Alþýðublaðið - 17.05.1927, Page 3

ALE?ÐUBLAÐIB
ttekken 09 Rengmnj

I & tsMí;! •• vfl lr i w Is

Sparar fé
tíma og
erflði.
hlýöa með athygli röksemdum
góðgjarnra og viturra andstæð-
inga, enda er Al]>bl. blaða rétt-
iátast í garð andstæðinga. Þótti
frk. Ingibjörgu samkv. frv. lítið
vrerða eftir af landskjörinu nema
kjörsvæðið, en breytingatill. henn-
ar væru bornar fram af því, að
hún gæti ekki aðhylst styttingu
kjörtímabils hinna landskjörnu né
að þingrof tæki til þeirra. 1. brt.
hennar miðaði því til þess, að nú
verandi 27. gr. stj.skr. héldist ó-
breytt. 2. brt. hennar við 5. gr.
væri fram borin til þess, að ekki
væru kosnir varaþingmenn fyrir
Reykjavíkurþm.; væri óþarfi að
taka þá út úr hópi annara kjör-
dæmakosinna þingmanna um
þetta. 3. og 4. brt. væru sjálfsagð-
ir fylgifiskar 2. brt. 5. og 6. brt.
helguðust af því, að ekki mætti
neinn vafi geta risið um það, að
þingrof hefði engin áhrif á lands-
kjörna þingmenn. Það hefði flogið
fyrir, að aukaþing yrði að halda
til að samþykkja stjórnarskrána;
annars yrði ekki hægt að setja
fjárlög fyrir 1929 og 1930 á febr-
úarþinginu að ári. Það væri
reyndar trúa frk. Ingibjargar, að
Iþessar stjórnarskrárbreytingar
Vrðu eklti samþ. í annaö sinn,
svo að þeim 100—150 þús. kr.,
sem aukaþinghald kostaði, væri
íkastað í sjóinn, og sæti það bæði
illa á þessu þingi og kynni aúk
þess að orka tvímælis hjá kjós-
endum- Því má skjóta hér inn í,
að það var hressandi að heyra
þingmann úr íhaldsflokknum lýsa
því, að samþ. stjórnarskrárfrumv.
myndi, þegar á herti, ekki vera
nema í nösunum á flokknum. En
þó að stjskrfrv. yrði §þ. í annað
sinn, taldi I. H. B. það auðgert að
setja fjárlög fyrir 1929—30 á
næsta febrúarþingi án nokkurs
aulraþings. Það mætti sþ. stjórn-
arskrána í febrúarbyrjun með af-
brigðum, fá síðan konungsstað-
festingu og ganga svo að fjár-
Jagastarfinu. Að því lyti 6. brt.
hennar. Nú væri annaðhvort, að
aukaþingsfréttin hefði verið óáreið-
anleg, eða að frá því ráði hefði
verið horfið, þvi að 3. og 4. brt.
svo nefnds meiri hluta stjómar-
skrárnefndar miðaði að hinu
sama, og tæki hún þvi 6. till. sína
aftur. Nú var komið að veiga-
mesta kafla Tæðunnar. Frk. Ingi-
björg lýsti yfir því, að henni
fyndist réttast, að kosningar
færu ekki fram fyrr en i haust,
jafnvel þó að stjórnarskrár-
breytingin yrði samþ. nú. Venj-
an heiniilaði, að suo langt liði
til kosninga eftir Jfmgrof; 1908
hefðu liðið 4 mán. og 1913 hefðu
liðið ðV^ mán. Það kæmi og
bezt heim við þann vilja þings-
ins, sem hefði lýst sér í því,
að færsla kjördagsins var feld,
og pað vœri nærgætni víð pá
pm., sem œtla að bjöða sig fram,
og við kjósenclur að hafa kjör-
daginn ekki fyrr en i haust.
Annars gætu kjósendur engrar
þekkingar verið búnir að
ætla sér á gerðum þings-
ins né heidur þingmenn feng
ið færi á að verja sig.
Hér er það með fullum rétti og
rökum borið á íhaldsflokkinn, að
stjórnarskráin verði samþykt ti!
þess eins, að kjördagsfærsla fáist,
þó að það sé beint ofan í gerðar
samþyktir þingsins, 0g að þetta
sé tilraun til að koma aftan að
kjósendum með kosningar áður
en þeir hafa áttað sig á þingaf-
rekum frambjóðenda, ákæra, sem
er því harðari, sem hún kemur frá.
þm., sem enginn gelur grunað um
að vilja halla réttu máli. Frk.
Ingibjörg kvaðsf sammála meiri
hluta nefndarinnar um fækkun
þinghalda og varnir gegn því, að
kjósa þyrfti, ef aðalmaður og
varamaður féllu frá, og gegn því,
að iandskjör riði í bága við al-
þingishátíðina 1930, þö að henni
litist ekki á ákvæðið um að f jölga
mætti þinghöldum með einföldum
lögum; með þvi væri það samt
annið, áð á pappirnum væri f jár-
lagaþ. að eins annað hvert ár.
Með breytingartill. hennar við 10.
gr. væri þvi borgið, að landskjör
rækist á alþingishátíðina 1930;
samliv. henni yrði kosið í stað
eldri landskjörinna 1931 og í stað
yngri 1934, og stæði þá heima,
að héraða- og lands-kjör gæti
farið fram í einu. Þó að Alþbl. og
Alþýðuflokkurinn aðhyllist íhalds-
hugsjónir ffk. Ingibj. alls ekki,
og af þeirri sök sé engin ástæða
til að halda þeim á lofti, þá er
það svo hressandi í hinu þunga
andrúmslofti ihaldsflokksins aÖ
reka sig á hugsjón — þó aldrei
nema ihaldshugsjón sé — innan
úm alt braskið í þeim flokki,
valdafíkn og eigingirni, og sjá
réttsýninni borið vitni úr þeirri
átt. 'Ákæra frk. Ingibjargar mun
liggja eins og mara á flokknum,
sem hann fær ekki hrist af sér,
hvernig senr hann dustar sig.
Ingvar Pálmason mælti nú ein-
dregið á móti frv., og Jóh. Jóh.
mælti fram með brt. meiri hluta
nefndarinnar. Jónas frá Hriflu
kvað vanta fast plan í frv'. og
bar m. a. fram þá spurningu,
hvort frv. yrði nú afgr. til þess
eins, að kjördagurinn yrði færður,
og vildi vita, hvenær stjórnin vildi
láta kjósa, ef til þess kæmi. Fors.-
ráðh. kvaðst ekki vilja svara
þeirri spurningu, en kvaðst hins
vegar vilja ná samningum við
Jónas um það atriði, og þótti öll-
um, sem það myndi vera fyrir-
sláttur einn. Ádeiia hans á frk.
Ingibjörgu og Ingvar var fjarska
máttlaus. J. Baldv. þótti íhaldið
vera lystargott að vilja kara
ajördagsfærsludrauginn og þakk-
aði Ingibjörgu fyrir frammistöðu
hennar. Ihaldsfélagið hér, sem alt
af væri að skifta nafni, rétt eins
og skorkvikindi það, sem kame-
leó nefnist, skiftir litum, og sem
I bili héti „Vörður“, hefði .auglýst,
að búast mætti við kosningu i
sunmr, og þar me’ð, að nú færu
kosningavélar íhaldsflokksins að
hreyfast. Það virtist vera skrítið,
að forsrh. vildi ekki segja Jónasi,
hvenær bingkosningin ætti fram
að fara, en „agitations“-félögum
qg smalaskrifstofum íhaldsins
væri trúað fyrir þessu, rétt eins
og það væru aðiljár, en ekki þirig-
ið. Kosninguna fnætti ekki láta
fará fram á versta tíma; stjórnin
yrði að láta uppi, nær kosningin
ætti að fara fram. Stjórnin hugsi
sér vafalaust að láta kjósa, þeg-
ar flestir verkamenn eru komnir
frá heimilum sínum í síld eða
kaupavinnu, svo að ekki nýtist að
atkvæði Jóeirra, en það sé glæp-
samlegt. Meiri hluti nefndarinnar
vilji þrengja kosningarrétt manna.
Það sé rangt hermt, að menn
missi ekki réttindi sín samkv.
nýju fátækral., ef þeir þiggi af
sveit. Þar sé heimild fyrir hrepps-
nefndir til að gefa upp styrkinn,
en það sé vafasamt, að hún verði
notuð. Loks vildi hann spyrja
þing og stjórn, hvernig þau freyst-
ust til að bjóða hingað mönnum
ur þingræðislöndum 1930 og
hvort þau yfir höfuð treyst-
ust til að líta upp á nokkurn
mann við það tækifæri, ef þau
væru búin að fækka þingum um
helming. Aða’tilgangurinn með
því væri að æsa upp lægri hvatir
manna, — misskilinn sparnað
bænda. En það myndu verða færri
bændur, sem vildu gera slíka rétt-
arskerðingu, enda væri það
skömm og smán að felá stjórn-
inni á þann veg einræði, sem
ekki ætti sinn líka nema á Spáni
og ítalíu. Umræður væru óþarfar;
framsókn og ihald æt uðu að drífa
þessu í þjóðine. Það væri skrípa-
leikur, og það væri til stórskamm-
ar, ef hann yrði á enda leikinn
fyrír 1930, — heiðursár elzta þinga
í heimi. M. Kr. tók í sama streng
og J. Baldv. og fröken Ingibjörg,
og síðan urðu enn nokkrar urn-
ræður. Var þá gengið til atkvæða.
Voru allar tillögur frk. Ingibj.
strádrepnar, en till. „meiri hluta“
nefndarinnar og ein ómerkileg till.
frá forsrh. og frv. siðan sþ. með
9 atkv. : 3 að viðhöfðu nafna-
kalli. Já sögðu: J. Kr., B. Kr., E.
á., E. J., G. Ó., J. Jós., Jóh. Jóh.,
J. Þorl., H. St.; nei sögðu: M. Kr.,
Ingv. P„ J. Baldv. I. H. B. ög
Jónas frá Hriflu greiddu ekki at-
kvæði. Það var nógu skrítið að
sjá E. J„ sem hafði lýst sig and-
vígan frv„ greiða atkv. með því;
hann er vel agað íhaldsbarn. Þeir
tveir framsóknarþm., sem greiddu
atkv. með frv„ munu hafa lofað
þann sparnað, sem af alþ.-haldi
annað hvert ár hlytist, svo mikið
(heima í héraði, að þeir þorðu ekki
annað en greiða atkv. með frv.
Það er svona að hafa svo nefndan
sparnað á önglinum fyrir þröng-
sýna kjósendur. Frv. um heima-
vistir við liinn almenna menta-
skóla var felt. Greiddi E. J„ sem
annars var talinn með, atkv. gegn
því; að því er sagt var, var það
af því, að hann hafði þurft eitt-
hvað að drepa, úr þvi að hann
fékk ekki að drepa stjórnarskrár-
frv. Frv. um hvalveiðar fór sömu
leið. Frv. um . sorp- og salerna-
hreinsun á Almreyri var endur-
sent n. d„ en fjáraukalög 1925
og samþykt landsreikninga fyrir
sama ár voru afgr. sem lög. Þá
er efri deild búin fyrir sitt leyti
að leyfa það, að helgustu lög
landsins verði notuð í kosninga-
brellu. Það er fallegt athæfi þetta,
og dálagleg samkunda þingið.
Það verður einhvers að minnast
1930.
Landsbankafrumvarpið
var samþ. í morgun svo að kalla
umræðulaust í efri deild með 12
atkv. : 2 að viðhöfðu nafnakalli.
Nei sögðu Jón Baldvinsson og
Jónas frá Hriflu.
Um kosningu milliþinganefndar
í landbúnaðarmálum sjá bæjar-
fréttir.
NýtÉ fpraimvaipp
flytur fjárhagsnefnd n. d. aðrir en
H. Stef. Er ætt þess rakin frá
stjórn íslandsbanka um forsæt-
isráðherra til nefndarinnar. Frv.
er þannig: Islandsbanka skal ekki
skylt að draga neitt af seðlum
sínum úr umferð á árinu 1927. 1
stað greinargerðar er vísað til
væntanlegrar framsöguræðu.
Moregsfðr íimleiksfloMíaima,
Osló, FB„ 16. maí.
Sýning fór fram i gær í Dram-
men. Gengum við klædd leikfim-
isbúningum okkar um bæinn með