Tíminn - 26.08.1922, Blaðsíða 1

©jaíbferx
og, afgreiöslumaöiír íTimaus er
Sigurgeir ^rtí>rifsfon,
Sambanösljúsinu, HeYfjauíf.
^ijQztih&ía
C í m a n s er í Samf>an6sí)úsinu.
©pin öaglega 9—\2 f. f>
Stmi 496.
VI. ár.
Reykjavík 20. ágiist 1922
35. blað
Llósmyndavélar, efni og áhöld, heíur verið er og mun verða fjölbreyttast og ódýrast í SPORTVÖRU-
HIJSÍ REYKJAVÍKUR. Reyníð víðskíftí við okkur og þér munuð minnast hagfeldra kaupa eins og aðrir.
Leitið upplýsinga hjá þeim sem hafa skift við
okkur,
þér munuð fljótt fínna einhvern.
SCHWERTER ljósmyndapappír: Brornide, Gasljós og dagsljós.
— Gefa haldgóðar og fallegar myndir. —
« o
H §
a 3
£ ^
X
o
If)
X . o-
S s s*
H -'2, Oh
x w —
w g
v o
HpH V-l
o
u ^
cn
Byssur og skotfæri af öllum gerðum. Skautar, sleðar, skíði. Sport-
og íþróttavörur ailskonar. ‘— Biðjið um verðskrá.
AGF A'
Plötur,
lA G F A-filmur og aðrar ljósmyndavörur, þekkja allir að
------------------------- bestu. ------------------------
SPORTVÖRUHÚS REYKJAVIKUR
(Einar Björnsson)
Símar 1053 & 553. Símnafn: Sportvöruhúsið. Bankastr. 11. Box 384.
eru þær
Reykjavík.

'föears'
ELEPHANT
CIGARETTES
fijúffengar og kaldar
að reykja
Smásöluverð 50 aur, þk,
Tást alstaðar,
THOMAS BEAR & SONS, LTD.,
LONDON.
1
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
«4
Landkjörið.
I.
Talning atkvæðaseðla við land-
kjörið fór írain á lestrarsal al-
þingis síðastliðinn mánudag. Var
fyrst hvolft úr atkvæðakössunum
úr hverju lögsagnarumdæmi í einn
kassa. Lentu Múlasýslur neðstar,
þá Skaftafellssýslur og þánnig far
in hringferðin kringum landið.
Reykjavíkurseðlarnir lentu þannig
nálega í miðjum kassanum, en
Eyjafjarðar- og þingeyjarsýslur
urðu efstar. Nú er svo ráð fyrir
gert í kosningalögunum, að eftir
að búið er að hella saman atkvæða
seðlunum, sé þeim ruglað saman.
En vegna þess hve atkvæðin voru
mörg, og kassi yfirkjörstjórnar-
innar lítill og veikbygður, var ná-
lega alls ekki hægt að rugla at-
kvæðunum. pessvegna var hægt
að rekja slóðina um landið þegar
talningin fór fram.
þegar búið var að lesa atkvæða-
seðlana af Norður- og Vesturlandi
og á að giska komið að Reykja-
víkurseðlunum, var B-listinn með
langhæsta atkvæðatölu allra list-
anna, um það bil 500 atkvæðum
hærri en D-listinn, sem var þá
næst hæstur. það var og greini-
legt að kvennalistinn fékk hlut-
fallslega flest atkvæði á Vestur-
landi, mátti meðal annars sjá það
af því að frú Theódóra Tþórodd-
sen var mjög víða' færð upp á
'þeim listum.
Svo komu Reykjavíkuratkvæð-
in. þá fær B-listinn nálega engin
atkvæði langa hríð. A-listinn og
D-listinn fá nú langflest atkvæð-
in. D-listinn nær B-listanum og
verður um það bil 400 atkvæðum
hærri.
þá koma sveitakjördæmin aftur
á suður- og austurlandi. B-listinn
fær aftur langflest af atkvæðun-
um og þegar lokið er upplestri
þeirra atkvæða, sem greidd voru
á kjördegi, er B-listinn aftur
hæstur, nokkrum atkvæðum hærri
en D-listinn. þá voru eftir um
það bil 200 atkvæði sem greidd
höfðu verið fyrir kjördag, lang-
samlega aðallega í Reykjavík. þá
komst D-listinn aftur þeim 62 at-
kvæðum á undan sem úrslitin
sýna.
Atkvæðatala listanna var þessi:
A-listi . . . . . . 2033 atkvæði
B-listi . . . . .. 3196 —
C-listi . . . . .. 2674 —
D-listi . . . . .. 3258 —
E-listi . . . . .. 633 —
Voru þannig kosnir einn mað-
ur af hverjum listanna B-, C- og
D.
Næsta dag voru athugaðar
bi'eytingarnar á listunum. Voru
þær hlutfallslega mestar á kvenna
listanum. En mikið vantaði á að
breytingarnar gætu valdið sæta-
skiftum á nokkrum listanna.
Voru þessir kosnir:
Jón Magnússon af D-lista með
31393/0 atkv.,
Jónas Jónsson af B-lista með
29823/0 atkv., og
Ingibjörg H. Bjarnason af C-
lista með 2545 !/0 atkv.
En varamenn eru þessir:
Sigurður Sigurðsson 2?184/0 atky.
Hallgr. Kristinsson 26475/0 atkv.
Inga L. Lárusdóttir 21244/0 atkv.
Enn má geta þess um hina
mennina á B-listanum, að Sveinn
Ólafsson fékk 2150 atkv., Jón
Hannesson 16315/0 atkv., Krist-
inn Guðlaugsson 11094/0 atkv. og
Davíð Jónsson 5722/0 atkv.
II.
Morgunblaðið fór í biðilsbux-
urnar þegar daginn eftir að kosn-
ingaúrslitin voru kunn. það þótt-
ist ekki einu sinni þurfa að fara
bónorðsförina. það. lýsti því yfir
skilmálalaust að atkvæði C-list-
ans bæri að telja með atkvæðum
D-listans. En Morgunblaðið var
ekki lengi í biðilsbuxunum. Fregn
þess um þetta skyndibrullaup
reyndist viðlíka áreiðanleg og
margt annað sem í því blaði
stendur. Daginn eftir neyddist
blaðið til að birta hörð mótmæli
frá báðum umboðsmönnum C-
listans. „Mótmælum við umboðs-
menn C-listans því eindregið, að
atkvæði þess lista séu talin sam-
an við atkvæði D-listans eða nokk-
urs annars lista og ennfremur að
hinn nýkjörni fulltrúi vor verði að
svo stöddu talinn til nokkurs sép-
staks flokks, sem nú er uppi . í
landinu“, o. s. frv. stendur þar. —
Svo lengi var Adam í Paradís í
það sinn. Og nú er hryggurinn
boginn og aumur.
En sannleikurinn er vitanlega
sá, að C-listinn hefh' náð atkvæð-
um meir og minna frá öllum hin-
um listunum. Af upptalningunni
var það bersýnilegt að atkvæði
hans voru dreifð um alt land og
alls ekki tiltölulega fleiri í Reykja-
víkur atkvæðunum, þar sem aðal-
fylgi D-listans var.
það er skiljanlegt að atkvæði
B-listans urðu ekki fleiri en
þetta. Atkvæðin eru nálega öll úr
sveitum, frá bændum og sam-
vinnumönnum. Kosið á mesta
annatíma. Erfiðleikarnir eru
margfaldir fyrir sveitamenn að
sækja kosningar. þar sem svo fáa
átti að kjósa, komst ekki neinn
verulegur hiti í kosninguna.
Margir munu furða sig á hinu
að D-listinn skyldi *fá svo mörg
atkvæði. En mikill var aðstöðu-
munurinn þar. Má fullyrða að a.
m. k. 2500 af atkvæðum þess
lista séu greidd í kaupstöðunum,
þar sem er afarhægt að sækja
kjörfund. Og í kaupstöðunum og
allra helst í Reykjavík gengu
kaupmenn berserksgang til þess
að smala. Hundruðum saman voru
kjósendurnir fluttir á bílum til og
frá kjörstaðnum. Fylgdi ekki
önnur kvöð skemtitúrnum, en að
setja kross við D-listann. Mun
óhætt að fullyrða að kaupmanna-
liðið hafi nokkurnveginn skafið
pottinn innan eins og hægt var.
Tilraun Morgunblaðsliðsins að
blekkja bændur til að kjósa kaup-
mannalistann, með því að hafa
Sigurð ráðunaut fyrir beitu, hefir
aftur á móti mjög mistekist. List-
inn hefir ekki fengið nema nauða-
fá atkvæði í sveitunum -— í mesta
lagi fáein hundruð. Og þau at-
kvæði hefði listinn sennilega feng-
ið hvort sem var: sumpart þá
bændur sem ekki hafa getað los-
að sig enn undan áhrifum kaup-
staðavaldsins og ala meir og
minna á tortrygni gegn samtök-
um bænda bæði í verslunarmál-
um og stjórnmálum, sumpart þá
bændur, sem ekki hafa enn áttað
sig á hinum nýju straumhvörfum
í stjórnmálalífinu og kusu D-
listann af því að gamall flokks-
maður Heimastjórnarflokksins sál-
uga var efstur. þá hefir B-listinn
og haft tjón af því að atkvæðis-
rétturinn eif bundinn við 35 ár,
en ekki 25 eins og við venjuleg-
ar kosningar.
Atkvæðatala sú er þessir tveir
aðalflokkar fengu við, landkjörið:
Bændaflokkurinn og Kaupmanna-
flokkurinn, er því alls ekki rétt
mynd af styrkleika þessara
flokka við almennar kosningar.
Vegna aðstöðunnar hefir ekki
nema brot áf þeim kjósendum sem
fylgj a stj órnmálasamtökum bænda
og samvinnumanna, neytt kosn-
ingarréttar síns. Langflest sveita-
kjördæmin eiga að vera þeim
flokki viss og það á ekki að þurfa
að líða á löngu áður en bændur
þvertaka fyrir það að fulltrúar
þeirra lendi í „þændadeild Morg-
unblaðsins“.
Morgunblaðið hefir aftur á móti
tíundað það sem það átti til í
bæjunum, og a. m. k. fimm
sjöttupartar af atkvæðum D-list-
ans eru þaðan. Hin fáu atkvæði
sem sá listi fékk í sveitunum,
ganga fljótt úr sér, en þau sem
þar bætast ný við, munu fæst
hneigjast til stuðnings við kaup-
mannaliðið.
Framsóknarflokkurinn, flokkur
bænda og samvinnumanna, getur
því hiklaust kallað sig langstærsta
stjórnmálaflokk landsins.
Loks er að minnast fleiri kát-
legra ummæla Morgunblaðsins
um landkjorlð. Telur blaðið að
kosningin hafi einkum staðið um
„frjálsa verslun“. Og Jón Magnús-
son og Sigurður búfræðingur eru
hinir útvöldu fulltrúar „frjálsrar
verslunar“! — Er hér ekki um
annað en beina blekkingartilraun
að ræða, því að blaðinu er full-
kunnugt að samvinnustefnan
grundvallast beinlínis á „frjálsri
vei'slun“. Framsóknarflokkurinn
er og eindregið fýlgjandi „frjálsri
verslun“. Einkasölu ríkisins er
flokkurinn ekki fylgjandi nema
annað tveggja sé fyrir héndi: að
raunverulega „frjáls verslun“ ein-
hverrar vöru sé ekki lengur frjáls,
vegna þess að einhver einstakl-
ingur eða félag hefir náð einokun-
artökum (steinolían), eða að ein-
hver vara er sérstaklega fallin til
að vera tekjustofn fyrir ríkið
(tóbak). þessi verslunarstefna er
það sem nú er rekin af hinu op-
inbera á íslandi. það er því ger-
samlega rangt að kosið hafi ver-
ið um „frjálsa verslun", nema að
svo miklu leyti sem jafnaðar-
menn, einir allra flokka vilja láta
ríkið taka að sér verslunina.
Síðast er að minnast þeirra um-
mæla Morgunblaðsins að kosn-
ingaúrslitin séu „falleg og mak-
leg viðurkenning“, nokkurskonar
uppreisn fyi'ir Jón Magnússon. Er
þar gripið á kýlinu og hefði Morg-
unblaðið helst ekki átt að minn-
ast á þessa hlið málsins. Rúman
fjórða part atkvæða fær Jón
Magnússon, maður sem tók við
langstærsta og öflugasta stjórn-
málaflokki landsins, Heimastjórn-
arflokknum, hefir setið við æðstu
völd í landinu í mörg ár, er nú
tekinn upp á arma hins harðvít-
uga kaupmannaflokks sem ■ lang-
besta aðstöðu hefir til áð smala
liði sínu að kjörborðinu og sparar
ekki fé fyrir ókeypis bíltúra og
„lánar“ með sér á listann gamlan
mann sem er persónulegur kunn-
ingi langflestra bænda landsins.
Með alt þetta að baki tekst hon-
um að fá fjórða hvert atkvæði.
Hvílíkur sigur! — En þessi um-
mæli Morgunblaðsins eru þó enn
hlálegri í garð Jóns Magnússon-
ar í þeirra eyrum sem vita hví-
líkum harmkvælum það var bund-
ið að fá kaupmannaflokkirin til að
þola það að Jón yrði settur efst-
ur á listann. þeim „óaði við því“!
þeir sóru við skegg sitt sumir að
þeir létu ekki skipa sér að kjósa
hann, og urðu svo að gera það.
þetta er sannleikurinn um hina
„fallegu“ og „maklegu“ viður-
kenningu. Siglufjarðarblaðið
„Fram“ hitti naglann á höfuðið
er það skýrði frá hversvegna bæri
að kjósa Jón Magnússon. það var
af því að hann væri „minst vond-
ur“. Kaupmannaliðið kaus hann
af þeirri ástæðu.Hann fékk fjórða
part atkvæða, og a. m. k. þrjá
fjórðu atkvæðanna sem hann
fékk, fékk hann af því að hann
var álitinn „minst vondur“.
----o-----