Tíminn - 03.06.1931, Blaðsíða 2

TfMINN
þingstörfunum, ekki að ríkis-
stjóminni. í ríkisbúskapnum vill
það hafa kyrrstöðu, því að ríkis-
framkvæmdir kosta fé, sem ann-
ars rynni í vasa braskara og
kaupahéðna. En á þinginu vilja
þeir gjarna hafa tungulipra mál-
rófsmenn, til þess að tala kjós-
endur góða, Þar getur verið gott
að sé mikið um orð — orð innan-
tóm.
En hvort vill íólkið heldur, at-
hafnamenn eða skrafskjóður —
framkvæmdir eða orð ?
---o---
Knud Zimsen
og „Albingia“
Það bar við í borg einni á
Þýzkalandi nýlega, að Gyðinga-
firma eitt, sem seldi allskonar
vatnsleiðslutæki, þótti grunsam-
lega fengsælt í viðskiptum sínum
við bæinn. Borgarstjórinn var
grunaður um að vera vilhallur
þessu firma, en engar sannanir
fengust þó á hendui- honum.Hann
var ekki ríkur maður, en svo bar
það við, að kona hans keypti
dýrindis loðkápu, sem talið var
að kostað hefði um 50 þús. mörk.
Það þótti með ólíkindum að borg-
arstjórinn hefði getað keypt þessa
dýríndis flík og var málið athug-
að. Við þá athugun kom í ljós,
að áðurnefnt Gyðingafirma hafði
gefið konunni loðkápuna. Engar
sannanir lágu fyrír um það, að
borgarstjóri hefði beinlínis látið
nokkurt endurgjald í té, en hann
varð að láta af embætti strax
þegar þetta vai’ð uppvíst.
Það mun flestum landsmönn-
um kunnugt, að bæjarbúar Reyk-
javíkur tryggja í sameiningu all-
ar húseignir sínar gegn eldsvoða.
Nást með þessu miklu betri kjör
heldur en verða mundi ef hver
einstaklingur tryggði húseignir
sínar fyrir sig. Bæjarstjórn Reyk-
javíkur annast samninga um
brunatryggingarnar og er venj-
an að gera samninga til nokkurra
ára í senn. Síðast voru gerðir
samningar fyrir rúmu árí. Bezt
kjör bauð þýzkt brunatrygginga-
íelag, sem heitir „Albingia“.
A síðastliðnum vetri bar einn
bæjarfulltrúi það á Knud Zim-
sen borgarstjóra, að hann mundi
taka móti umboðslaunum af „Al-
bingia“. Borgarstjóri sá þann
kost vænstan, að gangast við
þessu og játaði um leið, að hann
fengi 2% af iðgjöldimum eða um
5000 krónur á ári.
Það er enginn efi á því, að
íjölmargir bæjarbúar tniðu ekki
þessai’i sögu þegar hún vai’ fyrst
sögð, en nú veit hvert mannsbarn
að sagan er sönn. Hitt er þö
miklu ótrúlegra, en kvað þó vera
alveg áreiðanlegt, að Knud Zim-
sen sé enn ekki búinn að borga
í bæjarsjóð hin rangfengnu um-
boðslaun. Að vísu kemur ekki
til mála að hann komist hjá því
að skila aftur þeim peningum,
sem hann þannig hefir tekið á
móti, og svo verði umboðslaunin
framvegis látin renna til bæjar-
ins eins og vera ber. En þetta er
ekki nóg. Borgarbúar verða að
krefjast þess að borgarstjóri lát.i
af embætti og ætti hann að hafa
þá sómatilfinningu, að gera það
strax þegar hneykslið varð upp-
víst.
Mál þetta hefir legið allt oí
lengi í þagnargildi. Tíminn vítti
þetta hneyksli strax í vetur, en
hefir beðið átekta, meðfram vegna
þess að hann bjóst við að dagblöð
bæjarins, sem þykjast sjálfkjöm-
ir málssvarar bæjarbúa, létu
eitthvað til sín heyra um þetta
mál. Alþýðublaðið eitt skýrði frá
þessu svona á líkan hátt og það
segir frá loddarakúnstum erlendra
trúða, sem ferðast hér um á veg-
um Hljóðfærahússins. En Morg-
unblaðið þegir alveg og Vísir
líka.
Það ber vott um alveg dæma-
lausan siðferðislegan slappleika
þegar annað eins hneyksli getur
komið fyrir eins og það, sem hér
er lýst og dagblöð bæjarins þegja
við því með öllu, eða minnast á
það eins og meinlaust gaman. Það
fer varla hjá því, að Vísir og
Morgunblaðið fara nú að skrifa
um þetta hneykslismál. En ef að
vanda lætur þá reyna þessi blöð
að afsaka borgarstjóra og velta
sér auðvitað yfir Tímann með sví-
virðilegum skömmum fyrir það,
að hann sé að ofsækja borgar-
stjóra. Þessir ólánsbjálfar, sem
að þessum blöðum standa skoða
það ámælisvert að tala um ósóma
af líku tagi og þann, sem hér
hefir verið nefndur, en að fremja
slikan ósóma er í þeirra augum
ekki einasta afsakanlegt, heldur
alveg sjálfsagt.
--o--
0
Hédinn
bjargar „Sjálfstæðismönnum“
frá tortímingu.
Eins og menn muna skutust
þeir Jón Þorláksson, Jakob Möll-
er og allar hinar „sjálfstæðis-
hetjurnar" á bak við Gunnar á
Selalæk, þegar þeir láku niður og
lýstu yfir því að þeir þyrðu ekk-
ert að gera út af þingrofinu.
Hafði þó ekki vantað stór orð um
stjórnarbyltingu og stofnun lýð-
veldis. En „Gunnar vildi það
ekki“ og þá hætti skrípaleikur-
inn.
Nú reka þessar sömu sjálf-
stæðishetjur upp ógurlegt óp í
Morgunbl. síðastl. sunnudag.
Birtist þar grein með fjórum tví-
dálka fyrirsögnum og er hún
þess efnis, að Framsóknarflokk-
urinn hafi hvorki meira né minna
en ætlað sér að afmá alla „Sjálf-
stæðismenn“ af jörðinni. Hafi
Tryggvi Þórhallsson verið frum-
kvöðull þessa ódæðis. En þegar
neyðin er stærst er hjálpin næst.
Og hjálpin birtist í mynd og
líkingu Héðins Valdimarssonar.
Hann á að hafa hafnað öllum
boðum Tryggva Þórhallssonar
um breytingu á kjördæmaskipun-
inni, af einskærri samúð við í-
haldið og meðfæddri réttlætistil-
l'inningu.
Allt tal íhaldsmanna um það,
að Framsóknarflokkurinn hafi
boðið Jafnaðannönnum samninga
um að fjölga um einn þingmann
í Reykjavík og gera Norðfjörð
og Siglufjörð að sérstökum kjöi’-
dæmum, eru helber ósannindi.
Hitt er víst að Héðinn og e. t.
v. fleiri Jafnaðannenn vildu fá
þessi fríðindi sér til handa en
Framsóknarmenn neituðu.
íhaldið ber fyrir sig fyrir-
spurnir frá Héðni Valdimarssyni
til sönnunar staðhæfingum sín-
um í þessu máli. En hversvegna
þarf Héðinn að bera upp þessar
fyrirspurnir, þar sem hann þyk-
ist hafa verið viðstaddur þegar
málin liafi verið rædd? Því get-
ur hann ekki sjálfur sagt frá
hvað þar hafi gerzt? Er það af
því að hann sé farið að gruna,
að menn trúi honum ekki sér-
lega vel, og því grípi hann til
þess að dylgja um málin, í stað
þess að segja frá staðreyndum?
Mikið mega verkamenn vera
stoltir af foringja sínum Héðni
nú, þegar haim er orðinn nærri
því eins háttsettur skósveinn hjá
ílialdinu eins og Gunnar á iSela-
læk.
----o----
íslenzk fataefni.
Vísir segir, að „markaðurinn
fyrir íslenzk fataefni er ekki mik-
ill hér í bænum“. Þetta er í niðr-
unargrein um saumastofu Gefjun-
ar. Vill blaðið segja með þessu,
að íslenzku klæðaverksmiðjumar
vinni verk sín illa? Eða á það
við hitt, sem líklegra er, að hinar
þ j óðræknu (!) „sj álf stæðis“-hetj-
ur kunni betur við sig í erlendum
fötum en íslenzkum?
Á víðavanéi
Gefjunarútsalan
á Laugaveg 33
hefir ávalt fyrirliggjandi:
Lopi, margar tegundir og litir.
Band, margar tegundir og litir.
Karlmannafataéfni, margar tegundir.
Yfirfrakkaefni, margar tegundir.
Kápuefni, margar tegundir.
Kjólaefni, margar tegundir.
Drengjafataefni, margar tegundir.
Ullarteppi, allskonar.
Rennilásstakkar.
Sportbuxur.
Vörurnar eru sérstaklega vandaðar og verðið lágt.
Vel þvegin ull (og ullartuskur) er teiíin í skiftum fyrir
vörur verksmiðjunnar.
Vel þvegin ull (pg ullartuskur) er tekin til vinnslu, ef þess
er óskað.
1 sambandi við útsöluna starfar fyrsta flokks saumastofá.
Forstöðumaður hennar er Guðmundur Vikar klæðskeri. Þar geta
menn fengið saumuð föt eftir máli. Saumalaun (ásamt ,,tilleggi“)
fyrir karlmannafatnað úr Gefjunnardúkum verða 57 krónur. Föt
úr hinum ágætu Gefjunnardúkum, saumuð eftir máli í fyrsta
flokks saumastofu, kosta þannig kr. 83,00—118,00 eftir verði
dúkanna.
Engum verður lánað, en allt er selt svo vægu verði sem
unnt er.
Sími útsölunnar og saumastofunnar er 538.
Samband isl. samvinnufél.
Hvað hefir Jakob Möller gert?
Hver eru umbótaverk Jakobs
Möllers? Hvað hefir hann gert
fyrir Reykjavík? Hvað hefir
hann gert fyrir landið? — Vísir
er beðinn að svax*a þessu nú þeg-
ar og Morgunblaðið er beðið að
skýra almenningi fi’á því, hvað
Jakob hefir gert.
Enginn Þói’sfiskur.
Alþýðublaðið segir frá því, að
nú sé engan Þórsfisk að hafa
lengur, í sama blaðinu, sem það
bii'tir augiýsingu urn nýkominn
farm af Þórsfiski. Ekki getur Al-
þýðublaðinu þótt vænt um það,
að fiskurinn sé mörgum sinnum
dýraxi hér, en nemur erlendu
markaðsverði, ekki ætti Alþýðu-
blaðinu að vera illa við Þórsfisk
af þeim ástæðum. En hvað kem-
ur þá til? Alþ.bl. er illa við það,
að einu úrræðin sem fram koma
til þess að lækka dýrtíðina í
Reykjavík, komi frá Framsókn-
armönnum. Hverjir eru að leysa
menn undan oki skraddaranna og
fatnaðardýrtíðarinnar í þessum
bæ? Ekki eru það Jafnaðarmenn.
Alþýðublaðinu er það ljóst, að
fólkið veit það, að Framsóknai’-
menn muni liðtækastir um að
lækka dýi’tíðina í Reykjavík.
Tíminn skríður ekki fyrir
Reykj avíkui’kaupmönnunum með
því. að bii-ta mánaðarlega skrá
yfir þá kaupmenn sem láti svo
Htið að biðja hann fyrir auglýs-
ingar. Alþ.bl. er sníkjudýr á
kaupmönnunum! Kaupmennimir
eru sníkjudýr á alþýðunni! Það
er hin vonda samvizka Alþýðu-
blaðsins um vanmátt og niður-
lægingu, sem gerir hróp að Þórs-
fiskinum og öðrum slíkum úi’ræð-
um Framsóknarroanna.
Reykjavík ríki.
I Vísi sl. laugardag er grein
um það að Reykjavík eigi að
skilja við sveitirnar og verða
isjálfstætt ríki. Og þetta á að
verða til þess að bæta fjárhag-
inn. En hversvegna getur Rvík
ekki fengið Sogslánið né önnur
ián nema með ábyrgð ríkisins?
Ætli að það færi ekki um
þessa byltingu hjá Möller eitt-
hvað svipað og á dögunum þeg-
ar stofna átti lýðveldið? Ætli
það sti’andaði ekki á Gunnari á
Selalæk eða einhvei’ju áþekku
mikilmenni, þegar til kæmi.
Þórsfiskur.
Vísir í gær talar, í hjartans
einfeldni íhaldsmennskunnar, um
Þórsfisk. Bersýnilega skilja
Möllersmenn ekkert í þeirri lát-
lausu hagsýni J. J., að létta út-
gei’ðarkostnað varðskipsins með
því að láta það fiska, og lækka
um leið dýrtíð í bænum með þvi
að selja fiskinn sannvirði, þ. e.
því verði, sem fyrir hami mundi
fást, ef hann væri vexicaður og
seldur á erlendum marlcaði. Hag-
sýni íhaldsmanna nær aðeins til
sjálfra þeii’ra, en er aldrei beitt
ríkissjóði til gagnsmuna, né til
hagsbóta alþjóð manna.
Héðinn píslarvottur.
Alþýðublaðið er að reyna að
gera Héðinn að píslai*vætti. Þetta
tekst ekki. Fyrst er nú nafnið.
Það er alveg ómögulegt að setja
það í samband við píslarvætti.
Eða þá útlitið. Hugsið ykkur
píslarvott: feitan, rjóðan og sæl-
legan eins og Héðinn. Nei, ef Al-
þýðublaðið þarf á píslarvotti að
halda þá ætti það reyna að brúka
þá Felix, eða dr. Guðbrand. Út-
lit þeiiTa svíkur engan. G.
Frá þingmálafundimum
Jón Þorl. hélt fram kenningu
Mbl. um að Trampe greifi hefði
gert samskonar verk með því að
slíta þjóðfundinum og Tryggvi
Þórhallsson með því að rjúfa Al-
þingi.
Bergur sýslumaður sýn^i fram
á, að líkingin væri skökk. Jón
Þorl. gæti með engu rnóti verið
annar Jón Sigurðsson. Og’ Tryggvi
gæti heldur ekki verið annar
Trampe. Það sem einkenndi verk
Trarnpe. var ofbeldið — dönsku
heimennirnir, sem áttu að hræða
umboðsmenn íslendinga. Tr. Þ.
hafði engan her, ekkert hervald,
elckert til að hi'æða með. En Jón
Þorl. hafði sinn her, sjálfboðalið-
ana, sem dregnir voru saman ut-
an um bústað forsætisráðherra á
hverju lcvöldi þegar dimmt var
orðið.
Jón Þorl. og félagar hans voru
Trampe frá 1851. í stað dönsku
dátanna hafði Jón nú sitt eigið
varalið. Það átti að hræða eins
og’ herinn danski á þjóðfundinum.
Ofbeldið var hjá Trampe og of-
beldið var nú hjá íhaldinu og leið-
togum þess. Hinn góði og drengi-
legi-málstaður var hjá þjóðfundar
mönnunum 1851 og Framsóknar-
mönnunum 1931. V.
----o---
Jón i Gröfínní
Hann Jón gamli hafði búið iangan
búskap í koti síini, sem liét Gröf og
stóð utarlega liér i þorpinu í sand-
dield nokkurri, þar sem landiðvarað
.ilása upp, en liér og þar stóðu dá-
iilil böi’ð upp úr sandinum, með slút-
andi bakka og liélfvisnuð vindstrá
á kollinum. Kotið lians Jóns var
fornfálegt, kaldur timburliúshjallur
og ósjólegur. En einn góðan veðui-
dag tók Jón gamli sig til og máiaði
nússkrokkinn að utan með rauðum
jg bláum Jit og tilkynnti síðan iiá
liðlega, að héðan í frá liéti bústaður
-'inn Fögruvellir. Reyndar héldu
menn áfram að kalla það Gröf, enda
máðist málningin fljótt af og upp
runalegu litirnir gægðust út á hús-
skrokknum og grasbörðin blésu upp
smátt og smátt og foksandurinn
jókst.
Oft dctta mér Fögruvellir lians
Jóns gamla í bug, þegar ,ég sé heit-
jð „sjálfstæðisflokkur" sem nafn á
samrúna þeim, er nú befir myndast
í islenzku þjóðlífi síðustu áratugina
og kallað hefir sig ýmsum nöfnum.
„Sjálfstæðisfiokk" kalla þeir þetta
þessa stundina. Fógruvelli kallaði
Jón kotið sitt, þegar hann var búinn
að klessa utan á kofann málningar-
myndinni.
Fýrir 20—30 árum var oft heit bar-
átta um sjólfstæðismálin gagnvart
Dönum. þá vildu þjóðræknir og hug-
stórir íslendingar ráða sér sjálfir.
þeir vildu hafa sinn eiginn fána.
Samt gekk ekki slíkt baráttulitið, en
foringjarnir voru öruggir, þeir Björn
Jónsson, Skúli Thoroddsen o. fl. En
afturlialdsliðið, sem linnt var í kröf-
Sambandshúsinu sími 1121
er opin allan daginn.
um við Dani og vildi alls okki ís-
lenzkan fána, var liæði l'jölmennt og
sterkt. í því liði voru flestir kaup-
sýslumenn, fjöldinn af embættismönn-
um, þó ekki allir, en svo að ségja
liver einasti útl. búsettur í landinu.
Ég man að þá voru kaupmennirnir
bér í þorpinu minu, sýslumaðurinn
og læknirinn aðalmáttarstólpariui-,
sem börðust á móti sjálfstæðiskröf-
um þeirra Björns og Skúla og voru
æstir á móti ísleuzka fánanum. þess-
ir menn lifa allir enn og eru nú
traustar stoðir í „núveranda sjált'-
stæðisflokki" og börn þeirra lialda
uppi félagi „ungra sjálfstæðismanna"
og teyma inn i það eitthvað af börn-
um verkamanna, með dansi og sæta-
brauðsáti. Ætli þetta sé tilviljun?
Eða er þetta eklci sárha sagan alstað-
ar, að harðsnúnustu andstæðingar
sjálfstæðis ísiendinga fylli „núver-
anda sjálfstæðisflokk"? þekkir nokk-
ur fjárglæframenn, sein almenningur
befir tapað á hundruðum þúsunda,
sem ekki eru í „núveranda sjálf-
stæðisflokki". þekkir nokkur búsetta
danska káupsýslumenn í landinu,
sem ekki eru öruggir flokksmenn í
„núveranda sjálfstæðisflokki". Og
hvers vegria eru þeir þar allir?
'Svara þú, bóndi eða verkainaður, sem
enn kannt að styðja hinri „núver-
anda sjálfstæðisflokk“ í bugsunar-
leysi. Nei, vegna óhcilindanna um
íslenzkt sjálfstæði hlýtur liið gamla,
stolna sjálfstæðisnafn, er flokkur
þeirra Björns og Skúla bar, að skarta
illa og» sem öfugmæli á þessum
dansklunduðu „spekúlanta“-samtök-
um afturhaldsins. Og þeir reyna
liráðlega ennþá einu sinni að skipta
um nafn til að liylja með fortíð sína.
Og enn kemur inér í liug Jón í
Gröfinni. Mátli hann fari ekki bróð-
um að mála kofann sinn aftur að
utan og kalia hann þá Blómstur-
velli?
Gamall sjálfstæðismaður.
----O——
Jónas þorvaldsson kennári á Núpi
í Dýrafirði var meðal íarþega með
e.s. Gullíoss til Kaupmamiahafnar
19. f. m. Dvelur Jónas ytra í sumar
bæði í Danmörlcu og Svíþjóð, sækir
þar kennaranámsskeið og kynnir sér
skóla- og fræðslumál.
Ritstjóri: Gisli CoðmuudscoQ.
Ásvallagötu 27. Síml 1345.
Prent&xaiaja* Aeta.