Tíminn - 09.05.1931, Blaðsíða 1

<£>)aíbferi
og afaxeit>sluma&ur ÍEímans et
Hannoeio, p orst einsbóttir,
feœrjargöhi 6 a. 2?eyfjaDtf.
í í m a ii s er í €œfjaraðru 6 a.
<Dpin ba$kaafL <£—6
Sírtsi 2353
XV. árg.
Reykjavik, 9. maí 1931.
39. btefi.
iBrot úr rítlirsin
Pétur Magnússon er þekktur
íyrir„ „góðmennskusvip" á andlit-
inu, enda ætlar íhaldið að nota
það, og reyna að láta kjósa hann
hvað eftir annað, eins og væri
hann einhver sérstakur pólitískur
dýrgripur.
En hið blíða bros Péturs kemur
íhaldinu að gagni oftar en í kosn-
ingum. Raunamenn íhaldsins leita
til hans alveg sérstaklega. Þegar
upp kom 70 þús. kr. sjóðþurð í
Brunabótafélagi Islands, var það
Pétur, sem gekk manna fremst í
að reyna að „laga" málið án þess
að rannsókn eða dómur gengi í
því. Ef Pétur hefði ráðið, myndi
svikamál það aldrei hafa verið
rannsakað eða dæmt. — Þegar
upp hafði komizt um Jóhannes
bæjarfógeta, vaxtatöku hans úr
dánarbúum, og alþjóð manna
vissi deili á framferði skiptaráð-
anda og f ordæmdi hana, þá gekkst
Pétur Magnússon fyrir að mála-
færslumenn i Reykjavík héldu
hinum seinheppilega umráða-
manni á fé ekkna og munaðar-
leysingja heiðurssamsæti til að
þakka honum vel unnið starf í
þágu réttvísinnar á Islandi.
Og þegar það vitnaðist í haust,
að Þórður Flygenring hefði látið
Kveldúlf fá fisk fyrir ca. 300 þús.
kr., fisk, sem var veðsettur bönk-
unum, þá kom, Pétur Magnússon
enn með sínu blíða brosi til að
reyna að koma málinu í það horf
að það yrði ekki að sakamáli, ekki
rannsakað og ekki dæmt.
En bréf það, sem hér fer á
eftir bregður birtu yfir meðferð
dómsmála eins og íhaldsflokkur-
inn leit á þau. Bréfið er frá Jó-
hannesi bæjarfógeta til Jóns
Magnússonar. Og Pétur Magnús-
son er þá þegar orðinn voldug
persóna í réttarfari íhaldsins.
Bréfið skýrir sig að öðrti leyti
sjálft. En menn finna, að það var
alveg eðlilegt, að Pétur Magnús-
son vildi halda minningarhátíð
fyrir Jóh. Jóh. þegar hann lét af
því að skipta búum. Manni finnst
það ofboð heppilegt fyrir íhalds-*
flokkinn, að fá Pétur Magnússon
sem hækkandi stjörnu á himni
íhaldsins um leið og stjarna Jó-
hannesar, er að ganga til viðar.
Hér fer á eftir þetta hið fræga
bréf frá 1922:
„Reykjavík, 13. febrúar 1922.
19. nóvember s. 1. barst hingað
á skrifstofuna erindi, sem hérmeð
fylgir, dags. 14. s. m., frá Metú-
salem Jóhannsyni, Ragnari P.
Leví, Pétri M. Bjarnason, Tómasi
Jónssyni og Ámunda Árnasynl,
kaupmönnum hér í bænum, þar
sem þeir kæra Ólaf G. Eyjólfsson,
kaupmann fyrir vanrækslu á bók-
færslu og sviksamlegar athafnir í
sambandi við gjaldþrot.
Mér hafði ekki þótt ástæða til
að taka mál þetta til meðferðar
án þess að kæra kæmi fram hjá
skuldareigendum fyrst og fremst
vegna þess, að ekki er sýnt enn,
hversu mikið tgón skuldheimtu-
mennirnir bíða, en sérstaklega
vegna þess, að mér fannst ekki
eftir atvikum rétt að taka einn
mann sérstaklega fyrir af þeim
mönmmi, sem osrðið hafa gjald-
þrota og sýnt af sér óreglu í bók-
haitii og athæfi, sem liggur að
takmörkum hins ólöglega, t. d.
Jón Heiðdai, Helgi Zoega & €o.,
Páll Gíslason o. fl>).
Þegar fyrnefnt kæruskjal barst
mér, ætiaði ég mér að taka mál
þetta íyrir, en fyrir beiðni mál-
færslumanns kærðs, hr. Péturs
Magnússonar, frestaði ég þó fyr-
irtekt þess um stund, þar sem úfc-
ht var fyrir eftir því, sem hann
tjáði, að samkomulag næðist við
kærendui' írá konu kærðs, um að
þeir framseldu henni kröfur sínar
fyrir ákveðið endurgjald og aftur-
kölluðu kæru sína.
Er þetta fór að dragast á iang-
inn áti ég að tal við málfærslu-
mann kærðs. Tjáði hann mér, að
8 af kærendunum, þeir Pétur M.
Bjarnason, Tómas Jónsson og
Amundi Árnason væru f úsir á af t-
urkalla kæruna af sinni hendi, en
samkomulag næðist ekki við R.
P. Leví og Metúsalem Jóhannsson.
Það, sem á milli bar, var, að
kona Ólafs bauð fram 5000 krón-
ur handa hvorum þeirra gegn því
að þeir framseldu henni kröfur
sínar á hendur búinu, sem svo
áttu að koma til frádráttar skuld-
um þess, en R. P. Leví og Metú-
salem Jóhannsson vildu fá þessar
5000 krónur í „ómaksbætur" án
þess að framselja kröfur sínar.
9. þ. m. afhenti hr. Pétur
Magnússonar afturköllun á kær-
unni frá meiri hluta kærenda,
þeim Tómasi Jónssyni, Ámunda
Árnasyni, og Pétri M. Bjarnason,
og fylgir hún hér með.
Vildi ég því, með tilliti til
framanritaðs, virðingarfyllst
leyfa mér að ieggja það undir
úrskurð hins háa dómsmálaráðu-
neytis, hvort ástæða sé til að
hefja sakamálsrannsókn fyr en
þeir 2 kærendur, sem ekki hafa
afturkallað kæru sína, hafi kom-
ið fram með nýja kæru eða hvort
það sjái sér fært að ákveða, að
saksókn megi niður falla í þessu
tilfelli.
Ég fyrir mitt leyti tel réttvís-
inni ekki fullnægt þótt sakamáls-
rannsókn verði hafin gegn kærð-
um einum í sambandi við gjald-
þrot hans, þótt mikið vanti upp á
að bókfærsla hans sé í lagi, sér-
staklega þar sem aðrir, sem líkt
hefir staðið á með, hafa sloppið
við rannsókn og rannsóknar er
beiðst af mönnum, sem væntan-
lega líða tiltölulega lítið tjón við
gjaldþrot hans í samanburði við
aðra skuldheimtumenn, sem ekki
krefjast eða óska sakamálsrann-
sóknar, og eru þar að auki fúsir
til að falla frá kæru sinni gegn
„ómaksbótum" í peningum.
Það skal tekið fram, að skuld-
lýsingafrestur í búinu er enn ekki
útrunninn og því ekki búið að fá
yfirlit yfir hag þess, og að Metú-
salem Jóhannsson hefir veð fyrir
sínum skuldum, svo væntanlega
tapar hann tiltölulega litlu.
Bréf frá Centralanstalten for
Revision og Driftsorganisation til
skiptaréttar Reykjavíkur fylgir
og hérmeð.
(sign) Jóh. Jóhannesson.
Tilstjórnarráðs Islands,
Reykjavík".
*9n *lnn.
TILBUINN ABUR-ÐUR
Innftutninaur 1921-1930. .........
E/namagn áburðarins taíið i tonnum
Köfnunarefni
Fosfórsýra
Katí

Ólafur Thors sagði í útvarpsumræðum 5. þ. m., að lögin um tilbúinn áburð væru „smámál".
Jafnframt hrósar ólafur sér af því að vera „sonur stærsta bóndans á Islandi". Línuritáð hér að
ofan bendir á, að þessi „sonur stærsta bóndans á Islandi" hafi ekki fylgst vel með því, sem
gjörst hefir í íslenzkum landbúnaði nú síðustu árin. Súlurnar í línuritinu sýna áburðarnotkunina
í landinu síðan 1921, og er miðað við smálestatal frjóefnamagns áburðarins. Svörtu súlurnar
tákna köfnunarefni, gráu súlurnar fosforsýru og kali. Köfnunarefnisnotkunin hefir aukizt mest.
— Lögin um tilbúinn áburð voru samþykkt á þinginu 1928. Þá hafði eitt verzlunarfirma, Nathaa
& Olsen í Reykjavík, náð í sínar hendur allri áburðarsölu landsins. Síðan lögin gengu í gildi, hefir
áburðarnotkunin margfaldast, eins og glögglega sézt af línuritinu, enda er áburðurinn a. m. k.
25% ódýrari nú en hann gæti verið án styrks og skipulagðrar sölu.
*) Allar leturbr. gjörðar hér.
Um allt er þetta merkilega
skjal fádæmi í réttarsögu siðaðra
þjóða.
Maður er kærður fyrir „van-
rækslu í bókfærslu og sviksam-
legar athafnir í sambandi við
gjaldþrot".
Fulltrúi réttvísinnar, bæjarfó-
getinn í Reykjavík, sér sér ekki
fært að taka málið til rannsókn-
ar ótilkvaddur. Og rök hans fyr-
ir aðgerðaleysinu eru þau, að aðr-
ii' menn jafn sekir hafi áður
sloppið undan armi laganna!
Vörður réttvísinnar nefnir nokk-
ur nöfn af handahófi. Sýnilega er
, af nógu að taka.
Loks þegar bæjarfógetanum
berst kæra, sem óhjakvæmilegt er
að sinna, gefur hann málfærslu-
mann kærða, hr. Pétri Magnússyni,
frest, til þess að hann geti reynt
að fá mennina til að afturkalla
kæruna, gegn „ómaksbótum í pen-
ingum".
Maður, sem kærður er fyrir
glæpsamlegt athæfi á að sleppa
við réttarrannsókn svo framar-
lega sem hr. Pétri Magnússyni
tekst að komast að samningum
um „ómaksbæturnar".
En Pétri Magnússyni tókst
ekki fyllilega að koma fram samn-
ingum. Þrír af fimm kærendum
ganga inn á „ómaksbæturnar".
Hinum tveim þykja „ómaksbæt-
urnar" of lágar!
Endir málsins virðist þó hafa
orðið einhvernveginn svipaður og
til var stofnað. Dómsmálaráðu-
neytið og bæjarfógetinn komu sér
saman um að svæfa rnáHð, að því
er virðist af því, að svo margir
„aðrir, sem líkt hafði staðið á um,
höfðu sloppið við rannsokn"!
Maðurinn, sem kærður var fyr-
ir ranga bókfærslu og sviksamlegt
athæfi, var þá skólastjóri Verzl-
unarskólans og andlegur leiðtogi
hinnar uppvaxandi kaupmanna-
stéttar. Hann var líka endurskoð-
andi Eimskipafélags Islands.
En bréfið frá bæjarfógetanum
liggur ennþá í stjórnarráðinu,
sem talanda vitni um réttarmeð-
vitund þeirra manna, sem gæta
áttu laga á Islandi í tíð íhalds-
ins.
Lítil von í Eyjafirði!
Ihaldsmenn í Eyjafirði sendu
Magnúsi Guðmundssyni mótmæli
gegn framboði Garðars Þor-
steinssonar innheimtumanns, sem
ákveðið er af miðstjórninni.
Magnús svaraði aftur og sagði,
að þetta gjörði ekkert til, því að
flokkurinn fengi hvort eð er svo
fátt af atkvæðum, að ekki tæki
því að vanda til frambjóðenda.
Líklega hefir M. G. það á til-
finningunni, að íhaldinu muni lít-
il gæfa stafa af þeirri óvirðingu,
sem Ólafur Thors sýndi eyfirzk-
um bænum, er hann birti hug
sinn til félagsskapar þeirra svo
eftirminnilega sem frægt er orð-
ið á Alþingi í vetur.
Thor Thors þakkað!
Það var á vitorði allra þeirra,
sem þátt tóku í norræna stúd-
entamótinu í Reykjavík síðastlið-
ið sumar, að framkoma móttöku-
nefndarinnar, og þá sérstakiega
Thors Thors, sem var formaður
nefndarinnar, gagnvart færeysku
stúdentunum, tókst á þann hátt,
að mikil vansæmd var að. Þegar
það kom í Ijós, að Thor Thors og
félagar hans voru búnir að fara
svo að ráði sínu, að til fullrar
smánar horfði fyrir íslenzka stú-
denta, og fulltrúar Færeyinga
voru í þann veginn að hverfa af
mótinu, skarst stjórn „Nýja
stúdentafélagsins" í leikinn og
bjai'gaði málinu að svo miklu
leyti, sem unnt var. Varð milli-
ganga „Nýja stúdentafélagsins"
til þess, að af hálfu Færeyinga
voru sakir látnar niður falla, og
skildu aðilar sáittir. Af hálfu
„Nýja stúdentafélagsins" var
reynt að draga úr þeirri van-
sæmd, sem formaður móttöku-
innar hafði haft af malinu, og
var honum m. a. leyft að táka
þátt í samsæti, sem ýmsir úr
„Nýja stúdentafélaginu" héldu til
heiðurs Færeyingum og þar sem
mættur var færeyski stúdentinn
Páll Nolsöe. Snemma í vetur f6r