Tíminn - 09.05.1931, Síða 1

©jaíbfeti
og afgrcitsluma&ur iE i m a n s er
X a n n p e i 9 þorsteinsöóttir,
Scrfjarsötu 6 a. XeYfjaDÍf.
^jgteibsía
C f m a n s ér í €œf jargötu € a.
©pin öa^lega- ÍL 9—6
Sími 2353
XV. árg.
Reykjavík, 9. maí 1931.
39. Ma6.
jrot ór réttarsógo itiotiitis
Pétui’ Magnússon er þekktur
í'yrir „góðmennskusvip" á andlit-
inu, enda ætlar íhaldið að nota
>að, og reyna að láta kjósa hann
hvað eftir annað, eins og væri
hann einhver séi-stakur pólitískur
dýrgripur.
En hið blíða bros Péturs kemur
íhaldinu að gagni oftar en í kosn-
ingum. ftaunamenn íhaldsins leita
til hans alv-eg sérstaklega. Þegar
upp kom 70 þús. kr. sjóðþurö í
Brunabótafélagi íslands, vai’ það
Pétm', sem gekk manna íremst í
að reyna að „laga“ málið án þess
að rannsókn eða dómur gengi í
því. Ef Pétui' hefði ráðið, myndi
svikamál það aldrei hafa verið
rannsakað eða dæmt. — Þegar
upp hafði komizt um Jóhannes
bæjai’fógeta, vaxtatöku hans úr
dánarbúum, og alþjóð manna
vissi deili á framferði skiptaráð-
anda og fordæmdi hana, þá gekkst
Pétur Magnússon fyrir að mála-
færslumenn í Reykjavík héldu
hinum seinheppilega umráða-
manni á fé ekkna og munaðar-
leysingja heiðui'ssamsæti til að
þakka honum vel unnið starf í
þágu réttvísinnar á Islandi.
Og þegar það vitnaðist í haust,
að Þórður Flygenring hefði látið
Kveldúlf fá fisk fyrir ca. 300 þús.
kr., fisk, sem var veðsettur bönk-
unum, þá kom Pétur Magnússon
enn með sínu blíða brosi til að
reyna að koma málinu í það horf
að það yrði ekki að sakamáli, ekki
rannsakað og ekki dæmt.
En bréf það, sem hér fer á
eftir bregður birtu yfir meðferð
dómsmála eins og íhaldsflokkur-
inn leit á þau. Bréfið er frá Jó-
hannesi bæjarfógeta til Jóns
Magnússonar. Og Pétur Magnús-
son er þá þegar orðinn voldug
persóna í réttarfari íhaldsins.
Bréfið skýrir sig að öðrU leyti
sjálft. En menn finna, að það var
alveg eðhlegt, að Pétur Magnús-
son vildi halda minningarhátíð
fyrir Jóh. Jóh. þegar hann lét af
því að skipta búum. Manni fixmst
það ofboð heppilegt fyrir íhalds-,
flokkinn, áð fá Pétur Magnússon
sem hækkandi stjömu á himni
íhaldsins um leið og stjarna Jó-
hannesar, er að ganga til viðar.
Hér fer á eftir þetta hið fræga
bréf frá 1922:
„Reykjavík, 13. febrúar 1922.
19. nóvember s. 1. barst hingað
á skrifstofuna erindi, sem hérmeð
fylgir, dags. 14. s. m., frá Metú-
salem Jóhannsyni, Ragnai'i P.
Leví, Pétri M. Bjarnason, Tómasi
Jónssyni og Ámunda Árnasyni,
kaupmönnum hér í bænum, þar
sem þeir kæra Ólaf G. Eyjólfsson,
kaupmann fyrir vanrækslu á bök-
færslu og sviksamlegar athafnir í
sambandi við gjaldþrot.
Mér hafði ekki þótt ástæða til
að taka mál þetta til meðferðar
án þess að kæra kæmi fram hjá
skuldareigendum fyrst og fremst
vegna þess, að ekki er sýnt enn,
hversu mikið tjón skuldheimtu-
mennirnir bíða, en sérstaklega
vegna þess, að mér fannst ekki
eftir atvikum rétt að taka einn
mann sérstaklega fyrir af þeim
mönnum, sem orðið hafa gjald-
þrota og sýnt af sér óreglu í bók-
haltíi og athæfi, sem liggur að
takmörkum hins ólöglega, t. d.
Jón Heiðdai, Heigi Zoega & Co.,
Páli Gíslason o. fL:).
Þegar fyrnefnt kæruskjal barst
mér, ætiaði ég mér að taka mál
þetta fyrir, en fyrir beiöni mál-
færslumanns kærðs, hr. Péturs
Magnússonai’, frestaði ég þó fyr-
irtekt þess um stuna, þar sem Ú1>
ht var fyrir eftir því, sem hann
tjáði, að samkomulag næðist við
kærendur frá konu kærös, um að
þeir framseldu henni kröfur sínar
fyrir ákveðið endurgjald og aítur-
kölluðu kæru sína.
Er þetta fór að dragast á lang-
inn áti ég að tal við málfærslu-
rnann kærðs. Tjáði haim mér, að
8 af kærendunum, þeir Pétur M.
Bjarnason, Tómas Jónsson og
Amundi Árnason væru fúsir á aft-
urkalla kæruna af sinni hendi, en
samkomulag næðist ekki við R.
P. Leví og Metúsalem Jóhannsson.
Það, sem á milh bai', var, að
kona Ólafs bauð fram 5000 krón-
ur handa hvorum þeirra gegn því
að þeir framseldu henni kröfur
sínar á hendur búinu, sem svo
áttu að koma til frádráttar skuld-
mn þess, en R. P. Leví og Metú-
salem Jóhannsson vildu fá þessar
5000 krónur í „ómaksbætur“ án
þess að framselja kröfur sínar.
9. þ. m. afhenti hr. Pétur
Magnússonar afturköllun á kær-
unni frá meiri hluta kærenda,
þeim Tómasi Jónssyni, Ámunda
Árnasyni, og Pétri M. Bjamason,
og fylgir hún hér með.
Vildi ég því, með tilliti tdl
framanritaðs, vhðingarfyllst
leyfa mér að leggja það undir
úrskurð hins háa dómsmálai'áðu-
neytis, hvort ástæða sé til að
hefja sakamálsrannsókn fyr en
þeir 2 kæi’endur, sem ekki hafa
afturkallað kæru sína, hafi kom-
ið fram með nýja kæru eða hvort
það sjái sér fært að ákveða, að
saksókn megi niður falla í þessu
tilfelli.
Ég fyrir mitt leyti tel réttvís-
inni ekki fullnægt þótt sakamáls-
rannsókn verði hafin gegn kærð-
um einurn í sambandi við gjald-
þrot hans, þótt mikið vanti upp á
að bókfærsla hans sé í lagi, sér-
staklega þar sem aðrir, sem líkt
hefir staðið á með, hafa sloppið
við í’annsókn og rannsóknar er
beiðst af mönnum, sem væntan-
lega líða tiltölulega lítið tjón við
gjaldþrot hans í samanburði við
aðra skuldheimtumenn, sem ekki
krefjast eða óska sakamálsrann-
sóknar, og eru þar að auki fúsir
til að falla frá kæru sinni gegn
„ómaksbótum“ í peningum.
Það skal tekið fram, að skuld-
lýsingafrestur í búinu er enn ekki
útrunninn og því ekki búið að fá
yfirlit yfir hag þess, og að Metú-
salem Jóhannsson hefir veð fyrir
sínum skuldum, svo væntanlega
tapar hann tiltölulega litlu.
Bréf frá Centralanstalten for
Revision og Driftsorganisation til
skiptaréttar Reykjavíkur fylgh
og hérmeð.
(sign) Jóh. Jóhannesson.
Til stjórnarráðs íslands,
Reykjavík".
*) Allar leturbr. gjörðar hér.
TILBÚINN ÁBUR-BUR,
5QQ tonn : ___InnfiutninQur 1921 - 1930
E/namagn áburcíarins talið i tonnum.
Kö/nunare/ni ■
Fosfórsýra gg
Ólafur Thors sagði í útvarpsumræðum 5. þ. m., að lögin um tilbúinn áburð væru „smámál“.
Jafnframt hrósar ólafur sér af því að vera „sonur stærsta bóndans á lslandi“. Línuritið hér að
ofan bendir á, að þessi „sonur stærsta bóndans á Islandi" hafi ekki fylgst vel með því, sem
gjörst hefir í íslenzkum landbúnaði nú síðustu árin. Súlumar í línuritinu sýna áburðamotkunina
í landinu síðan 1921, og er miðað við smálestatal frjóefnamagns áburðarins. Svörtu súlumar
tákna köfnunarefni, gráu súlurnar fosforsýru og kali. Köfnunarefnisnotkunin hefir aukizt mest.
— Lögin um tilbúinn áburð voru samþykkt á þinginu 1928. Þá hafði eitt verzlunarfirma, NathaS
& Olsen í Reykjavík, náð í sínar hendur allri áburðarsölu landsins. Síðan lögin gengu í gildi, hefir
áburðarnotkunin mai’gfaldast, eins og glögglega sézt af línuritinu, enda er áburðurinn a. m. k.
25% ódýrari nú en hann gæti verið án styrks og skipulagðrar sölu.
Um allt er þetta mei’kilega
skjal fádæmi 1 réttarsögu siðaðra
þjóða.
Maður er kærður fyiir „van-
rækslu í bókfærslu og sviksam-
legai' athafnir í sambandi við
gjaldþrot“.
Fulltrúi réttvísinnar, bæjarfó-
getinn í Reykjavík, sér sér ekki
fært að taka málið til rannsókn-
ar ótilkvaddur. Og rök hans fyr-
ir aðgerðaleysinu eru þau, að aðr-
ir menn jafn sekir hafi áður
sloppið undan anni laganna!
Vörður réttvísinnar nefnir nokk-
ur nöfn af handahófi. Sýnilega er
af nógu að taka.
Loks þegar bæjarfógetanum
berst kæi’a, sem óhjákvæmilegt er
að sinna, gefur hann málfærslu-
mann kærða, hr. Pétri Magnússyni,
i'rest, til þess að hann geti reynt
að fá mennina til að afturkalla
kænxna, gegn „ómaksbótum í pen-
ingum“.
Maður, sem kærður er fyrir
glæpsamlegt athæfi á að sleppa
við réttarrannsókn svo framar-
lega sem hr. Pétri Magnússyni
tekst að komast að samningum
um „ómaksbæturnar".
En Pétri Magnússyni tókst
ekki fyllilega að koma fram samn-
íngum. Þrír af fimm kærendum
ganga inn á „ómaksbætumar“.
Hinum tveim þykja „ómaksbæt-
urnar“ of lágar!
Endir málsins virðist þó hafa
orðið einhvemveginn svipaður og
til var stofnað. Dómsmálaráðu-
1 neytið og bæjarfógetinn komu sér
saman um að svæfa málið, að því
er virðist af því, að svo margir
„aðrir, sem líkt hafði staðið á um,
höfðu sloppið við rannsókn“!
Maðurinn, sem kærður var fyr-
ir ranga bókfærslu og sviksamlegt
athæfi, var þá skólastjóri Verzl-
unai'skólans og andlegur leiðtogi
hinnar uppvaxandi kaupmanna-
stéttar. Hann var líka endurskoð-
andi Eimskipafélags Islands.
En bréfið frá bæjarfógetanum
liggur ennþá 1 stjómarráðinu,
sem talanda vitni um réttarmeð-
vitund þeirra manna, sem gæta
áttu laga á íslandi í tíð íhalds-
ins.
----o——
Lítil von í Eyjafirði!
íhaldsmenn í Eyjafirði sendu
Magnúsi Guðmundssyni mótmæli
gegn framboði Garðars Þor-
steinssonar innheimtumanns, sem
ákveðið er af miðstjórninni.
Magnús svaraði aftur og sagði,
að þetta gjörði ekkert til, því að
flokkurinn fengi hvort eð er svo
fátt af atkvæðum, að ekki tæki
því að vanda til frambjóðenda.
Líklega hefir M. G. það á til-
finningunni, að íhaldinu muni lít-
il gæfa stafa af þeirri óvirðingu,
sem Ólafur Thors sýndi eyfirzk-
um bænum, er hann birti hug
sinn til félagsskapar þeirra svo
eftirminnilega sem frægt er orð-
ið á Alþingi í vetur.
Thor Thors þakkað!
Það var á vitorði allra þeirra,
sem þátt tóku í norræna stúd-
entamótinu í Reykjavík síðastlið-
ið sumar, að framkoma móttöku-
nefndarinnar, og þá sérstaklega
Thors Thors, sem var formaður
nefndarinnar, gagnvart færeysku
stúdentunum, tókst á þann hátt,
að mikil vansæmd var að. Þegar
það kom í ljós, að Thor Thors og
félagar hans voru búnir að fara
svo að ráði sínu, að til fullrar
smánar horfði fyrir íslenzka stú-
denta, og fulltrúar Færeyinga
voru í þann veginn að hverfa af
mótinu, skarst stjórn „Nýja
stúdentafélagsins“ í leikinn og
bjargaði málinu að svo miklu
leyti, sem unnt vai'. Varð milli-
ganga „Nýja stúdentafélagsins"
til þess, að af hálfu Færeyinga
voru sakir látnar niður falla, og
skildu aðilar sáttir. Af hálfu
„Nýja stúdentafélagsins" var
reynt að draga úr þeirri van-
sæmd, sem formaður mótitöku-
innar hafði haft af málinu, og
var honum m. a. leyft að taka
þátt í samsæti, sem ýxnsir úr
„Nýja stúdentafélaginu“ héldu til
heiðui’s Færeyingum og þar sem
mættur var færeyski stúdentinn
Páll Nolsöe. Snemma í vetur fór