Tíminn - 09.12.1922, Síða 3

T 1 M I N N
165
arafl almennings hefir að vísu
sett á hann horn og klaufir, en
kirkjan hefir þó aldrei talið hann
meðal fénaðarins. „Á kviði
þínum skalt þú skríða og mold
eta alla þína æfidaga“. Aldrei
hefii' djöflinum verið svo lýst, að
hann skríði á kviði sínum og eti
mold, jafnvel af þeim, sem best
þekkja hann. Aftur er það al-
kunnugt um höggorma, að þeir
skríða á kviði sínum og forn trú
í Austurlöndum að þeir eti mold.
„Og fjandskap vil eg setja milli
þín og konunnar, milli þíns sæðis
og hennar sæðis; það skal merja
höfuð þitt og þú skalt merja hæl
þess“. Er það glögt að sæði kon-
unnar merkir alt mannkyn, en
sæði höggormsins höggormakyn.
Hvað gæti sæði höggormsins tákn-
að ef það væri rétt skýring, að
höggormurinn hafi verið djöfull-
inn? Kverið veit ekki af neinum
hans holdgetnum afkvæmum að
segja. Hér er verið að segja frá
baráttunni milli manna og högg-
orma. Höggormarnir ráðast aftan
að þeim, sem framhjá ganga, og
bíta í hælinn, en menn reyna að
merja höfuð þeirra. En í kver-
inu segir, að hér „boði guð mönn-
um fyrirfram að liann ætlaði að
senda endurlausnara í heiminn“
(§ 70). Sú skýring er jafnfráleit
og hún til þessa hefir verið al-
geng. þessi saga mun vera líkt
til komin og t. d. skýring forn-
manna á þrumum og eldingum.
Hvemig stendur á þessum fyrir-
burðum? hafa menn spurt sig',
og svo myndast sagan um þór,
sem ekur um himinhvolfið. Á
sama hátt hafa Austurlandabúar
undrast þann fjandskap, sem á
sér stað milli manna og högg-
orma, og leitað skýringa á þeim
þrautum, sem maðurinn býr við.
Upp úr því myndast saga um það
að höggormurinn hafi í fyrndinni
tælt manninn til að seilast eftir
sérréttindum guðanna, þekking
og ódauðleika, en hefnst fyrir,
því drottinn hafi fyrir bragðið
lagt á hann ömurlegt líkamslag
og lifnaðarhætti, en þrautir á
manninn og sett ævarandi fjand-
skap milli þeiri’a, þar sem hver
yrði öðrum að bana. 1 þessu kem-
ur fram sama guðshugmynd og í
frásögunni um Babelstuminn og í
Promeþevssögninni. Guðimir öf-
undast yfir framförum mann-
anna og reyna að hindra þroska
þeirra. Hversu ólíkur er ekki
þessi heiðindómur anda fjallræð-
unnar: Verið þér því fullkomn-
ir eins og yðar himneski faðir er
fullkominn. -— Fullyrðingar kvers-
ins eru því í mótsögn við heim-
ildina, þar sem sagt er að djöf-
ullinn hafi gint Evu og það kall-
að fyrirheit um Krist, sem ber-
sýnilega er lýsing á baráttu högg-
orms og manns.
Hér hefir aðeins verið gripið á
nokkrum atriðum, en þar hefir
komið í ljós, að kenningar kvers-
ins eru ýmist í mótsögn við nátt-
úruvísindin eða í ósamræmi við
biblíuna. Er þar ýmist slept höf-
uðatriðum úr hinum fyrstu frá-
sögum gamla testamentisins, eða
bætt við því, sem enginn stafur
er fyrir, og skýringar kversins
þráfaldlega rangar. Kverið hegg-
ur af hæl og tá til að koma efn-
inu í skó miðaldaguðfræðinnar.
Að vísu væri ekki betur farið þó
kverið væri alstaðar í fullu sam-
ræmi við þessar frásögur, sem
flestar eru fornar „mytur“ og að
vísu mikilfenglegar, en þó næsta
barnslegar í ljósi kristilegrar
þekkingar. En samt geta hinir
íhaldssömustu vinir kversins ekki
lengur varið þær kenningar
kversins, sem við enga skynsemd
hafa að styðjast, þegar sýnt er
fram á ósamræmi þeirra og ritn-
ingarinnar. Nema þeir taki þann
kost að halda því fram, að það
sé ekki ritningin sem sé innblás-
in, heldur kverið, þar sem ekki
ber saman, eða hinu, sem er engu
óaðgengilegra, að heimurinn -sé
skapaður eftir því. Framh.
Ásgeir Ásgeirsson.
»Gjaíir eru
yður geínar«.
Mig rak í rogastans er eg las það
í Tímanum að íslandsbanki hefir
gefið fáeinum mönnum margar miljón
ir króna. Við höfum ekki alist upp
við það sveitabœndurnir, að láta gefa
okkur á slíkan hátt.
Eg fór að gera mér grein fyrir því
hvað þetta væru miklar upphæðir.
Og til þess að glöggva mig á þvi
betur fór eg að athuga jarðamatið
nýja> og bera gjafaupphæðirnar sam-
an við fasteignimar i landinu.
þá fyrst varð mér það fyllilega
ljóst, hve gjafirnar eru miklar. Læt
eg fylgja hér á eftir dálítið af þess-
um samanburði jarðamatsins og ís-
landsbankagjafanna.
1. Eg byrja þá á Copland, þessum
enska gesti, sem hér hefir dvalist um
hríð. Eg bar saman við jarðamatið.
Eg þurfti að vera stórtækur á fast-
eignirnar.
Niðurstaðan varð þessi:
Ef tekið er alt jarðarverð (án húsa
og nýjustu umbóta) í fjórum sýsl-
um: Mýrasýslu, Strandasýslu, Nor-
ur-þingeyjarsýslu og Austur-Skafta-
fellssýslu, og aðeins ein jörð undan-
skilin, þá kemur út sú upphæð, sem
íslandsbanki hefír gefið Copland.
Með öðrum orðum:
íslandsbanki hefir gefið Copland
jarðarverðið í 4 — fjórum — sýsl-
um, að einni jörð undanskilinni,
samkvæmt hinu nýja jarðamati.
Slik rausnargjöf hefir aldrei fyr
verið gefin á íslandi. Enda er mað-
ui'inn sjálfsagt mikilla launa verður,
og sá vel að efnum kominn sem
geíur.
2. Hina næsthæstu upphæð hefir
hlotið félagið Helgi Zoega & Co. Eg
leitaði i jarðamatinu að stórbýlum
og frægra manna jörðum. En eg
þurfti að telja fram nokkuð margar
til þess að fá upphæðina. Upptaln-
ingin er þessi:
Hvanneyri í Borgarfirði,
Ytri-Hólmur á Akranesi,
Geitaberg,
Grund í Skorr&dal,
Deildartunga,
Siðumúli,
Arnbjargarlækur,
í'erjukot,
Knarrarnes,
Fróðá,
Hjarðarholt i Dölum,
Ásgarður,
Króksfjarðarnes,
Hagi á Barðaströnd,
þorfinnsstaðir i Önundarfirði,
Staður í Súgandafirði,
Vigur,
Ljúfustaðir,
Tröllatunga,
Melar í Hrútafirði,
Lækjamót,
Ás í Vatnsdal,
Sveinsstaðir,
Hjaltabakki,
Stóridalur,
Geitaskarð,
Veðramót,
Páfastaðir,
Ytra-Vallholt,
Goðdalir,
Álfgeirsvellir,
Frostastaðir,
Tjörn í Svarfaðardal,
Fagriskógur,
þúfnavellir,
Hrafnagil,
Kroppur í Eyjafirði,
Litla-Eyrarland,
Svalbarð á Svalbarðsströnd,
Grýtubakki,
Fjósatunga,
Draflastaðir,
Hallgilsstaðir,
Hrifla,
Ystafell,
Mýri í Bárðardal,
Baldursheimur,
Gautlönd,
Litlu-Laugar,
Ytra-Fjall,
Sandur,
Skinnastaður,
Ærlækur,
Pi’esthólar,
Bustarfell,
Hvanná,
Sleðbrjótur,
Rangá,
Hamborg,
Dvergasteinn,
Brekka i Fljótsdal,
Eiðai’,
Fjörður i Mjóafirði,
þingmúli,
Stafafell,
Hólar í Hornafirði,
Bjarnanes,
Sandfell í Öræfum,
Núpsstaður,
Pi'estsbakki á Síðu,
Ásar i Skaftártungu,
Hvoll í Mýrdal,
Holt undir Eyjafjöllum,
Brúnir,
Hallgeirsey,
Barkarstaðir,
Geldingalækur,
Hvammur á Landi,
Múli á Landi,
Ásólfsstaðir,
Hruni,
Birtingaholt,
Laugarvatn,
Kiðjaberg,
Laugardælii'.
Löng er þessi runa, en þá er lika
fengin upphæðin. Og það eru ekki
eingöngu jarðirnar heldur og öll hús
og mannvirki, samkvæmt jarðamat-
inu nýja. — þægilegt þætti mér að
fá allar þessar jarðir gefnar, íxieð
húsum og öllum mánnvirkjum.
3. Ólafur Davíðsson í Hafnarfirði
er hinn þriðji í röðinni. Eg fór enn
í jarðamatið og leitaði nú að ýms-
um frægum sögustöðum, víðsvegar
um landið. Biskupsstólai'nir fornu og
þingvellir ui'ðu eins og ki-ækiber i
ámu. Eg varð að taka miklu fleiri
sögustaði, til þess að vega móti gjöf
íslandsbanka. Jarðimar eru þá
þessar
Saurbær á Hvalfjarðarströnd,
Reykholt,
Borg á Mýrum,
Hítárdalur,
Kolbeinsstaðir,
Snóksdalur,
Sauðafell,
Hvammur í Hvammssveit,
Staðai'hóll í Saurbæ,
Sauðlauksdalur,
Rafnseyri,
V atnsf jörður,
Bjai'g í Miðfirði,
Giljá,
Hof í Vatnsdal,
Flugumýri,
Hólar í Hjaltadal,
Bægisá,
Hi’aun i Öxnadal,
Kristsnes,
Möðruvellir i Eyjafirði,
Núpufell,
Grýta,
Ljósavatn,
þvottá,
Svínafell i Öræfum,
Bergþórshvoll,
Hlíðarendi,
Oddi,
Skálholt í Biskupstungum,
þingvellii'.
Góðir liefðu þessir staðir einhvern-
tíma þótt. Með öllum mannvirkjum
metur jarðamatið þá jafnhátt og gjöf
íslandsbanka til Ólafs Davíðssonar.
4. Næst er í í’öðinni dánarbú
Elíasar Stefánssonar. Enn leitaði eg
að frægum stöðum í jarðamatinu.
þótt öll gömlu klaustrin séu taíín,
nær það ekki til. það þarf að bæta
við fjórurn hinum mestu kirkjustöð-
um, einum úrhverjum landsfjórðungi.
Upptalningin er þá þessi:
Viðeyjarklaustur,
Helgafellsklaustur,
þingeyraklaustur,
Reynistaðaklaustur,
Möðruvallaklaustur,
M unkaþ v ei’ái’kl austur,
Skriðuklaustur,
Iíi í’k j ubæ j arkl austu r,
þ ykkvalxæj arklaustur,
Vallanes,
Breiðibólsstaður í Fljótshlíð,
Staðastaður,
Grenjaðarstaðui'.
Góð gjöf væri hver einn þessara
garða. Alla til samans metur jarða.
matið -jafnháa gjöf íslandsbanka til
þessa dánarbús.
5. Næstur er í röðinn Carl Sæ-
mundssen. Hann fær töluvert minni
gjöf en hinir. En þó mundu það
þykja álitlegar fasteignir sem jai'ða-
matið- metur upp í gjöfina. En sú
runa verður þessi:
Grímsey (13 jarðir),
Papey,
þerney,
Brokey á Breiðafirði,
Drangey.
Og eins og áður er alt metið með,
hú.s, umbætur o. s. frv.
6. þá eru þrír eftir þeirra manna,
sem taldir voru. Eg nenti eklci að
sundurliða það, sem jarðamatið met-
ur hverjum þeirra einstökum til
handa. Eg slengdi þeim öllum sam-
an. Og nú leitaði eg i jarðamatinu
að fornum og nýjum prestssetrum
og kirkjustöðum víðsvegar um land-
ið. Er það fróðra manna sögn að hin-
ir fornu klerkar hafi kunnað vel að
velja jarðirnar til prestssetranna. Og
þessi eru þá prestssetrin sem jarða-
matið metur upp i gjafirnar:
Staður i Grindavík,
Fitjar í Skorradal,
Gilsbakki,
Hvammur í Norðurárdal,
Staðarhraun á Mýrum,
Kvennabrekka i Dölum,
Prestsbakki í Hrútafirði,
Höskuldsstaðir á Skagaströnd,
Blöndudalshólar,
Ríp í Hegranesi,
Barð i Fljótum,
Stærri-Árskógur,
Háls í Fnjóskadal,
Desjarmýri,
Stöð í Stöðvarfirði,
Háls í Hamarsfirði,
Einiholt,
Marteinstunga,
Guttormshagi,
Haukadalur i Biskupstungum.
Og enn, eins og áður, eru þessir
staðir allir metnir með húsum og
umbótum.
Við þekkjum það, bændurnir, að
það voru athugulir og gætnir menn,
hvaðanæfa að af landinu, sem jarða-
matið frömdu.
Óneitanlega finst mér sem mér sfe
gjafaupphæðin ljósari þegar eg geri
mér þannig grein fyrir henni. Og eg
spyr: Hvað væri eftir, ef þetta alt
væri farið?
Að lokum athugaði eg hversu mik
il samfeld spilda af landinu myndi
þannig vera gefin, samkvæmt verð-
lagi jarðamatsins.
Varð þá niðurstaðan þessi:
Ef tekin er öll Austur-Skaftafells-
sýsla, ÖU Vestur-Skaftafellssýsla, ÖU
Rangárvallasýsla og ennfremur þess-
ir hreppar úr Árnessýslu: Gnúpverja-
hreppur, Hrunamannahreppur, Bisk-
upstungnahreppur, Laugardalshrepp-
ur og Skeiðahreppur, og alt metið
samkvæmt jarðamatinu landið, hús-
in, umbætur og yfirleitt alt sem þar
er, annað en fólk, fénaður og lausa-
fé, þá fæst sama upphæðin og ís-
landsbanki hefir tapað á þessum fáu
mönnum.
Eg geri ráð fyrir að fleirum en
mér fyndist að töluvert skarð væri
orðið á íslandi, ef öllum þessum
sVeitum væri sökt út í hafsauga.
Eg hefi nú senn lokið máli mínu,
enda er þetta raunasaga. En eg get
ekki látið hjá líða að bæta við fá-
um orðum að lokum.
Eg liefi nýlega lesið bæklinginn
hans Björns kaupmanns Kristjáns-
sonar. Hann ræðst þar á sjálfbjarg-
arverslanir okkar bændanna. Hann
heldur þvi fram, að þar sé: Vei’slun-
arólagið.
Erum það þá við bændurnir sem
valdir erum að þessum ógurlegu tíð-
indum sem sýnd eru í lifandi mynd-
um hér að framan?
Erum það við sem höfum fengið
að gjöf þá peningaupphæð sem sam-
svarar þeim stórgörðum og héröð-
um sem nú hefir verið nefnt?
Svari hann því sjálfur, gamli mað-
urinn.
Eg veit ekkl betur en að vlð stönd-
um enn i fullum skilum, og það
ætlum við að reyna að gera áfram.
Líttu þér nær, Björn Kristjánsson.
það liggur steinn í götunni.
Bóndi.
-----o-----
Áskorim
til Björns Kristjánssonar.
1 Morg-unbJaðinu 8. nóv. birtir
Björn Kmtjánsson kaupmaður
áskorun til Sambands ísl. sam-
vinnufélaga um að birta aðal-
fundargerðir sínar og ársreikn-
inga síðustu árin. Talar hann
með svo miklu valdi og frekju,
að ætla mætti, að hann væri far-
inn að skipa fyrir í Landsbank-
anum. En hann hefir ekki enn
húsbóndavald yfir samvinnu-
mönnum og þeir munu ráða gerð-
um sínum fyrir honum. Samband-
ið ber ekki ábyrgð fyrir honum,
heldur fyrir deildum sínum.
Hann segist þurfa þeirra með
í umræðunum um „verslunar-
ólagið“, en flestir munu líta svo
á, að honum sé nær að lagfæra
þvætting sinn og blekkingar í
laumupésanum í stað þess að nota
reikninga Sambandsins til nýrra
blekkinga.
Ulfshárin eru nú svo farin að
standa niður undan sauðargær-
unni, að tilgangur hans með árás
sinni á Sambandið er orðinn full-
skýr og þarf hann tæplega að bú-
ast við að samvinnumenn aðstoði
hann til að vinna samvinnufélög-
unum ógagn.
Samvinnumaður.
---o---
Frá útlöndum.
Nýja stjómin enska er stund-
um kölluð lávarðastjórnin. Jafn-
vel sumum úr afturhaldsliðinu
þykir nóg um hve margir lávarð-
ar eiga sæti í henni. Eru þeir
margir frægra manna synir, eða
afkomendur, en fáir eru þeir tald-
ir sérlegir afburðamenn sjálfir.
Indlandsráðherra er t. d. Peel lá-
varður, sonarsonur hins fræga
Roberts Peels, og Salisbury lá-
varður er annar ráðherranna,
elsti sonur hins fræga forsætis-
ráðherra Englendinga með sama
nafni.
— Danskur kaupsýslumaður
var staddur inni í einum af Kaup-
mannahafnarbönkunum og lagði
frá sér á afgreiðsluborðið tösku
sem í voru 25 þús. kr. Hann leit
af töskunni fáein augnablik og á
meðan hvarf hún. En mesti fjöldi
fólks var í bankanum og enginn
hafði séð töskuna hverfa. Tilvilj-
un olli því, að þjófurinn náðist
nokkrum dögum síðar og mikið
af peningunum.
— Englendingar eru að fremja
stórvirki mikið austur í Asíu um
þessar mundir. Eins og kunnugt
ér hafa þeir náð á vald sitt hin-
um miklu olíulindum í Mesópóta-
míu og suðvestur Persíu, sem
taldar eni mestu olíulindir heims-
ins. Eru þeir nú að tryggja sér
sem haganlegust not þeiiTa.
Liggur beinast við að koma olí-
unni í skip í borginni Basra í
Mesópótamíu, sem er hafnai’borg
fyrir Bagdað. En Englendingum
þykir sjóleiðin þaðan til Eng-
lands bæði löng og ótrygg, um
Pei’saflóa, Rauðahaf og Súez-
skurð. þessvegna eru þeir nú að
leggja geysimikla olíuleiðslu alla
leið þaðan til Miðjarðarhafs, til
borgarinnar Jaffa í Gyðinga-
landi. Á síðar að flytja alla olíu
til enslca flotans þaðan til Eng-
lands. Liggur þessi leiðsla þvert
í gegnum Eyðimöi’k Arabíu og
verður um 700 enskar mílur á
lengd. En vitanlega er það ekki
nóg að leggja leiðsluna. Aðal-
erfiðleikanxir eru þeir að gæta
hennar, jafnt í friði sem í ófriði.
Hafa Englendngar komið sér upp
miklu flugliði þar eystra sem á
að annast lögreglueftirlit með
leiðslunni og aúk þess hafa þeir
vígbúna bíla sem þjóta fram og
aftur.
— Á matsöluhúsunum í Petro-
grad kostar ein góð máltíð 10
miljónir rúbla.