Tíminn - 05.05.1931, Blaðsíða 2

120
TTMTNN
Gunnarsholt í Rangárvallasýslu.
Þar er nú aðalstöð sandgræðslustarfseminnar á íslandi. Fyrir fám árum var jörðin í eyði og
uppblásin. íbúðarhúsið er 9,8X8,6 m. Þá er hlaða fyrir 800 hesta með 2 votheysgryfjum, fjós
fyrir 20 kýr, haughús og safngryfjur. Á sandauðninni, sem var, fást nú um 2000 hestar af heyi.
Til sandgræðslu í landmu hefir verið varið samtals 125 þús. kr. þrjú síðustu árin.
Mjólkurbú ölfusinga
Sveinsstaðir í Húnavatnssýslu.
Stærð 8,75X10 m. Eldhús, borðstofa og 3 herbergi á aðalhæð,
en 4 á lofti með baðstofusniði. I kjallara er geymsla, þvottahús, bað-
herbergi og salerni.
Félagsmál
landbúnaðaríns
Starfandi búnaðarfélög í land-
inu voru 215 á árinu 1930 eða
nákvæmlega 100 fleiri en 1923,
Hreppabúnaðarfélög eru nú svo
að segja í hverri sveit.
Búnaðarfélag Islands fékk á ár-
inu 250 þús. kr. styrk úr ríkis-
sjóði til ýmiskonar starfsemi í
þágu landbúnaðarins. Hefir styrk-
ur þess farið vaxandi hin síðarí
árín. Fé því, sem Búnaðarfélag-
ið þannig fær til umráða, er var-
ið sem hér segir:
Til styrktar búnaðarsamböndum
— tilraunastarfsemi í grasrækt
— verkfærakaupa og tilrauna
— j arðy rk j uf yrirtæk j a
— búfjárræktarfélaga
— búfjársýninga
— fóðurtilrauna
— starfsemi ráðunautanna
— annarar búnaðarfræðslu
— efnarannsókna
Til laxaklaks og veiðirannsókna
— utanfara í þágu landbúnað-
arins.
Félagið hefir nú í þjónustu
sinni 6 ráðunauta. Tveir þeirra
starfa að búfjárræktinni. Er ann-
ar sauðfjár- og nautgriparæktar-
ráðunautur en hinn sér um hrossa
ræktina og fóðurbirgðafélögin. Að
jarðræktinni starfa 4 ráðunaut-
ar. Sér einn um túnræktina, ann-
ar um garðyrkju, þriðji um áveit-
ur og fjórði veitir leiðbeiningar
um val verkfæra og stendur fyrir
tilraunum með þau. Verkfæra-
ráðunauturinn er að hálfu leyti
starfsmaður við verkfæra- og á-
burðarverzlun Sambands ísl. sam-
vinnufélaga.
Er þá ótalinn sá félagsskapui'
sem eigi minnst gagn hefir unn-
ið bændastétt landsins nú um
hálfa öld, en það eru samvinnu-
félögin. I viðreisnarstarfi sveit-
anna hin síðustu árin hafa þau
innt af hendi ómetanlegt hlut-
verk.
Húsmæðraskólinn á Laugurn
var byggt árin 1929—30 og tók til starfa i marzmánuði 1930. Það er eina mjólkurbúið á Norður-
löndum og líklega víðar, þar sem vinnuaflið er hveraorka. öll byggingin er hituð frá hverunum,
mjólkin gerilsneydd, mysuosturinn og matur allur soðinn við hverahita. Því verður framleiðsla
mysuosts þar sérlega ódýr. Byggingin er 30X10 m. að grunnmáli. Búið getur tekið móti 3—4 þús.
lítrum daglega og hefir haft nokkumveginn nóg að starfa. Rúmlega 100 bændur sendu þangað
mjólk síðastl. ár. — I ófærð eiga snjóbílarnir að annast mjólkurflutninginn frá búunum yfir „fjall
ið“ áleiðis til Reykjavíkur, en venjulegar bifreiðar taka við báðu megin.
Fjós og hlaða bændaskólans á Hvanneyri.
Þessi mikla sambygging var reist á árunum 1928—29. Húsið er að grunnmáli 50i/5X20 m.
Grunnmál hlöðunnar er 46,30X9>80 m. Fjósið rúmar 85 gripi. Undir því er haughús og hlaðan
niðurgrafin jafnt haughúsinu. Veggir eru úr steinsteypu, útveggir fjóssins tvöfaldir með tróðholi
og tróð á lofti til kuldavarna, en í básgólfum er 5 cm. þykkt korklag. Sjálfvirk brynningarílát
eru í fjósinu og mjaltavélar knúðar með rafmagni. Hey látið í hlöðu og flutt til með raforku
og húsið allt raflýst.
býla. Lán til endurbygginga greið
ast að fullu (vextir og afborgan-
ir) með 5% árlega af lánsupp-
hæðinni á 42 árum, en kjör ný-
býlalána eru nokkru vægari.Sam-
anlög-ð lánaupphæð sjóðsins er
sem hér segir:
Árið 1929 kr. 356300
— 1930 ..............— 776200
— 1931 til 12. apríl — 92000
Samtals kr. 1224500
Húsin eru byggð úr steínsteypu
flest með tvöföldum veggjum.
I Búnaðarbankanum eru auk
Bygginga- og landnámssjóðs Rækt
unarsjóður, veðdeild, sparisjóðs-
og rekstrarlánadeild. Lögin um
Búnaðarbankann voru samþykkt
á Alþingi 1929.
Skclar
Á síðasta kjörtímabili hefir
mikið verið gert fyrir almenna
menntun barna og æskufólks í
landinu. Aldrei hafa áður verið
reistar svo margai' vandaðar
byggingar til að efla og bæta
uppeldi í landinu. Framlög ríkis-
sjóðs til barnaskóla utan kaup-
staða hafa verið hækkuð um
helming og hefir það ýtt undir
byggingar og endurbætur á
barnaskólum.
I. HÚSMÆÐRASKÓLAR
Á síðustu 4 árum hefir verið
komið á fót fjórum kennslustofn-
unum fyrir konur, sem vilja
nema bústjórnarfræði. Er sinn
skólinn í hverjum landsfjórðungi.
Staðarfellsskólinn er risinn upp
af gjöf Herdísar Benediktsen og
Magnúsar Friðrikssonar og konu
hans.Byrjað var aðnotahúsineins
og Magnús Friðriksson skildi við
staðinn. En í sumar sem leið var
íbúðarhúsið stækkað, svo að nú
getur skólinn tekið á móti 25
stúlkum í stað 15 áður.
Húsmæðraskólinn á Laugiun
stendur við hlið héraðsskólans og
er hitaður með hveravatni. Þing-
eyskar konur beittu sér fyrir
stofnun hans og lögðu til ásamt
sýslunni hálft stofnféð, en ríkis-
sjóður hinn helminginn. Skólinn
rúmar aðeins 15 nemendur; sýnir
það þörfina fyrir slíka skóla, að
hann fullnægir tæplega þörf
þeirrar sýslu, sem byggði hann.
Áriega hefir orðið að vísa tugum
umsækjenda frá sökum rúmleysis,
bæði þar og á Staðarfelli. Þó að
skólinn á Laugum sé fremur lít-
ill, er haim að öllum útbúnaði ein-
hver hin prýðilegasta mennta-
stofnun, sem til er hér á landi.
Hallormsstaðaskóli var reistur
á árunum 1929—1930 og tók tíl
starfa í haust sem leið. Austfirð-
ingar lögðu fram helming stofn-
fjárins með samskotum og gjöf-
um. Skólinn stendur á undurfögr-
um stað í grasi grónu skógar-
rjóðri, með útsýn yfir Lagarfljót,
og inn í Fljótsdal að Snæfelli.
Um 30 stúlkur geta stundað þar
nám.
Húsmæðrakennsla á Laugarvatni.
Síðan Skálholtsskóli var fluttur
burtu fyrir nálega hálfri annari
öld hefir enginn skóli verið á
Suðurláglendinu fyr en Laugar-
vatnsskóli var reistur á árunum
1928—30. Skólinn er að vísu fyrst
og fremst almennur skóli fyrir
pilta og stúlkur yfir veturinn. En
meðan ekki kemur upp verulegur
húsmæðraskóli á Suðurlandi bæt-
ir Laugarvatn úr brýnustu þörf-
inni með húsmæðranámsskeiði í
6—8 vikur að vorinu til. Er hið
fyrsta nú að byrja þessa dagana.
Nemendur eru um 4(1. Miklu fleiri
sóttu, heldur en unnt vai að taka
á móti. Þar gefur að líta eldhús
fyrir eitt hið stærsta heimili á