður kr.
80,00. Rúmfatnað verða nemendur að leggja sér til, því að heima-
vistinni fylgir aðeins rúmstæði og undirdýna. þá þurfa þeir og
ábyrgð ábyggilegs manns fyrir giæiðslu á öllum kostnaði, er skóla-
veran kann að hafa í för með sér. Ilyggilegra er fyrir nemendur
að hafa látið lækni skoða sig, því að læknisskoðun fer fram í skól-
anum, og þeir einir, sem heilbrigðir eru, fá skólavist. Vegna dval-
ar minnar í sumar í Danmörku og Svíþjóð, sendast umsóknir til
konu minnar, Sigríðar Björnsdóttur á Hesti, eða hr. skólanefndar-
formanns Guðmundar Jónssonar á Skeljabrekku, fyrir 1. septem-
ber n. k., og veita þau allar frekari upplýsingar.
Hesti, 12. júní 1922.
Eiríkur Albertsson.
Mogga-molar.
1. Jón Magnússon er afbrýðissam-
ur í Mogga við félaga sinn í rit-
mensku urn Siglufjarðarmélin. þykk-
ist af því Tímanum þótti Höfðahóla-
Árni ritfærari en Jón. Verður þetta
til þess að Jón fer að sanna að Ámi
sé ósannsögull. Honum tekst þetta, án
þess að geta sannað yfirburði sína
á þvi sviði, sem um var talað. Mundi
almenningur hafa gaman af að þeir
félagar ættu leik saman um stund.
„Sækjast sér um líkir".
2. Bjarni frá Vogi hefir líkt sjálf-
um sér við hval. þykir það vel til
fundið. Hefði hann átt að lengja
nafnið og kaila sig „bitlingahvalinn“.
Líkingin er það skáldlegasta sem
Bjarni hefir sagt á prenti.
3. Steinolíufélagið og Tíminn eru
af einkennilegri tilviljun samferða í
einu: Að gera grín að Jóni Berg-
sveinssyni, hinum nýkosna fonnanni
Fiskifélagsins. þegar Jón þessi fór að
áreita Landsverslun hvar sem liann
náði til, fyrir að hafa bjargað fiski-
mönnunum með olíu, þótti það eins
kynlegt og stríðandi móti öllum lög-
um náttúrunnar, að slíkur maður
stýrði Fiskifélaginu, eins og ef þorsk-
ar færu að „spássera" frá höfninni
um götur bæjarins, og inn á skrif-
stofu Fiskifélagsins. Tíminn beindi
þessvegna nokkrum spurningum til
piltsins, til að vita, hverjum fi'rnind-
um sætti um géfnafar hans. Hef-
ir tekist að lokka hann til að skrifa
hverja greinina á fætur annari í
Mogga. Afhjúpar hann sig betur og
betur — til sameiginlegrar ánægju
fyrir Tímann og Steinolíufélagið.Mun
því „gríni", sem hægt er að liafa af
Jóni, hvergi nærri lokið enn.
4. Ekki fórst þeim J. M. og M.
Guðmundssyni mikillmannlega á
Eyrarbakkafundinum að afneita
Mogga. Vildu þeir þurka af sér alt
samneyti við blaðið. Að vísu mun það
satt, að Moggi bætir litið fyrir þeim.
En samt eru þeir í sömu vist og
liann — hjá kaupmönnum. Og þó að
Moggi sé þunnur sem blað, þá er
liann ekki þynnri en þeir sem ráð-
herrar og þingmenn. Englendingar
liafa um svona sambúð orðtækið:
„Ketillinn á ekki að liggja pottinum
á hálsi fyrir sótið".
5. Austanfjalis er meir og meir að
vakna gremja við kaupmenn fyrir að
ginna Sig. búfræðing út — og svikja
hann svo. þykjast bændur sjá, að
ekki sé gert ráð fyrir mikilli greind
hjá þeim, að sjá ekki gegnum svo
þunna hrekkjablæju, að setja mann
á lista, .og skipa svo að strika hann
út. Mjög kunnugir menn austanfjalls
fullyrða að Moggi græði ekki fyrir
listann nema sárfá atkvæði á Sig-
mikið af ólaunuðum störfum í
þágu þjóðarinnar. Framfarir og
menning alls mannkynsins á að
mestu rætur sínar að rekja til
fárra einstaklinga, sem ekki hafa
metið tíma sinn til peninga, held-
ur til þjóðarheilla, sem ekki hafa
skrifað akta-skrift, heldur látið
orku ráða. Leyndardómur allra
mannkynsframfara liggur í hug
og hjarta tiltölulega fárra ein-
staklinga, þar sem kyntur er
heilagur eldur áhugans og ósín-
girninnar. Fylgismönnum Jónasar.
mætti vera það hvatmng að hug-
leiða þetta. þeim mætti verða það
áhugaefni, að orku Jónasar og
starfi yrði ekki kastað á glæ
vegna slælegrar fylgdar eða nær-
sýnnar smámunasemi. Andstæð-
ingum hans má vera það hugn-’
un, að hann hefir þurft mikið á
sig að leggja.
Fjölhæfni og víðsýni.
pjóðin á marga nýta menn í
öllum stéttum og stigum. Hún á
afburðamenn, sem skara fram úr
hver á sínu sviði. Hún á ennfrem-
ur menn, sem bera af í fleiri
greinum en einni. En engan
mann á hún svo fjölhæfan, jafn-
vígan og framhugsandi sem Jón-
as frá Hriflu, þegar þeir menn
eru taldir, sem nú fást við ís-
lensk stjórnmál.
urði, aðeins suma af nánustu vanda-
mönnum hans, sem ekki kunna við
annaö en k)ósa listann úr því Sig-
urður er þar, jafnvel þó að þeir viti
með vissu, að það er algerlega til-
gangslaust. '
Mjög greindur maður af Eyrar-
bakka sagði nýlega, að .Tón hefði haft
þar lítið fylgi fyrir fundinn, en
miklu minna síðan. Fólki þótti tvent.
undarlegt. Fyrst að Jón skyldi vera
þarna eftir bendingu .Tóhanns V. og
svo að segja í skjóli hans. þeir sem
þekkja hvaða álit er eystra á stjórn-
málahæfileikum Jóhanns,munu skilja
þetta. Og í öðru lagi þótti það sæta
furðu, að Jón lýsti ekki skoðuii é
neinu máli. Minnir þetta á stofnanda
og fyrsta ritstjóra Mogga, Finsen.
Jiegar kaupmenn keyptu af honum
blaðið, spurði einn þeirra hvaða skoð-
un ritstjórinn hefði á landsmálum.
,Enga“, svaraði Finsen. „Og hvaða
skoðun hafið þér á bæjarmálum?"
spyr kaupmaður. „Ekki neina", sagði
Finsen aftur. Forsjónin skamtar
hverri skepnu eftir hennar eðli og
þörfum. Einmitt skoðanalausir menn
eru þóknanleg verkfæri fyrir fólk eins
og útgefendur Mogga.
6. „Gemlingar i pyttinum". Garðar
Gíslason lýsti stéttarbræðrum sínum,
kaupmönnunum, með þessum orðum
í vetur. Nú er hann enn kominn á
stúfana; Harmagrátur hans i vetur
átti að fleyta honum efsturn inn á
kaupmannalistanum. það mistókst.
Tíminn hefir fulla samúð með Garð-
ari i þessu. Greinai' hans eru að vísu
mjög illa skrifaðar, jafnvel svo að
fádæmum sætir. En maður verður að
játa að Jón er honum þar ekki fremri.
Af mannúð verður Garðari þessvegna
sýnd miskunnsemi eftir því sem
ástæður frekast leyfa, lítandi á geml-
ings-samlíkingu hans, og spark kaup-
manna í hann við landskjörið.
7. Moggi heldur að óvild sé milli
Lárúsar í Klaustri og Tímans. Bara
að samkomulagið væri aldrei verra
i herbúðum kaupmannaliðsins, t. d.
nú i sambandi við skifti þeirra við
Sambandið. Náungi einn, sem leikið
hefir .T. M. og Mogga býsna grátt í
vetur, laug að ritstjóranum einhverju
um Lárus til að léta Mogga hlaupa
með það. Á aðalfundi Sambandsins
hélt Lárus ræðu fyrir minni Tím-
ans, og tók itarlega fram hversu
kaupfélögin ættu blaðinu að þakka
fyrir að dreifa fróðleik um samvinnu-
mál, og halda uppi vörnum móti hin-
um leigðu flóðalöbbum, sem settir
væru til höfuðs félögunum.
8. Skrítinn kollur er á þessum
bóndasyni úr Vatnsdal, sem altaf er
á snöpum í Mogga. Hann fullyrðir
að Sambandið versli ver fyrir félags-
menn sína, og það svo miklu nemi,
heldur en kaupmenn. Samt vill hann
Engin mál þjóðarinnar, sem
nokkru verulegu skifta, lætur
Jónas afskiftalaus. Sjaldgæf er
jafnhliða meðferð þjóðmálanna í
höndum eins manns. Hann ber
jafnt fyrir brjósti atvinnuvegi,
verslun, fjármál, samgöngumál,
stjórnarfar, mentamál, listir, bók-
mentir og skáldskap.
Meðfæddir . hæfileikar Jónasar,
sjónæmi hans og stálminni, ásamt
mentun hans og ferðalögum, hefir
gefið honum yfirsýn út yfir þjóð-
málin, meiri en öllum öðrum, sem
fást við opinber mál hér á landi.
Vegna þess að honum hefir verið
gefið það sem kalla mætti skipu-
lagsgáfu, á hann tiltölulega hægt
með að raða ósamstæðum hlutum
í kerfi og skapa í eyðurnar. Hann
getur tínt saman brotasilfur al-
mennings hugsana og gert úr því
álitlega gripi. Fyrir því er hann
sá íslenskur stjórnmálamaður,sem
um þessar mundir hefir á taktein-
um úrlausnarráð og, tillögur í
hverju máli. Enginn frambjóð-
enda þolir samanburð við hann í
þessu efni. Hann einn hefir gert
grein fyrir víðtækri og alhliða
stefnuskrá sinni. Fyrir þessu
mætti færa mjög ítarleg rök. Rík-
asta heimildin fyrir þessari stað-
hæfingu er skrif Jónasar í Tíman-
um, sem hann kallar „Komandi
ómögulega að þeir óánægðu fari úr
sambandsfélögunum. því ekki setjast
að kjötkötlunum hinumegin.. Piltur
kemur upp um sig, að allur þessi
rógur um kaupfélögin er gerður móti
betri vitund, fyrst hann þorir ekki að
verða „æti“. í hans augum ætti það
að vera næsta eftirsóknarvert.
9. Síðan kaupmenn átu ofan í sig
róginn um Sambandið, er altaf ein-
liver meltingarveila í málgagni þeirra,
sífelt væl um ógleði, uppköst o. s.
frv. Hvernig væri að eigendurnir létu
hinn nýja bæjarlækni M. PPétursson
„pumpa“ Mogga, í von um að þessi
móðursjúka meltingarumhyggja rén-
aði?
10. þórarinn á Hjaltabakka er að
sögn Húnvetninga svo óánægður með
J. M. og S. S., að hann nær varla
upp í nefið á sér. Helst haldið að
hann muni „halla“ sér að kvenþjóð-
inni. Jón á Reynistað skipar að strika
J. M. út hjá Mbl.mönnum í Skaga-
firði. Lán fyrir hr. X.
11. Útgefendur Mbl. skilja ekkert í
að Tíminn, skuli ekki níðast á þeim
eftir hinri mikla ósigur þeirra. þeir
vita hvað þeir hefðu gert, ef and-
stæðingur þeirra hefði legið svo flat-
ur fyrir höggi. Munurinn liggur í því,
að Tíminn hlífir þeim varnarlausa,
og lítur ekki á, þótt ærnar sakir væru
til að beita harðræði. Framfaramenn
landsins eiga í baráttu við þá lif-
andi, en ekki hina dauðu.
Stríðinn.
-----o-----
ár“, svo og öll hans skrif seint og
snemma.
Vinir og óvinir.
Eg hefi hér að framan haldið
því fram, að Jónas sé afburða-
maður, sem ástæða sé til að gera
sér miklar vonir um, ef hann hlýt-
ur viðunandi stuðning. Eg vil nú
enn að lokum færa fyrir þessu al-
gild rök.
Meðalmenskan á jafnan miklu
af því svo kallaða heimsláni að
fagna, að vinna sér alþýðuhylli.
Jafnan er það talið dauðum mönn-
um til gildis fyrst og seinast, að
þeir hafi verið elskaðir og virtir
af öllum. En mundi ekki sú „virð-
ing“ og „vinsældir“ meðalmanns-
ins mega stundum fremur kallast
tómlæti og hlutleysi? Meðalmað-
urinn orsakar sjaldan mikið hug-
rót í kringum sig. Hann grípur
ekki á neinum kýlum. Hamv hefir
enga sára brodda í orðum og at-
höfnum. Líf hans er hversdags-
ganga að vísu stórmikilsverð í
lífi þjóðarinnar, en á leið hans
verða eftir aðeiris grunn og
skammæ spor, sem hverfa fljótt
í stormi tímans. Alþýðuhylli,sem
meðalmaðurinn nýtur í dag, er
alloft ekki annað en gleymska
morgundagsins. Hún er auk þess
vafasamt heimslán. Eða mundi
það ekki mega teljast vafasamt
Stórviðburður. Nú geta menn
sannfærst um hve krossarnir eru
geysilega þýðingarmiklir! Ítalíu-
konungur er staddur í Kaup-
mannahöfn ásamt drotningu
sinni og utanríkisráðherra. Sig-
urður Eggerz forsætisráðherra er
þar og staddur enn. Við þetta há-
tiðlega tækifæri var Sigurður
sæmdur stórkrossi ítölsku krónu-
orðunnar, og utanríkisráðherrann
ítalski fékk stórkross íslensku
fálkaorðunnar. Hvílík dýrð! það
sorglegasta er það, að Bjarni frá
Vogi og Jón Magnússon fengu
ekki einu sinni smákross þessarar
ítölsku orðu.
Ólafur Friðriksson ritstjóri hef-
ir verið á ferðalagi kring um
land kosningaerindum fyrir lisfa
socíalista. Hefir hann haldið fundi
víða í kauptúnum. Segir ,,Dagur“
svo meðal annars frá komu hans
á Akureyri: „Ólafur Friðriksson
kom með Goðafossi frá Seyðisfirði
og flutti fyrirlestur í Samkomu-
húsinu samdægurs um: Jafnaðar-
stefnuna og alþýðuflokkinn á ís-
landi. Var erindi hans langt og
snjalt en stórskemt með langri
viðbót um trachom-málið sæla“.
Kvennalistinn. Stjórn Kvenn-
réttindafélagsins hefir lýst því yf-
ir að félagið „hefir algerlega
dregið sig til baka frá allri kosn-
ingasamvinnu við hina svokölluðu
„kosninganefnd kvenna í Reykja-
lán, þegar alt er skoðað, að hljóta
einróma hylli almennings, svo
misjafn sauður sem þar er í
mörgu fé, að gáfum og mannkost-
um?
Afburðamenskan á síður þessu
láni almennra vinsælda að fagna.
Mannkynssagan geym-ir ótal dæmi
því til sönnunar. Iiún skiftir um
sig liði í gersamlega aðgreindar
sveitir. Vinsældir og óvinsældir
skiftast í tvö horn og því meir
sem meira kveður að manninum.
petta er mjög skiljanlegt. þeir,
sem eru sannfærðir um, eða af
einhverjum ástæðum telja sér trú
um, að afburðamaðurinn sé á
skakkri leið, óttast hann því
meira, sem meiri aðgerða má af
honum vænta. Hinir, sem eru
gagnstæðrar skoðunar, reisa á
honum því meiri vonir og aðhyll-
ast hann því meir, sem meira er
í hann spunnið. Vin- og óvinsældir
afburðamannsins standa í beinu
hlutfalli við hæfileika hans.
Jónas frá Hriflu fellur inn und-
ir þessá umgerð. ’ Enginn maður á
um sig jafn þéttskipaða sveit dá-
enda og ótrauðra fylgismanna.
Æska landsins sprettur upp til
fylgdar meðfram götu hans. Eng-
an mann óttast andstæðingarnir
jafnmikið. Yfirausturinn, sem
hann verður fyrir frá þeirra
hendi, er ekki annað en hálf-
vík“ við landkosningarnar í sum-
ar, með því að aðferð þeirri, við
undirbúning og röðun listans,sem
samþykt var af báðum málsaðil-
um, á fundi 10. apríl, var ekki
fylgt, þegar til framkvæmdanna
kom“. — Sennilega má telja, að
með þessari yfirlýsingu sé endan-
lega búið að vera með kvenna-
listann.
Stórstúkuþing hefst hér í bæn-
um í dag. Hvaðanæfa að af land-
inu munu bannmenn nú vænta ör-
uggrar forystu þingsins í Spánar-
málinu.
Flýgur víða fregnin sú
— fæstir telja skaða, —
að D-ið sé að dumpa nú
með dagvaxandi hraða.
Ekki bjargar bústólpinn,
brestina undir rekinn,
riðar hann nú, ræfillinn
sem reyr af vindi skekinn.
Sunnlendingur.
það er í ráði, að Halldóra
B j ar nadóttir, f ramkvæmdar st j óri
heimilisiðnaðrfélaganna, taki að
sér kenslu í handavinnu við kenn-
araskólann á komanda hausti.
S.-þing. 20. maí 1922. Síðast-
liðirin vetur var sá langsnjóalétt-
asti er almenningur minnist hér.
Nær allan veturinn sauðbeit í snjó
þyngstu sveitum, hvað þá annars-
staðar. Vorið kalt. Hríðar og frost
um nætur, í nær því hálfan mán-
uð síðastliðinn. Gróður mjög lít-
ill. — Geldfé slept um og eftir
sumannál. Lambfé víðast í hús-
um. — Uppboðsþing hafa verið
haldin hér venju fremur. þar hafa
ær selst á 50—70 kr., venjuleg-
ast samt á 50—60 kr. ærin. Geml-
ingar um 30—35 kr. Vonbrigði
um gerðir alþingis í sparnaðar-
málunum o. fl. —
þjóðsögur. Fyrsta hefti af
þjóðsagnasafni Sigfúsar Sigfús-
sonar er nýkomið út. Félag á
Austfjörðum gefur safnið út.Kost-
ar heftið 5 kr. og fæst hjá Ben.
S. þórarinssyni kaupmanni. Kenn-
ir þar margra nýrra grasa og
verður vafalaust vinsælt.
Síra Eiríkur Albertsson á Ilesti
er nýfarinn utan til sumardvalar
í Danmörku, Svíþjóð og þýska-
landi. Ætlar hann einkum að
kynna sér skipulag unglingaskóla.
Aðalfundur Bókmentafélagsins
er nýafstaðinn. Stjórn félagsins
var öll endurkosin.
kveðnar vísur við það, sem þeir
vildu vera láta. Aldrei munu þeir
þykjast geta, né heldur geta,
upphugsað nógu sterk ráð til þess
að koma honum á kné. Jafnvel
þótt Jónas sæti þessum óvinsæld-
um, þó hann hafi jafnan átt við
mikla fátækt að stríða og sé lík-
legur til þess að eiga við hvort-
veggja að búa til æfiloka, mun
hann ekki verða talinn ólánsmað-
ur. Að yfirsýn komandi alda verð-
ur sá maður talinn lánsmaður,
sem hefir átt jafnríkan þátt í að
auka lífsdjörfung þjóðar sinnar.
Og sá sem á líkan hátt slöngvir
geislastaf á hamravegg tómlætis
og svefnþyngsla, svo að fram
spretta lífslindir hugsjónanna,
mun eiga svip sinn og minningu
geymda í huggróðri síungrar
þjóðar. (,,Dagur“).
Jónas porbergsson.
----o-----
Læknaþing verður háð hér í
bænum 26.-—28. þ. m.
Háskólarektor næsta kensluárs
er Sigurður Nordal nýkosinn.
Ritstjóri:
Tryggvi þórhallsson
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðjan Acta.