Tíminn - 18.04.1931, Blaðsíða 2

96
TlMINN
[rlend hlaflamiimæll in blnsroflfl
Álit Staunings forsætisráðherra í DanmBrtu
[ramsflkaarfélag Reykjavíknr
heldur fund í Kaupþingssalnum klukkan 8i/2 í kvöld.
Rætt verður um þingrofið og kosningarnar.
Utanfólagsmenn, sem styðja Framsóknarflokkinn fá aðgang
ef húsrúm leyfir.
Félagsstjórnin
Yiljið þér drekka gott öl,
þá biðjið um einn Þór.
tveir, og
sem er langbezta ölið, sem hér er
fáanlegt.
Einn Þór (Pilsner) hlaut strax
almenningslof fyrir hin óviðjafn-
anlegu gæði og er víðfrægur fyr-
ir hinn ekta ljúffenga ölkeim. —
Einn Þór slekkur bezt allan
þorsta.
Bjór, þessi gamli íslenzki drykk-
ur, er þegar orðinn landfrægur,
enda líkist hann hvað mest
,,Gamla Carlsberg“ og „Miinche-
ner-öli“, sem eru heimsfrægar öl-
tegundir.
Hin sívaxandi sala á Þórsöli er
sönnun þess, hvað ágætt það er.
' — Þegar Ölgerðin Þór hóí starf-
semi sína, var notaður einn bíll
til þess að keyra út ölið til kaup-
enda, en nú eru bílarnir orðnir
hafa þeir báðir að eins undan með að fullnægja eftirspurninni.
Vegna símskeyta, sem borist
hafa til Khafnar um þingrofið og
deilurnar hér, hefir danska blað-
ið ,,'Social-Demokraten“ leitað
upplýsinga og álits hjá Stauning
forsætisráðhen-a. Svör forsætis-
ráðherrans, sem birt eru í blað-
inu, hljóða á þessa leið:
„Ég var þessu rnáli ekkeit
kunnugur, fyr en hin opinbei’a
tilkynning um þingrofið' kom
fram. Eins og kunnugt er, eru
stjórn íslands og málefni innan-
lands mér á engan hátt viðkom-
andi. Aftur á móti hefi ég nú
síðustu daga fengið frá sendiherr-
anum í Reykjavík fregnir um þá
hörðu deilu, sem risin er. Eftir
því sem mér skilst, og sérfræð-
ingar í ríkisrétti láta í ljós, er
hér ekki um neitt stjórnarskrár-
brot að ræða.2) Árásimar á kon-
unginn eru með öllu órökstuddar.
Konungurinn hefir, eftir því sem
ég bezt veit, fengið símleiðis
skýrslu um stjórnmálaástandið á-
samt tillögum ráðuneytisins um
þingrof og nýjar kosningar, og
þær varð hann vitanlega að und-
irrita. Ráðuneytið ber auðvitað
hina pólitísku ábyrgð fyrir Al-
þingi, og það er í ósamræmi við
þingræðisvenjur að krefja kon-
unginn til ábyrgðar. Ráðuneytið
byggir afstöðu sína á fyrirliggj-
andi yfirlýsingum um að meiri-
hluti þingsins, jafnaðannenn og
íhaldsmenn, myndu greiða at-
kvæði með vantraustsyfirlýsingu,
en þar að auki var upplýst, að
þessir tveir flokkar gátu ekki í
sameiningu myndað meirahluta-
stjóra. Því var talið þýðingar-
laust að halda þinginu áfram, en
það ráð tekið að leita úrskurðar
kjósendanna. Ég vil ekki skipta
mér af þessu máli, það verður að
vera undir áliti viðkomanda ráðu-
neytis komið, hvað það á hverj-
um tíma vill gjöra. í þessu til-
felli virðist íslenzka ráðuneytið
hafa valið sömu aðferð, sem
Madsen-Mygdal1) beitti árið
1929, og sú aðferð var talin óað-
finnanleg.2)
Á frammálinu:
„Jeg har ikke kendt noget til
J) pað er að sumu levti fróðlegt að
atliuga í þessu sambandi, að Mad-
sen-Mygdal foringi bændaílokksins,
rauf danska þingið 1929 einmitt af
því, að fjárlögin höfðu verið felid i
þinginu. Afgreiðslu þeirra var þann-
ig ekki iokið. Og þó gilda sömu
stjómarskrárákvæði um þetta efni í
Danmörku og hér.
2) Leturbr. Tímans.
Molar.
Maður, sem var á gangi á götunni
i gær heyrði á tal tveggja drengja.
Annar þeirra var að segja hinum
frá, að hann hefði stolist upp á pall-
ana .í Alþingishúsinu og heyrt á
l)ollaleggingar þeirra íhaldsmanna og
jafnaðarmanna, og hefðu þeir verið
mjög ásáttir um að aðalatriðið væri
að „æsa vel upp lýðinn".
Einn af kaupendum Alþýðublaðs-
ins og -góður stuðningsmaður jafn-
aðarmanna hingað til kom inn á af-
greiðslu Alþýðublaðsins í gær.
Ég kom til að segja upp blaðinu,
— sagði hann —. Mér er nóg að sjá
frumritið af greinunum ykkar — í
Morgunblaðinu.
Síðan Sigurður Eggerz og Jakob
Möller laumuðust inn í íhaldið fyrir
tveim árum, hafa engin pólitísk
hamaskipti orðið hér á landi svo að
orð sé á gjöranda, þangað til nú, að
jafnaðarmannaforingjamir hafa
hlaupið yfir í fylkingu íhaldsmanna,
það lítur út fyrir, að þessi hama-
skipti ætli að verða dýri íyrir Al-
þýðublaðið.
Eftir því sem heyrst hefir, streyma
úrsagnir kaupenda til skri fstofu
blaðsins, daglega hvaðanæfa að.
Sagen, för den offentlige Meddel-
else om Altingsoplösningen fore-
laa. Jeg har som bekendt intet
at göre med Islands Styrelse og
indre Forhold. Derimod iiar jeg i
de sidste Dage gennem Gesandten
i Reykjavík erfaret om den op-
staaede hæftige Strid. Saavidt
jeg kan se, og som jeg hörer af
Raadgivere i Stalsret, er der
ikke sket noget Brud paa For-
íatningen.2) Angrebene paa Is-
lands Konge er absolut ubegrun-
dede. Kongen har, saavidt jeg
ved, faaet telegrafisk Under-
retning om de politiske Forholds
Udvikling samt Ministeriets Ind-
stilling om Oplösning og nye
Valg. At han maatte underskrive,
er da en Selvfölge. Det politiske
Ansvar overfor Altinget maa
bæres af Ministeriet, og det er
ganske i Strid med gældende
parlamentarisk Praksis at lægge
Ansvar paa Kongen. Ministeriet
begrunder sin Holdning med Hen-
visning til foreliggende Erklær-
inger om, at Flertallet Social-
demokrater og Konservative vilde
stemme for en Mistillidsdagsor-
den, men desuden var det oplyst,
at disse to Partier ikke i Fæl-
lesskab kunde tilvejebringe en
Flertalsregering. Derfor ansaas
det ufornödent at holde flere
Möder, men at appellere til Vælg-
erne. Jeg vil ikke blande mig i
dette Forhold. Det maa afhænge
af det siddende Ministeriums
Skön, hvad man i enhver Situa-
tion önsker at foretage. I det
foreliggende Tilfælde synes det
islandske Ministerium at liave
fulgt en Fremgangsmaade, som
ogsaa anvendtes af Madsen-
Mvgdal i 1929, og den ansaas for
uangribelig“.2)
Stauning forsætisráðherra er,
eins og kunnugt er, foringi jafn-
aðarmannaflokksins í Danmörku.
Ilefir hann vissulega með fram-
angreindum ummælum, veitt
flokksbræðrum sínum hér heima
hæfilega ráðningu. Því miður
virðast íslenzku jafnaðarmeimirn-
ir hafa átt auðveldara með að
veita viðtöku fjármunum frá
þessum mikilsvii’ta samherja sín-
um en pólitískri menntun En vel
mætti álíta, að þeir góðu hei’rar
bæru þá virðingu fyrir kunnasta
jafnaðarmannaforingjanum á
Norðurlöndum, að leiðbeiningar
hans nú hefðu nokkur áhrif í
þeiraa hóp, ef bandalag foringj-
anna við íhaldið er ekki orðið
þeim að varanlegu sálartjóni.
Seinir að læra!
Forvígismenn í félagi ungra í-
haldsmanna (Heimidalli) höfðu i
gærmorgun ráðagerðir stórar um
að fjölmenna suður að ráðherra-
bústað í gærkvöldi kl. 9 og syngja
þar „íslendingabrag".
En þegar til átti að laka og æfa
skyldi liðið, kom það upp úr kaf-
inu, að í þeim mikla mannsöfn-
uði, sem íhaldið kallar „stærsta
stjórnmálafélag á landinu“, var
cnginn sem kunni kvæðið.
Var þá það ráð tekið, að senda
stóran hóp Heimdellinga upp á
landsbókasafn, og skyldu þeir
freista að læra ljóðið, og hafa lok-
ið þvi í tæka tið.
Sagt er að nemendurnir liafi
ekkert „matarlilé“ fengið í allan
gærdag, því að mikið þótti við
úggja.
En kvöldið leið og nóttin með,
og aldrei komu Heimdellingar.
Þeir höfðu orðið of seinir að
læra!
----0-----
Hringsnúningur
Einars Arnórssonar
Svar hans við fyiispurn Tímans.
í Morgunblaðinu í dag gerir
E. Á. mjög máttlausa/tiíraun til
að sanna fyrri staðhæfingar sín-
ar um þingrofið. „Vísindamaður-
inn“ E. A. ætti að þekkja öll
merkustu fræðirit um þessi efni,
ef hann hefir rækt starf sitt, svo
sem vera ber við háskólann. —
Það kemur mönnum því dálítið
ónotalega á óvart, að þessi „vís-
indamaður“ skuli ekki vísa í
fræðirit nokkurs stjórnlagafræð-
ings máli sínu til stuðnings. Eini
höfundurinn, sem vísindamaður-
inn vitnar í, er alveg á gagn-
stæðri skoðun við sjálfan hann.
— Gengur svo öll grein E. A. í þá
átt að snúa út úr nokkrum setn-
ingum í þessu riti. —
Þessa grein E. A. tekur vitan-
lega enginn alvarlega. Hún ber
vitni um fullkomin rökþrot. En
grein þessa hefir Einar þó auð-
sjáanlega ritað áður en hann
svaraði fyrirspurn Tímans, þvi
þar snýst hann gjörsamlega í
hring og gegn ollu því, sem hann
hefir áður haldið fram.
Fyrirspuminni svarar E. A.
þannig:
„Um 1. Stjórnarskrárgjafinn gegn-
ur að sjálfsögðu ú( frá þvl, að Al-
þingi geri skyldu sína um afgreiðslu
fjárlaga. Og hann bannar stjórninni
að tálma þinginu að gera þá skyldu
sína. En ef þingið skyldi fella fjár-
lagafrumvarp, þú hefir stjómin gert
skyldu sína um að veita þinginu kost
á afgreiðslu fjarlaga, — en þann kost
veitti stjórnin þinginu ekki nú —
og þá þarf þingrof ekki að brjóta
bág við 18. gr. stjskr., þótt það kynni
að vera andstætt viðurkenndum þing-
ræðisreglum.
Um 2. Ef þing fellir fjárlög, þá get-
ur verið um fleiri en eina leið að
ræða:
a. að sú stjórn, er meiri hluti þings
hefir felt fjárlagafrumvarp fyrir, fái
tafarlaust lausn og ný stjórn, mynd-
uð á þingræðislega réttan hátt, taki
við völdum, kveðji saman aukaþing
og fái lijá því, svo skjótt, sem unnt
er, afgreiðslu fjárlaga. þessi leið
mundi venjulega vera skynsamlegust
og bezt i anda þingræðisins.
b. að þingrof faii fram og nýjar
kosningar, og fyrir aukaþing, er
kynni að koma saman á sama ári,
verði lagt frumvarp til fjárlaga fyrir
næsta ár.
c. að gefin verði út bráðabrigða-
fjárlög samkvæmt 23. gr. stjskr., og
ei' það þó auðvitað fullkomið neyðar-
úrræði“.
Áður hefir E. A. haldið því
fram að þingið mætti ekki rjúfa
fyr en fjárlög væru samþykkt
því skilja bæri ákvæðin í 20. gr.
um þingrof þannig, að þau tak-
markist og af þessum ákvæðum
18. gr.: „Þinginu má eigi slíta
fyr en fjárlög eru samþykkt“.
Nú heldur E. A. því fram, að
þingið megi rjúfa þótt fjárlög
hafi ekki verið samþykkt — hér
er hann horfinn frá ákvæðinu í
18. gr. — og það muni vera nægi-
legt „að veita þinginu kost á af-
greiðslu fjárlaga“ þó þau séu
felld.
I svarinu gerir hann ráð fyrir
að aukaþing afgreiði fjárlögin —
en vitanlega þarf þá fyrst að
rjúfa aðalþingið og það ætlast
hann nú til að sé gert áður en
fjárlög eru samþykkt. Ailt svar
E. A. er sæmileg röksemdaleiðsla
fyrir þann málstað, sem Tímiun
hefir haldið fram í þessu máli,
en E. A. hefir áður reynt að
hrekja. —
En þótt E. A. hafi þannig
gjörsamlega hringsnúist í þessu
máli, þá skal það munað, að hann
hefir ekki gert það fyr en svo
var að honum sorfið með rök-
semdaleiðslum erlendra stjórn-
málamanna og sérfræðinga, að
það var gjörsamlega vonlaust að
halda blekkingunni að fólki leng-
ur. —
Oft hefir E. A. verið seinhepp-
inn fyrir heiður sjálfs sín og
flokks síns og það hefir hann
verið í þessu máli. -
Lögskýring E. A. — sem sann-
að er með vitnisburði sérfræðinga
og játningu hans sjálfs að var
rangfærsla ein og blekking —
hefir íhaldið notað sem grundvöll
og meginástæðu til þess að koma
sér upp skrílher í bænum, sem
æpt hefir að lands^ýjórninni bæði
í blöðum og á götum bæjarins.
Blindfullir menn hafa reikað um
svalir sæluhúss íhaldsins, haldið
æsingaræður yfir lýðnum og vitn-
að í E. A.
Sorpblöð íhaldsins hafa vitnað
í E. A. Heimdellingar og annar
lýður á götunni vitnar í E. A. —
Á laugardagsmorgun vaknar
svo allur þessi lýður — með
timburmenn eftir gleðskapinn
kvöldið áður. Morgunblaðið liggur
á sænginni! E. A. svarar þar
fyrirspurn Tímans og étur þar
ofan í sig allt, sem hann hefir áð-
ur haldið fram! *
----o----
Eru það peningarnir?
I Mbl. í dag birtist eftirfarandi
fyrirspurn:
„Ilversu fer um laun þing-
manna og starfsmanna, sem svo
skyndilega voru reknir úr vinnu“
(þ. e. þegar þingið var rofið) ?
Þetta — hversu fari um launin
virðist vera lijartans mál Mbl.
nú, ])egar allur gauragangurinn út
af þingrofinu hefir réynzt árang-
urslaus, og æsingamennirnir eru
í þann veginn að leggja árar i bát.
Ef Mbl. hefði bara sagt þetta
fyrr, að ílialdsþingmönnunum
félli svona illa að missa kaupið
sitl ])á daga, sem eftir voru af
þinginu, hefði sjálfsagt verið hægt
að friða sálir ])eirra fyrr og spara
þeim mikið erfiði.
Þingmenn munu hafa um 17 kr.
á dag i kaup. Ef þingið hefði stað-
ið inánuði lengur myndu saman-
lagðar „atvinnubætur“ þeirra 22
manna, sem mótmælt liafa þing-
rofinu hafa numið nál. 1200 kr.
Það má telja alveg víst, að
Framsóknarmenn hér í bænum
liefðu verið fúsir til að aura sam-
an í þessa upphæð handa þing-
mönnunum, ef það hefði nægt til
þess að firra ráðherrana þeim ó-
fögnuði, að hóað væri saman
Lax- og silungsveiðitæki allskonar
í mjög fjölbr. og ódýru úrvali.
Silungastangir frá kr. 2,00.
Laxastangir frá ltr. 20,00.
Myndavélar, sjónaukar, filmur.
— Lægst verð. —
Sendum verðskrár þeim sem óska.
Sportvöruhús Reykjavíkur
(Einar Bjömsson)
Reykjavík. Box 384.
Fjölritun
Tek að mér allskonar fjölritun,
fljótt og vel af hendi leyst. Biðj-
ið um tilboð. Pantanir afgreiddar
hvert á land sem er.
Bjarni Guðmundsson,
Túni, Árnessýslu.
við heimili þeirra æpandi ungling-
inn að næturþeli til gð mótmæla
„atvinnuleysinu“ á Alþingi.
Bandamennirnir.
Jón Þorláksson hefir í ræðum
sínum undanfaraa daga komizt
svo að orði: „Við, Sjálfstæðis- og
Alþýðuflokksmenn“. Einn af hin-
um aumustu uppgjafabröskurum,
Ólafur nokkur Davíðsson kennd-
ur við Hafnarfjörð sagði blind-
fullur í ræðu af svölum Varðar-
hússins: „Við heimtum athafnir
af foringjum okkar, hvort held-
ur þetr eru Sjálfstæðis- eða
Jafnaðarmenn!“ Má af þessu sjá
hversu íhaldið sleikir sig upp við
Alþýðuflokkinn í von um að
geta haldið velli, þegar það nú
kastar grímunni gagnvart al-
menningi í hinum dreifðu byggð-
um landsins. N.
----o-----
Prentvilla. í grein ónafngreinds
lögfræðings í blaðinu í fyrradag var
prentvilla í fruimnálstexta ummæl-
anna, sem liöfð eru eftir próf. Knud
Berlin. I greininni stendur „Finans-
kvittering" en á að vera Finans-
bevilling.
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Ásvallagötu 27. Sími 1245.
Prentsmiðjan Acta.