Tíminn - 04.04.1931, Blaðsíða 3
TlMINN
7Ö
anaferil almennings, vilja hans
og kenjar. Skaxpskygni í eina átt
gerir menn sljóskygna í aðra.
Læknirinn skoðar mennina sem
sjúkiinga, kennai'inn sem læri-
sveina, liershöfðinginn sem dráps-
vélar o. s. frv.
Fyrir nokkrum árum álitu ame-
rískir sálfræðingar sig hafa full-
aannað, að ítalskir innflytjendur
væi-u treggáfaðir yfirleitt en inn-
íiytjendur af öðru þjóðerni. Álit
sitt byggðu þeir á tilraunum. Viss
fjöldi spurninga ýmislegs efnis
liafði verið lagðux* fyrir þá, sem
prófaðir voru, og síðan nákvæm-
iega mældur sá tími, sem hver
og einn þuríti til svara, svo og
hvernig svarað var. Þetta var á-
litið nægja. En þeim láðist að
taka til greina mismun á daglegu
ílfi og aimennri fræðslu þjóðanna,
sem hlut áttu að máh, og þeir
gleymdu því, að þessi treggáfuðu
fósturböm þeirra tilheyrðu þjóð-
fiokki, sem haíði framleitt meim
eins og Lante og Petrazoh, Vico
og Machiavelli; þjóðfiokkur, sem
á öilum tímum hefir átt menn,
sem vegna gáfna sinna og snild-
ar hafa varpað ljóma á menning-
arsöguna. Þannig hættir sérfræð-
ingunmn th að ieggja sjáifstæða
dómgreind á hiliuna, en beina
aihi sinni orku í það að safna
í'ormiúlum, er síðai' megi nota
sem lausn á hvaða vandamáli sem
að höndum ber.
1 sambandi viö þetta dettur
mér i hug atvik, sem kom fyrir
vestur i lialiíorniu fyrir nokkr-
mn árum. 1 htlu daiverpi nálægt
borginni Los Angeles var ákveð-
ið að oyggja stýflugarð til að
safna saman vatni, ei' seitlaði
þai’ ofan úr fjöllunum og jafnan
er hörgull á á þeim sióðum. Verk-
fræðingar voru kvaddir til undir-
búnings. Þeh' rannsökuðu efna-
sambönd jarðvegsins. Þeh bor-
uðu hoiur og gáfu skýrslui' um
herzlu bergtegundanna, og þeir
komust að yfhhtsniðurstöðu,
gerðu uppdrátt að fyrirtækinu og
verkið var hafið. En þar skamt
frá bjó gamali bóndi. Hann hafði
átt þar heima alla sína æfi. Hann
vissi ekkert um efnasambónd
jarðvegsins eða herzlustig grjóts-
ins, en hann hafði kynst hvort-
tveggju eins og það birtist hon-
um í sambandi við starf hans og
daglegt líf. „Þið verðið að hafa
undirstöðu garðsins dýpri, ef
hann á að standa“, sagði hann,
„þegar ég hérna um árið setti
stýflu í lækjardrag hér skamt
frá, gat ég aldrei fengið neitt
vatn til þess að staðnæmast í
kerinu; það hvarf í gegn um ein-
hverjar ósýnilegar fehur í jarð-
veginum og kom svo út á ailt
öðrum stað“. En verkfræðingarn-
ir brostu bara góðlátlega og
garðurinn var byggður. í tvö ár
gekk allt vel. Bændurnh höfðu
nú nóg vatn fyrh akrana sína og
neðan við stýfluna blómgaðist
dalurinn og byggðin óx. En þá
var það einn góðan veðurdag, að
ofurlítil lind gægðist meinleysis-
lega út úr jarðveginum skammt
neðan við stýfluna. Verkfræðing-
unum var strax tilkynnt. Þeir
flýttu sér á vettvang og athug-
uðu hndina. Jú, þarna var hún,
þó einkennilegt mætti vhðast.
Og svo var vatnsmagn hennar
mælt og gamlar skýrslur voru
dregnar fram, sem sýndu. eðli
jarðvegsins og herzlu bergsins á
þessum vissa stað. Og verkfræð-
ingamir komust að þeirri niður-
stöðu, að ennþá væri ekkert að
óttast, að það væri að vísu sjálf-
sagt að gera við biiunina eins
fljótt og hentugleikar leyfðu, en
þegar þrýstingur vatnsins, sem
slyppi, væri athugaður í hlut-
falli við þéttleika jarðvegsins,
væri hættan fjarlæg. Nóttina
eftir brast garðurinn fram.
Miljónir tonna af vatni, sem
bundið hafði verið ]par uppi ií dal-
botninum, bylti sér yfir bygðina
í fasta svefni og eyðilagði allt
sem fyrir varð. C)g verkfræðin g-
amh klóruðu sér á bak við eyrað,'-
Flokksþing
Framsóknarmanna
Fundur 1 Nýja Bíó kl. 8% í kvöld.
D AGSKRÁ:
1. Ásgeir Ásgeirsson fræðslumálastjóri:
Erindi um menntamál.
2. Hermann Jónasson löéreglustjóri:
Erindi um verkamannamál.
Sérfræðin hefir gert líf okkar j
margþættara en áður var. Vís-
indi og uppgötvanir hafa gert
okkur efnislega volduga og gefið
okkur vopn, sem oft eru hættu-
leg í höndum manna, sem ekki
eru félagslega þroskaðir. Stjórn,
sem skipuð væri sérfræðingum
með fullnaðar úrskurðarvald í
öllum þjóðfélagsmálum, hlyti að
leiða hvaða þjóð sem er í glötun.
Það yrði með tímanum stjórn
fyrir sérfræðinga eingöngu, en
ekki stjórn fyrir fólkið, en þetta
myndi aftur hafa í för með sér
annaðhvort algjörða kyrstöðu
eða upplausn þjóðfélagsins.
Hlutverk okkar á komandi ár-
um, er að vera á verði gegn
þessu. Við megum aldrei gleyma
að engin stétt sérfræðinga er
nógu mentuð eða þroskuð til þess
að skipa öndvegi fyrh fólkið.
Ekkert þjóðfélag má við því að
heildinni sé fórnað á altari sér-
fræðinnar.
En hér er við ramman reip að
draga. Óbreyttum almúgamanni
hættir til að hta á sérfræðing-
inn líkt og sumar frumþjóðh á
presta sína. Hvorttveggju dvelja
meðal leyndardóma, er hinna ó-
lærðari htt skilur og fylgir því
tíðum óttablandin vhðing. Þetta
verður oft til þess að auka áht
sérfræðingsins á sér og þekkingu
sinni meir en holt er, og ota hon-
um skör framar en gott er fyrir
hann og aðra. (Harpers, Maga-
zine, New York).
Af undanförnum hnum mætti
ef tii vili álykta að prófessor
Laski væri ei við neitt ver á
þessari jörð en sérfræðinga. Það
fer þó mjög fjarri því að svo sé.
Eins og nú er ástatt eru sérfræði
og sérfræðingar algjörlega ómiss-
andi, segh hann, ef við eigum að
halda áfram að lifa eins og
menningarþjóðir. En því eingöngu
eru þeir okkur ómissandi, að þeh
starfi sem hðsmenn undh stjóm
góðs og víðsýns manns með al-
menna, heilbrigða þekkingu.
Manns, sem getur brúað sundið
milh skoðana og vilja sérfræð-
ingsins og skoðana og þarfa al-
múgamannsins — milh sannana,
byggðra á visindalegum tilraim-
um og almennrar hfsreynslu. Og
þetta er einmitt hlutverk þeirra,
s sem stjórnh skipa. Líklega er
1 fátt verðara athyghs en stjómar-
i aðferðir gáfaðs, viðsýns og sam-
vizkusams stjómanda. I stjórnar-
deildum hans vinna tugh há-
lærðra sérfræðinga. Þeh eru verk-
færin, sem hann vinnur með. í
hverri sérgrein fyrh sig veit hann
sjálfur miklu minna en einstak-
lingurinn, sem þar starfar. Þrátt
fyrir það verður hann að vera
æðsti dómari um nothæfni fram-
leiðslunnar, hvort heldur hún er
andleg eða verkleg. Hann verður
að beina hexmi á réttum tíma í
rétt átt. Áhættumar era margar,
en máhn þola ekki bið og ekk
ert er verra en aðgjörðaleysi, efi
og hik.
Grein þessa má ekki skilja
sem árás á sérfræði og sérfræð-
inga, heldur sem sálfræðilega
lýsingu á þeim sem heild, þar
sem einstakar undantekningar frá
því venjulega era viðurkenndar,
6em á öllum öðrum sviðum.
p. B.
Fréttir
Úr Vestur-ísafjarðarsýslu er F. B.
skrifað m. a.: „... Við sem stundum
hér syðra erum álitnir búa ískyggi-
lega nálægt Hornströndum, höfum á
undanförnum góðærum ekki verið al-
veg aðgerðarlausir og kunnað að
meta að nokkru þann margháttaða
styrk og stuðning, sem ríkið hefir
veitt okkur. Verður því fyrst vikið
að landbúnaðinum. Jarðabætur auk-
ast nú allverulega með hverju ári
sem líður og hefir svo verið síðan
jarðræktarlögin gengu í gildi. Vorið
1929 voru keyptar 2 Fordson dráttar-
vélar, önnur í Dýrafjörð, hin í Ön-
undarfjörð. Mikið er unnið að tún-
girðingum, enda mörg tún hér ó-
girt til skamms tíma. Geta má þess
sérstaklega, að á Ingjaldssandi, af-
dal milli Dýrafjarðar og Önundar-
fjarðar, fjöllum luktum á þrjá vegu
og opnu úthafi á einn veginn, hafa
verið gerðar ca. 12 kílómetra langar
tún- og nýræktargirðingar á s. 1. 2
árum, brotnar og ræktaðar sa. 20
dagsláttur af landi, byggt nýbýli,
ibúðarhús úr steini (fyrir lán úr
Byggingar og landnámssjóði), byggð
snotur kirkja úr steinsteypu, og er
búið að flytja að efni í símalínu,
sem byggð verður strax í vor. —
Bændum hér vestra er það einnig
Ijóst, að það er ekki einhlýtt, að
rækta jörðina, heldur þurfa umbæt-
ur á búfénu að koma jafnframt. Ár-
ið 1929 stofnaði sýslan hi'ossaræktar
félag og gerði girðingu fyrir kyn-
bótagripi á Núpi í Dýrafirði og
keypti stóðhest frá Gottorp í Húna-
vatnssýslu. — þá voru stofnuð 2
nautgriparæktarfélög i Dýrafirði i
ársbyrjun 1930, mest vegna hvatning-
ar frá Páli ráðunaut Zóphoníassyni.
Hélt hann nautgripasýningar í sýsl-
unni vorið 1929. Virtust honum skil-
yrði góð fyrir bætta nautgriparækt,
ef samtök væru um að fjölga góðu
gripunum, en lóga þeim lélegu".
Tilkynning frá í. S. í. Eins og und-
anfarin ár, verður háð i Reykjavik
íþróttamót, sem hefst 17. júní. Öllum
félögum innan í. S. í. er heimil þátt-
taka. Sambandsstjórnin hefir falið
giimufélaginu Ármann, íþróttafélagi
Reykjavíkur og Knattspyrnufélagi
Reykjavíkur að standa íyrir þessu
landsmóti í sameiningu. — íslands-
glíman verður háð í júnímánuði n.
k. Sambandsfélögin eru beðin að
senda nöfn væntanlegra keppenda
fyrir 1. júní til glímufél. Ármann,
Rvík, sem hefir verið falið að standa
fyrir glímumótinu. Keppt er urn
glimubelti í. S. í. Handhafi þess er
nú Sigurður Gr. Thorarensen. Einnig
verður keppt um Stefnuhornið. Hand-
liafi þess er nú þorsteinn Kristjáns-
son. Báðir í Ármann. — Emmenn-
ingsfimleikakeppni verður háð héi
eins og undanfarin ár, samkvæmt
reglugerðinni um fimleikabilcar í. S.
í. Handhafi Ti'yggvi Magnússon (í.
R. ). íþróttafélagi Reykjavíkur hefir
verið falið að halda mótið og skulu
væntanlegir keppendur tilkynna fé-
laginu þátttöku sína.— Flokkakeppni
í fimlcikum fyrir öll félög innan I.
S. í. verður háð samkvæmt reglu
gerðinni um farandbikar Oslo Turn-
forening. Handhafi bikarsins er
hefir verið að standa fyrir mótiriu.
-L Alþingishátíðin. Allir þeir, sem
tekið hafa ljósmyndir af Íslandsglím-
unni 1930 og íþróttasýningunum á
þingvöllum eru vinsamlega beðnir
að lofa sambandsstjórninni að sjá
þær. Áritun sambandsins er: Pósthólf
546. Rvík. Framvegis óskar í. S. í.,
að sambandsfélögin sendi stjórninni
ljósmyndir af öllum íþróttamótum og
sýningum, sem þau halda, ef þess er
nokkur kostur. Skulu þá slikar ljós-
Tilkynnin
um síldarloforð til Síldarverksmiðju ríkisins
á Siglufirði.
Þeir, Bem vilja lofa síld til vinnslu í Síldarverksmiðju ríkisins á
Siglufirði á næstkomanda sumri, skulu innan 10. maí n. k. hafa sent
stjórn verksmiðjunnar símleiðis eða skriflega tiikynningu um það.
Utgerðarmaður skal tilkynna hvaða skip hann ætlar að nota til veið-
anna, einnig hvort hann vill skuldbinda sig til þess að afhenda verk-
smiðjunni alla bræðslusíldarveiði skips sína eða skipa, eða aðeins hiuta
veiðinnar. Þau skip, sem afhenda verksmiðjunni alla veiði sína, eða
alla bræðslusíldarveiði sína, ganga að jafnaði fyrir þeim skipum með
samninga og afgreiðslu, aem aðeins hafa verið skuldbundin til að af-
henda hluta af bræðsluaíldarveiði sinni, eða hafa enga samninga gert
fyrirfram.
Verði meira framboð á síld, en verksmiðjustjórnin telur sýnilegt
að verksmiðjan geti unnið úr, hefir stjórnin óbundnar hendur tii að
ákveða, af hve mörgum skipum verksmiðjan taki síld til vinnslu. Ef um
framboð á síld til vinnslu er að ræða frá öðrum en eigendum veiðiskips,
skal sá, er býður síldina fram til vinslu, láta fylgja skilríki fyrir því,
að hann hafi umráðarétt á skipinu yfir síldveiðitímann.
Verksmiðjustjórnin tilkynnir fyrir 10. júní n. k. þeim, sem boðið
hafa fram síld til vinnslu í verksmiðjuna, hvort hægt verði að veita
síldinni móttöku og skulu þá allir þeir, sem lofað hafa síld til verk-
smiðjunnar og stjórnin hefir ákveðið að taka síld af, hafa innan 20.
júní n. k. gert samning við verksmiðjustjórnina um afhendingu síldar-
innar. Að öðrum kosti er verksmiðjunni ekki skylt að taka á móti
lofaðri sild.
Siglufirði, 28. marz 1931.
Stjórn Síldarverksmiðju ríkisins.
Þormóður Eyjólfsson,
Guðm. Skarphéðinss. Sveinn Benediktss.
HAVNEM0LLEN
KAUPMANNAHOFN
mælir með sínu alviðurkennda RÚGMJÖLI og HVEITL
Meiri vörugæði ófáanleg
S.X.S. s3g±ft±r Qingðn g-i i tt±<3 oldcTULar
Seljum og mörgum öðrum íslenzkum verzlunum.
myndir framvegis fylgja mynda-
skýrslunum.
Frá Bretlandi. í opinberri tilkynn-
ingu brezku stjórnarinnar 21. f. m.
segir svo: Stóra Bretland á að stór-
miklu leyti kolaauðlegð sinni að
þakka aðstöðu sína í heiminum sem
viðskiptaþjóðar. En þjóðimar fóru að
hagnýta í stórum stíl aðrar orkulind-
ir og kolaútfltutningur annara þjóða
óx. Á undanfömum árum hefir hin
viðskiptalega aðstaða Bretlands ekki
verið eins öflug og hún áður var. Nú
fara fram víðtækar tilraunir, sem
kunna að leiða til hagnýtingar kola
á nýjan hátt. Eins og vel er kunnugt
hefir vísindamönnum, sem eru starfs-
menn stjórnarinnar, tekizt að fram-
leiða bifreiðabenzín úr kolum, en
vandamál það, sem þeir hafa nú með
höndum, er að komast að raun um
hvernig verði hægt að framleiða það
ódýrt í stórum stil, svo hægt verði
að gera það að markaðsvöru. Einn
yfirmanna vísinda- og iðnaðarrann-
sóknarsofu ríkisins, hefir lýst því yfir
í viðtali við blaðamenn, að eldneytis-
rannsóknarstofan í Greenwieh hafi
leitt í ljós, að hægt sé að framleiða
olíu úr kolum, sem fyllilega jafnist
á við beztu oliutegundir. þegar ráð
eru fundin til þess að framleiða olíu
úr kolum á ódýran hátt verður nýr
þjóðariðnaður stofnaður og Bretland
mun þá að n'ýju vinna sínu gömlu
aðstöðu sem útflytjandi orkuefna.
Talið er, að ósnertur kolaforði á Bret-
landseyjum nemi 194.355.000.000 smá-
lestum, sem mundi nægja í sjö aldir,
miðað við núverandi framleiðslu. Ur
einn smálest venjulegra kola er talið
að muni nást 120 gallón af olíu (gall-
ón — 4% lítri).
Hagur brezkra verkamanna. Eitt
fréttablaðanna í London hefir fyrir
nokkru síðan látið fara fram sér-
staka athugun í því skyni að kom-
ast að hvernig nú er ástatt um hag
brezku verkalýðsstéttarinnar, með til-
liti til launa, vinnutima og dýrtíð-
arinnar. Og það, sem athugunin
leiddi í ljós, mun vekja undrun
manna. það er giskað á, að árleg
vinnulaun verkamanna og starfs-
manna séu £ 1.500.000.000 meiri en
fyrir heimsstyrjöldina. Með tilliti til
dýrtíðarinnar er sérhver verka-
mannafjölskylda betur stödd en í
ársbyrjun 1914, þ. e. hefir 20% meira
til þess að láta af hendi rakna til
nauðsynja og annars. Verkamaður
inn, sem 1913 fékk tveggja sterlings-
punda vikulaun fær nú þrjú ster-
lingspund og tíu shillings. Ef þessum
tveimur sterlingspundum er varið til
algengra nauðsynja — og sömu kröf-
ur gerðar um lifnaðarhætti — eyðir
verkamaðurinn £3.2.0 (dýrtíðin hefir
aukizt um 55%) og verða þá eftir £20
á ári til að verja til aukinna þæg-
inda. Enda er það augljóst, að af
þessu hefir leitt, að brezkir verka-
menn hafa gert umbætur á heimilum
sínum, og þeir nota sér nú fylliiega
aukin tækifæri til heilsubætandi úti-
skemmtana. Hinar nýju iðngreinar,
svo sem framleiðsla ódýrra bifreiða,
mótorhjóla, grammófóna og viðtöku-
tækja blómgast allar, en grundvöll-
urinn undir þessum iðngreinum öll-
u mer aukin kaupgeta miðstéttanna
og verkamannastéttarinnar frá því
árið 1919. Hagur brezkra verkamanna
er betri en nokkru sinm, að því er
kaup getu snertir, en jafnframt
launahækkuninni hefir vinnustund-
um fækkað.
Frá SpánL Sjötíu og sjö menn úr
hernum hafa verið ákærðir fyrir
þátttöku í uppreistartilrauninni, sem
gerð var í desember. Hafa þeir verið
í varðhalda. Leiðtogi þeirra, Gala.n
kapteinn, hefir verið dæmdur til líf-
láts. Ákærandi hins opinbera hefir
krafizt þess, að fimm yfirforingjar
aðrir verði teknir af lífi.
Halldór Kiljan Laxness rithöfundur
fer með Goðafossi í kvöld til Ham-
borgar, áleiðis á alþjóðaþing rithöf-
unda í Paris. Býzt hann ennfremur
við að sitja hina árlegu ráðstefnu
Pen-klúbbs, sem að þessu sinni verð-
ur haldin í Amsterdam. — Pen-
klúbburinn er alheimssamband rit-
höfunda og hafa íslenzkir höfundar
í Bandalagi islenzkra listamanna
verið viðurkenndir sem deild í sam-
bandinu.