Tíminn - 06.05.1931, Side 1

<D|aíbfen
oq afcjveií>*luma&ur 3T í m a n s er
Rannucig %> 0 r s t ei nsbótlir,
ta'fjaro,öiu (> a. HeyfjaDÍf.
XV. &rg.
Reykjavík, 6. maí 1931.
álið mikla
Kjördæmaskipunin
Eftii’ Guðbrand Magnússnn.
Stefnuskrá
Pr amsóknarflokksins
Reynsla er fyrir því að liægt
er að lifa á landbúnaði á Islandi.
Landbúnaðurinn hefii' að kalla
verið eini atvinnuvieg’ur Islend-
inga um þúsund ár.
Og reynsla er ennfremur fyrir
því, að lifa má menningarlífi í
skjóli þessa atvinnuvegar, og að
því valda ekki hvað sízt sjálfir
atvinnuhættir hans.
Á allra síðustu ái*um er risin
upp stóriðja í landinu, stóriðja í
fiskveiðum og þá sérstaklega frá
höfuðstað landsins, Reykjavík.
Þangað hafa nú safnazt meir
en fjórði hver maður þjóðarinn-
ar.
Um Reykjavík má segja að hún
sé enn sem komið er einna á-
þekkust bráðabirgða gullnemabæ.
Hún er enn svo ung sem stór-
borg, að allt hennai’ ráð er á
hverfanda hveli. Henni hafa bor-
izt áhrif með innflytjendunum úr
hinum dreifðu byggðum landsins.
Henni hafa einnig borizt áhrif
utan yfir pollinn og ærið misjöfn
að vonum. Allt á þetta eftir að
setjast til, fá á sig svip, festu —
verða að menningu.
Ofan á bætist það að á þessum
20—30 árum, sem Reykjavík hef-
ir verið að skapast, hafa yfir
gengið hinir mestu umróts-tímar,
tímar heimsstyrjaldarinnar. Verð-
gildi peninga hefir stórraskazt og
reynsluleysi þjóðar og einstak-
linga í fjármálaefnum hefir leitt
af sér hin gífurlegustu töp, og
svo stórfelld hlutfallslega, miðað
við fólksfjölda, að hreinn háski
er að. Hinar 33 miljónir sem
horfnar eru í súginn frá opinber-
um lánastofnunum á síðasta ára-
tug eru stórt en lítt rannsakað
óhappamál.
Hvað hefir orðið um allai’
þessai' miljónir?
Æði mikið mun hafa tapazt
að óþörfu fyrir of miklar gróða-
vonir, svo sem þegar meginhluti
ársframleiðslu af síld varð verð-
laus fyrir þá sök að eigendumir
— spekulantar — vildu fá 100
krónur fyrir hvem síldarstrokk
og höfnuðu því 95 króna boðum!
Og skiljanlega hefir æðimikið
fé horfið í ófyrirséðar verðbreyt-
ingar á erlendum markaði.
En vísast hefir mikið af þess-
um mörgu miljónum horfið í
beinan tekjuhalla þess eyðslulífs
sem lifað hefir verið við sjávar-
síðuna og þá jafnframt orðið til
þess að skapa þá dýrtíð sem þar
á sér stað, — dýrtíð, sem hvergi
er meiri né háskalegri en einmitt
í Reykjavík.
Og allt hefir þetta gerzt á svo
skömmum tíma og með svo
skjótri svipan, að enganveginn er
upplýst, hvort eigi haldi enn áí-
fram að glatast miljónir í þenn-
an sama tekjuhalla-svelg.
Islenzkt sveitarframfæri hefir
valdið áhyggjum og erfiðleikum
gegnum aldirnar. En þó bendir
margt til þess að tilkostnaður við
það hafi um heilar aldir með
þjóðinni allri numið minna verð-
mæti heldur því sem einstakir
menn hafa orðið að fá upp gefið
Frh. á 4. síðu.
Samþykkt á flokksþingi Framsóknarmanna,
sem háð var í Reykjavík dagana
29. marz til 9. apríl 1931
jl
---------- jj
Á flokksþinginu voru gjörðar eftirfarandi ályktanir um:
UTANRÍKISMÁL.
... j j
1. Að það sé alveg sjálfsagt mál að sambandslagasamningnum
verði sagt upp eins fljótt og lög standa til og að vinna að því að
svo megi verða. Telur 1‘lokkurinn þetta alþjóðarmál, er hafið sé
vfir flokkadeilur. ii
*
2. Að segja beri upp Spánarsamningnum, þegar er örugt
þykir, að atvinnuvegum landsmanna stafi eigi hætta af.
3. Að vinna beri að samhug og kynning við nágrannaþjóðim-
ar og að háldið sé áfram rannsóknum viðvíkjandi upptöku íslands
í Þjóðabandalagið.
MENNTAMÁL.
1. Að efla iieimilismenningu og að haga skólum landsins og
menningarstofnunum svo sem bezt fullnægir þörfum almennings og
kröfum lífsins.
2. Að veita afburðanemendum styrk til framhaldsnáms.
3. Að stofnað verði til ríkisútgáfu kennslubóka fyrir barna-
skóla.
4. Að stefnt verði að fjölgun heimavistarskóla fyrir börn í
sveitum.
5. Að kennaramenntun verði bætt með hærri undirbúnings-
kröfum og auknum kennslufræðum og að bæta kjör kennarastétt-
arinnar.
6. Að reist verði heimavist fyrir kennaraefni og nýr kennara-
skóli, og komið upp fullkomnu kennslutækjasafni og fræðslumála-
bókasafni við hann.
7. Að efla barna- og unglingafræðsluna með bættri aðbúð og
aukinni vinnu- og íþróttakennslu.
8. Að séð verði fyrir fullkominni sérfræðilegri athugun og
meðferð vandræðabarna og unglinga, sem gerzt hafa sekir um afbrot.
9. Að sett verði heildarlöggjöf um iðnfræðslu, húsmæðra-
fræðslu og alþýðubókasöfn.
10. Að styðja að fjárframlögum og lánveitingum til skóla-
bygginga.
11. Að efla Háskólann þannig, að hann verði ekki eingöngu
embættismannaskóli, heldur og þjóðskóli, sniðinn eftir almennum
þjóðarþörfum.
12. Að efla frjálsa vísindastarfsemi, listir og bókmenntir.
13. Að bókaútgáfu Menningarsjóðs verði hagað svo, að hún
komi að sem almennusitum notum.
14. Að greiða fyrir útbreiðslu útvai-psins,gera ríkar menning-
arkröfur um starfsemi þess og nota það til fræðslu og vakningar fyrir
þjóðina, einkum um tungu hennar og bókmenntir, atvinnumál og
markverðar nýjungar.
15. Að vinna að því að kennsla í félagsmálum og hagfræði,
verði upp tekin eða aukin í sem flestum skólum landsins, í því skyni
að borgarar ríkisins verði sem íærastir um að rækja skyldur sínar
í þjóðfélaginu.
LANDBÚNAÐARMÁL.
1. Að efla almenna alþýðumenntun og sérþekkingu húsmæðra
og bænda í verklegum og bóklegum búnaðarfræðum og að koma upp
við annanhvorn bændaskólann framhaldsmenntun fyrir starfsmenn
búnaðarsambandanna og aðra.
2. Að unnið sé að þvi að Búnaðarfélag Islands og félagsleg
samtök bænda á öðrum sviðum fái notið sín sem bezt.
3. Að hvert býli hafi iunan 10 ára nægilega stórt íæktað land
og véltækt þar sem staðhættir leyfa.
4. Að efla garðrækt svo að hún fullnægi neyzluþörf landsmanna
og hagnýta jarðhita til þess, þar sem því verður við komið.
5. Að auka hverskonar hagnýta fjölbreytni búfjártegunda og
að efla búfjárræktina með kynbótum, bættri fénaðar- og fóður og
búfjártryggingum. Gerð sé tilraun með innflutning sauðfjár til slátur-
fjárbóta undir ströngu eftirliti ríkisins.
6. Að efla hverskonar vísindalegar rannsóknir og tili’aunir í
þágu landbúnaðarins.
7. Að ábúðarlöggjöfin sé endurbætt svo að leiguliðar fái notið
sín til fulls.
38. blað.
8. Að unnið sé að því af alefli að byggja upp sveitimar (bæi
og önnur hús).
9. Að mönnum sé gert sern greiðast að stofna nýbýli og íbú-
um kaupstaða og þorpa að fá land til ræktunar.
10. Að flýta sem mest fyrir fiskirækt í vötnum og ám.
11. Að vinna að skógrækt og sandgræðslu.
Að öllu þessu sé unnið fyrst og fremst með því að efla fram-
tak og samvinnuþroska hjá þjóðinni, svo og með bættri löggjöf, ríf-
legu fjárframlagi úr ríkissjóði og hagkvæmum lánum.
SJÁVARÚTVEGSMÁL.
1. Að unnið verði að aukinni samvinnufræðslu og eflingu sam-
vinnufélagsskapar meðal sjómanna og útgerðarmanna um útgerð og
verzlun.
2. Að tekinn verði upp útflutningur á ísvörðum fiski með at-
beina rfkisns, þar sem samvinna myndast um útflutninginn í ver-
stöðvunum, en samband slíkra sölusamlaga, byggt að samvinnuhátt-
um, tekur að sér reksturinn. Verði þá jafnframt gjörðar ráðstafanir
til þess að nauðsynleg ísgeymsla og kælihús verði reist.
3. Að leitað verði færis um myndun söluamlags, fyrir aðrar
útfluttar fiskiafurðir versitöðvanna, byggt að samvinnuháttum.
4. Að leitað verði markaðar og sölumöguleika fyi'ir afurðir
hákarlaveiða.
5. að unnið verði að því að lilutskipti og hluttaka í arði varð-
veitist og komizt á meðal sjómanna og útvegsmanna.
6. Að keppt verði að því að fá landhelgina rýmkaða.
7. Að gjörðar verði ráðstafanir til þess að hefta misnotkun
loftskeytatækja til stuðnings eða yfirhilmingar landhelgisbrotum.
8. Að hlynnt verði að ræktunarsarfsemi útvegsbænda í um-
hverfi verstöðva, með lánveitingum og öðrum ráðum.
BANKAMÁL.
1. Að verðfesta krónuna í núveranda gengi.
2. Að seðlaútgáfan komist sem fyrst í hendur Landsbankans
að fullu.
3. Að bankarnir beini ekki útlánsstarfsemi um hendur fárra
einstaklinga, eins og virðist hafa verið stefnan undanfarið, heldur fái
framleiðendur til lands og sjávar greiðari aðgang að lánsfé.
4. Að bankar og aðrar lánsstofnanir gangi eftir fullum skilum
skuldunauta sinna við hverskonar atvinnurekstur sem er.
5. Að bankarnir hafi umboðsskrifstofur í þeim héruðum, þar
sem við verður komið og ekki eru útbú, til þess að greiða fyrir þeim
sem í fjarlægð búa um lánsútvegun.
6. Að skerpa eftirlit með bönkum og sparisjóðum.
7. Að efla hag bankanna eftir föngum, svo að þeir geti sem
bezt innt af hendi hlutverk sitt í athafnalífi þjóðarinnar.
VIÐSKIPTA- OG SAMVINNUMÁL.
1. Að efla og styðja samvinnustarfsemi í landinu í atvinnu-
málum meðal annars með því:
a. að efla samvinnumenntun í landinu og glöggva skilning lands-
manna á því, að alla verzlun beri að reka sem umboðsstarf fyrir
almenning.
b. Að styðja að því, að upp verði teknir samvinnuhættir í
framleiðslustarfsemi landsmanna.
2. Að vinna að því, að sett verði, af löggjafarvaldsins hálfu,
strangari skilyrði en nú gilda, um leyfi til að stofna og reka verzlun.
3. Að verjast útlendri og innlendri viðskiptaþvingun, ef með
þarf með ríkiseinkasölu, þar sem samvinnufélagsskapur í landinu
megnar ekki að reisa rönd við.
SAMGÖN GUMÁL.
1. Að fyrst um sinn verði mest áherzla lögð á vegagerðir í
byggðum landsins og að leggja skuli akvegi að sveitabæjum, þar
sem ekki eru góðar samgöngur á sjó.
2. Að samgöngumál Siuðuriáglendisins verði leyst með fullkomn-
um vetrarvegi yfir Hellisheiði og að vatnsföllin á undirlendinu verði
brúuð svo fljótt sem unnt er.
3. Að ferðir flóabátanna verði að fullu samræmdar við strand-
ferðimar og hinu nýja póstferðaskipulagi landsins hrundið í fram-
kvæmd.
4. Að símakerfi verði lagt um sveitir landsins á sem flesta
bæi.
5. Að snjóbílar með kraftmeiri vélum en nú gerist, verði
starfræktir þar sem fært þykir og þörf er á.
6. Að áður en flugferðir hér á landi verði styrktar til muna,
af opinberu fé, verði ítarlega rannsökuð skilyrði og kostnaður við
rekstur flugvélanna.