Tíminn - 07.10.1922, Blaðsíða 3

T I M I N N
135

Krístianm, N'oreg'i.
Isl^nclsdeilclin.
Veitir mjög hagkvæmar brunatryggingar og allskonar líftryggingar. — Félagið er mjög vel stætt efnalega,
ábyggilegt og áreiðanlegt i alla staði. Viðskiftin hagkvæm, hrein og refjalaus!
„ANDVAKA“ er mikilvægur þáttur í hinu þjóðlega endurreisnarstarfi Norðmanna, er prófessor
Fr. Paasche lýsti svo fagurlega í hinum snjalla fyrirlestri sínum, sem hreif Reykvíkinga svo mjög. Standa
að félaginu og í stjórn þess fjöldi landskunnra manna í þjóðernis- og framsóknarbaráttu Norðmanna, m.
a. tryggingarfræðingar og fjármálamenn, sem alkunnir eru á sínu sviði um öll Norðurlönd. Yfirlæknir
félagsins er hinn víðkunni norski vísindamaður dr. med. professor E. Poulsson, nafnfrægur sem kennari
og höfundur kenslubókar þeirrar í Farmakologi, sem notuð er víðsvegar um Norðurlönd og á Þýskalandi,
og einnig við Háskóla Islands.
„Jolehögtid“. Það er félag umboðsmanna „ANDVÖKU“, sem árlega gefur út hið skrautlega jóla-
hefti, sem alkunnugt er hér á landi síðan í fyrra af hinum ágætu myndum af listaverkum Einars Jóns-
sonar. Er það einn liðurinn í þjóðvakningarstarfsemi félagsins. —
„ANDVAKA“ er með yngri líftryggingarfélögum í Noregi, og hefir tekið upp ýmisleg tryggingar-
fræðileg nýmæli, sem talin eru æskileg og nauðsynleg (m. a. jafnhá iðgjöld fyrir alla atvinnuvegi, — t.
d. greiða sjómenn engin aukagjöld, — sérstaka deild fyrir bindindismenn, „óglatanlegar tryggingar“ o. fl.).
Hluthafar fá aðeins 5°/0 vexti af fé sínu.
Bónus eða hlutgóði hinna trygðu er 9/10 af hreinum ársarði, er lagt hefir verið í lögboðna sjóði.
„ANDVAKA“ starfar aðeins með „fastbúandi“ umboðsmönnum (hver í sinni sveit), en eigi með
dýrum ferðamönnum og hálaunuðum eftirlitsmönnum eins og flest önnur félög. Vöxtur félagsins verður
því eðlilega eigi eins ör og lijá sumum öðrum félögum, en jafnari og stöðugri, og rekstur allur að mikl-
um mun ódýrari. — Fyrstu 4—5 árin hefir upphæð samþyktra trygginga í „Andvöku“ numið
10-12 millióimni króna,
og eru allir sjóðir félagsins í lögboðnu hlutfalli við þessa upphæð! M. a. heflr félagið styrktarsjóð lianda
berklaveikum.
„ANDVAKA" var einasta líftryggingarfélagið í Noregi, sem í fyrra hafði fleiri nýtryggingar en
árið áður. Flest önnur félög munu hafa haft 20—30°/o minna sökum dýrtíðar og efnalegra örðugleika
almennings.
„ANDVAKA“ og öll önnur norslc líftryggingarfélög eru efnalega örugg og trygg og geta t. d. eigi
orðið gjaldþrota. Þau eru öll leyfð og löggilt af norska ríkinu, standa undir sameiginlegu opinberu eftir-
liti („Tryggmgarráðinu11), tryggingarsjóður þeirra er „handleikinn“ fjórum sinnum árlega af opinberum
eftirlitsmönnum ríkisins, og mega félögin eigi ráðstafa honum nema með samþykki „Tryggingarráðsins11.
Reikningar félaganna eru endurskoðaðir og samþyktir af því opinbera, og birtir árlega (í „Forsikrings-
tidende“, dagblöðum, árskýrslum félaganna o. s. frv.).
ísiandsdeild „ANDVÖKU" hefir nú þegar um 1 millíón króna tryggingarupphæð, og hefir aðeins
einn maður hætt við tryggingu sína (sökum átvinnuleysis). Íslandsdeildin liefir starfað mjög gætilega og
fyllilega drengilega, og forðast öll kapphlaup við önnur félög. — Nú leyfir hún sér þó, að gefnu tilefni,
að efna til lcapphlaupa við keppinauta sína um met í heiðarlegri, fljótri og refjalausri afgreiðslu í livert
sinn sem um fjárgreiðslu er að ræða (við lát eða aðra gjalddaga). — A þeim leikvelli mun ágæti manna
og félaga reynast, en eigi við lastmælgi og rógburð að tjaldabaki! Enda er það ósæmilegt í öllum viðskiftum!
A. V. Þeir reykvísku „fjármálamenn“ o. a., sem gert liafa 'sér að leik í sinn lióp og út á við að
spilla atvinnu minni með tilhæíulausum sögum og rógburði um „ANDVÖKU“ eru annað hvort: vísvit-
andi ósannindamenn eða framúrskarandi fáfróðir heimskingjar, eða þá hvorutveggja! — Nöfn þeirra
verða geymd vandlega og notuð síðar meir, ef þörf gerist.
Reykjavík, Pósthólf 533.
Heima: Grundarstíg 15 (eigið hús).
Talsími: 1250.
Helgi
forstjóri íslandsdeildar.
A. V. Þeir sem panta tryggingar skriflega, sendi forstjóra umsókn og láti getið aldurs sins!
forgöngumaður heimatrúboðsins í
Noregi, skrifai’ langt mál í trú-
fræði sinni*) um „millibilsástand-
ið“, og er þar auðvitað sammála
þeim, sem búast við að öllum verði
veitt fyr eða síðar tækifæri til að
velja eða hafna Kristi. — Hitt er
annað mál, að enginn þessara
manna, nema ef til vill Marten-
sen, býst við að árangur þess verði
sá, að allir kjósi hjálpræðið.
Hr. þ. Sv. hefir litla nasasjón
af lúterskri guðfræði nema frá 17.
og 18. öld; þeirra tíma guðfræð-
ingar vildu flestallir ekkert heyra
talað um neitt „millibilsástand"
eftir dauðann. Menn voru þá, eins
og sumir eru enn, svo afarhræddir
við að fólk mundi verða enn and-
varalausara, ef farið væri að
minnast á nokkurn möguleika til
afturhvarfs í öðru lífi, og skildu
ritninguna svo margir, að velferð
heiðingja annars heims færi eftir
breytni þeirra þessa heims. Otto
Funcke (1836—1910), alkunnur
þýskur rithöfundur og prestur,
segir í einni bók sinni um þennan
afturhvarfsmöguleika í öðru lífi:
„það er uxi, sem vonar það ekki,
en asni, sem kennir slíkt“, og
sýna þau orð vel hugsunarhátt
margra samtímamanna hans.
Jæja, eg skal ekki þreyta hr.
þórð á frekari fræðslu; hann not-
ar hana væntanlega eftir því sem
gáfur og geðsmunir leyfa. En mig
langar til að fræðast af honum í
staðinn:
Hvernig er varið þessum óför-
um Evu C., miðilsins fræga, sem
dr. Helgi Péturss mintist nýlega
á í Morgunblaðinu ? Og er það
satt, sem Joseph Mc Cabe skrifar
í „The Literary Guide“, júlí 1922,
og Heimskringla flytur 16. ágúst
í sumar, að „5 eða 6 hinna áreið-
anlegustu miðla (samkvæmt áliti
Sir Arthur Conan Doyle’s) hafi
orðið uppvísir að svikum“ á Eng-
landi í vor sem leið ? Mér skilst
af grein hans, að þeir hafi allir
fengist við að taka „andamyndir“,
og marga langar til að vita, hvort
þær séu frá þeim, myndirnar sem
Har. prófessor Níelsson hefir ver-
ið að sýna hér á landi. Gæti hr.
þórður ekki frætt fólk um það?
„Vaðlinum“ um ættemi Höfða-
brekku-Jóku, sem hr. þórð tekur
svo sárt til, og hnútum hans til
prestanna, nenni eg ekki að svara,
þær eru jafn máttvana og aðrar
hnútur hans.
Eg hefi fengið 19 nýja kaup-
endur að Bjarma síðan fyrri grein
hans birtist, og á von á fleirum,
sendi eg hr. þórði blað mitt ókeyp-
is framvegis í „ómakslaun"; hefir
hann þar „áþreifanlega" sönnun
þess að mér er ekki móti skapi
að hann minnist Bjarma á mann-
fundum og í öðrum blöðum með
alkunnu „víðsýni“ sínu.
En vel á minst, eg var nærri bú-
inn að gleyma, að hjá mér liggja
fáein „víðsýn“ kjamyrði, sem
þórður sendi mér snemma í vor
í Tímanum. þau voru meðal ann-
ars: „djöfladýrkun“, „lélega
hugsað orðagjálfur", „yfirdreps-
skapur“, „skræfuskapur“, „ein-
feldningsleg tilgáta“. Eg þarf
ekkeit á þessu að halda, og bið
hann að afsaka að eg gleymdi að
skila þeim þegar í stað, nú skila
eg þeim aftur til eigandans, en
legg með þeim Matt. 12. 36.
Sigurbjörn Á. Gíslason.
--------o----
Frá útlöndum.
Enn hefir stjórnarbylting átt
sér stað á Grikklandi. Eftir hin-
ar síðustu og allra verstu ófarir
gríska hersins í viðureigninni við
Tyrki, var Konstantín konungi
loks steypt úr stóli. Getur vart
óglæsilegri konurígdóm en Kon-
stantíns. Hefir hag Grikkja
hnignað jafnt og þétt út á við
*) Sjá bók Hallesbys: „Den kristel.
Troslære", Iíria 1921, II, 25. og 39.
kafli.
síðan hann tók aftur við stjóm,
uns nú keyrði alveg um þvert bak.
Mun það jafnan verða talin ein
hin heimskulegasta ráðstöfun er
Grikkir ráku Venizelos úr landi
og kölluðu Konstantín heim. Nú
heita stjómarbyltingamenn á
Venizelos að hverfa heim aftur og
bæta úr vandræðunum, en hann
tekur lítt undir.
— Hlutabréf Landmandsbank-
ans danska seldust í fyrra fyrir
130—140 kr. hvert 100 kr. hluta-
bréf. Skömmu fyrir vandræði
bankans voru þau seld fyrir um
það bil 90 kr., en nú fyrir eina kr.
og 50 aura.
— Smásöluverð á Englandi er
nú ekki orðið nema 81% hærra
að meðaltali en var fyrir stiýðið.
— Tveir af biskupunum rúss-
nesku kirkjunnar gangast fyrir
miklum umbótum bæði á siðum og
trúarlærdómum kirkjunnar. Meðal
annars á að afnema bannið að
prestar megi kvænast.
— Látinn er nýlega einn af
merkustu stjórnmálamönnum
Norðmanna, Jörgen Lövland. Var
hann utanríkisráðherra Norð-
manna ái’ið 1905, þá er skilnað-
urinn varð milli Noregs og Sví-
þjóðar. Er það nú alviðurkent að
hann hafi þá sýnt frábæra still-
ingu og festu og mjög stuðlað að
hinum friðsamlegu málalokum.
— Miklir skógarbrunar urðu ný-
lega nálægt Bordeaux á Frakk-
landi. Urðu menn að flýja mörg
þorp vegna brunahættu.
— Páfinn hefir farið þess á leit
við ’rússnesku stjórnina að fá
keypta hina dýnnætu kirkjugripi
sem stjórnin liefir gert upptæka.
Stjóx-nin svarar því þannig að páfi
geti þá geid boð, því að gi’ipirnir
vei’ði seldir hæstbjóðanda.
--o--
Orðabálkur.
berangur (-s, vantar flt.), kk.,
jöi’ð, sem stendur upp úr snjó að
vetrarlagi. Dalir.
bei’gingarklútur (-s, -ar), kk„
mislitur silkiklútur, sem fólk
hélt fyrir rnunni sér við altaris-
göngur. Vestf. (var alg., en heyi’-
ist ekki nú).
beigsiga (-aði, -að): hann berg-
sigai’ þokuna, þokan greiðist
sundur og eyðist í ofanverðu fjall-
inu, en þokubelti liggja í því neð-
anvei’ðu. S.-Múl.
bergsiga, ób. 1.: bergsiga þoka,
þoka, sem sígur niður í fjöll (í
logni). Mér sagt, að orðið hafi
tíðkast í Skaftafellssýslu.
beygja: beygja af, að krakki
myndar sig til að skæla. Árness.
Suðursv.
biðjast (-aðist, -ast), s. í miðm.,
beiða (um kýr): skyldi kýrin ekki
fara að biðjast? Vestf.
-----o-----
Einlægnin og B. Kr.
I gamla daga þótti þoi’steini
Gíslasyni það ,,í meira lagi væm-
ið“, þegar B. Ki’. var að hrósa
sjálfum sér fyrir í’áðvendni og
samviskusemi. í síðasta skrifi
sínu út af laumupésanum er B.
Kr. mjög fjálglegur og mælist
einkum til einlægni í svöium sam-
vinnumanna. Sá má nú trútt um
tala um einlægnina. Skal öllu slept
um einlægni hans á fyrri tíð, sem
flestum mun þó finnast, eins og
þorsteinn sagði, „í meira lagi væm
in“. En það eru mörg ár liðin síð-
an ritaður hefir verið í’itlingur af
meiri óeinlægni en laumupési B.
Kr. það mun vera leitun á ritlingi
sem er eins fullur af blekkingatil-
raunum, i*angfæi*slum og hálfsögð-
um sannleika og laumupési B. Kr.
það verður sannað áður en langt
líður með fylstu rökum og ein-
lægni. Og er þá óvíst hve vel B.
Kr. ber sig er hann fær fölskva-
lausa einlægni í svar við yfirdrep-
skap laumupésans.
■o
Niðurl.
Ágrip af sögu eins sjúklings.
Sunnudaginn 30. júlí barst ein-
um sjúklingi 31. tbl. Tímans með
grein „fyrv. sjúklings á Vífilsstöð-
um“, um heilsuhælið á Vífilsstöð-
um. Greinin vakti ákafa athygli
meðal sjúklinganna. Um kvöldið
þótti yfirlæknirinn vera óvenju-
lega mikið á gangi úti við, og nú
ávalt enn. Skömmu fyrir hátta-
tíma kom eg út úr borðstofunni
frá því að drekka kvöldmjólkina,
og var á leiðinni upp í svefnstofu
mína. Á ganginum mætti eg yfh’-
lækninum, og var það óvanalegt á
þeim tíma dags. Við litum hvor á
annan. En þá lá nærri að mér
brygði í brún. Mér virtist eg varla
þekkja þetta andlit. Svipurinn var
gerbreyttur og yfirbragð alt. Eg
gekk að stiganum, en læknirinn
stóð kyr og horfði á eftir mér.
þegar eg var kominn upp neðstu
þrepin, sté hann fram nokkur
skref og horfði enn fast á eftir
mér upp stigann. þótti mér þá ein-
sýnt að læknirinn ætti við mig
eitthvert erindi, snérist því við og
leit á hann þegjandi. Andlit hans
var þrútið og afmyndað, og um
það fóru kippir, sem eg hefi
hvorki séð fyr né síðar. Læknirinn
hóf upp hönd hína og mælti: „Nú,
nú — ja — hvað — hvað ....?“
„Eg hélt að þér vilduð tala eitt-
hvað við mig“, svaraði eg. „Nei —
já — ja — nei, nei“, svaraði lækn-
ir og bandaði frá sér með hend-
inni. „Jæja“, mælti eg og snéri
við upp stigann. En læknirinn
gekk fram og aftur niðri á gang-
inum og hélt áfram: „Já, ja —
eg var bara að gæta — að horfa
— já, svona virða — svona virða
yður fyrir mér — virða yður fyr-
ir mér“.'
Um hádegisbil daginn eftir
mætti eg yfirlækninum í anddyr-
inu. „Nú, já“, mælti læknir, gekk
til mín, lagði höndina á öxl mér
og hélt áfram í lágum rómi: „Já,
ja, eg ætlaði bara að spyrja yður
að þvi — spyrja yður að því,hvort
þér hafið skrifað greinina í Tím-
anum“. „Eg hefi ekki skrifað
greinina í Tímanum“, svaraði eg.
„Nú, nú — jæja — ekki „skrifað“
— ekki „skrifað“. „Hvorki skrif-
að né látið skrifa“. „Jæja, það
gleður mig fyrir yðar hönd —
gleður mig að þér hafið ekki
skrifað hana. Og þér lofið því .. “.
„Nei, eg lofa engu“, greip eg fram
í. „Jæja, jæja. þér neitið því þá“,
leiðrétti læknirinn, „neitið því, að
þér eigið nokkum þátt í henni —
noklcurn þátt“. „Eg hefi sagt það,
sem eg hefi að segja“, svaraði
eg. „Og auk þess ættuð þér að
muna eftir loforðinu, sem eg gaf
yður um þetta efni fyrir skömmu,
samkvæmt beiðni yðar. Og loforð
mín gef eg í þeim tilgangi að efna
þau. Eða hafið þér reynt annað?“
„Nei, nei“, 'svaraði læknir, „eg
hefi ekki reynt annað“. „Jæja. þá
er víst þessu máli lokið“, mælti eg
og gekk inn í húsið.
Miðvikudagsmorguninn 2. ágúst
var eg að bursta skó mína í kjall-
aranum. Kom þá blóðhráki í
munn mér og fylgdu nokkrir eft-
ir. það sem eftir var dagsins sá
eg öðru hvoru blóð í hráka og einn
ig daginn eftir, 3. ágúst, Ekki
sagði eg yfirhjúkrunarkonunni
frá þessu og ekki yfirlækni, en
lá mikið þessa daga og hafði nær
því engar göngur.
Rúmlega viku síðar fór eg að
finna til verkjar í vinstri öxlinni,
sem eg hafði ekki orðið var við
áður. þegar verkur þess hafði
varað í 2 daga og eg fann að eg
var ekki svo hress, sem venja var
til, þá ákvað eg að segja yfirlækn-
inurn frá þessu. þegar svo að hann
kom á stofugöngu að morgni þess
14. ágúst, þá nefndi eg verkinn
og að eg væri líklega að byrja að
kvefast. „Já, eg skoða yður í dag“,
svaraði læknir og hélt áfram
göngu sinni. Rétt á eftir gekk yfir
hjúkrunarkonan til mín og hvísl-
aði, svo sem venja hennar var,
þegar svona stóð á: „De skal
skoðes klokken halv ti“. Eftir að
sú skoðun hafði farið fram, kvað
læknir, að batinn væri mikill,
„ótrúlega mikill“, þó heilbrigði
mín væri að vísu eigi sterk. Eftir
þessa yfirlýsingu hélt hann
áfram: „Jæja, þá held eg, að
skilnaðarstundin fari nú að nálg-
ast, til — til gleði — til gleði fyr-
ir yður, já, og til — til hrygðar
— til saknaðar — já — til sakn-