Tíminn - 15.08.1925, Blaðsíða 3

Tíminn - 15.08.1925, Blaðsíða 3
TlMINN 145 Alfa- Laval skilvindur reynast best Pantanir annast kaupfé- lög út um land, og Samband ísL samv.íélaga. arreglan. pessi þrenning á að liefja sókn á Bakkus og þjóna hans, og' eigi linna henni, fyr en þurt land er land vort og þjóð- in frjáls fjötra Bakkusar. Brynjólfur Tobíasson. —_—o----- i. P. Muller. Líklegast kannast hver einasti maður á landinu við myndina hér við hliðina, hún er af lík- amsmenningarfrömuðinum I. P. Muller. Nafn hans er orðið frægt um víða veröld. Fyrsta bók hans kom út í ís- lenskri þýðingu árið 1911. Var það okkar góðkunni íþróttamað- ur Siguijón Pjetursson, sem gaf hana út. Um bók þessa þarf ekki að fjölyrða; hún er landsmönn- um að góðu kunn. Síðastliðinn vetur kom út önn- ur bók í ísl. þýðingu um hið nýja „5 mínútna“-kerfi I. P. Mullers og hefir hún þegar náð mikilli útbreiðslu, eins og vert er. Hall- dór Ilansen læknir segir meðal annars í ritdómi sínum um þessa bók (íþróttabl. 5.. tbi. 1. árg.). „Hjeoan af geta menn ekki frí- að samviskuna með því, að þeir eigi ekki kost á bók nje kenslu í góðri heimaleikfimi, svo að ætla mætti, að hvorutveggja verði landsmönnum til hjálpar og upp- örfunar í þessu mikla velferðar- máli einstaklinganna og þjóðar- innar í heild sinni.“ I. P. Muller hefiir skrifað marg- ar bækur, sem annað hvor.t eru uppeldisfræðilegs efnis eða ráð- leggingar til íþróttamanna. Sjálf- ur var hann afburða íþróttamað- ur á sínum æskuárum, og enda þótt hann sje kominn hátt á sex- tugs aldur iðkar hann ennþá ýms- ar íþróttir. þó mun hann meta mest sínar daglegu morgunæfing- ar, sem hann er fyrir löngu orðinn frægur fyrir. Muller er sönn fyrirmynd allra íþróttamanna, hvað lifnaðarhætti snertir, og ýmsir af þektustu íþróttamönnum hafa eingöngu farið eftir. hans ráðum, er þeir hafa æft sig undir. erfiðar kapp- raunir. En það er þó ekki aðal- atriðið í starfi Mullers, að skapa afburða íþrottamenn, það sem sjerstaklega hefir vakað fyrir honum, er að fá fjöldann til að varðveita heilsu sína með hollum og daglegum líkamsæfingum. — Steingrímur Matthíasson læknir á Akuneyri, hefir sett mynd af I. P. Muller í heilsufræði sína, er hún þar sem ím.vnd uni' fagr- an líkamsvöxt. Ef við íslendingar vildum fara eftir ráðum Mullers og æfa og þrífa líkama vorn, þótt ekki væri nema 5—10 mínútur á hverjum degi, væri ekki óhugsandi að færi fyrir þjóðinni eins og fyrv. sendiherra Sveinn Björnsson seg- ir í formálanum fyrir „Mullers- æfingum". „það gæti orðið úr því miljónaarður fyrir þjóðina, og gæti gert oss sæmd, með því að koma oss á hærra stig um líkams- hollustu“. Verði það. Keppum að því ungir og gamlir. En ung- menna- og íþróttafjelögin ættu þó sjerstaklega að taka þetta til at- hugunar. p. -----o---- Sögufélagsbækurnar eru ný- komnar út: Siðasta heftið af skólameistarasögum Jóns prófasts Halldórssonar í Hítardal, Blanda, stórfióðleg og skemtileg sem að undanförnu og loks fyrsta heftið af þjóðsögum Jóns Árnasonar. Er .. það mjög gleðilegt að Sögufélag- ið hefir nú látið verða úr því að byrja á þessari annari útgáfu þjóðsaganna, en útgáfan verður að ganga hraðar en byrjunin bendir til. Til þess- að það geti orðið, verður félagsmönnum að fjölga að mun: Bættust 95 fé- lagsmenn við í fyrra. Miklu meiri ætti fjölgunin að verða í ár er félagið er farið að gefa út ein- hverja alvinsælustu bókina, sem komið hefir út á íslandi. Hannes þorsteinsson þjóðskjalavörður er formaður Sögufélagsins, en Helgi Árnason safnhúsvörður af- greiðslumaður. Látin. þann 25. júlí s. 1. and- aðist að heimili sínu, Hamri í Borgarhreppi, merkiskonan Sigur- björg Jónsdóttir kona Jóhanns Magnússonar hreppstjóra á I-Iamri. Sigurbjörg sál. var 78 ára að aldri og var mjög þungt haldin af veikindum síðustu mánuðina er hún lifði. Frá úílöndum. Mikill ágreiningur hefir orðið innan stjórnarflokksins og stjórn- arnnar ensku út af herskipasmíði. Flotamálaráðherrann, pg mikill hluti flokksins að baki honum, íieimtaði stórkpstlega aukin fjár- framlög til þess að smíða ný her- skip. Hefir mikið verið um það ritað í ensk blöð undanfarið að enski flotinn fari að verða á eftir tímanum, gömlu skipin sjeu að ganga úr sjer og þurfi þegar að smíða ný sem fylgi kvöfum tímans. FjármálaráðheiTann lagð- ist aftur á móti þunglega gegn þessum fjárkröfum. Úbkoman virðist ætla að verða sú að nokk- uð er farið bil beggja, en þó hafa þeir komið flestu fram, sem vilja auka flotann. Á að smíða fjögur ný herskp á þessu fjárhagsári. —r Nýlega hljóp af stokkunum í Englandi stærsta skipið sem enn hefir verið smíðað í heiminum, sem brennir olíu í stað kola. Er búist við að um margt verði það haft til fyrirmyndar á næstu ár- um. Rafmagn er notað nálega til allra hugsanlegra hluta. Öll ljós undantekningarlaust eru rafljós. Afarfullkomin loftræsla er um öll farþegarúmin; eru um 500 raf- magnsáhöld, sem blása hremu lofti um alt. Öll upphitun fæst með rafmagni, öll eldamenska, suða og bakstur sömuleiðis. Síma- leiðslur eru um alt skipið og þráðlaus tæki einnig í öllum björgunarbátunum. AUar vindur eru reknar með rafmagni. Skipið tekur 1740 farþega og hefir öll hugsanleg þægindi. — Ekkert land í álfunni er eins háð öðrum löndum um matarinn- flutning eins og England. Er það ein ástæðan til þess að Englend- ingar mega ekki hugsa til þess að fá allsherjarverkfall, eins og hef- ir jafnvel vofað yfir út af kola- námunum. Teppist aðflutningur vegna allsherjai-verkfalls er hung- ursneyð komin yfir ensku stór- borgirnar nálega eftir nokkra klukkutíma. Öll þau lönd sem mat framleiða keppast um að ná í enska markaðinn, því að hann er langbesti markaðurinn. En Eng- lendingar vilja ekki annað en nýj- Hér norðanlands er jafnsjald- gæft að sjá hlöður, og heystæði sunnanlands. En hlaðan sparar vinnu, mest vor, haust og vetur, en líka að sumrinu, og það gerir heyin ódýrari. Og trúað gæti eg því, að þetta, hvað hlaðan er miklu tíðari sunnanlands en norð- an, eigi hvað drýgstan þátt í því, hvað þar er gert mikið meira af jarðabótum þar en hér norðanl. þau eru ekki fá dagsverkin að vorinu og haustinu, sem fara í að rista, flytja úr flagi, breiða, hringa, bunka og flytja heim torfið, taka til tóftanna, hlaða fyr- ir heyiið og búa um það svo ekk- ert fjúfci, og öll þau dagsverk mætti taka til jarðabóta, ef hlaða væri. En þess utan spai’ast vinna við heymóttökuna að sumr- inu og það gerir fram- leiðsluna ódýrari, því sparaða vinnan hinn tíma ársins, er næg til þess að borga fyrning og við- hald af hlöðunni. Eg veit ekki yfir 'hve mikdnn hluta af heyum þeim sem heyjast hér í bygðinni, er til hlöðurúm, en eg held eg halli efcki á hlöðurnar, með því að áætla, að til séu hlöður yfir helm- ing allra heyja í Skagafii’ði. Og hvað haldið þið þá að það sje mikill vinnumismunur á því að koma helmingi af skagfirsku heyjunum fyrir í tóft, samanbor- ið við í hlöðu. Mér telst svo til, að það þyrfti 700 karlmannadags- verk fleiri til að fcoma þeim í tóft- irnar, en þyrftu ef hlöður væru. Með 700 karlmannadagsverkum má heyja þó nokkuð; þau gerðu fi'amleiðsluna ódýrari, ef þau gætu sparast vegna þess að toft- irnar hyrfu. það liggur í hlutarins eðli, að því meiri h;ey sem við fáum af ákveðnum bletti, því ódýrara verður það. Mest hefir heyrst talað um að 47 hestar hafi feng- ist af dagsláttu í túni; var það ný slétta, sem var þríslegin. En minst hefir heyrst nefnt 2 hestar af dagsláttu, og var þó ekfci um sérstafct kalár að ræða, og ekki heldui' sérstök óhöpp, er gerðu grasleysið. Framleiðslan sem fékst eftir það fólk sem heyjaði þessa bletti hefir áreiðanlega verið mjög misjöfn. Og við eigum þá, til þess að treysta landstólp- ann, að bæta rækt túnanna okkar. Friða þau, þurka þau, slétta þau og bera vel á þau, því með því getum við ráðið mjög miklu um eftiftefcjuna. Á engjunum getum við aftur ekki haft eins mikil áhrif á eftirtefcjuna. þó má friða þær, sumstaðar veita á þær, og svo má bera á þær tilbúinn áburð. Afleiðing þess, að ekki er nóg að verið er, að oft verður að slá snökkt á engjum, til þess að fá nóg handa þeim bústofni, sem þarf að hafa; og til þess að ráða bót á því, grípa sumir til þess óyndisúrræðis, að bæta við sig landi, leggja undir sig jarðir, og slá svo aðeins bestu blettina. En með þessu treysta þeir ekkd bú- stólpanna, enda þó þeir treysti sínu. þetta að auka, eða gera fram- leiðsluna ódýrari á kostnað kom- andi ára er þjóðarsynd, sem engan má henda. En sem fyrri verður þeim að fyrirgefast þetta, sem efcki vita hvað þeir gera, en viti þeir það, fá þeir síðar að gjalda villu sinnar. Ekki verður annað séð, en þessi stefna eigi alldjúpai’ rætur í hugum sumra, því að þeir eru ekki fáir sem þetta gera. Enn eru menn, sem vinna að því að gera framleiðsluna ódýrari, en þeir gera það hvorki með því, aö bæta ræktina, eða yrkja stórt óræktarland, heldur með því, að bæta við ræktaða landið. þeim er það ljóst, að á í-æktaða landinu fá 'þeátr best og ódýrast hey, og heyöflun á óræktarlandi er i’án- búskapur, sem smásaman eyði- leggur landið. það hefir verið áætlað að það mundi kosta okkur tveim milj. króna minna, að afla jafnmikils ióðurs á ræktuðu túni, og við nú öflum á engjunum. Og þó deila megi ■ um þessa tölu,. þá er það óhrekjanlegt að það væri feikna- munui' á tilkostnaði, ef maður í stað þess að slá engjar, gæti slegið tún, sem gæfi af sér jafnt fóðurgildi. Mönnum kann að virð- ast að þetta sé ómögulegt, en svo er ekfci. Ef túnin stækkuðu um helming, þá ætti, þegar túnaukinn væri kominn í sæmilega rækt, að að fást jafnmikið fóðurgildi af túnaukanum, og nú fæst af öðru heyi en flæðiheyi. Við þyrftum því að tvöfalda túnin, það er nú alt þrekvirkið. Og gerum við það, gætum við valið á milli, að auka túnin, og mætti þá auka þau íneira eða minni, alt eftir því hvort menn vildu halda áfram, að slá meiri eða minni hluta af engjun- um, eða láta túnin vera óbreytt og hætta að slá allar engjar aðrar en flæðiengjar. Að þetta sjá hægt sannar fjöldi bænda, sem hafa gert þetta. þeir eru ekki fáir, eldri bændur þessa lands, sem hafa tvöfaldað túnin sín. Meðal- túnið er þá heldui' ekki nema 10 dagsláttur, rúmar, og að stækka hvert tún um það, að meðaltali er vel vinnandi vei’k. Með því er, framleiðslan ekki gerð ódýrari á kostnað komandi ára, heldur þvert á móti. því með því er unnið að ódýrari framleiðslu bæði í nútíð og fiamtíð, með því að búið er í hag komandi ái-a. Og það er það sem okfcur ber skylda til að gera. Markið, sem við bændurnir eig- um að stefna að í þessu máli er að tvöfalda túnin okkar á næstu 10 árum. Sumir eru bi’áðlátir og þola ekki bið. þeir vilja gera þetta í einu hendingskasti. þeir geta það vel, en þá þyrftu þedr að hafa 5—6000 kr. handbærar. En þá fá þeir líka töðuaufcann, og geta hætt að slá engið, eða bætt við búið á 2. og 8. ári. Aðrir fara hægara, fara á þessu gamla langfei’ðamanna brokkd, sem ei' æði drjúgt. þeir færa vinnu sem aðrir gera á vorin og haustin, yfir á veturinn, og fá þar með vinnu haust og vor, sem þeir leggja í túnútgræðslu. Á þennan hátt smábæta þeir við túnið sitt hálfri til einni dagsláttu á ári hverju og hafa þó aldrei orðið varir við nein sérstök út- gjöld þess vegna. Og enn aðrir síga á með hraða snígilsins, sem rétt mjakast áfram, en miðar þó í áttina, og verður meira að segja stundum, fyrir iðni sína, á undan hinum sem stekkur, en áir oft. Og hér skiftir það ekfci mestu máli, hvort farið er hægar eða harðar, held- ur hitt að allir bændur leggi hönd á plóginn, eygi markið, og stefni sleytulaust að því. En því er nú ver og miður, að svo er ekki enn. þeir eru enn til sem nýða en prýða ekki, sem sölsa undir sig margar jarðir, sjúga það besta úr öllum, og nýða þær. Augu þeiri-a þui’fum við að opna. þeim þarf að skiljast að þeir eru að afla sér ódýrari framleiðslu á kostnað fcomandi ára, þeim þarf að skiljast, að með því að auka ræktaða landið, er verið að vinna með guði almáttugum að því, að skapa, að því að fullkomna og prýða. Munum það að með því að auka ræktaða landið, vinnum við bæði að því, að gera framleiðsluna ódýrari í nútíð og framtíð, og að því, að bæta landið og okkur sjálfa, því allir menn batna sjálfdr, við að vinna í samræmi við sjálf- an sig og alheimstilveruna, en það gera þeir sem vinna með Guði að sköpunai’verkinu. Festum okkui’ því í minni takmai’kið: Að tvöfalda ræktaða landið á næstu 10 árum. Til þessa höfum við eingöngu dvalið við atriði sem lúta að að ódýrari fóðuröflun. En svo þarf þetta fóður að umsetjast í vörur sem geta uppfylt þarfir okkar, og til þess að gera það

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.