Tíminn - 09.09.1922, Qupperneq 1

©jaíbfeti
og afgm&slumaÖur Cimans er
_5 i g u r g e i r ^ r i 5 r t f s f o n,
Sambanösfjúsinu, SeYfjauíf.
^fcjtcifcjsía
íímatis er í Sambanösfyúsinu.
®piu öaglega 9—\2 f. b
Simi 496.
YL ár.
Reykjavík 9. september 1922
37. blað
k
flfbragðs fegund
af
hreinum Yirginiu sigarettum.
Smásöluverð 65 aurar.
Frsgar fyrir gæði.
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
Kaupfélag Reykvíkinga
selur allskonar nauðsynjavörur og' tóbaksvörur. Verslið við það livar
sem þér eruð á landinu. Avalt nýjar vörur með lægsta verði. Viðskiftin
greið og áreiðanleg.
Sírnar 728 & 1026. Póstbólf 516. Símnefni: Solidum.
Brimaliótafélag íslands
er frá 1. þ. m.
fluii í Hafnavsívæti 15 ~ 2. sal.

Líftryggingarfjel. Andvaka h.f.
Kristianiu, Noreui.
Venjulegar líftryggingar, barnatryggingar
og lífrentur.
íslandsdeildin:
Löggilt af Stjórnarráði Islands í desember 1919.
Ábyrgðarskjölin á íslensku. Varnarþing í Reykjavík.
Iðgjöldin lögð inn í Landsbankann.
,ANDVAKA‘ hefir frjálslegri tryggingarskilyrði og ákvæði en flest
önnur líftryggingarfélög.
,ANDVAKA‘ setur öllum sömu iðgjöld! (Sjómenn t. d. greiða engin
aukagjöld).
,ANDVAKA‘ veitir líftryggingar, er eigi geta glatast nje gengið úr
gildi.
,ANDVAKA‘ veitir bindindismönnum sjerstök lilunnindi. Ættu því
bindindismenn og bannvinir að skifta við það fjelag, er
styður málstað þeirra.
,ANDVÖKU‘ má með fullum rjetti telja líftryggingarfjelag ungmenna-
fjelaga, kennara og bænda í Noregi. Enda eru ýmsir
stofnendur fjelagsins og stjórnendur og mikill fjöldi
bestu starfsmanna þess úr þeim fiokkum.
,ANDVAKA‘ veitir „öryrkja-tryggingar“ gegn mjög vægu auka-
gjaldi, og er því vel við hæfi alþýðumanna!
Sjómenn og verkamenn, listamenn og íþróttamenn, iðnaðarmenn
og kaupsýslumenn, rosknir menn og börn, bændur og búalið, karlar
og konur hafa þegar líftrygt sig í „Andvöku“.
Skólanemendur, sem láns þurfa sjer til mentunar, geta tæp-
lega aflað sjer betri tryggingar en góðrar lífsábyrgðar í „Andvöku“.
Helgi Valtýsson,
(forstjóri íslandsdeildar).
Ifeima: Gri’undaarstíg 15. Pósthólf 533, Reykjavík.
A.V. Þeir sem panta trygging-ar skriflega sendi forstjóra umsókn og
láti getið aldurs síns.
Hollenskur aðalsmaður, að nafni
J. Korthals Altes, hefir ferðast
um mikinn hluta landsins í sumar
ásamt frú sinni. Maður þessi hefir
ferðast óvenjumikið um heiminn.
Hann er maður mikilsvirtur í
landi sínu, en einkum hefir hann
lagt stund á landbúnað, enda
starfað að landbúnaði eigi aðeins
á stórum búgarði sínum á Hol-
landi, heldur og á þingi Hollend-
inga og í búnaðarfélögum og auk
þess mjög kynst búnaðarháttum
annara þjóða.
það sannaðist á þessum hol-
lenska gesti að glögt er gestsaug-
að. það mun vera nálega einsdæmi
að útlendur maður hafi á svo
^stuttum tíma myndað sér sjálf-
stæða skoðun um landbúnaðinn ís-
lenska. Maðurinn var athugull og
minnugur með afbrigðum. Dómar
hans um mörg búnaðarmálefni
okkar voru næsta merkir.Og hann
hafði afarmikla ánægju af að tala
um íslenska landbúnaðinn.
Land og þjóð hafði fallið hon-
um sérstaklega vel í geð. Hann
sá vitanlega, hve stutt við erum
á veg komnir, en hann skildi svo
vel þá miklu örðugleika, sem þjóð-
in og bændurnir sérstaklega hafa
átt við að stríða, að hann gerði
miklu fremui' að dáðst að því sem
hefði unnist á, en að fást um það
sem á vantaði.
Hann hafði tröllatrú á framför-
um landbúnaðarins á íslandi.
Hann lagði hvað mesta áherslu á
það, hye jarðvegurinn væri góður
á íslandi til ræktunar, og hve
búpeningsstofninn íslenski myndi
geta tekið miklum framförum með
skynsamlegum kynbótum. Hann
sagði að sér hefði aðeins einu
sinni runnið í skap. það var ein-
hver sem sagði við hann að jarð-
vegurinn væri ekki góður á ís-
landi. Jarðvegurinn íslenski myndi
ekki síður en jarðvegurinn í hin-
um suðlægu löndum álfunnar
gefa margfaldan arð þeirrar
vinnu og nákvæmni, sem hann
yrði aðnj ótandi.
Styrjöldin mikla hefði mjög
breytt skoðunum manna á bænda-
stéttinni og þýðingu landbúnaðar-
ins, suður í löndum. það hefði
verið algengt að lítilsvirða bænd-
urna og landbúnaðinn. Nú væri
það að verða alviðurkent að land-
búnaðurinn væri þýðingarmesti
atvinnuvegurinn í sérhverju landi
og bæri að styrkja atvinnuveginn
því samkvæmt og hefja bænda-
stéttina til hinnar háu virðingar
sem hénni bæri. Framtíð íslands
væri og fyrst og frerrtst komin
undir bættum búnaðarháttum og
eflingu bændastéttarinnar. —
Rúmið leyfir ekki að geta um
nema fátt eitt af því sem vert
væri að birta eftir þessum merka
og athugula gesti: sumpart dóma
hans og bendingar um búnaðar-
hætti okkar, sumpart þær fregn-
ir sem hann flutti af erlendum
búnaðarháttum. En hér fara á
eftir fáein einstök atriði.
Um 80 ár væru liðin síðan Hol-
lendingar byrjuðu jarðræktartil-
raunir sínar á vísindalegum grund
velli. Enn væri þeim haldið áfram
með auknu kappi, enda hefðu þær
borið glæsilegan árangur og flutt
þekkingu og hagsýni heim á
hvem einasta bæ. Ræktunarað-
ferðunum hefði stórfarið fram og
á grundvelli tilraunanna hefði bú-
skaparlaginu verið gerbreytt á
stórum landsvæðum á Hollandi.
Kúabú væru komin í staðinn fyr-
ir fjárbúin, og þeim samhliða
rjómabú, ostagerðarbú o. s. frv.
á samvinnugrundvelli. þegar
bændurnir fóru til kirkju á sunnu-
dögum fyrir 80 árum, voru það
einstaka einn sem átti silfurkeðju
við úrið sitt. þegar þeir nú klæða
sig í sparifötin til þess að ganga
í kirkju, eiga þer velflestir gull-
keðju við úrin. Velmegun ríkir ná-
lega á hverju heimili.
Meiri tilraunir eru ein aðal-
undirstaðan undir búnaðarfram-
förum íslendinga — og það á öll-
um sviðum búnaðarmálanna. Og
það er um að gera að tilraunirn-
ar séu reknar sem víðast og
dreifðast um landið. A. m. k. 100
bændur íslenskir ættu að taka að
sér tilraunastarfsemi undir yfir-
umsjón Búnaðarfélagsins. Reynsl-
an er alstaðar sú, að almenna
gagnið af tilraununum verður
meira þegar bændurnir sjá árang-
urinn hjá nágrannanum, en ef þeir
sjá það aðeins í opinberum til-
raunastöðvum ríkisins. —
Aukin mentun hinna ungu
bænda, einkum dvöl á bændaskól-
unum, væri önnur aðalundirstaða
búnaðarframfaranna. Skólarnir
ættu að geta kent hinum unga
bónda og; sýnt honum í verki alla
þá hagsýni, í víðustu merkingu,
sem honum kæmi að haldi í bún-
aðinum. Eklci síst það einna allra
mikilvægasta atriði að geyma vel
áburðinn og nota hann skynsam-
lega. — En auk þess ættu ekki
allfáir ungir bændur eða bænda-
efni að eiga kost á því árlega að
fara utan og kynnast erlendum
búnaðarháttum. Myridi þeim
vafalaust vel tekið t. d. bæði í
Hollandi og Ameríku og myndi
auðgert að greiða veg þeirra þar.
Á Englandi hafa verið gerðar
stórmerkar tilraunir í þá átt að
láta rafmagnsstraum hjálpa til við
jarðrækt. Tilraunir þessar eru að
vísu enn á bernskuskeiði, en full
ástæða er til að ætla að í þessu
efni geti verið um feyknarmerka
nýung að ræða, einkum fyrir þau
lönd, sem geta framleitt ódýrt
rafmagn við fossaafl. það þarf
því ekki að vera eintómur loft-
kastali, með þeirri einmuna góðu
aðstöðu til rafmagnsframleiðslu
sem er við Andakílsárfoss í
Borgarfirði, að t. d. á Hvann-
eyri verði áður en langt líður
reknar slíkar j arðræktartilraunir
við rafmagn sem geti síðan orðið
almenningseign, og ræktaðar þar
korntegundir, t. d. jafnvel hveiti.
Sannar fregnir lyn .ensku tilraun-
irnar megi vafalaust fá til ís-
lands. —
Enskur lávarður, Elveden að
nafni, og tveir doctorar frá til-
raunastöð Englendinga í Rotham-
sted hafa gert tilraunir um það
að vinna gas úr húsdýraáburði.
Tilraunir þessar hafa borið þann
árangur, að Elveden lávarður fær
nú nóg gas úr kúamykjunni sinni
til lýsingar í höll sinni. þau efni,
sem mynda gasið, myndu nálega
öll tapast að öðrum kosti. þau
eru svo reykul að þau hverfa út
í loftið þegar áburðurinn er bor-
inn á. þessar tilraunir um gas-
vinslu úr húsdýraáburði eru næsta
eftirtektaverðar fyrir Holland
sem á engin kol og enga fossa, en
á íslandi þýðingarminni. En í sam
bandi við þessar tilraunir hafa
verið gerðar aðrar um „tilbúinn
áburð“ alt öðru vísi gerðan en
þann sem nú gengur undir því
nafni og mjög einfaldar. Allskon-
ar hálmur, gamalt hey, kartöl'lu-
gras o. s. frv. er borið saman í
hauga. Jafnóðum og haugurinn er
borinn saman er helt í hann sér-
stökum' „kemiskum“ efnum. Síð-
an er nóg vatn látið drjúpa yfir
hauginn látlaust. Eftir 1—3 mán-
uði er haugurinn orðinn afbragðs
áburður. Hafa tilraunir sýnt að
hann er jafngóður venjulegum
húsdýraáburði. Haugarnir eru
hafðir undir berum himni og má
hafa þá hvar sem er. Er vitan-
lega hentast að þeir séu sem næst
vatninu. En ekki má þetta gerast
í frosti. Kemisku efnin kosta
sama sem ekki neitt. Hefir verið
tekið einkaleyfi á þeim, en það
gæti Búnaðarfélag íslands vafa-
laust fengið. það litla sem inn
GRELL’S
Dýrabogar eru nú aftur fyrir-
liggjandi. Verð Kr. 18.00.
Sportvöruhús Reykjavíkur
(Einar Björnsson)
Reykjavík (Box 384)
Tapast hefir frá Hraðarföð-
um í Mosfellssveit rauður hestur
6 vetra ljós á fax og tagl, mark
tvístýft fr. Finnandi er beðinn að
gera Kjartani Magnússyni á Hraða-
stöðum viðvart. Næsta símstöð er
Laxnes. Hesturinn er ættaður
austan úr Skaftafellssýslu.
kemur fyrir einkaleyfið er notað
til frekari tilrauna. —
Frásvélina sá hann vinna norð-
ur á Akureyri. Hún væri afbragðs
verkfæri, sem vafalaust ætti eftir
að vinna hér mikið gagn. þar væri
verið að leggja grundvöll að fram-
tíðarræktun landsins. Og einmitt
þessvegna væri vert að athuga
hvort ekki ætti að láta vélina losa
jarðveginn dýpra niður en nú er
gert, a. m. k. 30 centímetra nið-
ur í yfirborðið, eins og það verð-
ur, þá er þúfnalagið er komið of-
an á. I miklum þurkum og við
langvarandi ræktun sé það sérlega
þýðingarmikið að jarðvegslagið,
sem sé nógu mjúkt til að rætur
jurtanna geti smogið um það og
notfært sér næringarefnin og rak-
ann, sé sem dýpst. Grasið verði
þá, er til lengdar lætur, ljúffeng-
ara og kjarnmeira. Skepnurnar
borgi það með meiri afurðum.
Sorglegasta sjónin sem ferða-
maðurinn sjái, er fer um sveitir
íslands, séu merki skógareyðing-
arinnar. Og enn í dag sjái ferða-
maðurinn merki þess að íslend-
ingar höggvi rjóður í skógana og
séu að eyða þeim. það féllu mjög
lík orð af vörum þessa hollenska
aðalsmanns um nauðsyn skóganna
og Sigurður Búnaðarfélagsforseti
hefir oft tekið fram bæði í ræðu
og riti. í þessu efni var hann
kröfuharður til íslensku bænd-
anna, því að það lægi svo mikið
við. það væri skylda hvers ein-
asta íslensks bónda við föðurland-
ið að girða a. m. k. einn reit ein-
hversstaðar í beitilandinu og
rækta skóginn. Barnabörnin
myndu blessa minningu þess
manns, er það gerði. —
Að lokum skal þess aðeins laus-
lega getið að J. Korthals Altes
var ekki sérlega hrifinn af stór-
feldustu landbúnaðarframkvæmd
okkar: Flóaáveitunni. Fyrst og
fremst áleit hann að f r a m t í ð
íslenska landbúnaðarins bygðist
aðallega á túnrækt en ekki engja.
Og í annan stað áleit hann að
langstærsta og veigamesta atrið-
ið í því máli væri óunnið: Að
tryggja það að nýbýli gætu orð-
ið reist þar sem til svo stórfeldra
framkvæmda væri stofnað, og
komið í veg fyrir að „spekúlant-
ar“ gerðu bændunum ókleift að
reka sjálfstæðan smábúskap.
----o-----