Tíminn - 18.04.1931, Blaðsíða 1

©jaíbferi
09 ctforctoshimaour tE t m a n s ef
2í a tt n d c i g £>orstetns&óttir,
Suefjgrgötu 6 a. Keytjamt.
J2^f9rct6sía
Cimans er í £œfjargðtu 6 a.
(Dpin bag,leq,a tl. 9—6
Síthi 2353
XV. árg.
Reykjavík, 18. apríl 1931.
29. blað.
Bænarskrá
stjórnarandstæding' a
í fyrrakvöld, eftir að stjórnar-
andstæðingar i tvo daga árangurs-
laust höfðu reynt að æsa borgara
Rej'kjavíkur gegn ríkisstjórninni
og þverskallast við að taka afleið-
ingum þingrofsins, gripu þeir loks
til hins siðasta örþrifaráðs, sem sé
að bera fram við kom.ng þá fá-
víslegu málaleitun, að hann tæki
aftur heimild þá, sem rikisstjórn-
inni hafði verið veitt til að skjóta
máli sínu undir dóm þjóðarinnar.
Hlutaðeigendum til verðugs lofs
þykir rétt að birta skeyti þau sem
konungi voru send í þessum til-
gangi ásamt svari konungs, er
hingað barst í gær.
Skeyti jaf naðarmanna:
„Til konungs.
Vér undirritaðir fimm alþingis-
menn, sem erum í Alþýðuflokknum,
skorum á konung, sem samkvœmt
stjórnarskránni er æðsta fram-
kvæmdavald íslenzka ríkisins, að
veita ráðuneyti Tryggva þórhallsson-
ar lausn þegar i stað og skipa nýtt
ráðuneyti í samráði við meiri hluta
Alþingis og fresta framkvæmd þing-
rofs, svo að unnt verði að ijúka af-
greiðslu hauðsynjamála, svo sem
lögum til að tryggja atvmnuskilyrði
landsmanna, stjórnskipulagsbreyting-
um og fjárlögum, en samkvæmt 18.
grein stjórnarskrár konungsrikisins
íslands, má eigi slíta þinginu fyr en
fjarlög eru samþykkt. Oss er kunn-
ugt um, að meiri hluti þingmanna,
sem kjörnir voru af miklum meiri
hluta kjósenda í landinu, eru í full-
kominni andstöðu við núverandi
stjórn, og er þingmeirihlutinn við
því búinn, að benda nú þegar í stað
á þingræðilega leið til myndunar
nýs raðuneytis.
nýs ráðuneytis".
[Nöfn þingmanna jafnaðiirmanna-
flokksins, 5 að tölu].
Skeyti íhaldsmanna:
„Til konungs!
Vér undirritaðir 17 alþingismenn í
Sjálfstæðisflokki leyfum oss allra
þegnsamlegast að vekja athygli Yðar
Hátignar á því:
að samkvæmt 18. grein stjórnar-
skrár konungsríkisins íslands má
eigi slíta Alþingi fyr en fjárlög eru
samþykkt,
að til þess að opið bréf Yðar Há-
tígnar, útgefið 13. þ. m. um að Al-
þingi það, er nú situr, skuli rofið,
brjóti eigi á móti nefndu ákvæði
stjómarskrárinnar, verður að skilja
ákvæði þess um þingrofið svo, að
það komi eigi til verkunar fyr en frá
þeim degi, í fyrsta lagi, er fjárlaga-
frumvarpið h.efir fengið endanlega
afgreiðslu á þinginu, en slikur skiln-
ingur er mögulegur af því, að hið
opna bréf tilgreinir eigi, frá hvaða
degi þingið sé rofið,
að þessi flokkur telur þvi stjórn-
skipulega nauðsyn að halda áfram
störfum Alþingis, þar til afgreiðslu
fjárlaga er lokið.
Vill þvi þessi þingflokkur beiðast
þess, að stjórn Yðar Hátignar gefi
út opið bréf þess efnis, að skilja beri
ákvæðið um þingrof í opnu bréfi 13.
þ. m. þannig, að þingrofið verki frá
þeim tíma, er afgreiðslu fjárlaga er
lokið, eða frá því deginum fyrir
kjördaginn. Mun Alþingi þá geta lok-
ið nauðsynlegum störfum.
En þar sem núverandi forsætis-
ráðherra Tryggvi þórhallsson og
ráðuneyti hans er í andstöðu við
meiri hluta Alþingis, og auk þess
hefir notað hið opna bréf Yðar Há-
tignar til þess að láta Alþingi hætta
störfum og með því farið í bága við
stjórnarskrána og þingræðisreglur,
mun nægileg samvinna milli þessa
ráðuneytis og Alþingis ekki geta átt
sér stað. Teljum vér oss því skylt að
skýra Yðar Hátign fra því, til þess
að vernda þingræðið og stjórnar-
skrána, að þingmeirihluti er við því
búinn að benda Yðar Hátign á þing-
ræðislega leið til myndunar nýs ráðu-
neytis.
Afrit af þessu avarpi til Yðar Há-
tignar höfum vér samtimis sent for-
sætisráðherra Tryggva þórhallssyni.
Alþingi, Reykjavík, 16. apr. 1931.
[Nöfn íhaldsþingmannanna, 17 að
tölu"].
Svar konungs:
„Skeyti yðar meðtekið. Samþykki
mitt var byggt á 20. grein stjórnar-
skrárinnar. Ég bíð grenargerðar frá
forsætisráðherra í dag.
• Christian R".
Það má með sanni segja, að
framanrituð skeyti til konungs
séu kórónan á ofstopa þann og
fávizku, sem einkennt liefir alla
framkomu stjórnarandstæðinga
síðustu dagana. Dag eftir dag hafa
þeir hóað saman æsingafnndum i
því skyni að hræða ríkisstjórnina.
Allir sæmilegir lögfræðingar i
höfuðstaðnum eru sammála um
það, að þingrofið sé í fyllsta sam-
ræmi við stjórnarskrána. Erlend
blöð, lögfræðingar og stjórnmála-
menn, sem á málið hafa minnst,
eru sömu skoðunar. En á sama
tíma gerast þau undur, að 22 ís-
lenzkir alþingismenn þverskallast
við að hlýta stjórnarskrá lands-
ins, og berja fram þá barnalegu
staðhæfingu, að réttur þeirra sé
meira virði en kjósendanna i land-
inu, og það þó að þeir hafi sjálfir
sérstaklega unnið eið að þvi að
virða þessa sömu stjórnarskrá.
Út af fyrir sig er það í mesta
máta óviðfelldið, að svo nlegn
deila skuli hafa verið vakin hér
innanlands út af jafn einföldum
atriðum og hinum umræddu á-
kvæðum stjórnarskrárinnar. Hitt
tekur þó út yfir, að slik deila skuli
hafa verið flutt út yfir polhnn, og
að svo margir löggjafar landsins
skuli hafa gert sig bera að þvi
frammi fyrir konungi landsins,
að þekkja ekki stjórnarskrá síns
eigin lands og algengustu venjur
þingræðisins í heiminum.
Á þvi er enginn vafi, að þetta
frumhlaup þeirra stjórnarand-
stæðinganna, hlýtur að vekja
nokkurt umtal erlendis, og verða
til þess að skapa miður hagstætt
álit á þroska þingræðisins hér á
íslandi.
Eins og við mátti búast hefir
konungur svarað á þá leið, sem
einfáldast var og beinast la við.
Hann hefir blátt áfram bent þess-
um undarlegu mönnum á, að
tilvitriun þeirra í 18 .gr. stjórnar-
skrárhmar komi ekki málinu við,
þvi að heimildin til þingrofsins sé
veitt eftir öðru ákvæði, nefnilega
20. gr. stjórnarskrárinnar.
Bænarskrá ihaldsmanna til kon-
ungs um að „fresta" þingrofinu,
sýnir það eitt, að þeir eru ekki bet-
ur að sér í löghelguðum þingræð-
isvenjum en stjórnarskránni
sjálfri. Alþingi hefir oft áður ver-
ið rofið, og æfinlega, að einu
dæmi undanskildu, hefir það
verið talið sjálfsagt, að þingrofið
Rökræðurnar um þingroíið
Jón Baldvinsson tekur tilboði Framsókn-
arflokksins um að rökræða þingrofið í
útvarpinu á morgun
Jón Þorláksson rennur af hólmí
Eins og skýrt var frá hér í blaðinu í gær hefir miðstjórn
Framsóknarflokksins ritað formönnum stjórnarandstöðuflokkanna og
skorað á þá að rökræða þingrofið opinberliega í útvarpinu kl. 4—8 á
morgun, ef samkomulag náist við stjórn útvarpsins, og lagt til að
ræðunum yrði jafnframt útvarpað með gjallarhornum frá svölum
Alþingishússins og annarsstaðar á landinu, þar sem við verður komið.
Jón Baldvinsson og Jón Þorláksson hafa í dag báðir svarað
áskorun þessari. Jón Baldvinsson tekur, fyrir hönd síns flokks, á
móti tilboðinu, en Jón Þorláksson neitar!
Neitun Jóns Þorlákssonar, ásamt ummælum Mbl. í dag, er full
viðurkenning þess, ao foringjar íhaidsmanna kæra sig ekki um að
ræða þeta mál annarsstaðar en á æsingafundum í Reykjavík.
Þeir kæra sig ekki um, að öll þjóðin heyri.
Málstaður slíkra manna dæmir sig sjálfur.
Miðstjórn Framsóknarflokksins, sem í gær ritaði stjórn út-
varpsins um þetta mái/ hefir nú óskað svars af hennar hálfu um
það, hvort rökræður milli Framsóknarflokksins annarsvegar og Jafn-
aðarmannaflokksins hinsvegar, verði leyfðar.
Að sjálfsögðu veitir útvarpsstjórnin þetta umbeðna leyfi. Ann-
að væri óhæfa. Gefst þá miklum hluta þjóðarinnar á að hlýða annað
kvöld, hversu stjórnin og andstæðingar hennar^þeir er þora að láta
til sín heyra, standa fyrir máli sínu.
Síðasta hneykslí
Eínars Arnérssonar
Ihaldið hér í Reykjavík hefir
þyrlað upp rakalausum blekking-
um og fullyrðingum um það
að þingrof ríkisstjórnarinnar sé
stjórnarskrárbrot. Af öllum þeim
aragrúa af lögfræðingum — mis-
jafnlega heiðarlegum eins og
gengur, — sem íháldið hefir í sin-
um flokki og sinni þjónustu hefir
það aðeins fengið einn þ. e. Einar
Arnórsson, prófessor — til þess
að halda þvi fram opinberlega, að
þingrofið sé stjórnarskrárbrot.
Þó't íhaldið hafi þannig getað
fengið einn mann til að halda
fram þessari f jarstæðu blekkingu,
væri út af fyrir sig ekkert við þvi
að segja — ef þessi maður væri
ckki einmitt próf essor i lögum við
íslenzka háskólann, og einmitt sá
prófessorinn, sem gera verður þá
kröfu til að hafi talsvert mikið
meiri þekkingu á rikisrétti en
framkvæmd hans öll i þessu máli
hefir sýnt.
Mönnum hefir nú reyndar ver-
ið það kunnugt, að Einar Arnórs-
son hefir stundað embætti sitt við
gengi i gildi um leið og það var
birt. Og í þetta eina sinn (1908)
var sérstaklega tekið fram um
leið og það var birt, að það kæmi
ekki til framkvæmda fyrr en eft-
ir ákveðinn tíma.
En þennan smánarblett verður
nú íslenzka þjóðin að þola, ofan á
allt, sem á undan er gengið, að
konungur landsins, sem er erlend-
ur maður, skuli þurfa að benda
stórum hluta þingmanna á, hvað
standi i þeirra eigin stjórnarskrá,
og að erlend blöð skuli nú f á tæki-
færi til að hafa þessa niðurlæg-
ingu íslenzkra löggjafa að gaman-
málum.
háskólann, seinustu árin a allt
annan hátt en sæmandi er. —
Hann hefir að vísu ritað nökkrar
smábækur, sem taldar eru flestar
hroðvirknislegar og ekki merki-
leg einhliða þýðing á dönskum
bókum um svipað efni, — enda
tahð að sumar bækurnar séu
meira sniðnar eftir þvi gjaldi, sem
háskólinn hefir greitt prófesorn-
um fyrir arkaf jöldann, en vísinda-
legri nákvæmni.
Það leikur ekki á tveim tung-
um, að Einar Arnórsson hefir,
minnsta kosti seinni árin, lagt
meiri stund á það að afla sér
f jár — en vísindalegrar þekking-
ar í þeim námsgreinum, sem
hann kennir við háskólann,
Vanþekking Einars Arnórssonar
og hirðuleysi hans i því, að afla
sér viðunandi þekkingar í einni
þeirri grein lögfræðinnar, er hann
kennir við háskólann hefir nú
komið fram svo eftirminnilega að
slíkt mun lengi i minnum haft.
Og maðurinn kórónar vitleysuna
með því, að upplýsa það, að hann
hafi kennt þetta við haskólann,
ritað bók með þessari lögskýringu
og vitað er að hann hefir tekið
fyrir það peninga úr sjóðum há-
skólans.
En þetta endemi Einars Arn-
órssonar verður lengur i minnum
haft, en ýmislegt annað, svo sem
málaferli hans við landið, mál-
flutningur hans i þvi máli i
Hæstarétti o. fl. — Ástæðan til
þess er sú, að þetta siðasta en-
demi hans er nú rætt i erlendum
blöðum og allir blaðamenn,
stjórnmálamenn og stjórnlaga-
fræðingar, sem látið hafa til sín
heyra um málið eru á einu máli
um það, að 20. gr. stjórnarskrár-
innar beri að skilja svo, að heim-
ilt sé að rjúfa þing áður en f járlög
eru samþykkt. Þeir benda á að
greinin hafi ekki aðeins ætíð verið
skilin þannig og skýrð af fræði-
mönnum, heldur framkvæmd
þannig af ýmsum ráðuneytum í
mörg ár. — Einar Arnórsson hef-
ir því ekki aðeins vanrækt að
kynna sér hina fræðilegu skýr-
ingu á þessu atriði stjórnarskrár-
innar, heldur og gersamlega
hvernig þessi ákvæði hafa verið
framkvæmd, og hvernig þau hafa
þróast í þeim þingræðislöndum,
er búa við samhljóða ákvæði og
mikla reynslu hafa að baki sér.
Er þessi framkoma Einars Arn-
órssonar íslenzka ríkinu til hinnar
mestu háðungár, þvi þessa dagana
er það auglýst í mörgum tugum
víðlesinna erlendra blaða, okkur
til varanlegrar smánar að þessi
rikisréttarfræðingur okkar veit
ekki, það, sem hver erlendur þing-
maður og blaðamaður veit. — Er
þetta ekki aðeins smán fyrir iand-
ið, heldur og háskólann og alþingi
íslendinga, því fljótfærni þessa
manns og vnþekking hefir leitt
mikinn hluta þingmanna út í það
tiltæki að senda f rá sér plagg, sem
lengi mun verða alveg einstætt i
stjórnmálasögu þessarar þjóðar.
Vonandi verður þetta plagg hvergi
birt erlendis, því ef svo yrði mundi
það verða til athlægis í hverju ein-
asta þingræðislandi.
Ýmsir telja að Einar Arnórsson
prófessor — sem talinn hefir verið
pólitískt dauður siðan 1915 — hafi
með lögskýringu þessari gert til-
raun til að kaupa sér aftur póli-
tíska tilveru.
Hitt má telja jafnvist, að þessi
tilraun muni verða honum sjálf-
um og flokki hans til jafnlitillar
sæmdar og utanförin 1915, og aðr-
ar slíkar tilraunir í þái átt. *
Spurningar
til ritetj. Morgunblaðsins.
1. Þið hafið það eftir Tímanum
í dag, að skrif Einars Arnórssonar
um þingrofið séu markleysa, af
því að hann sé stjórnarandstæð-
ingur.
Hvar standa þessi ummæli i
Tímanum, og hvernig hljóða þau?
2 Ég vil nota tækifærið til að
gera upp við ykkur annan reikn-
ing. Þið hafið þrástagast á þvi i
Morgunblaðinu, að í Timanum
hafi verið skýrt svo frá, að af
ríkisláninu nýja, sem tekið
var síðastl. haust, „færi hver ein-
asti eyrir til laridbúnaðarins".
Hvenær hefir þetta verið sagt í
Tímanum, og hvernig hljóðar sú
frásögn?
Þegar þið hafið fengið hæfileg-
an umhugsunarfrest til að svara
þessum spurningum, mun ég tala
við ykkur nánar.
Gísli Guðmunðsson.
Tvennir eru tímarnir.
Áður bjóstu í Haga-húsj,
hlúðir að gróðri á hverju vori.
Nú ertu orðinn fjöru-Fúsi
með fulla gúla af flialds-slori.
Bóndi.
-------o-------
\