Tíminn - 01.03.1931, Blaðsíða 1
©}aíbfeti
og afgrciöslumaður íímans cr
Kannucig £> o r s t e i n s ö ó 11 i r,
€a;fjargötu 6 a. KeyfjaDÍf.
JluAaBíað
n. árg.
Reykjavík, marz 1931.
3. blað.
Corl LiHdhaien
Þegar nafnið Lindhagen heyr-
ist í Svíþjóð er enginn í vafa um
við hvem er átt, maðurinn er
Carl Lindhagen forseti dómstóls-
ins í Stokkhólmi.
Carl Lindhagen er nú 70 ára,
og hefir verið forseti héraðsdóms-
ins í Stokkhólmi um 25 ára skeið,
svo það er ekki að furða þó mað-
ur, sem hefir haft svo storma-
sama og ábyrgðarmikla stöðu, og
þá ekki sízt þegar maðurinn er
gáfaður og sjálfstæður hugsjóna-
maður, verði kunnur um ailt land-
ið.
Lindhagen hefir sjálfur dæmt
í flestum viðkvæmafi málum, svo
sem erfðamálum, fjárráða- og
hjónaskilnaðarmálum, þá hefir
hann haft hjónavígslur með hönd-
um, og er það orðið svo vanalegt
að Lindhagen gifti, að að ganga
inn í borgaralegt hjónaband, kall-
ast á Stokkhólmsmáli að „lind-
hagast“.
Ekki er Lindhagen minna
þekktur fyrir starf sitt sem Rík-
isþingmaður, er hann hefir verið
í 36 ár. Síðan jafnaðarmanna-
ílokkurinn var stofnaður, hefir
hann verið fulltrúi jafnaðar-
manna. Lindhagen hefir verið
mikill umbótamaður, og komið
fram með fjölda frumvarpa, fleiri
en nokkm- annai' þingmaður, en
sem öll eða flest hafa miðað að
því að bæta kjör og réttindi
þeirra máttarminni í þjóðfélag-
inu. í öllum uppástungum og
frumvör-pum hans hefir lýst sér
sérstök bjartsýni, manngæzka og
réttlæti. Það sama hefir og jafn-
an sýnt sig í dómum hans. Lind-
hagen hefir aldrei gleymt því, að
jafnframt því, sem hann á að
vera skai'pskygn og réttvís dóm-
ari, er hann líka maður, sem sér
hina ógæfusömu meðbræður sína,
gerir sér far um að skilja þá og
finnur til með þeim. Lindhagen
hefir skilið að hlutverk dómar-
ans er meira en aðeins að dæma
eftir hinum kalda bókstaf lag-
anna, og að samvizka hans og
manngæði eiga nokkru að ráða.
„Hann hefir líka sýnt að góður
dómari er betri en góð lög“, eins
og einn starfsbróðir L. sagði í
kveðjuræðu sinni til hans. Hinir
ágætu dómarahæfileikar Lindhag-
ens hafa og vafalaust haft þýð-
ingu fyrir framtíð og hamingju
fleiri manna en maður gerir sér
í hugarlund.
Lindhagen hefir alltaf verið
stórhuga og hefir látið sin gæta
utan ættjarðarinnar. Ifonum hef-
ir skilizt hve þýðingarmikið er
að sambandið milli Norðurland-
Mynd af Hallgrími Kristinssyni eftir Ríkai'ð Jónsson.
Ríkharður Jónsson myndhöggvari hefir búið til mesta fjölda
mannamynda, og hefir oft og tíðum náð andlitsdráttum og svip
manna svo vel, að snild má kallast. Yfir þessum línum er mynd
Ríkharðar af hinum glæsilega frömuði hins íslenzka samvinnufé-
lagsskapar.
anna sje sem tryggast og innileg-
ast, og á sínu sviði unnið ó-
sleitilega að eflingu þess. 1909
gerðist hann hvatamaður að því
að Norðurlönd tækju upp sam-
vinnu um löggjöf sína, sérstak-
lega löggjöf þá er snertir sigl-
ingar, verzlun, tryggingar og
'sifjar, til þess að fá sem mest
samræmi í lög og réttarfar þess-
ara þjóða. f starfi þessu hafa
öll Norðurlöndin, að undanteknu
íslandi, tekið þátt í. Lindhagen
hefir jafnan staðið framarlega í
baráttu fyrir þeim málefnum,
sem hofrt hafa til umbóta og
framfara.
Lýðhylli Lindhagens sást líka
er hann á sjötugsafmæli sínu lét
af starfi, sem dómari. Þá er
flokksmenn hans, stéttabræður
;og ýmsir aðrir, svo þúsundum
skifti, gengu í skrúðgöngu með
blysum um götur borgarinnar
upp að ráðhúsinu, þar sem Lind-
hagen var staddur, og stéttai'-
bræður, samstarfsmenn og aðrir
vinir, höfðu búið honum veglega
veizlu. Jafnmikill heiður, með
svo almennri þátttöku, hefir
engum embættismanni í Stokk-
hólmi verið sýndur, er hann hefir
látið af starfi. Sýnir það allmikið
hver maður Lindhagen hefir ver-
ið, og er. Gl. R.
-----Q---
Grænlandsför. Varðskipið Öð-
inn er nýfarinn til Grænlands, til
að veita þar hjálp enskum vís-
indaleiðangri, sem menn halda að
muni vera í nauðum staddur.
Hafði Óðinn meðferðis flugvél
sem fljúga á á, frá ísröndinni.
Alexander Jóhannesson prófessor
stjórnar flugleiðangrinum. Með
Óðni fóru tíðindamenn blaða hér
og ennfremur Ólafur Túbals mál-
ari frá Múlakoti.
rithöíundur.
1. Árið 1926 kom í fyrsta skipti út
bók á islenzku eftir Friðrik Ás-
mundsson Brekkan. I-Iann er því ís-
lenzkum lesendum tiltölulega nýr
höfundur, og þó að nokkuð hafi ver-
íð um hann skrifað og bækur hans
og þær hlotið vinsældir margra,
þá er hann þó varla svo kunnur al-
menningi sem vert væri. Hann er svo
sérstæður rithöfundur, að sem flestir
þeirra, er á annað borð hafa ánœgju
aí bókmenntum, þurfa að kynnast
bókum hans.
2. Friðrik Ásmundsson Brekkan er
fæddur að Ytri-Reykjum í Miðfirði 28.
júií 1888, en ólst upp á Brekkulæk í
sömu sveit, þar sem faðir hans var
bóndi.Á Brekkulæk og Bjargi i Mið-
firði var Brekkan til 18 ára aldurs
og fékk svipaða fræðslu og börn al-
mennt fengu í sveitum á þeim árum.
Nítján ára gamall fór hann í skóla
á Hvanneyri og var þar við nám og
siðar vinnu hjá skóiastjóra þangað til
liaustið 1910. þá fór Brekkan itl Dan-
merkur og liugðist stunda þar nám
í landbúnaðarháskóla. En hann skorti
fé til námsins — og fór hann upp
í sveit og var um skeið vinnumaður
hjá ýmsum bændum á Jótlandi og
Sjálandi. Nú hætti hann að hugsa um
búnaðarnámið, en fór í lýðskóla á
Vejlby og síðar Askov. Dvaldi hann
svo í Danmörku til ársins 1919 þá
fór hann heim til íslands og dvaldi
liér sumarlangt og flutti um haustið
íyrirlestra á Austurlandi fyrir ung-
mennafólögin. Svo fór hann utan á
ný og var í Danmörku og Sviþjóð um
níu ára skeið. Hann liafði frá í
bernsku haft mikinn bóklegan áhuga
og lesið flest það, er hann náði til. Á
fyrstu árum sínum i Danmörku afl-
aði hann sér mikillar þekkingar í
málum og kynnti sér mjög erlendar
bókmenntir, skáldskap og sagnfræði.
Og síðara árabilið, sem hann var er-
lendis, liíði hann á kennslu, ritstörf-
um og fyrirlestrum. En brátt fyrir
. margra ára nám og starf erlendis og
ji vináttu ýmsra ágætra manna með
frændþjóðum okkar var heimþrá
Brekkans alltaf rík — og þá er hon-
j um bauðst viðunandi starf hér
heima, tók hann boðinu. Varð hann
ritstjóri að „Degi“ og „Nýjum Kvöld-
vökurn" á Akureyri og flutti þangað
haustið 1928 með fjölskyldu sína; en
hann er kvæntur mjög vel menntaðri
sænskri konu, E s t r i d F a 1 b e r g
frá Gautaborg.
En Brekkan mun hafa fundizt
blaðamennskan að svo litlu leyti geta
samrýmst því, sem honum er hug-
leiknast, að hann mun ekki hafa
óskað að sinna henni til lengdar —
og í fyrra haust varð hann svo kenn-
ari við gagnfræðaskóla í Reykjavík.
3. Hina fyrstu sögu síria samdi
Brekkan árið 1915 — og kom hún út
i dönskn blaði. Heitir hún „Menn-
eskebörn". í hitteðfyrra kom hún út
á norsku í ágætri þýðingu eítir Inge
Krokann. En Krokann er ritlröfund-
ur og gat sér í Noregi mikla frægð
.fyrir sögu sína „I Dovresno“. Kallar
hann sögu Brekkans „Brörne n&
Grunn" — og hefir hún fengið mjög
góðar viðtökur hjá norskum ritdóm-
urum. Fyrsta bók Brekkans á
dönsku var „De gamle íortalte", er
Aschehougs bókaverzlun gaf út ár-
ið 1923. Sú bók fékk ágæta dóma
víðsvegar um Norðurlönd — og
sömuleiðis „Ulveungernes Broder",
er út kom 1924. þriðja bók Brekkans
á dönsku er „Öde Strande". Er það
kvæðabók, og var hún gefin út árið
1926.
Á íslenzku liafa komið út „Gunn-
hildur drotning og aðrar sögur" (De
gamle fortalte) 1926, „Nágrannar"
1928 og „Saga af Bróður Ylfing" 1929.
þá fyrstu af þessurn bókum þýddi
Steindór Steindórsson, eri íslenzki
búningurinn á hinuin er verk höf-
undarins sjálfs.
Auk þessa hefir Brekkan skrifað
sögur í ýms dönsk blöð og tímarit,
og sömuleiðis merkar ritgerðir um
irókmenntir og sögu. En síðast en ekki
sízt má nefna, að hann heíir þýtt á
dönsku „Einokunaiverzlun Dana á
íslandi" eftir Jón J. Aðils, cg er sú
þýðing á áttunda hundrað blaðsíður
í stóru broti. Liggja því eftir Brekkan
ærin ritstörf — ekki betri en aðstaða
hans hefir oft og tiðum verið.
' 4. Skal þá vikið að bókum Brekk-
1 ans og einkennum hans sem skálds
|! — og sakir þess, að ljóð hans eru hvað
innilegastur vottur um skáldeðli hans
— eða að minnsta kosti þá hlið þess,
sem mest hefir komið fram, sný ég
mér fyrst að þeim.
Eins og áður er getið, heitir ljóða-
bók hans „Öde Strande" — og sýna
mörg af kvæöunum, að Brekkan læt-
ur vel að láta í ljós hugsanir sínar
og kenndir í ljóði — og hvergi sézt
betur en þarna, hve miklu valdi liann
hefir verið búinn að ná á danskri
tungu. -— Fyrsta kvæðið í fyrsta
flokki í bókinni er samnefnt henni.
það lýsir eyðilegum ströndum, þar
sem þung aldan veltur upp eð þang-
brúnum skerjum og fuglar sveima
einmanalegir um haust, senda síðustu
"V o x*
Nú fer um landið fangbjört nótt
og faðmar velli og börð.
—Það rignir hægt og rökkurhljótt
á rjóðurgrænan svörð.
1 átt til lífs og ljóss er sótt
og lagt á efstu skörð.
— Nú sendir vorið sólargnótt
að signa fósturjörð.
Nú vaknar dáð, um teig og tún
er traustra handa neitt.
Með stórra vona voð við hún
er vilja og arði beitt.
Og nýrra sagna rist er rún
í rækt er sinu breytt.
— Frá ysta miði að efstu brún
er íþrótt starfsins þreytt.
Hér er svo létt að vinna vel
er vorið fer um land,
um grænan völl og grýttan mel
og grund og eyðisand.
Og þó hér vanti ei vetrarél
svo virðist búið grand,
oss tengir fast við sveit og sel —
og særinn — ættarland.
Við föðurtún skal treysta bönd
að tryggja niðja rétt.
Við örfokskröftum reisa rönd,
— þótt raun sé hvergi létt. —
En prýða og stækka plógrudd lönd
og planta skjólkjörr þétt.
Og beita í einu huga og hönd
svo hækki bóndast stétt.
Á. G. E.
kveðju til kletta og klappa og hverfa
á braut til sólríkra, frjósamra og fjar-
lægra landa... Er vorar kemur skúta
yfir hafið. Hún ber boð frá suðræn-
um sóllöndum og framandi menn tala
framandi tungur. Að loknum sínum
erindum hverfur svo skútan aftur út
á sjóinn — en uppi í strjálbyggðum
dölum og úti á eyðilegum ströndum
sitja eftir ungir og gamlir, með sára
þrá í brjósti eftir einhverju fegurra,
hlýlegra og frjósamara en þeirra eig-
in heimkynni. Og einn af hinum ungu
hverfur úr hópnum og fer yfir hafið
— fullur af eftirvæntingum og vonum
um fullnægingu. En þrá hans fær
ekki hvíld. Nú þráir hann hinar eyði-
legu strendur heimalandsins og rek-
ur rauða þrœði minninganna frá
bernsku- og æskuárunum — og heim
liggur leið hans um síðir, heim þang-
að, sem vindar íshafsins velta breið-
um bylgjum upp að eyðilegum hrika-
ströndum — og einmitt haustið heima
laðar mest, haustið, sem gerir hvort-
tveggja í einu; vekur sáran söknuð
með minningunum um sumarið —
og ugg og kvíða fyrir komandi vetri.
— í öðru kvæði, sem er viðtal við
dauðann, laðar annarsvegar þráin
eftir hvild og eftir því, sem vera
kunni bak við tjöldin — en hinsveg-
ar lokkar lífið með allri sinni óró og
tilbreytni, þjáningu og þrá. Og þann-
ig er þetta í flestum kvæðum Brekk-
ans. Hann dvelur ekki við líðandi
stund, heldur eru ýmist söknuður eða
þrá er ljá honum væng., og tíðast er
það og svo i sögum lians, að liann er
i leit að innilegri og dýpri iifsnautn
og fullnægingu, en liðandi stund veit-
ir, stanzar raunar við og við og nýt-
ur fegurðar og ilms þeirra blóma, er
verða á leið hans, en heldur áfram,
vitandi það fyrst og fremst, að feg-
urð þeirra er fallvölt — að þau blómg-
uðust í vor og sölna í haust. — Og
jafnvel mitt í nautn sinni finnur hann
að þau svara ekki til þeirra vona,
er lokaður blómhnappurinn gaí í vor,
þegar sólin með hverjum deginum
jók honum lífsmagn og golan gældi
við hann og vaggaði honum á græn-
um, safaríkurn stilknum.