Tíminn - 14.02.1931, Blaðsíða 3

TlMINN
29
Yfirlýsing
um þingmálafundinn í
V estmannaey jum.
Til leiði’éttingar á útvarpsfrétt-
um af þingmálafundi í Vest-
mannaeyjum, 6. febrúar s. 1. ósk-
um vér undirrituð — ásamt
mörgum öðrum er þennan fund
sátu — að getið sé eftirfarandi
atriða:
1. Margar tillögur er fram voru
bornar fengust lítt eður ekkert
ræddar né skýrðar fyrir ofríki
þingmannsins og fundarstjóra.
2. Vantrauststillaga sú á ríkis-
stjórnina, er fram kom frá þing-
manni kjördæmisins og samþykkt
var af fylgismönnum hans og
kommúnistum, var breytingartil-
laga við lengri og ítarlegri van-
trauststillögu kommúnista. En
hún var ekki samþykkt af þorra
fundamanna, eins og í fréttinni
stóð, heldur með atkvæðum
greinilegs mimiahluta hinna 400
—500 fundargesta, er þá voru í
húsinu.
3. Því nær allir ræðumenn á
fundi þessum — að fylgismönn-
um þingmannsins undanskildum
— lýstu megnum mótmælum og
óánægju út af stjóm fundarins
og meðferð margra framborinna
tillágna, er þeim vai neitað að
ræða.
Vestmannaeyjum, 9. febr. 1931.
Ágúst Ámason kennari.
Hallgr. Jónasson, kennari.
Anna Konráðsdóttir kennari.
Guðlaugur Hansson bæjarfulltrúi.
Árni J. Johnsen verzlunamaður.
Guðm. Sigurðsson verkstjófi.
Guðm. Helgason sjómaður.
Magnús Magnússon bæjarfulltrúi.
Snæbjöm Bjarnason
byggingameistari.
Héðinn Valdimarsson.
Ilannes Jónsson.
• - -o---------
Alþingi var sett í dág, og eru þing-
inenn flestif i tiingað komftir. Sf. i
þorateirm BMiém á Akranési prédik-
aði í dómkirkjmini.' þíngsetningar-
athöfninni var útvarpað.
þessa samgöngutækis kæfði rödd
hans. Og svo lítið hefir honum
fundist um hinar miklu vegabæt-
ur síðustu ára: Þingvallaveginn,
Kaldadals-, Kerlingarskarðs-,
Holtavörðuheiðar- og Dalavegina,
sameining akveganna í Húna-
þingi, Vatnsskarðs, öxnadals-
heiðar, Vaðlaheiðar og Ljósa-
vatnsskarðs, að hann hefir haft
allt illt á homum sér út af því
að þessi mikla umbót hefir að
sjálfsögðu kostað landið tals-
verða peninga, um leið og það
tengdi saman flest hin stærstu
undirlendi landsins.
Ekki hefir gengið betur fyrir
eiganda Mbl. um framfarir sem
snert hafa smekk, þjóðerni,
mannúð eða almenna menningu.
Verndun og friðun Þingvalla
var glapræði í augum Valtýs
Stefánssonar, en að dómi þjóð-
rækinna manna eitt hið fegursta
verk. í þágu íslenzkrar menning-
ar. Lögbók íslendinga, sem nú
er beðið eftir með óþreyju af
öllum sæmilegum mönnum í land-
inu, er fást við þjóðmál, var
goðgá í augum hins glámskyggna
ritstjóra. Arnarhvoll var um
langa stund efni í hatursfullar
árásir. Jón Þorl. mátti byggja
steinkumbalda í miðbænum fyrir
lánsfé, til að leigja út og græða
á of hárri húsaleigu. En landið
mátti ekki eiga hús fyrir skrif-
stofur sínar, af því að það átti
að féflettast. Ekki tók betra við
þegar stungið var upp.á að ríkið
ætti prentsmiðju. Valtýr ætlaði
þá alveg að ganga af göflunum.
Nú sýnir reynslan, að ríkið græð-
ir verð prentsmiðjunnar á einu
kjörtímabili. Þegar byrjað var á
að breyta spítalarústum íhalds-
ins á Eyrarbakka í nútízku fang-
elsi og vixmuhæli, var Valtýr
Stefánason sífellt með stór orð
.4 víðavanéi.
Þingmálafundir stóðu yfir í
Borgarfjarðarsýslu um mánaða-
mótin síðustu. Boðaði Pétur Otte-
sen til funda þessara, en ritstjóri
þessa blaðs mætti þar af hálfu
Framsóknarflokksins. Fyrsti fund-
ui'inn var á Grund í Skorradal
29. f. m. þann 31. f. m. var fundur
á Sturlureykjum í Reykholtsdal,
2. febr. á Stóra Ási í Hálsasveit,
4. febr. á Lundi í Lundareykja-
dal, 6. febr. á Ferstiklu á Hval-
fjarðarströnd og 7. febr. á Leirá.
Að þingmálafundunum loknum
boðaði Framsóknarflokkurinn al-
mennan landsmálafund á Akra-
nesi. Var ritstjóri Tímans þar
málshefjandi, en Ottesen var boð-
ið á fundinn til að standa fyrir
svörum af hálfu íhaldsmanna,
Áður hafði hann haldið þar þing-
málafund, en þangað hafði Fram-
sóknarflokkurinn eigi getað sent
fulltrúa-, af því að fundurinn var
einungis boðaður með nokkurra
klúlckustunda fyrii’vara. Yfirleitt
voru fundir þessir vel sóttir, og
urðu sumir þeirra þingmanninum
til talsverðrar hrellingar, því að
flestir innanhéraðsmenn, sem til
máls tóku, hölluðust á sveif með
Framsóknarflokknum. Á Lundi
og á Leirá voru samþykktar
traustsyfirlýsingar til núverandi
ríkisstjórnar, að þingmanninum
sárnauðugum. Á Akranesi hugð-
ist Ottesen að bera fram van-
traust til stjórnarinnar, en fund-
arstjóri, sr. Þorsteinn Briem,
benti honum á, að tillögur gætu
þar eigi komið til atkvæða með
því að fundurinn væri almennur
landsmálafundur en eigi þing-
málafundur og enginn fundar-
skrifari hefði veríð kosinn.
Ihaldsmaður nokkur, Bjami öl-
afsson að nafni, sem virtist vera
gæddur full ríkum skapsmunum í
hlutfalli við hæfileika, hafði orð
á því, að rangt væri að farið, því
að tillogur hefðu þá fyrir skömmu
verið samþykktar á fundum
dómsmáláráðherra á Sandi og í
ólafsvík. Gætti ræðumaður þess
og ill út af þessari framkvæmd.
En nú er svo skipt um, að íhalds-
menn telja stofnun þessa hina
þörfustu framkvæmd, enda hefir
hún beint, og óbeint sparað
Reykjavík tugi þúsunda, og mun-
ar þó meira um hina almennu
uppeldis- og réttindabót.
Ekki leizt Mbl. vel á að kaupa
hverajarðirnar í ölfusinu og
mátti stjóniarflokkurinn heyra
mörg illyrði út af þeirri fram-
kvæmd. En nú er það á vitorði
allra sæmilegra maima í landinu,
að við þessar hverajarðir eru
bundnar allar skynsamlegar von-
ir um að geta leyst vandann um
berklaveikina á Islandi, á þann
hátt að þjóðin geti við unað.
Ég hefi verið með ótal öðrum
Framsóknarmönnum stuðnings-
maður allra þessara umbótamála,
og til mín hefir Morgunblaðið
stefnt alhniklu af eiturblæstri
sínum í baráttunni um þessi mál
og eignað mér endanlegan sigur
þeirra og fjölmargra annara af
sama tægi, sem hér er ekki rúm
til að fjölyrða um.
En þegar litið er yfir þessa
baráttu þá verður mönnum ljóst
hvílíkur ólánsgarmur Valtýr
Stefánsson er.Ólán hans er fólgið
í því að gerast bandamaður alls
þess, sem er sérlega heimskulegt,
og landi og þjóð til hneisu. Hann
sýnist vera fæddur undir illri
stjömu. Gifta föður hans megn-
ar ekkert. Tilraunir föður hans
að manna hann verða árangurs-
lausar í reyndinni. Náin kynni á
æskuárunum við sterka umbóta-
menri eins og Hallgrím Kristins-
son og Sigurð búnaðarmálastjóra
megna ekki að vekjá hjá honum
neista af mannlund. Og þegar hin
mikla umbótabarátta Framsókn-
armanna hefst, þá hegðar hann
eigi, að ráðherrann er landskjör-
inn þingmaður, og því þar um
venjulega þingmálafundi að ræða.
— Síðar reyndi Magnús Guð-
mundsson að breiða út villandi
frásagnir í útvarpinu um fund
þennan, en þeim hefir nú á sama
vettvangi verið mótmælt af fund-
armönnum. — Yfirleitt fóru
fundir þessir prýðilega fram, og
eru Borgfirðingar góðir áheyr-
endur. Mun ritstjóri Tímans í
næstu blöðum skýra nánar frá
því, sem á fundunum gjörðist og
ýmsu, sem fyrir augu bar í för
hans um héraðið.
Flokksfund héldu íhaldsmenn
nýlega í Hafnarfirði og sam-
þykktu þar að lýsa vantrausti á
núverandi ríkisstjóm. Þykir þetta
tiltæki mjög barnalegt, því að
sjálfsagt hafa allir vitað fyrir-
fram, að íhaldsflokkurinn er á
móti stjóminni.
1 Vestmannaeyjum greiddu
íhaldsmenn atkvæði með van-
trauststillögu, sem borin var fram
af kommúnistum. Líklega launa
kommúnistarnir þennan stuðning
með því að kjósa frambjóðanda
íhaldsins í Eyjum á næsta sumri.
Þórarinn á Hjaltabakka gjör-
ist nú svo ráðríkur í íhaldsflokkn-
um, að felmtri hefir slegið á
flokksstjórnina. Ætlaðist hún til,
að Þórarinn sæti heimá í vor, en
að Jón á Akri eða Hafsteinn á
Gunnsteinsstöðum yrðu í kjöri í
Austur-Húnavatnssýslu af hálfu
flokksins. En á flokksfundi ný-
lega lýsti Þórarinn yfir því, að
hann myndi bjóða sig fram, hvað
sem hver segði. Á þessum fundi
sagði Þórarinn, að Jón Þorláksson
hefði látið kúga sig til að taka
við tekjuhallafjárlögum árið 1925
og færist honum sízt að tala um
ógætilega fjármálastjóm hjá
Framsóknarflokknum. Ihaldsmenn
setti hljóða við þessi tíðindi. og
þykir Þórarinn hafa hefnt þess
grimmilega, er honum var bægt
frá landlista íhaldsflokksins síð-
astliðið sumar.
Orðbragð Valtýs Stefánssonar
stærri sem umbótin er, því meiri
er gremja hans, því verra orð-
bragðið, og því dýpra fall hans
og ósigur.
Eins og hinir miklu andans
skörungar vaxa og eflast með ár-
um, að vizku og frægð, af því
að starf þeirra miðar að góðu og
drengilegu marki, þannig lækk-
ar Valtýr Stefánsson með
hverju góðu máli, sem hann of-
sækir og hverri hrakför sem
hann bíður á þennan hátt, og
hverju níðingsbragði, sem hann
fegrar og afsakar.
Ég er að vísu fullkomlega sak-
laus af að hafa borgað Valtý
Stefánssyni fyrir vesalmennsku
hans, en hún hefir að því er
virðist, eflst, ef svo mætti að
orði kveða, við hvert framfara-
mál, sem ég hefi leitast við að
styðja. Þessvegna hefi ég óvilj-
andi dregið Valtý dýpra niður.
Hver umbót sem ég hefi starfað
að, hefir gert hann nokkurum
stigum lægri og lítilmótlegri en
hann var áður.
Tvennt hefir einkennt skrif
Valtýs nú hinar síðustu vikur.
Annað er hið sóðalega orðbragð
hans, sem er orðið svo skríl-
kennt, að jafnvel hin siðprúða
„íhaldsþingmanneskja“ heldur í
Vísi, að soramál Mbl. fari veru-
lega að spilla fyrir flokknum. Ein
tegund af ruddaskap Valtýs er
það, að hann lætur, að sögn í-
haldsmanna, bera á því 218 sinn-
um í einni ritsmíð í Mbl. að við
séum þúbræður. Engin nauðsyn
rak hann til að auglýsa það, að
við höfum einn vetur verið í
sama skóla, nema það, að hann
vildi draga mig niður, með því
að láta landsmenn vita, að ég
þekkti hann síðan þá. — Ég
játa, að þetta er sérkennileg
í Mbl. nú undanfarið vekur al-
mennan viðbjóð alstaðar á land-
inu. Þegar ritstjóri Tímans var
á ferð um Borgarfjörð var hon-
um tjáð, að ýmsir íhaldsmenn
væri í þann veginn að segja upp
Mbl., til þess að komast hjá þeirri
vansæmd að láta ókunnugt fólk
sjá það í húsum sínum.
Landsfundi svokölluðum hafa
íhaldsmenn nú hóað saman og
hefst hann í dag í „sæluhús-
inu“ á hafnarbakkanum. Hefir
Magnús Guðmundsson nýlega snú-
ið sér bréflega til forstjóra Skipa-
útgerðar ríkisins og beðið hann
að lofa íhaldsmönnum þessum að
fara með varðskipunum, enda nú
ekki lengur um að ræða að fá
ferðastyrk úr Islandsbanka. Mun
skipaútgerðin hafa séð aumur á
ferðalöngum þessum, eftir því,
sem það hefir getað samrýmst
starfi varðskipanna. En lítils
metur íhaldið nú í eymd sinni
öll sín fyrri gífuryrði um „snatt-
ferðir“ varðskipanna.
Þingmálafundi hélt dómsmála-
ráðherrann nýlega á Sandi og í
Ólafsvík á Snæfellsnesi. Á báðum
stöðum voru mótatkvæðalaust
samþykktar traustsyfirlýsingar
til stjómarinnar. Einnig hélt ráð-
herrann fundi með hreppsnefnd-
um á þessum stöðum viðvíkjanda
landhelgisgæzlunni við Snæfells-
nes. Mættu allir hreppsnefndar-
menn nema Halldór Steinsson.
Létu þeir í ljós einróma ánægju
með landhelgisgæzlu „Ægis“.
Samskonar fund hélt ráðherrann
með hreppsnefndum í Guilbringu-
sýslu viðvíkjandi strandvömun-
um við Reykjanes, og stóð sá
íundur í Keflavik. Pálmi Loftsson
forstj. skipaútgerðarinnar mætti
einnig á fundum þessum.
Hlutleysi ríkissútvarpsins ætti
að vera sameiginlegt áhugamál
allra flokka og allra manna í
landinu og drengskaparskylda við
þjóðina að misbjóða því á engan
hátt. En hér hefir misbrestur á
orðið. íhaldsflokkurinn hefir gjört
tilraun til að misnota útvarpið
svo herfilega, að öll útvarps-
svo aumur, að hann óvirðir and-
stæðinga sína með því að láta
berast út, að þeir þekki hann,
þá er nokkumveginn náð til
botns um verðskuldaða sjálfs-
fyrirlitningu.
Lesendur Mbl. hafa orðið að
reyna margt. Um nokkur undan-
farin ár hafa þeir getað fylgst
með hvernig Valtýr Stefánsson
hefir sokkið dýpra og dýpra nið-
ur fyrir lægsta botnlag mannfé-
lagsins. Hann var fæddur í út-
iegð. Hann hefir haldizt í útlegð.
Sveitungar hans vilja ekki við-
urkenna hann. Allir, sem hann
hefir reynt að skaða, loka dyrum
fyrir honum. En beiskja út-
iegðarinnar nær lengra. Valtýr
Stefánsson er ekki á sama landi
og flokksbræður hans svokallað-
ir. Þeir spotta MbL, orð hans og
verk leynt og ljóst. Þeir afneita
honum. Þeir sýna honum opinber-
lega fyrirlitningu í orði og verki.
Þeir hafa slitið af honum einu
mannvirðinguna, sem um stutta
stund tengdi hann við borgfélag
samlanda sinna. Jafnvel það bein
hrifsaði Jón Þorláksson af út-
laga íslenzku þjóðarinnar og
fékk í hendui- Magnúsi á Blika-
stöðum.
Og þá — þegar þessi vesa-
lingur, sem öll umbótamál lands-
ins höfðu sökkt eins og mylnu-
steini — var orðinn útrekinn úr
mannfélaginu, fann hann loks
sína líka, þá sem ekki vildu neitt
mannfélag, þá sem þráðu óstjórn,
byltingar, niðurrif og eyðilegg-
ingu. Hjá kommúnistunum, hin-
um aumustu meðal hinna aumu,
hefir útlagi Islendinga skapað sér
einskonar samastað. Eins og
steinn,sem er þeytt út í hið mikla
haf, leitar botnsins og dvelur þar,
þannig hefir mesti ólánsgarmur
Islands fallið úr faðmi fag-
stjómin sá sig knúða til að gjöra
ítrustu ráðstafanir til þess að
slíkt kæmi ekki fyrir í annað
sinn. Er hér einkum um að ræða
íregnirnar af flokksfundi íhalds-
'•ns í Hafnarfirði.
Mbl. kvartar um það, að Ingi-
björgu H. Bjarnason hafi ekki
verið nægileg virðing sýnd, er
Landspítalinn var opnaður. Lækn-
ar spítalans buðu henni þó þang-
að um leið og bæjarstjórn og
blaðamönnum. En I. H. B. var í
illu skapi og kom ekki. Eiga
íhaldsmenn sjálfsagt ríflegan þátt
í þeirri skapstirfni, er þeir hröktu
I. H. B. út úr þinginu og launuðu
henni svo trúa þjónustu.
Utan af landi berast ýmsar
raddir um það, að réttast væri
að nema landskjörið úr lögum,
með því að það hafi verið mis-
notað á hinn hæðilegasta hátt til
þess að koma inn í þingið algjör-
lega óhæfu fólki eins og Jónasi á
Króknum, I. H. B., og Guðrúnu
Lárasdóttur.
Bágindi íhaldsmanna aukast nú
með degi hverjum, því að alstað-
ar þar sem til fréttist fer fylgi
þeirra þverranda. Bjartsýnustu
menn í flokknum vona, að haxrn
haldi sömu tölu þingsæta og nú,
en aðrir álíta, að Framsóknarfl.
muni vinna öll sveitakjör-
dæmi, vegna hinna stórfelldu
opinbera framkvæmda, sem orðið
hafa í sveitum, einkum tvö síð-
ustu árin. Segja þeir sem rétt er,
að svo hljóti að fara fyr eða síð-
ar, að allir bændur greiði bænda-
flokknum atkvæði alveg eins og
kaupmenn og stórútgjörðarmenn
kjósa íhaldsmexm á þing og
verkafólkið stendur með jafnaðar-
mönnum.
-----o----
Ragnar Ólaísson frá Lindarbæ í
Rangárvallasýslu lauk í fyrradag
embættisprófi í lögfræði við háskól-
ann með góðri I. eink., 1242/3 st.
Guðfræðiprófi við háskólann luku
í gær Bergur Bjömsson prófasts frá
Miklabæ í Skagafirði og Valgeir
Helgason bónda frá þyrli á Hval-
íjarðarströnd.
urrar sveitar, og sokkið dýpra
og dýpi’a, unz haxm á gamiárs-
kvöid naöi botni í félagi vxð þá
mexm, sem ætla að eyða menn-
ingu og mannfélagi þessarar ald-
ar. Þá er haim komixm heim. Þar
mun hann að síðustu bera beinin
líka í útlegð, en með sínum jafn-
ingjum.
En eins og fyr er fram tekið,
getur Valtýr Stefánsson ekki
verið umræðuefni vegna galla
siima þó að þeir séu miklir, held-
ur fyrn aðstöðu sína í þjóðfélag-
inu. Þó að haim sé útrekinn og
spottaður allsstaðar, og utan og
neðan við garð í mannfélaginu,
þá er tilvera hans „problem" í
þjóðiífinu, alveg eins og sjúkdóm-
ur sá, sem sprottinn er upp úr
mestu eymd og spillingu úrkasts
mannfélagsins. Sá sjúkdómur
kostar þjóðfélögin fé og læknpna
fyrirhöfn. Á sama hátt þarf að
opna augu allra landsmanna fyr-
ir því hvílík þjóðarhætta stafar
af því að tii skuli vera í landinu
maður, sem hefir aðstöðu til að
dreifa út um landið daglega ein-
tórnum málleysum og bögumæl-
um, hugsunarvillum og smekk-
leysum, ofan á það, að hann
lastar öll góð mál og lofar allt
sem miðar til þjóðarsmánar á
Islandi. Það er hægt að vorkenna
manni, sem örlögin sýna svo
mikla gi’immd, jafnvel þó að
menn finni glöggt til þess um
leið, að menning landsins þarf að
beinast að því, að uppræta þær
sóttkveikjur, sem valda þeim fé-
lagslega leynisjúkdómi, sem hér
hefir verið lýst. J. J.
n
BimaSnrþingið lióf t í Reykjnvih
r j . í i oii stondur yfir nú.
----o----
sér sem fífl í hverju máli. Þvl I hefnd. Og þegar maður er orðinn i