Tíminn - 25.04.1931, Blaðsíða 3

Tíminn - 25.04.1931, Blaðsíða 3
TlMINN 105 Á vfðavangi. Bílar stjómarinnar og Mbl. Mbl. ásakar núverandi stjóm fyrir að hafa keypt bíla til að spara landinu fé við ferðir manna í opinberri þjónustu. Stjómin hefir tvo mannflutningsbíla til al- mennra afnota, fyrir stjórn lands- ins, gesti landsins, fyrir opinbera starfsmenn, landlækni, biskup, starfsmenn Búnaðarfélagsins, yfirmenn varðskipanna, Háskól- ann o. s. frv. Ef þetta er óþörf ráðstöfun, hlýtur að vera óþarfi fyrir vegamálastjóra að hafa bíl fyrir sig einan, Gísla símstjóra handa sér og póstmeistara hinn þriðja. Geta mætti þess, að „erf- ingjar“ Thors Jensens munu hafa 4—5 skemmtivagna handa sér einum. Og hver smáspekulant í Mbl.-herbúðunum reynir að hafa einkabíl. En landið allt má ekki hafa tvo bíla, að skoðun Mbl., vegna fjölmargra starfsmanna sinna og vinnubragða þeirra. F. Dýrtíðin í Reykjavík. Bæði íhaldsmenn og sósíalistar eru hræddir við vaxanda fylgi Framsóknarmanna hér í bænum. Margir Reykvíkingar láta sér nægja hvað þingáhrif snertir að hafa 22 þingmenn búsetta í bæn- um, með þeim beinu og óbeinu áhrifum sem það hefir. Þessir Reykvíkingar líta á hvað flokk- amir hafa gert fyrir almenning. Þeir vita að stjómin hefir látið rannsaka húsaleiguokrið hér í bænum, og lét flytja um það frv., sem gerði ráð fyrir að leiga gæti lækkað um V3 hér í bæn- um, með því að meta húsaleig- una eftir fasteignamati. Þá var það að tilhlutun Tr. Þ. forsætis- ráðhera að lán hefir fengist í verkamannabústaði. Þá er það að tilhlutun stjórnarinnar að stærsta neyzluvara bæjarbúa hefir lækk- að um helming eða meira, vegna fisksölu frá varðskipinu Þór. Að lokum er það vitað, að verzlun- arokrið í bænum verður aldrei lagað nema með samvinnuféiags- skap, en hvorki með þeim 600 einkaverzlunum sem nú eru hér eða með bæjar- eða ríkisverzlun socialista. Undirbúningur er haf- inn í þessu verzlunarmáli bæjar- ins af Framsóknarmönnum og munu varla líða margir mánuðir áður en skilamenn bæjarins eiga kost á að verða þátttakendur í samvinnuverzlun. Kjörorð Framsóknarmanna er: Niður með dýrtíðina. Kjörorð Mbhmanna er að auka dýrtíðina, skuldirnar og eyðsluna. Ef þeir ráða fer bærinn og landið á eftir St. Th. og Sæmundi í Stykkis- hólmi. Bæjarbúi. Skrílræði. Leiðtogar íhaldsins, Jón Þorl., Ól. Thors, Sig. Eggerz og Jakob Möller, notuðu fyrstu vikuna eftir þingrofið til að gera tilraun með Reykjavík sem skrílbæ. Tæplega er hægt að hugsa sér meiri mun á tveimur hátíðum heldur en hinni virðulegu alþingishátíð, þar sem Framsóknarmenn höfðu að- alforustu með svo mikilli giftu, að hún varð þjóðinni til sóma í hvívetna, og svo á hinn bóginn trúiofunargildi íhaldsmanna og sumra af leiðtogum socialista. Daginn sem þingið var rofið, sagði einn af nánustu aðstand- endum Mbl. á þingi við Fram- sóknarþingmann búsettan í bæn- um, að hann vildi ráðleggja hon- um að flytja konu og börn úr bænum. Leiðtogar íhaldsins efndu orð sín, og söfnuðu liði sínu til ærsla og óláta, á götum bæjar- ins, við hús forsætisráðherra og hjá fulltrúa erlendrar þjóðar, og hrópuðu þar níð og ókvæðisorð í myrkrinu kvöld eftir kvöld. Að lokum var skríll íhaldsins orðinn svo viltur, að hann snerist móti sínum eigin leiðtogum, og þegar Jón Þorl. kom út á svalir þing- hússins með lokakvörtun sína um að hann gæti hvorki haldið áfram þingi né sett konginh af, sökum þess að Gunnar á Selalæk vildi ekki leyfa það, þá snerust götudrengir Jóns á móti honum, kölluðu upp til hans smekkyrði eins og „níðingur“, „þú ert svín“, „þú ert svikari“ o. fl. af því tægi. IJm einn af lagsbræðrum Jóns, sem talaði þá af svölunum bað skríll íhaldsins, að hann kæmi straks niður, svo að hann yrði þar færður úr fötum í á- kveðnum hegningartilgangi. Þingvallahátíðin sýnir þann blæ sem Framsókn vill setja á þjóðlífið. „Skrílvika“ íhaldsins í Reykjavík sýnir hvernig um- horfs verður þegar hinir nýríku ráða leiðsögu. K. Um hvað er spurt? íhaldið er fáort nú síðustu dag- ana um samningana, sem komnir voru á milli þess og jafnaðar- manna, um samsteypu kj ördæm- anna. Jafnaðarmenn hafa aftur ekki dregið dulur á, að það hafi verið þeirra aðaltakmark með samvinnu við Ólaf og Jón. Sveitakjördæmin áttu að hverfa. Landslistar með tómum Reykvík- ingum áttu að koma í staðinn. Slíkir frambjóðendur þekktu mátulega mikið til sveitanna til þess hægt væri að hundsa allar kx'öfur þeirra, og nógu vel þarfir Reykjavíkur til þess að hægt væri að koma þeim fram. En rétt' þegar þetta átti að komast fram, kom babb í bátinn. Ráðaneytið vildi vita hvort kjósendur hefðu kosið þá til þessa, þingmennina, er kosningu náði við síðustu kosningar, og skaut því til kjósenda kvað þeim sýndist um málið. Stjórnin, sem rauf þingið, spyr nú kjósendur í Skagafirði, hvort þeir vilji hætta að hafa sérstaka þingmenn, en kjósa á lista með öllum öðrum landsmönnum eins og jafnaðarmenn heimtuðu, eða á lista með öllum Norðlendingum eins og íhaldmenn voru búnir að bjóða til samkomulags. Hún spyr Barðstrendinga hins sama. Vilja þeir sleppa sínum þingmanni og kjósa með öllum Vestfirðingum eða öllum lands- möimum um þá mexm, sem broddunum í Reykjavík þóknast að setja á listana. Hún spyr Rangvelliixga. Vilja þeir kjósa sína þingmenn eins og þeir hafa gert, eða vilja þeir láta búa þeim sameiginlega lista með öðrum í Sunnlendingafjórðungi, eða landsheildinni allri. Margir liggja stjóminni á hálsi fyrir að vera að spyrja kjósendur um þetta. Það átti að komast fram án þess að þeir væru spui*ð- ir. En hvað finnst kjósendum sjálfum? Átti ekki að spyrja þá? Ilöfðu þeir ekki úrskurðarvaldið ? Er ekki lýði’æðið hjá þeim? Og voi*u það ekki þingmennirnir, sem komu sér saman um breytinguna, sem voi’U að brjóta rétt kjósenda? Kjósandi. Fimmta landvætturin. Svo segir í fomum skræðum, að Haraldur konungur blátöxm ætlaði sér að ná yfirráðum yfir íslandi og sendi hann í þeim er- indum finn einn fjölkunnugan til landsins. För finnurinn í hvals- líki. En landvættimar vörðu hon- um landgöngu, ein í fjórðungi hverjum, og varð finnurinn fi*á að hverfa. Til minningar um þennan atbui*ð hafa myndir af hinum fjórum landvættum verið teknar upp í skjaldarmerki Islands. Hugkvæmir menn hafa nú stungið upp á því, að mynd Gunn- ars frá Selalæk verði eftir næstu kosningar upp tekin í skjaldar- merkið, meðal hinna fjögra land- vætta, og verði þannig á verðug- an hátt rninnst þess manns, sem á tímum neyðarinnar hefir haldið örlagaþráðum þjóðariimar í hendi sér, sem sjá má í þeirri blessuðu bók, Morgunblaðinu, um ókomnar aldir! Gestumblindi. Síðasti þáttur skrípaleiksins Dögum sarnan héldu forsprakk- ar stjórnarandstöðuflokkanna við æsingunum í höfuðstaðnum, með því að telja fólki trú um, að þeir nxyndu geta fengið konung til að trúa því, að hann hefði framið stjói*narskrái*brot með því að veita samþykki til þingrofsins. Al- menningi var talin trú um, að þeir ofstopafullu flokksforingjax*, sem ekki vildu beygja sig fyrir algengustu þingræðisreglum, myndu fá aðstoð konungsvaldsins til þess að koma fram ofbeldis- verkinu mikla, gjöi’byltingu í kjördæmaskipun landsins, áður en þjóðin fengi tíma til að átta sig á því, sem var að gjörast. Dögum saman var beðið eftir hinu langþráða skeyti fi'á kon- ungi, sem almenningi var sagt, að ætti að lyfta Ólafi Thors, Héðni Valdemarssyni og Jóni Þor- lákssyni upp í ráðherrastólana. Til bænda: Látið ekki drag'ast að panta sláttuvólar og aðrar hey- vinnuvélar. Valið er vandalaust því vór seljum bæði Herkúles og Deering*vélar sem hafa reynst hver annari betur. Samband isl. samvinnufél. Þi’iðjudaginn 21. þ. m. kom loksins hið endanlega svarskeyti konungs til stjórnarandstöðu- flokkanna, svohljóðanda: „Urn leið og ég legg áherzlu á það, að Alþingi samkvæmt eindregirmi til- lögu alls í’áðuneytisins og á ábyrgð þess var rofið 13. apríl þe3sa árs „nú þegar“, skal yður hér með tjáð, að ég hefi ekki getað fallizt á skilning andstöðuflokkanna á ákvæðum stjórnarskrárinnar um þetta atriði. Christian R“. Þegar skeytið vai* komið og ekki var lengur hægt að afsaka sig með því, að beðið væri eftir svari konungs, áttu forsprakkar æsingaxma einskis annars kost en að binda þá þegar enda á skrípa- leikinn, þannig að þeim sjálfum yrði til svo lítillar vansæmdar sem unnt var. Snemma um kvöldið komu svo bandamennirnir saman í Alþingis- húsinu, og að þeim fundi loknum fór útför „byltingarinnar" fram á svölum þinghússins. Á fundi þessum hafði báðum flokkum heppnast að finna af- sakanir til bi’áðabirgða. Afsökun jafnaðannanna var sú, að þeir yrðu að beygja sig í mál- inu, af því að ómögulegt væri að fá íhaldsflokkinn til að vera með í því að setja konunginn af og stofna lýðveldi! Afsökun íhaldsmanna var aftur á móti sú, að þeim væri ómögu- legt að halda þingfundum áfram, af því að Gunnar frá Selalæk fengist ekki til að taka þátt í þingstörfunum! Fox’ingjai’nii*, Jón Baldvinsson og Jón Þoi’láksson, gáfu þessar yfii’lýsingar fyrir hönd flokkanna. Slíkur Pílatusai*-handaþvottur_ vakti eins og við mátti búast eigi litla ólcyrrð meðal áheyrendanna. Einkum kom gi*emja manna bei*- lega í ljós, þegai’ J. Þ. kom að hinni dæmalausu skýringu sinni um afstöðu Gunnars frá Selalæk. Þegar „foringjamir“ höfðu lok- ið máli sínu, komu þeir fram á svalirnar hver af öðrum, Harald- ur Guðmundsson, Héðixm Valde- marsson, Jakob Möller og ólafur Fi*iðx*iksson og þvoðu hendur sín- ar. iSagði Héðinn að nú væri full- séð, að „ekkert þing yrði haldið fyr en eftir kosningar". Stóð ræða hans aðeins 3—4 mínútur. Þeir Jakob Möller og Ólafur Friðriks- son fengu lítið hljóð hjá áheyr- endum, og köfnuðu ræður þeirra að mestu í ópum og háværum at- hugasemdum neðan af götunni. En aðalinntakið í ræðum þeirra var á þá leið, að stjómar- andstöðuflokkurinn ætlaði í kosn- ingum að berjast til hins ítrasta gegn „bændavaldinu“, sem þeir nefndu svo, og sjá svo um, að skattamir sem Reykvíkingar greiddu rynnu ekki til vega, síma og landbúnaðarframkvæmda í sveitunum. Eftir því, sem á leið gjörðust háværari athugasemdir áheyr- enda. Heimtuðu margir, að Gunn- ar á Selalæk og ólafur Thors kæmu fram á svalimar. En af Gunnai’i fréttist það eitt, að hann hefði borgið sér út um bakdyr þinghússins, en Ólafur lét ekki sjá sig! Þannig lauk síðasta degi „bylt- ingai-irmar“, með hæfilegri niður- lægingu í hlutfalli við upphafið. -----o--- Pyrirspurn til formanns Stúdentafélags Reykjavíkur. Þér hafið í „leiðréttingu" yðar hér í blaðinu í dag látið svo um mælt, að á fundi í Stúdentafélagi Reykjavíkur hafi „samþykktir lögfræðilegs efnis naconast átt rétt á sér ... þar sem aðeins lítill hluti félagsmanna eru lögfræðing- ar“. Eins og þér sjáið í Mbl. í dag hefir íhaldsflokkurinn allur (17 þingmenn) undirritað yfirlýsingu þess efnis, að þingrof ríkisstjóm- arinnar sé stjómarskrárbi’ot. Nú mun mega fullyrða, að af meðlimum Stúdentafél. Reykjavík- ur sé meira en þiáðjungur lög- fi’æðingar eða lögfræðinemar. Hinsvegar eru ekki nema fjórir af 17 þingmönnum íhaldsflokks- ins löglæi’ðir meim. Af því að þér eruð sjálfur lög- fræðingur og hafið gjört þetta atriði opinberlega að umtalsefni, leyfir Tíminn sér að beina þeirri fyrirspurn til yðar, hvort þér getið ekki fallizt á, að „samþykkt- ir lögfræðilegs efnis“ eins og sú sem hér ræðir um eigi „naumast rétt á sér“ í þingflokki íhalds- manna, sem svona er skipaður. Væntanlegt svar yðar við fyr- irspurn þessari verður með ánægju birt í blaðinu. ——o—— Víðavangshlaupið fór, að venju, fram á sumardaginn fyrsta. Keppend- ur voru 29, frá fjórum íþróttafélögum. Af þeim náðu 27 marki. Fyrstur að marki varð Oddgeir Sveinssen (K. R.), og rann hann skeiðið á 13 rnín. 44,2 sek. Nœstur var Jóhann Óiafs- son (Ármann); 13 mín. 14,4 sek. þríðji var Jóhann Jóhannesson og íjórði Magnús Guðbjörnsson. Knatt spyrnufélag Reykjavíkur vann hlaup- ið og verklaunabikarinn í þriðja sinn. ALFA-lAyAL Mjólkursigti Og sigtisbotnar (vattbotnar) eru ómissandi til þess að fram leiða hreina og heilnæma mjólk. Samband isl. samvinnufélaga I Tímanum koma auglýsiugar fyrir augu fleiri manna, en í nokkru öðru blaði landsins Sfefnt til stórræða Afreksverk „sjáifstæðismanna*. Eins og kunnugt er héldu Fi*amsóknai*menn fund í Kaup- þingssalnum s. 1. laugardags- kvöld. Þegar leið að þeim tíma að fundamienn færu að koma, söfn- uðu „sj álf stæðishet j umar" liði og munu hafa ætlað að verja dymar. Úr því varð þó ekkert er til kom. En allmikinn viðbúnað höfðu þeir haft og viðað að sér beinum, sem þeir höfðu lagt á tröppurnar. Skildu menn, sem að komu, ekki þennan vopnaburð þeirra gerla, en það var mælt að þeir „bæru beinin“ á tröppunum — og þykir það góður fyrirboði þess er koma skal. — Annað stói*ræði þeirra sömu manna mun í minnum haft. Þegar Jón Þorláksson var búinn að flytja eina af „tilkynningum“ sínum til „alls fólksins“ af svölum Alþingishúsinu á mánud. stefndu foringjarnir liði sínu suður Tjamargötu að bústað forsætis- ráðherra. Þar var staddur af til- viljun Ásgeir Ásgei rsson fyrv. forseti sameinaðs þings. Þegar þeir sáu það, snei*u þeir liðinu suður í Laufás til þess að hrópa forseta niður, mun hafa þótt það vænlegt er enginn karlmaður var heima. I Laufási æptu þeri svo yfir bömum Ásgeirs og vinnu- kona, brutu eina kjallararúðu og „fói*u hermannlega“. Að því loknu héldu menn heim tóku á sig náð- ir og bundu sár sín. Mbl., sem auðvitað heldur mjög á lofti hreystiverkum sinna manna, ætti að skýra rækilega frá þessari eftirminnilegu Laufás- för. N.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.