Tíminn - 16.05.1931, Blaðsíða 2

134
TlMINN
■honum hafi verið nokkur vorkun
þó að hann gætti ekki sem bezt
verka sinna.
Gaman væri að sjá framan í
ólaf ef það ætti fyrir honum að
liggja að koma í Eyjafjörð og
standa augliti til auglitis frammi
fyrir samvinnubændunum þar.
Hann kann ekki að skammast sín,
ef hann getur litið upp á nokkum
mann þar um slóðir. Það munu
vera fleiri en bændumir í Eyja-
fii-ði, sem minnast þessa tiltækis
íhaldsforingjans, við kjörborðið í
sumar, og launa að makleikum.
B. Sk.
----o----
Framsóknarfélag Borgfirðinga
hélt aðalfund í fyrradag. I því
eru nú félagar úr öllum hreppum
Mýra- og Borgarfjarðarsýslna, að
Innra-Akraneshreppi einum und-
anskildum. Fundurinn var haldinn
í Borgamesi og fjölsóttur mjög.
Svofelld tillaga var samþykkt
rneð 120 samhljóða atkvæðum:
„Aðalfundur Framsóknarfélags
Borgfirðinga lýsir yfir eindregnu
þakklæti og trausti til stjórnar
og þingmanna Framsóknarflokks-
ins á síðasta þingi fyrir fram-
komu þeirra í málum þjóðarinnar
og ekki sízt fyrir það að rjúfa
þingið og leggja þannig undir
dóm þjóðarinnar leynisamninga
þa um gjörbreytta kjórdæmaskip-
un, er andstöðuflokkarnir höfðu
gjört‘;.
Þeir Ólafur Thors og Sigurður
Eggerz, sem staddir voru á fundi
í Borgamesi um sama leyti með
nokkrum íhaldsmönnum sendu
boð til féiagsstjómarinnar og óslc-
uðu eftir almennum kjósenda-
fundi um kvöldið. Svaraði fund-
urinn þeirri málaleitun með því
að samþykkja tillögu frá Jóni
bónda í Deildartungu þess efnis,
að aðalfundur Framsóknarfélags-
ins hefði öðrum s.törfum að
gegna, og gæti eigi sinnt fleiru
þann dag.
I stjórn félagsins voru kosnir:
Jón Hannesson bóndi í Deildar-
tungu (fonnaður), Vigfús Guð-
mundsson bóndi á Bjargi, Bjöm
Jakobsson bóndi á Varmalæk,
Guðbrandur Sigurðsson bóndi á
Hrafnkelsstöðum og Andrés Eyj-
ólfsson bóndi í Síðumúla.
Frambjóðandi Framsóknar-
flokksins í Mýrasýslu, Bjami Ás-
geirsson fyi*v. alþm., var mættur
á fundinum.
Námsskeið
Norræna félagsins.
Á hverju sumri efnir Norræna
félagið til móta og námskeiða,
fyrir kennara, stúdenta, skóla-,
verzlunar-, og verkafólk o. fl.
Námskeiðin standa venjulega yfir
frá viku til hálfan mánuð og eru
mjög ódýr, og stundum ókeypis
með uppihaldi. Er ætlast til með
mótum þessum, að þeir, sem
ástæðu hafa til og vilja, geti átt
kost á að njóta sumaiieyfis síns
með fólki, sem hefir lík áhugamál
og samtímis fengið ýmsan fróð-
leik. Á þann hátt getur sumar-
leyfið í einu orðið til mikils gagns
og gleði.
í sumar heidur félagið 2 nám-
skeið í Vennalandi í Svíþjóð, ann-
að fyrir skólafólk, frá 3.—13.
júlí. Uppihald meðan á náms-
skeiðinu stendur, ásamt mörgum
skemmtiferðum, er ókeypis. Hitt
námsskeiðið er fyrir verkafólk
16.—23. ágúst. Námsskeið þetta
er í samráði við Menningarsam-
band verkamanna í Svíþjóð.
I Noregi eru 2 námsskeið, ann-
aðað fyrh' bóksala og starfsmenn
bókaverzlana, í Osló og Lölle-
hammer frá 2.—II. júlí. Hitt
fyrir verzlunai- og bankameim í
Osló 7.—15. júní. Þátttakendur
verða gestir félagsins. Uppihaid,
ásamt mörgum skemmtiferðum,
verður því alveg ókeypis.
í Danmörku eru 2 námsskeið
annað fyrir landbúnaðai'kandi-
data og búfræðinga. Verður það
haldið í Kaupmarmahöfn og á
Hindsgavl, hinni fögru höll fó-
lagsins, 4.—14. júni. Hitt er
fyrir kennara í dönsku og í öðr-
um Norðurlandamálum; haldið á
Hindsgavl 19.—30. júií.
Umsóknir um þátttöku í náms-
skeiðum þessum sendist sem
íyrst, í seinasta lagi fyrir 1.
júní. Þátttökugjaldið, sem er kr.
12,30 ísl., sendist með umsókn-
inni til ritara félagsins. — Allar
nánari upplýsingar gefur ritari
Norræna félagsins, Guðl. Rósin-
kranz, Fjölnisveg 11, Reykjavík.
Sími 1237.
Prentvilla varð í augl. frá
Húsmæðraskólanum á Hallorms-
stað í 34. tbl.; þar stóð að skóla-
gjaldið væri 1000 krónur, en átti
auðvitað að standa 100 krónur.
það tekið fram, að þessi ummæli
eru alveg tilhæfulaus .
Búnaðarbahki Islands.
Páll Eggert ólason.“
„Út af ummælum ólafs Thors í
útvarpið í gærkvöldi og dylgjum
fleiri Sjálfstæðismanna í ræðu og
riti um að Kaupfélag Eyfirðinga
hafi fengið 300 þús. kr. lán hjá
Búnaðarbanka íslands, vottum
við undirritaðir að kaupfélagið
hefir ekki fengið einn eyri að
láni hjá útbúi bankans á Akur-
eyri.
- Bernh. Stefánsson
útbússtjóri.
Brynleifur Tobíasson,
gæzlustjóri.
Undirskriftirnar staðfestir:
Dagbjört Einarsdóttir,
símastúlka.“
JÞíngrolið
í útiendum blöðum.
Morgunblaðið hefh' verið að
hælast um, að útlend blöð for-
dænFÍ ve; k 'Tryggva Þórhallsso.i-
ar þá er hann rauf Alþingi. En
hvernig stendur á þessutm um-
mælum ýmsra erl. blaða ? Því
er þar til að svara, að það eru
eingöngu ummæli stjómarand-
stæðinga sjálíra. Þetta verður
lika mjög skiljanlegt þegar mað-
ur veit hvermg þær upplýsingar
eru, sem útlendu blöðin hafa
fengið héðan.
1 þeim útlendu blöðum, sem ég
hefi séð, og hefi ég þó lesið
mörg af stærstu Norðurlanda-
blöðunum, er skýrt frá atburð-
unum hér, um og eftir þingrofið,
aðeins frá sjónarmiði stjórnar-
andstæðinga. Það sem stjómin
og fylgismenn hennar hafa haft
fram að bera, er ekki nefnt. Það
er ekki að furða, þó einn útlend-
ur blaðamaður skrifi og spyrji:
„Hvernig er það með þessa
skeytafréttastofu ykkar í Reyk-
javík?“ Fréttastofumar eiga þó
að véra hlutlausar. Annar sendir
mér svohljóðandi skeyti: „Sánd
upplysningar krisen. Telegram-
men uppenbart partiska. Pálit-
ligare utlandsnyheter önskvárda“
(Á íslenzku: Send upplýsingar
um óeirðimar. Skeytin sýnilega
hlugdræg. óskandi að fá áreiðáhr
legri nýjungar til útlanda). —
Margir blaðamenn, sem eitthvað
hekkja hér til hafa og óskað eft-
ir að fá sannari fregnir.
Svo mikil er heiftin að ein-
hliða og villandi skeyti hafa verið
send til útlanda.
Ætli það hafi verið af um-
hyggju fyrir íslandi að „ættjarð-
arvinimir" láta ósannindasögur
berast út yfir pollinn, eins og t.
d. að einn af ráðhermnum hafi
vísvitandi gefið falskar skýrslur
um efnahag ríkisins, og að það
hafi ekki verið minna en 14 milj.
króna skuld, sem undan hafi ver-
ið dregin.
Þá hafa „ættjarðarvinirair“
sagt frá því, að stjómin hafi fals-
að landsreikningana til þess að
kjósendumir yrðu ekki varir við
hve hún hafi eytt miklu. Það er
skammarræða Jóns Þorlákssonar
eða útdráttur úr henni, sem hef-
ir verið send Engum vörnum
frá hendi stjómarinnar í þessum
málum hefir verið getið. Þannig
er nú heiðarleikinn. Þessum
og þvílíkum sögum hefir verið
sagt frá í útlendu stórblöðunum
um þessai- mundir. Halda stjóm-
arandstæðingar að svona sögur
bæti fyrir um áiit landsins og
lánstraust? Það ætti að vera nóg
aö dreifa blekkingum út heima
iyrir, þó það sé ekki líka gert í
útiöndum.
Um lagaskýringu Einars Am-
órssonar skrifar einn útiendur
vísindamaður, og spyr: „hvernig
getur prófessor í stjórhiagafræði
lánað sig til slíkra hluta. Hvernig
er það með heiðarieikaun á
íslandi ?“ — Slíkum spurningum
er beint til Isiands.
Þrátt fyrir þær uppiýsingar,
sem héðan hafa borizt um
þingrofið, tildrög þess og eftir-
köst, hafa þó sumir blaðamenn,
sem hér þekkja til, skýrt málin
frá báðum hliðum. Þeir hafa sagt
frá hatri íhaldsmanna gegn Jón-
asi Jónssyni, frá Kleppsmálinu,
frá hinu opinbera leyndarmáh,
sem þeir kaiia, að tiiraun var
gerð af íhaldinu um að koma
með vantraust á stjórnina á
sjálfri Alþingishátíðinni. Þetta
og fleira hafa þeir rætt 1 sam-
band til þess að reyna að skýia
ástæðuna til heiftarinnar út af
þingrofinu. Gl. R.
-----o----
Meðmæli 01. Thors
Það er kunnara en frá þurfi að
segja þeim mönnum, er nokkuð
fylgjast með almennum málum
hér í landi, að íhaldsmenn fjand-
skapast mest og hrópa hæst að
þeim vérkum stjómarinnar og
Framsóknarmanna sem eru bezt
og líklegust til að hafa veruleg
og varanleg áhrif meðal þjóðar-
innar.
Samvinna bændanna — saga og
starfshættir Kaupfélags Eyfirð-
inga — er einhver þarfasta bók
sem út heíir verið gefin á Islandi
nýlega.
Aldrei hefir máttur samtaka
og samvinnu birtzt fyr í svo
glæsilegri mynd hér á landi sem
í K. E. A. Samvinnuþroski ey-
firskra bænda er til fyrirmyndar.
Saga félags þeirra er saga mik-
illa og góðra viðburða, stórmann-
legrar bjartsýni og karlmannlegs
áræðis. Slík gæti og orðið saga
allra kaupfélaga á landinu ef ekki
stæði þroskaleysi og sundurlyndi
meðlimanna sjálfra starfsemi
þeirra og vexti fyrir þrifum. —
En megi nú ekki saga Kaupfé-
lags Eyfirðinga vera hinum allt
of mörgu áhugalausu og tvíráðu
kaupfélaga meðlimum um land
allt til vakningar og verulegi-a-
hvatningar, þá megnar ekkert að
vekja þá. Þeir eru þá ofurseldir
samkeppnisandanum og íhalds-
umhyggjunni og félagsandi á
meðal þeirra á sér enga lífs von.
En það þarf varla að gera ráð
fyrir að svo fari. Ólafur Thors
gaf bókinni sín beztu meðmæli,
og þau munu varla gleymast.
Vanmáttug heift hans og reiði
gegn samviimustefnunni og
sjálfsbjargarviðleitni bænda gat
ekki komið skýrar í ljós en þeg-
ar hann reif bókina í sundur, að
þingheimi ásjáanda. Vesalings
Ólafur! hann er þegar orðiim
frægur að endemum um allt land.
Fólska hans og fljótfæmi hleyp-
ur jafnan með hann í gönur, þeg-
ar hann rekur sig sem áþreifan-
legast á vöxt og viðgang sam-
vinnustefnunnar. Vera má líka,
að honum hafi orðið hugsað til
H.f. Kveldúlfur, þegar hann svo
áþreifanlega var=- minntur á öfl-
ugasta samvinnufélag landsins,
og þá rennt grun í, að munur
mundi vera á stefnu og starfs-
háttum. Mun þá margur mæla að
fjandakap, en Framsóknarfl. ætíð
fulia nærgætni og samúð, alveg
eins og öðrum vinnandi stéttum
þessa lands. Og Framsóknarfl.
hefir gert mikiu meira fyiir ísl.
verkamannastétt heidur en allir
„foringjar verkamanna“ til sam-
ans. Höfuðfjendur verkamanna
eru braskarar og fjársvikalýður-
inn í iandinu, sem jafníramt eru
aðalmáttarstoðir íhaldsins. Fram-
sóknarstjórnin hefir gengið milii
bols og höfuðs á svikurunum og
hafa þar hvorki hlíft gylitir
hnappar, ímyndaðar mannvirðing-
ar né stórir fiskstaflar. Þessari
baráttu við svindlið er ekki næni
því lokið enn, og takist þeim
Héðni og Jóni Bald. að lyfta Jóni
Þorlákssyni og félögum hans í
valdastólinn á ný, þá rís upp ný
blómaöld fjárglæfra og svika á
íslandi og má þjóðin einkum
þakka það „foringjum verka-
manna“.
Hvað hafa „foringjarnir“ látið
verkamönnum í té, sem endur-
gjald fyrir það pólitíska vald,
sem verkamenn hafa lagt þeim í
hendur? Þeir þakka sér togara-
vökulögin, en þau eru mest að
þakka Jónasi Jónssyni og öðmm
Framsóknarmönnum. Þá þakka
þeir sér, og það með réttu, að
kaup verkamanna hefir hækkað
hin síðari ár. Þetta hefir verið
aðalmál „foringjanna". Þeir hafa
gleymt öllu öðru. Kaupstreitan
er þeirra „evangelium", sem alit
annað á að lúta fyrir. Nú er það
hverjum heilskygnum manni ljóst,
að gagnslítið er þó kaupið sé hátt,
ef allar nauðsynjai’ stíga að sama
skapi. En það er ófrávíkjanleg
regla, að óeðlilega hátt kaup.
gjald veldur dýrtíð og atvinnu-
leysi. Við Framsóknarmenn litum
þessvegna svo á að lækkun dýr-
tíðarinnar sé einhver veigamesti
þátturinn til að skapa hinum
vinnandi stéttum sæmileg lífsskil-
yrði. Þessvegna álítum við það
skyldu okkar að berjast við dýr-
tíðina bæði hér í Reykjavík og
annarsstaðar á landinu, einkum
þó í Reykjavík, því þar er dýr-
tíðin mest og afleiðingar hennar
ömurlegastar. Hvemig líta „for-
ingjar verkamanna“ á baráttuna
við dýrtíðina? Þegar Jónas Jóns-
son gat um þetta mál í útvarps-
ræðu, sem hann hélt nýlega, snú-
ast „foringjarnir“ illa við og telja
allt tal um dýrtíð og baráttu gegn
henni hina mestu fásinnu. Skrifar
einn „foringinn“, sem kaliar sig
„Proletar“, langa grein í Alþýðu-
blaðið 9. þ. m. Kallar ha.nn tillög-
ur og viðleitni Fi’amsóknarflokks-
ins til að vinna bug á dýrtíðinni
skottulækning, og telur engar af
tillögum Framsóknarmanna nokk-
urs virði. Sjálfur bendir hann
ekki á neitt, nema aukna vinnu
og hækkað kaup. En slíkt hefir
litla þýðingu eins og nú er
ástatt um verðlag á framleiðslu-
vörum landsmanna. Hinsvegar
liggur það í augum uppi, að það
er hið mesta nytsemdarverk, ef
hægt væri að benda á leiðir til
þess að lækka verð á lífsnauð-
synjar fólks og það hafa Fram-
sóknarmenn gert eins og nú mim
sýnt fram á.
Einhver allra dýrasta, en um
leið algengasta fæðutegund hér í
Reykjavík er fiskur, bæði nýr og
saltur. Hefir verð á fiski jafnan
verið 2—8 sinnum hærra hér í
Reykjavík en hægt hefir verið að
fá fyrir hann á erlendum mark-
aði, og ekki dæmalaust að sumar
fisktegundir hafa verið seldar
5—6 sinnum hærra verði en sams-
konar fiskur hefir selst fyrir er-
lendis. Fyrverandi dómsmálaráð-
herra, Jónas Jónsson, tók upp á
því snjallræði að láta eitt varð-
skipanna veiða, jafnframt því,
sem það leit eftir á miðunum.
Fiskurinn var svo seldur í bænum
fyrir gangverð á útflutningsfiski.
Við þetta lækkaði fiskverðið stór-
kostlega í bænum, og jafnframt
er hér bent á leið til þess að hafa
not af varðskipum ríkisiits, jafn-
framt því, sem þau annasl strand-
vömina. — Engir hafa liaft meira
gagn af lækkun fiskverðsins held-
ur en verkamenn, sem erfiðast
eiga með að framfleyta sér og
sínum. En „foringjar verka-
manna“ vanþakka.
Þá hefir Framsóknarflokkurinn
látið rannsaka húsaleiguna hér í
Reykjavk og við þá rannsókn kom
í ljós að öll húsaleiga í bænum
er óhæfilega há. Stjómin lét und-
Verkamenn
Reykjavikur
og dýrtíðín
Hvað gera „foringjar verka-
manna“?
Þegar Alþýðublaðið talar um
þá Jón Baldvinsson, Héðinn, Har-
ald og Ólaf Friðriksson, kallar
það þá ætíð „foringja verka-
manna“. Þetta er dálítið skop-
legt, þegar þess er gætt, að eng-
inn þessara manna er verkamað-
ur og enginn þeirra vinnur erfið-
isvinnu.
Þessir menn hafa tillt sér í
valdasess hjá verkamönnum,
ekki aðeins í Reykjavík heldur
og um allt ísland. Að vísu em
„undirforingjai,“ bæði hér og í
smærri bæjunum, en þeirra gætir
lítið. Þessir áðumefndu menn
eru þingmenn verkamannaflokks-
ins og ritstjórar. Þeir ráða stefnu
flokksins í þjóðmálum og þeir
veita móttöku trúnaðarstöðum og
vegtillum í skjóli verkamanna,
sem standa að baki þeim. Ef um
þá næðir kul frá andstæðingum
berja þeir sér á brjóst og hrópa
til verkamanna: „Fylkið ykkur
um foríngja ykkar!“
Allt þetta „foringjahjal" er
næsta kátbroslegt. Eðlilegra væri
það óneitanlegra, ef þessir menn
skoðuðu sig þjóna eða starfsmenn
verkamanna. En þegar betur er
athugað sambandið milli „for-
ingjanna“ og verkamarna, þá er
skiljanlegt, að þeir Héðinn, Jón
Bald. og hinir, skoði sig „for-
ingja“. Það eru sem sé þessir
menn, sem hafa haft mest upp úr
samtökum verkamannanna, alveg
eins og „foringjar" víkinganna á
víkingaöldinni. Þeir hafa öðlast
það vald, með aðstoð verkamanna,
| að þeir geta sem stendur ráðið
j því nokkumveginn, hvor flokkur-
j inn, Framsóknarfl. eða íhaldið,
; fer með völd í landinu. Þeir hafa
sýnt það í verki,að þeim er alveg
sama hvort þeir vinna með íhald-
inu eða Framsóknarfl.,það sannar
bandalag það, sem Héðinn og Jón
hafa nú gert við íhaidsflokkinn.
Nú væri ekkert við þessu að
segja, ef þessir menn, sem sjálf-
ir hafa gert sig að „foringjum",
hefðu einhverja átillu til að ætla
að íhaldið sýndi málefnum verka-
manna einhverja liðsemd, en
framkoma íhaldsmanna, stefna
þeirra og innræti er allt fjand-
samlegt verkamönnum og hags-
munamálum þeirra. Snúningur
Héðins og Jóns er með öllu óskilj-
anlegur út frá öðm sjónarmiði
en því, að nú álitu þeir sig vera
búna að ná hjá Framsóknarfl. öll-
um þeim fríðindum fyrir sjálfa
sig, sem fáanleg eru, en eiga eft-
ir að reyna örlæti íhaldsins. í
þágu verkam. var ekki snúizt.
Ihaldið hefir ætíð sýnt þeim