Tíminn - 13.05.1931, Blaðsíða 1

Tíminn - 13.05.1931, Blaðsíða 1
(^)albferi 09 af^rciðslumaður Címans er Hannrei^ porsteinsðóttir, Cccfjargötu 6 a. ' Seyfjaoíf. ^fgreibsía Címans er í €œfjargðtu 6 a. ©pin öaglega fl. 9—6 Simi 2353 XV. érg. Reykjavík, 13. maí 1931. 40. blað. Þingrofið og Hólmavíkur-íhaldið Þann 14. dag aprilmánaðar bai’st sú fregu út um landið á bylgjum etersins að Alþingi væri rofið. Ymislegt mun hafa flogið heyrendum í hug er þessi fregn barst þeim til eyrna. Og vitan- lega ekki síður héi- en annars- staðai-. Ég held að flestum hafi verið ljóst að hér voru stór tíðindi á íerðinni og góð. Þingrofið er vitaniega til þess gert að kalla íram dóm alþjóðai’ á tveggja mánaða tíma — í þetta simi — um það hvort sam- bræðsia hinna mestu öfgaflokka, sem starfandi ern í stjómmálum þjóðarinnar á að ráða mestu um það hvert horfir um afkomu landsmanna á næstu árum, eða sá flokkur einn, sem síðustu ár- in hefir haft forustuna á hendi og allii’ vita að hefir- reynst af- burðavel; Þetta er vitanlega eklí- ert annað en það sem heilbrigt er og ágætt að iáta þjóðina skera úr. Enda í fullu samræmi við stjórnarskrána. Þessai' voru mínar hugsanir er þingrofið heyrðist, og þessar munu hafa verið margra hugsan- ir, þeirra, er frjálst hugsa og ó- hindrað og vilja að þjóðræðið njóti sín á heilbrigðan hátt og í réttri mynd. En hitt er líka víst, að þessar voru ekki hugsanir þeirra manna hér, sem í blindni fylgja öfgun- um og hugsa um það eitt að geta fengið fé og fríðindi fyrir fylgi sitt við hugsjónasnauðar aftur- haldsstefnur. Og þá kem ég að því sem ég vildi — með þessum línum — segja alþjóð frá. En það er framferði íhaldsliðsins á Hólmavík út af fregnunum um þingrofið. Hugsanir foringjanna hafa í upphafi snúizt um, það hvemig þeir gætu fært sér þessi tíðindi í nyt, til að níða landsstjómina og æsa til mótþróa gegn henni og flokki hennar hér og e. t. v. víð- ar. Ávöxtur hugsananna kom brátt í ljós, því vesalings menn- irnir tóku sverð ósannindanna, skjöld eigingiminnar og spjót leynimakksins, sendu hetjur sín- ar með þessi vopn um bygðina og létu herja á hugarlíf frið- samra sálna. Og hetjumar, sem þessi vopn báru, og létu bera hér um slóðir ötullegast dagana 15. og 16. apríl voru sóknarprestur- inn sr. Jón Norðfjörð, héraðs- læknirinn Karl Magnússon og svo uppgjafa kaupmeim og þeirra venslafólk. Þessir aumingja menn gengu um sveitina með skjöl í vasan- um, samin í foringjaráðinu á Hólmavík og báðu meim áskrifta, í því skyni, að ónýta þingrofið og heimta saman þing nú þegar og enn annað skjal, sem endaði víst á þeim alkunnu orðum þjóð- fundarmanna frá 1851, þegar tekið var undir með „forsetan- um“ og sagt: „Vér mótmælum allir“. — Hvílíkt fals! Af tilviljun varð mér sérstak- lega kunn aðferðin — sú sem í orðum birtist við skriftasöfnun þessa, því að kvöldi þess 15. ap- ríl var ég staddur að heimili for- eldra minna á Hólum í Staðardal. En þetta kvöld komu þar sókn- arpresturinn sr. J. N. og Tómas israndsson ai Hólmavik. Ekki Komu þeir í bæinn, en nokkurt tai átti eg viö þá þar á hólnum, sem ég haíöi leika núna, er ég vai’ ht- ili. Og tahð barst aö þmgroíiuu nýfrétta. llaiimæltu nú sendi- menn íhaldsins stj órn landsins, þingrofinu og ölium hennar at- hoxnum, sem mest þeir máttu. En ég tók á móti eitir iöngum. Eoks Kom þar aö þeii’ sögöu báö- ir aö með þingroiinu væri brotin stjórnarskrá landsins. En ég þvertók íyrir og kom þar að eg kvaðst vita meira en þen’ héidu, því ég hefði talaö við iorsætis- ráöhérfa um morguninn og hefði því giöggar fregnir af því hvers- vegna þing- væri rofið, þar sem væri víötækar breytingar á kjör- dæmaskipun landsins, bornar fram af íhaldinu, studdai’ ai „Bolsum“ en mótmælt af stjórn- inni og hennar flokki. Nú hossað- ist prestur á hálnum og hrópaði: „Talað við Tryggva Þórhalisson, já, ég met nú ekki sannleiksást- ina hans Tryggva mikiis. Hanu lýgur þegar honum býður svo við að horfa“. Ég bað prest hógvær- lega aó gæta orða sinna gagn- vart samvígðum manni, hvað sem um annað væri. En prestur tifaði um hólinn og tautaði „hann lýgur, hann lýgur“. Er þetta lítið sýnishorn af algengri framkomu þessa drottins þjóns, því áður hefir hann í opinbem guðsþjónustu beinlínis talað um víti sjálft þeim tii handa, sem styddu Framsóknarstjórnina, og fengið að launum aðdáun fáeinna íhaldssálna hér, en eilífa skömm alls þorra manna, sem opinber starfsmaður. Já, ill eru meðölin, sem þið notið, íhaldsmenn, ef þau skulu víða þessu lík. Að samtali okkar loknu héldu þeir postular íhaldsins áleiðis til fundar við aðra bændur í daln- um. Stjómarskrárbrot og svo þau „fögru“ orð var þá uppistað- an í því, sem af vörum þessara postula draup í eyru Staðdæla þetta kvöld, og svipað má ætla að verið hafi uppistaðan í orðum þeirra, sem í útsveitina voru sendir, og enn má ætla að sama sagan hafi gerzt um aðrar bygð- ir þessa dagana. Þann 16. apríl héldu svo íhalds- menn á Hólmavík flokksfundar- nefnu og létu samþykkja það, sem þeim sýndist og undirskrifa. Hlupu svo um hús öll og hirtu öll fáanleg nöfn. Mun læknirinn þá hafa neytt lyfjaspeki sinnar og gefið einstaka manni inn, til þess að fá nafn hans á blaðið. Enginn, sem búast mátti við að væri andstæður þessu atfex-li, var látinn vita um þetta fundar- hald. Með allri þessari smölun má ætla að íhaldið hér hafi náð um þriðjungi atkvæðisbæira manna í hreppnum á blöð sín, svo betur má ef duga skal. Víst er það að hinir tveir þriðju mundu fúsari að skrifa undir meðmæli með athöfnum stjórnarinnai' og harðorðar ávít- ur í garð þeirra smalandi manna, sem með öllum mögulegum með- ölum leiða fólkið til fylgis við þær stefnur, sem alveg tvímæla- laust vinna á móti þess eigin hag. Að lokum vil ég segja við ykk- ur hér, sem látið tælast til fylgis við það emjandi embættavald, sem er uppistaðan í flokki þeim, sem með því leynimakki vilja afla fylgis, sem nú vai’ lýst, að betur mundi fara að þið hugs- uðuð ykkur um tvisvar áður en þið styðjið það til valda. Og ég spyr: Munu ekki allir landsmenn um endilangar hinar dreifðu bygðir Islands .iðrast þess ef svo ógiftusamlega tekst að íhaldið og jafnaðarmennskan sameinist um það að eyðileggja umbótastarf síðustu ára, koma völdunum öllum í hendur kaup- staðanna, með því að veita rétt til þátttöku í löggjöfinni eftir höfðatölu kjósenda einni. Og ég spyr: Vill ekki hver ein- asti maður um endilangt Island vinna á móti því að þetta verði? Og ég veit að hver einasti sveita- maður, sem ekki er of langb af öfgunum leiddur, hann svarar: Það er nauðsyn. Og eg skora á hvem einasta ærlegan mann, að sýna það á hæfi legum tíma, hér 0g um allar bygðir Islands að Framsóknar- flokkurinn á að marka stefnuna framvegis. Hann á að fá tíma til að reisa við atvinnuvegina og hjálpa þjóðinni yfir torfærur komandi tíma. Rísum úr sætum allir Framsóknarmenn til þessa verks, en aldrei til öfgafunda, smalamennsku og leynimakks í anda íhalds og óþrifamennsku. Sýnum það nú að eftir tvo mán- uði skipum við ráðherrasætin og forsetastólana í Alþingishúsinu algjörlega af eigin ramleik. ísland sjálft hrópar þetta er skylda ykkar. Henni má ekki bregðast. ósi, 17. apríl 1931. Ingim. Tr. Magnússon. Fundir í Rangárvallasýslu. Framsóknarflokkurinn boðaði fundi á fjórum stöðum í Rangár- vallasýslu fyrra miðvikudag og bauð þangað fulltrúum annax-a flokka: Á Sauðhúsvelli undir Eyjafjöllum, Stórólfshvoli, Ægis- síðu og í Þykkvabæ. Mættir voru af flokksins hálfu: Á Sauðhús- velli: Sr. Sveinbjörn Högnason A Breiðabólstað og Ásgeir Ásgeirs- son fræðslumálastjóri. Á Stórólfs- hvoli: Bjami Ásgeirsson banka- stj óri og Svavar Guðmundsson bankaráðsformaður. I Þykkvabæ: Páll Zophoniasson ráðunautur og Guðbrandur Magnússon forstjóri. Á Ægisíðu: Hermann Jónasson lögi’eglustjóri og Gísli Guðmunds- son ritstjóri. Af hálfu bandalags- Gefjun Samband ísl. samvinnufélaga keypti ullarverksmiðjuna Gefjun síðastl. sumar og tók þá þegar við rekstri hennar. Verksmiðjan hefir átt vinsældum að fagna æ- tíð síðan hún tók til staifa, enda heíir hún jafnan framleitt góðar vörur. Síðustu ái’in, áður en Sam- i bandið eignaðist verksmiðjuna iiafði reksturinn gengið lakar, einkum haíöi dregið úr fram- leiðslu dúka. Hlutverk verksmiðjunnar er ekki einungis það, að gera ísl. uilina verðmeiri, heldur líka að íramleiða hentuga og ódýra dúka í fatnað handa landsmönnum. Til þess að því marki verði náð, er alveg nauðsynlegt að fram- ieiösian geti verið taisvert mikil. Því minna sem er íramleitt, því dýrari veiöa dúkarnii’. 1 vetur hefi ég rannsakað það eins vand- lega og eg hefi getað, hvað muni vaida þvi aö dregið hafi úr sölu dúkamia undanfarin ár. Dúkarnir líka yfirleitt vel, eru haldgóðir, ixiýir og áferðaríallegir, svo ekki verður því um kennt. Þó er ekki loku fyrir það skotið, að bæta megi dúkana, og það verður gert, eftir því sem hægt er. Verk- smiöjustjórinn er mjög áiiuga- samur maðux’ og fær í sinni grein, og eftir að verksmiðjan komst í hendur samvinnufélag- anna, geta þau látið henni í té til vimislu, beztu uii sem fáanleg er í landinu. Til þess að geta selt fram- leiðsiuvörur vei'ksmiðjuimar vægu verði, og um leið trygt rekstur hennar, er nauðsynlegt að breyta nokkuð til um rekst- ursfyrirkomulag. Verður það gert smátt og smátt, og þess vænst að viðskiftamenn verk- smiðjunnar víðsvegai’ um land, bregðist vel við um þær breyt- ingar, sem hægt er að sýna fram á að séu til bóta. Vil ég hér nefna eina breytingu, sem reynt verður að koma í kring. Sú venja hefir tíðkast, að fólk sendi ull sína til vinnslu og fái aftur lopa, band og dúka. Þetta fyrirkomu- lag er dýrt og’ gersamlega til- gangslaust. Miklu ódýraia og að öllu leyti hentugra er það fyrir- komulag, sem nú verðm' reynt að koma á, sem er í því fólgið að verksmiðjan lætur band, lopa og dúka af sem flestum tegundum liggja hjá útsölumönnum sínum víðsvegar um land, og getur fólk fengið þessai’ vörur í skiftmn fyr- ir ull. Að vísu verður ull tekin til flokkanna mættu: Einar á Geld- ingalæk, Skúli á Móeiðarhvoli, Magnús Guðmundsson, ólafur Thors, Gunnar Thoroddsen og Jón ólafsson. Auk þess var Gunnar frá Selalæk á flökkti milli funda og lofaði sjálfan sig fyrir dreng- skap! Á Ægisíðu lýsti Einar á Geldingalæk yfir því, að hann byggist við, að þeir Skúli og-hann yrðu í kjöri af hálfu íhaldsflokks- ins. Margir innanhéraðsmenn tóku til máls á fundum þessum. — Frambjóðendur Framsóknar- flokksins í Rangárvallasýslu eru þeir sr. Sveinbjörn Högnason og Páil Zophoniasson ráðunautur. ----------------o---- vinnslu eins og áður, en þess er vænst, að fólk venjist smátt og smátt á þetta fyrirkomulag, sem er miklu ódýrara og getur síðar meir orðið til þess að hægt verði að lækka vinnulaunin svo nokkru nemi. Það sem helzt stendur í vegi fyrir greiðri sölu á dúkum verk- smiðjunnar, eru ekki gæði dúk- anna eða verð, heldur erfiðleik- arnir við að fá saumuð föt úr þeim. Veldur því bæði fólksleysi, og eins það, að kröfur manna um útlit klæðnaðar hafa breytzt. Saumalaun hjá klæðskerum eru svo dýr, að fátækari hluti manna getui' þess vegna ekki látið þá sauma á sig föt. 1 skjóli þessara erfiðleika með að fá saumað, hef- ir tilbúinn útlendur fatnaður Z*akkir Mér er bæði ljúft og skylt, að senda öllum þeim góðu vinum mínum innilegt þakklæti fyrir þá miklu gleði er þeir veittu mér á 70 ára afmæli mínu, sem var 5. apríl síðastliðinn, og bar þá upp á hinn bjarta og sóhíka páska- dag. Þann dag heimsóttu mig börn mín, tengdasynir og fleiri góðir vinir. Frá þeim og fleiri vinum voru mér færðar dýrar og merkilegar bækur að gjöf. Fjölda margir íjarlægir vinii' sendu mér hlý orð og heillaóskir, ýmist með viðtali, símskeytum eða vinabréfum. Þá sendu mér enn aðrir vel ort og kjarnyrt kvæði. Þessa góðu vini mína, bæði konur sem karla, vil ég nú láta vita það, að mér var sönn á- nægja að öllum þessum marg- földu vinsemdarmerkjum, sem verða mér ógleymanleg. Eg þakka ykkur öllum hjartan- lega og óska ykkur blessunai’ guðs og allra heilla. iStórakroppi 6. april 1931. Kristkifur Þorsteinsson. flotið hér yfir landið, og þeir, sem ekki haía því meiri peninga- ráð, kaupa þennan ódýra útlenda fatnað, vegna þess að þeir eiga ekki annai’s úrkosta. Nú er það svo með þennan útlenda fatnað, að hann er vitanlega misjafn að gæðum. Séu fötin góð, þá eru þau líka dýr, og þess vegna er það, að fátækari hluti fólks kaupir eingöngu ódýrari fötin, sem þá eru bæði léleg og fara iila. Þessi föt eru heldur ekki hentug fyrir veðráttu hér á íslandi, vegna þess hve þau eru skjóllítil. Var mér það strax ljóst, er ég fór að athuga rekstur Gefjunar, að til þess að gera þorra manna mögu- legt að eignast föt úr dúkum verksmiðjunnar, þurfti að sjá mönnum fyrir ódýrum og góðum saumaskap. Til þess að leysa það mál eru tvær leiðir fyrir hendi. önnur leiðin er sú, að setja upp saumastofu við verksmiðj- una og láta sauma þar fatnað og selja hann síðan í útsölum verk- smiðjunnar víðsvegar um land. Sá galli er þó á þeirri leið, að fötin eru ekki saumuð við hvers manns hæfi. Það er því engin trygging fyrir því, að fötin fari svo vel, að menn vilji nota þau, og það er líka víst, að talsvert af þessum tilbúna fatnaði selst eklxi nema með nokkrum afföll- um, en með þeim afföllum verð- ur að reikna, þegai' fatnaðurinn er verðlagður, og verður þvi fatnaðurinn yfMeitt dýrari, en ella mundi. Þá er sú leiðin eftir, sem reynt verður að fara, að vísu í smáum stíl í byrjun, og hún er sú, að setja upp saumastofur hjá stærstu útsölumönnum verk- smiðjunnar, þar sem menn geta fengið saumuð föt eftir máli. Þá geta menn valið sér efni í fötin og ráðið sjálfir sniðinu og hafa um leið tryggingu fyrir því að fötin fari vel. Um miðjan þennan mánuð verður opnuð útsala fyrir Gefj- unnardúka hér í Reykjavík. I sambandi við útsöluna verður saumastofa, þar sem menn geta fengið saumað úr Gefjunnardúk-

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.