Tíminn - 21.10.1922, Blaðsíða 4

144
T 1 M 1 N N
Notið að eins íslenskar vörur.
Kaupið að eins íslenskar vörur.
Hafið þér séð nýju dúkana frá Klæðasmiðjunni Álafoss?
Þeir eru bæði til notkunar í fatnað, dyratjöld, útsaumsdúka
o. m. fl. til prýðis á íslensku heimili.
ffltF" íslenskir dúkar klæða íslendinga best.
Klæðasmiðjan Álafoss, P.«. Reykjavik.
Til kaupfélaga!
H.f. Smjörlíkisgerðin í Reykjavík er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma hér á smjörlíkisframleiðslu, sem geti fyllilega
jafnast á við samskonar iðn erlendis, bæði hvað gæði og verð snertir.
Eflið íslenskan iðnað.
Biðjið um íslenska smjörlíkið.
Jörð til sölu.
Jörðin Melar í Melasveit í Borgarfjarðarsýslu fæst til kaups og á-
búðar frá næstu fardögum ásamt hjáleigunni Hrísás. Á jörðinni eru:
Steinbær 7 X 12 álnir með kjallara til íbúðar. Ennfremur er hlaða
sem tekur um 800 hesta af heyi, fjós fyrir 10 — 12 stórgripi og fjár-
hús er tekur yfir 100 fjár, alt undir sama þaki, járnvarið. Á meðal
hlunninda jarðarinnar eru bæði æðar og kríuvarp, seladráp og hrogn-
kelsaveiði. Tún heimajarðarinnar er um 18 dagsláttur, engjar góðar
og beitiland ágætt.
Skifti á húseign í Reykjavík gæti komið til greina.
Nánari upplýsingar gefur Guðmundur Ólafs Nýjabæ Seltjarnar-
nesi. Sími 452 C.
Kaupfélag Reykvíkinga
selur allskonar nauðsynjavörur og tóbaksvörur. Verslið við það hvar
sem þér eruð á landinu. Ávalt nýjar vörur með lægsta verði. Viðskiftin
greið og áreiðanleg.
Símar 728 & 1026. Pósthólf 516. Símnefni: Solidum.
Samband ísl.
samvinnufélaéa
útvegar beint frá verksmiðjunni
hið viðurkenda, ágæta
Mc. Dougall’s
BAÐLYF.
Trésmíðayerksmiðja
Hafliða Hjartarsonar
Laufásveg 2. Reykjavík. Sími 44.
Smíðar liurðir og glugga af öllum stærðum, húsgögn o. fl.
Afgreiðir pantanir út um alt land. Biðjið um verðskrá.
ingja karlanganum er svo aftur far-
ið, að hann skilur ekki þýðingu
sumra algengra íslenskra orða, t. d.
sögnina að knésetja. B. Kr. œtti að
athuga það orð i nýju orðabók
Blöndals, og sjá sig þar í spegli, að
hann er að byrja að gleyma móður-
mólinu.
Gagnfræðaskólinn nyrðra.
Núverandi stjórn hefir tekist hrap-
arlega afskifti sín af barnaskóla
Reykjavikur. Eí til vill má hún
þakka það sínum- sérfróða ráðunaut,
fræðslumólastjóranum, að festa við
skólann Bjarna Hjaltesteð o. fl. slíka
kennara. Aftur hefir stjórnin farið
vei í öðru skólamóli, þar sem enginn
sérfróður var til aðstoðar. Gagnfræða-
skólinn ó Akureyri hefir verið stór
endurbættur, fyrir atfylgi Sig. Guð-
mundssonar og stuðning landsstjórn-
arinnar. Skólinn var að grotna niður
af fúa og vanhirðu. 40—50 léleg eld-
stæði í þessu mikla timburhúsi. Var
'þeim útbúnaði svo ófótt, að skólinn
fékst varla vátrygður. Nú er verið að
setja miðstöð og rafmagn i skólann,
móla og veggfóðra öll herbergi innan,
leggja dúka ó gólf o. fl., sem miðar að
því að húsið endist lengur. Lóð skól-
ans hefir verið stækkuð, svo að
eigi yrði þrengt að honum með nýj-
um húsum. parf þó meira við í því
efni. Stefnir alt í þá- ótt, að innan
skamms megi gera á Akureyri lít-
inn, góðan og ódýran mentaskóla,
sem yrði sniðinn eftir nýjustu og
bestu erlendum fyrirmyndum, jafn-
hliða því að skólaveran yrði svo ódýr,
að efnismenn, sem vinna fyrir sér
sjólfir, gætu húið sig þar undir sér-
fræðinóm. Að sama skapi mætti
minka tilkostnað við Reykjavíkur-
skólann.
Uppreistin í bamaskóla Rvíkur.
Skólanefnd Reykjavikur hefir lagt
undir úrskurð stjórnarróðsins þver-
móðskumái Mortens Hansens, en úr-
skurður er ekki fallinn enn. Mála-
vextir eru þessir. Skólanefnd leggur
til að veita Hansen embættis með
vissum skilyrðum, þ. e. að kenslu-
stjóri sé ráðinn til að hafa umsjón
með kenslunni, samræma störf bekkj-
anna, róða námsaðferðum etc. Kensiu-
stjórinn er nefndur með nafni í til-
lögum skóianefndar. Hansen gengur
þegjandi að þessum skilyrðum, bæði
við skólanefnd og landsstjórn, og er
veitt embættið. En þá breytist alt.
Hansen brýtur þá hinn nýgerða samn-
ing og vill hrifsa til sín það vald, sem
skólanefnd hafði skjallega fengið
kenslustjóranum.
pað sem á milli ber er þetta: Skóla-
nefnd vill að skólinn sé sem bestur
vegna barnanna. Á annað þúsund
börn eru i skólanum á hverju ári.
Langflest þeirra fó enga aðra skóla-
göngu alla æfi. Skólastjóri, og fó-
einir kennarar sem standa með, svo
og fræðslumálastjóri, virðist ekki
hugsa um þetta, heldur að það fólk,
sem einu sinni hefir fengið atvinnu
við skólann, geti fengið að njóta pen-
inganna í friði. Nú eru vitanlega
margir góðir kennarar við skólann
og hafa alt af verið. En þeir njóta
sín ekki til hálfs, áhaldalausir að
kalla, og með yfirstjórn, sem spyrn-
ir með hnúum og hnefum á móti
þvi að skólinn verði endurbættur
vegna þeirra inörgu þúsunda, sem
stofnunin er bygð fyrir.
pessi skóladeila í Reykjavík er
þýðingarmikið landsmál. Hún hefir
gert átakanlega ljósan þann hugsun-
arhátt, að starfsmenn landsins, marg-
ir hverjir, þykjast eiga embættin æfi-
langt, hvernig sem þeir standa i stöðu
sinni, og að embættin séu til vegna
þeirra, en þeir ekki vegna starfanna.
pessi barótta hlýtur að flytjast úr
skólunum á öll önnur svið. I öll-
um embættisstéttum eru til ófærir
starfsmenn, sem þarf að hreinsa burtu
með samkepnisprófi. Skólanefnd
Reykjavíkur á mikinn heiður skilið
fyrir að hafa bent á leið, sem þjóð-
félagið getur notað til að tryggja sér
hæfa starfsmenn, eins og félög eða
einstakir atvinnurekendur.
----0----
Bókmentafélags-
bækurnar.
í engu landi öðru en íslandi mun
sá siður geta haldist að almenning-
ur haldi uppi félagi sem aðallega gef-
ur út. vísinda rit. Svo almennur er
enn áhuginn á Islandi fyrir sögu
landsins og fornbókmentum og hvergi
annarsstaðar í heiminum. petta er
merkilegt menningarmark á Islend-
ingum og liggur við sómi okkar að
svo verði áfram.
Fjórar komu bækurnar í þetta sinn
og sú fimta er í vændum: Útgáfa
Fornbréfasafnsins frestaðist í bili, en
nú kom efnisyfirlit 10. bindisins.
Vantar þó enn efnisyfirlit 11. og síð-
asta bindisins sem út er komið. pá
er 4. heftið af bréfabók Guðbrandar
biskups, sex arkir og sækist útgóf-
an seint. Loks er hafin útgófa tveggja
nýrra vísindarita, sem bæði verða
mjög umfangsmikil. Hið fyrra er:
Annálar fró 1400—1800. Sér Hanneá
jiorsteinsson skjalavörður um þá út-
gáfu. Er byrjað á Skóllioltsannál hin-
um nýja og tekur hann yfir helming
þessa heftis. Er annóll þessi að vísu
óður gefinn út af Gustav Storrn, en
nú er stórum betui’ vandað tii út-
gáfunnar. pá hefst á eftir Skarðsár-
annóll Björns lögréttumanns Jónsson-
ar ó Skarðsá, enda er gamla útgáf-
an þeirrar bókar löngu orðin alófó-
anleg. peir annólar sem síðar verða
gefnir út í riti þessu munu flestir
eða allir óprentaðir áður. Mun þetta
rit verða mörgum harla kærkomið,
cnda er það liið mesta nauðsynja-
verk að gefa það út. Hitt ritið er enn
ókomið, en það er kvæðasafn frá
1400 og þareftir. Hefir lengi verið í
róði að hefja þó útgáfu og með henni
verður fyrst til fulls brúað djúpið
milli fornbókmentanna og nútíðar. Á
dr. Jón porkelsson allra manna mest-
ar þakkir skyldar fyrir starf sitt í
því efni, fyrst með doktorsritgerð
sinni um kveðskapinn á íslandi ó 15.
og 16. öld. Var sá bókmentaheimur
ónumið land og öllum ókunnugt áð-
ur en dr. Jón hófst handa. En nú
mun það -alviðurkent að saga þeirra
alda og bókmentir eru stórum merk-
ari en haldið var.
Utgáfa þessara tveggja rita er stór-
merkur viðburður, merkasti viðburð-
ur í sögu Bókmentafélagsins siðan
Jón Sigurðsson hóf að gefa út Forn-
bréfasafnið og á þetta kvæðasafn að
verða hliðstætt rit hinni miklu út-
gáfu dr. Finns prófessors Jónssonar
á skóldakvæðunum fornu. Verður út-
gófa þessara merku rita að ganga
greiðlega. Má það ekki koma fyrir að
styrkur til Bókmentafélagsins verði
svo skorinn við nögl að útgáfan tefj-
ist. Er þess að minnast að þeir eru
báðir rosknir menn dr. Jón og Hannes
porsteinsson, en slik útgáfa er ekki
eins vel komin í neinna annara hönd-
um. Landsstjómin ætti að eiga frum-
kvæði að því, er hún nú ber fram
fjárlögin, að hækka styrkinn til Bók-
mentafélagsins. Og þegar félagið
byrjar útgáfu tveggja svo stórmerkra
rita, ætti að sjá þess stað í því að fé-
Iagsmönnum fjölgaði að mun. Vili
Timinn alvarlega beina þeirri áskor-
un, einkum til ungra manna, að fjöl-
menna nú í Bókmentafélagið til þess
að fylgjast með útgáfu þessara merku
rita og eignast þau þegar frá byrjun.
Frh.
Jón porleifsonn málari er ný-
kominn til bæjarins og heldur
sýningu í Goodtemplarahúsinu
þessa dagana. Sýnir hann þar
nokkrar myndir frá því í fyrra og
margar myndir er hann hefir mál-
að í sumar, úr heimkynnum sín-
um, Hornafirðinum, og úr Vest-
mannaeyjum. pað er unun að
horfa á myndir Jóns. Listgáfa
hans er ótvíræð. Myndir hans í ár
eru með nokkuð öðrum blæ en var
í fyrra, drættirnir eru mýkri og
litimir hlýlegri. Kvöldkyrðin er
aðalviðfangsefnið. Hann málar
„himininn bláan og speglandi sæ“.
Speglun skýjanna í spegiltæru
vatni málar hann betur en íslensk-
ir málarar hafa áður gert. Á sum-
um myndum hans er einnig hið
einkennilega fagra ljósbrot sói-
skinsúðans, er ekki hefir áður sést
1 á íslenskum málverkum. Lognblíð-
an dregur þó ekki úr tign fjall-
anna. pað býr tign í Horninu, á
stærstu mynd Jóns, sem baðar
sig í geislum morgunsólarinnar.
Hornafjörður er dásamleg sveit.
það hafa þeir Ásgrímur og Jón
sýnt okkur, sem ekki höfum kom-
ið þangað.
Ein hin besta haustskemtun hér
í Reykjavík er að koma á sýning-
ar málaranna. Reykvíkingar
standa vel að vígi með að fylgj-
ast með framförum hinnar ungu
íslensku listar. Hingað til hafa
málararnir bundið störf sín við
íslenskt landslag. Hvenær fara
þeir að velja verkefni sitt úr lífi
þjóðarinnar? Islenskt þjóðlíf á
að vera í framsýn á myndum
þeirra en náttúra landsins í bak-
sýn. Málararnir eiga að setja
markið hátt og ná valdi á hinum
örðugustu viðfangsefnum, en við-
fangsefni hinnar hæstu listar,
hvort sem hún talar á máli penn-
ans eða pensilsins, hafa jafnan
verið tekin úr sögu mannlífsins.
Vei'slunartíðindin. Lárus Jó-
hannesson fyi’verandi „utanríkis-
ráðherra“ hefir fyrir nokkru tek-
ið að sér ritstjórn Verslunartíð-
indanna. Leið þá ekki á löngu áð-
ur en „skifti um tón“. Eru Versl-
unartíðindin nú orðin ekkert ann-
að en mánaðarútgáfa af Morgun-
blaðinu, sem flytja skæting og
órökstudda sleggjudóma þess fyr-
verandi um landsstjórnina og
pólitiska andstæðinga Lárusar.
Slíkar greinar sem þær sem Lár-
us hefir ritað í tvö síðustu blöð
Laugaveg 20 B.
Sími 830.
Við sendum gegn eftirkröfu:
Ljósakrónur og allskonar hengi-
lampa, borðlampa, straujárn, suðu-
plötur ýmsar stærðir o. fl.
Ennfremur allskonar efni til inn-
Jagninga, svo sem: Pípur, vír,
slökkvara tengla og fleira.
Aðeins fyrsta flokks vörur.
G-reið viðskifti.
HESTUR
tapaðist frá Galtarholti í Borgar-
hreppi 19. júlí síðastl., hvítur að
lit, 8 vetra gamall, vetrarafrak-
aður, alla hófa hvíta og lauf á
nös. Mark, líklega: sýlt hægra og
bita framan, og biti framan
vinstra. Hver sem getur gefið
upplýsingar um þennan hest, er
beðinn að tilkynna það afgreiðslu
þessa blaðs.
V E L O X, þrjár stærðir af
hinni ágætu skilvindutegund fást
hjá undirrituðum.
Einnig VELOX-strokkar.
Jón Bjamason kaupmaður,
Laugaveg 33, Reykjavík.
Verslunartíðindanna, sáust alls
ekki í því riti áður.
Kverið. Framhald greinarinnar
um kverið bíður vegna veikinda
höfundarins.
Skoplegt hefir verið að sjá
Morgunblaðið þessa vikuna. Á
þriðjudaginn birtir blaðið bréf úr
Skagafirði með lofklausu um
Árna á Höfðahólum. Og á fimtu-
daginn birtir blaðið kafla úr 10
bréfum með meira og minna lofi
um Björn Kristjánsson. Setur
gamli maðurinn síðast sitt eigið
nafn undir þann lestur. Mun það
einkum vera tilgangur hans með
þessu að fá menn til að gleyma
gömlum og óþægilegum ummæl-
um sjálfs ritstjóra Morgunblaðs-
ins um hinn sama B. Kr.
10 miljónum og hálfri þó bet-
ur gleymdi B. Kr. þegar hann var
að tíunda skuldir landsins. En
langa gi-ein ritaði hann móti Tím-
anum á þeim vitlausa grundvelli.
Sigvaldi Kaldalóns læknir og
tónlagasmiður hefir nýlega gefið
út lag sitt við hið alkunna kvæði
Stefáns Klettafjallaskálds: „þótt
þú langförull legðir“. Er lagið áð-
ur mörgum kunnugt og vinsælt
orðið af söng Eggerts bróður
Sigvalda. Mun vera von á að fleiri
lög komi út bráðlega eftir Sig-
valda.
Hallbjörn Halldórsson prentari í
Gutenberg hefir nú tekið við rit-
stjórn Alþýðublaðsins.
Bnini varð nýlega á Flateyri
við Önundarfjörð. Var það versl-
unarhús Steingríms Árnasonar
kaupmanns. Mikið brann af vör-
um er voru vátrygðar og húsið
sömuleiðis. öðrum húsum tókst
að bjarga og engin slys urðu af
brunanum.
Eggert Stefánssion söngmaður
er nú á förum héðan vestur um
haf. Fylgja honum héðan hinar
bestu árnaðaróskir, enda hefir
Eggert getið sér hið ágætasta orð
með dvöl sinni hér í sumar.
Svar frá læknanemunum á Víf-
ilsstöðum verður að bíða næsta
blaðs.
Ritstjóri:
Tryggvi JJórhallsson
Prentsmiðjan Acta.