Alþýðublaðið - 20.05.1927, Blaðsíða 2

/
a
ALBYÐ Ú BLAðlö
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin írá kl. 9 árd.
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama staö opin kl.
9Va—lO1/^ árd. og kl. 8—9 síðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindállia.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama husi, sömu simar).
I
„Hnndrat daya Hlngið.“
Stéttarþingburgeisa,fjandsamlegt
alpýðu.
Aljúngi, sem orðið hefir í þetta
sinn lengra en oftast fyrr, er nú
loks slitið.
p>egar litið er yfir störf pess
og svipast um eftir megindrátt-
;um í þeim hina löngu setu, verð-
ur ekki komið auga á neitt, sem
miði að breytingu til batnaðar
fyrir þjóðarheildina, ekki nein til-
(þrif í þá átt að greiða fyrir batn-
andi hag þjóðarinriar í heild eða
meginþorra hennar, alþýðu. í stað
þess að létta byrðar hennar ann-
aðhvort með þvi að minka álög-
urnar eða lyfta undir þær með
ráðstöfunum' til bættra atvinnu-
skilyrða hefir þingið gert alveg
hið gagnstæöa. t>að hefir fram-
• lengt gengisviðaukann og við-
haldið öðrum hinum lítt bæru
tollum, klipið framlög til verk-
legra framkvæmda við nögl og
jþar á ofan gert sitt tii að stuðla
að kauplækkun með því að fyrir-
skipa lækkað kaup við vegavinnu
'óg sámþykkja lágt kaup á varð-
skipum ríkisins. Það hefir jrannig
gert sig bert að því að vera
verkfæri í hðndum eignastéttar-
innar
tii að kúga vinnustéttina með
löggjafarvaldi til þess að sætta
sig við lakleg lífskjör.
Það hsfir ekki látið við þetta
sitja. Það hefir gert ítrekaða til-
raun til að ráðast á afskiftaréít
alþýðu af þjóðmálum. Til þess
að draga úr áhrifum he.nnar á
þau, reyndi þingið eða aðalflokk-
ar þess að gera alþýðu örðugra
að neyta kosningarréttar sins með
því að flytja kjördaginn á mesta
annatíma vinnustéttar frá hinum
mjnsta, o g þrgar það tilræði
reyndist of greinilegt, var að vísu
horfið frá því, en sama takmarki
náð með brögðum, undir yfir-
skýni lítilfjörlegra hreytinga á
stjórnarskránni.
Þó að slík þirigstarfsemi sé ó-
sæmileg, þá er hún ekki óskilj-
anleg. Þjóðina hefir hent það slys
nð láta ginnast til að velja þon-a
fulltrúa sinna til löggjafarstarfs-
ins úr minnihlutastétt þjöðfélags-
ins, sem ríður á því að halda í
völdin vegna hagsmuna siima.
Með þjóðskipuiaginu, sem nú er,
verður ekki komist hjá stéctabar-
áttu, þar sem það skapar stétt-
irnar, og þá gildir það líf hvorrar
stéttarinnar sem er að hafa yfir-
ráðin. Meðan eignastéttin hefir
þau, getur vinnustéttin ekki vænst,
að hag hennar verði séð borgið;
þar sem eignastéttin er minni-
hlutastétt, hljóta ráðstafanir henn-
ar að vera meiri hluta þjóðarinn-
ar til bölvunar. Þess vegna þarf
vinnustéttin að ná yfirráðunum til
þess að breyta skipulaginu og af-
nema þar með stéttaskiftinguna.
Það er skilyrði þess, að alþingi
verði þjóðnýt stofnun og geti
löggefið þjóðheillavænlegar ráð-
stafanir.
Til þess að fá slíkt þjóðnýtt
þing verður alþýða að taka hönd-
um saman í kosningabaráttunni,
sem í hönd fer, til að velja að
eins á þing fulltrúa úr sinni stétt.
Vígorð alþýðu í framsókn hennar
til að slá ríkisvaldið úr hönd-
um hurgeiisa á þess vegna að
vera:
yfirráðin til alpýðunnar!
Seðri deiSd.
Þar kom þingsál.-till. M. Guðm.
um kaupin á Hafnarstræti- 16 til
síðari umr. í gærmorgun, óg var
henni vísað frá með dagskrártill.
frá fjárhagsnefnd, en stjórninni
falið að rannsaka, „hvernig hag
kvæmast verði til frambúðar ráðin
bót á húsnæðisskorti landssímans
og póststofunnar í Reykjavík“ og
leggja fyrir næsta þing tillögur
um það mál. Var helzt ráðgert, að
síðar verði pósthiúsbyggingin tekin
til afnota símans í framtíðinni,
auk símahússins, þar eð húsin
liggja saman og geymslurúrn fyrir 1
póstböggla sé einnig orðið of lítið
í pósthúsinu, en pósthús verði þá
reist á öðrum stað. Varð Magnús
Guðm. að láta sér nægja þessi
málalok, en var þó ekki ánægður
með þau.
Vikuleg greiðsla verkakaups.
Frv. Héðíns og Ásgeirs um
vikulega greiðslu verkakaups var
afgreitt sem Iög við eina umr. í
n. d., eftir að það hafði verið
igamþ. í efri deild (sjá e. d.-fréttir).
Hefir þar áunnist góð réttarbót
fyrir verkamenn, því að víða á
landinu hefii verið mikill dráttur
og mishrestur á greiðslu verlca- |
kaups hjá sumum atvinnurekend-
um, svo sem alkunna er. Hins
vegar mun sumum íhaldsþing-
mannanna hafa þótt vissara að
samþykkja eitthvað annað en ein-
tóm ólög svona rétt fyrir kosn-
ingar. Þrír íhaldsmenn í n. d.
voru þó nógu forhertir til að
greiða atkv., ði g?gn frv., Jón
Kjart., Axrii og Þórarinn. Magn.
Guðm. varð hvumsa við, þegar
hann skyldi segja já eða nei við
Lögunum, þvi að nafr.akall var, og
greiddi haim ekki atkv. ól. Th,
Bj. Línd., Jörundur, Klemfmz og
P. Þórð. voru ekld við, auk þ.eirra
þriggja deildarmanna, er farnir
voru af þingi. Hinir 16 játuðu all-
ir.
Auk ákvæðisins um vikulegar
kaupgreiðslur er verkamönnum,
sem atvinnu stunda annars staðar
en heima í sínu héraði, svo sem
er um fjölda manns, t. d. v.ið síld-
arvinnu, gert með lögum þessum
miklu auðveldara en áður að ná
rétti sínum, ef atvinnurekendur
reyna að pretta þá urn kaupgjald.
;Lögin ganga í gildi þegar eftir að
þau hafa verið staðfest, og þar
eð verkamenn þurfa nauðsynlega
að vita sem greiniiegast, hvernig
þau geta orðið þeim að notum,
verða efni þeirra og þýðing nánar
útskýrt hér í blaðinu áður en
langt líður um.
Efri deild.
Frv. um heimild ti! að undan-
þiggja Islandsbanka inndráttar-
skyldu seðla árið 1927 var til 3.
umr. Hafði Jónas frá Hriflu borið
fram brt. þess efnis, að undan-
þágan yrði veitt með ,því skilyrði,
að fslandsbanki setti riiður útláns-
vexti sína, svo að þeir yrðu ekki
hærri en vextir Landshankans.
Urðu nokkrar hnippingar milli
hans og forsrh. um þetta, og fór
svo, að brt. var feld, en frv. af-
greitt sem lög frá alþingi. Frv. um
sölu Mosfellsheiðarlands og frv.
um breyting á lögum um umboð
þjóðjarða voru bæði afgr. sem
Iög umræðulaust, en frv. um
greiðslu verkakaups, sem var til
3. umr, var sþ. og endursent n.
d. Þar með var störfum deildar-
innar að þessu sinni lokið, og
þakkaði forseti samvinnuna og
óskaði deildarmönnum árs og
friðar, en Jóh. Jóh. þakkaði for-
seta starf háns. Jónas frá Hriflu
kvartaði undan ýmsu athæfi, sem
hefði verið haft í frammi á und-
an förnum þingum og vonaði, að
slíkt kæmi ekki oftar fyrir.
Þingslitafundur
var kl. 5 í gær. Fyrst skýrði Jóh.
Jóh. frá störfum undirbúnings-
nefndar alþingishátíðarinnar 1930
(yfirlitsskýrsla). Pétur G. Guð-
mundsson hefir tekið sæti í
nefndinni af hálfu Alþýðuflokks-
ins. Jón Þorláksson hefir komið
í hana í stað Ólafs Thors.
Magnús Torfason hélt hjákát-
lega þingslitaræðu, þar sem hann
mót venju hélt því fram, að
stjórnin og þinglð hefði rétt við
f járhaginn(!). Kvað hann og þing-
ið hafa staðið af sér tillögur, er
miðað gátu til sundrungar. Vissu
menn ekld gerla, hvort hann
meinti þar þingsál.tillögur Jónas-
ar frá Hriflu um aukna réttar-
vernd fyrir samvinnufélög lands-
ins og gróðaskattstillöguna, sem
báðar dagaði uppi í sameinuðu
þingi, eða sína eigin tillögu um
lækkun vaxta, sem gat orðið að •
gagni, en fjárhagsnefnd e. d. vildi
vísa til stjórnarinnar, og var svo
svæfð með hvíldum. Hefir Magn-
ús stundum verið hreinskilnari en
í lokaræðunni. — Þar með sleit
þessu þingi.
Þingmálin.
Alls voru borin fram 94 laga-
frumvörp, þar af 25 stjórnarfrv.
og 69 þingmannafrv, Afgreidd
voru 49 lög. Voru 20 þeirra frv.,
er að lögum urðu í einhverri
mynd, stjórnarfrumv., en 29 þing-
mannafrv. Auk þess var stjórnar-
skrárfrv. íhaldsins. Feld voru 13
frv'., þar af eitt stjórnarfrv., heima-
vistirnar' við Mentaskólann. Eitt
frv. var tekið aftur, fylgifrumv.
kjördagsfærslunnar. 5 frv. voru
afgreidd með dagskrártill., þar af
eitt .stjórnarfrv. um útrýmingu
fjárkláðans. Þremur þingmanna-
frv. var vísað til stjórnarinnar:
Frv. um forkaupsrétt kaupstaða
og kauptúna á hafnarmannvirkj-
um o. fl. (frá J. Baldv.), vörn-
um gegn gin- og klaufna-veiki og
sauðfjárbaðanafrv. 22 frv. urðu
óútrædd, þar af 2 stjórnarfrv.,
samskólafrv. og undanþágur frá
siglingalögunum. Varð ónytjungs-
háttur stjórnarinnar því fyrra að
fjörlesti, en hræðsla hennar við
almenningsálitið hinu síðara.
Bornar voru fraiít 38 þingsál-
till. Voru 20 þeirra samþyktarP
4 feldar, 3 afgreiddar með dag-
skrártill., 3 vísað til stjórnarinn-
ar og 8 dagaði uppi. — Tvær fyr-
irspurnir kornu fram í e. d., og
var talið, að báðum liefði verið
svarað. Var önnur um starf Gunn-
ars Egilssonar á Spáni, en hin
um yfirsíldarmatsstarfið á Aust-
urlandi.
Þingmálin voru þannig alls 134.
Alls voru haldnir 174 þingfundir:
S2 í n. d., 79 í e. d. og 13 í sam-
einuðu þingi.
Meðal lagafrv., er þingið sam-
þykti, eru: Vikuleg greiðsla verka-
kaups, br. á 1. um notkun bif-
reiða (skoðun og tryggingaraukn-
ing til slysabóta), svo og lögin
um erlenda verkamenn, — og
hins vegar: Varðskipalögin og
kaupgreiðslan á þeim, lánsheim-
ildin mikla, berklavarnalagabreyt-
ingin og framlenging gengisvið-
aukans. — Þá eru: Fátækralög,.
sveitarstjórnarlög, lög um iðju og
iðnað og um iðnaðarnám, Lands-
bankalögin, gjald af innlendum
tollvörutegundum, „Titan“-sérleyf-
ið, veðjanaleyfi „Fáks“ og sala
Mosfellsmýranna og Hests í Ög-
urþingum. Enn er endurreisn Mos-
fellsprestakalls og afnám „grísku-
dósents", viðbót skemtanaskatts,
og undanþága handa IsLands-
hanka frá seðLainndrætti í ár. Þá
er enn fremur viðauki við lög
umi varriir gegn útbreiðslu næmra
sjúkdóma, varnir grgn sýkingu
nytjajurta, bankavaxtabréfaviðbót
veðdeildar Landsbankans, friðun
hreindýra, rannsókn banameina;
sandgræðslulagahreylingin, tillag-
ið til hafnarbótanna í Vestm.eyj-
um, útvegun lyfja o. fl., viðauk-
inn við barnafræðslulögin, land-
skiftalagahreyting, landamerkja-
máL, lagabr. um afstöðu foreldra: