Tíminn - 04.07.1931, Blaðsíða 2

166
TÍMINN
Fóíag ungra Framsóknarmanna
heldur fund í Sambandshúsinu þriðjudaginn 7. júli næstk.
kl. 8 Vg síðdegis.
Eysteinn Jónsson hefur umræður um kosningarnar.
Félagsstjórnin
réttlœti og lýðræðisreglur, gripi til
vopna til varnar ranglætinu og til
þess að kúga meirahlutann og brjóta
lýðræðið á bak aftur. það astand
væri alveg sambærilegt við ástandið,
sem nú er í Rússlandi og Italíu og
til skamms tíma var á Spáni. t>að
ástand er að vísu eðlileg afleiðing of-
beldisstjórnar og minnahlutaveldis,
en þegar svo er komið, held ég því
fram, að það sé J. J. og aðrir for-
ingjar Framsóknarflokksins, sem hafi
tekið að sér að leika hlutverk og
„endurfæða stjómmálastefnu þeirra
Órækju Snorrasonar og feðganna úr
Vatnsfirði".
Og þetta á það að kosta, að þess er
krafizt, að minnihlutinn misbeiti
ekki völdunum!
Reykjavík, 24. júní 1931.
Jakob Möller.
H.
Ritstjóri Tímans hefir góðfús-
lega leyft mér að sjá grein hr.
J. M. í handriti og að gera við
hana nokkrar athugasemdir.
Hr. J. M. kemur ekki inn á
byltingarskraf flokks síns yfir-
leitt. Hann minnist ekki á þær
greinar í Vísi, sem lúta að því að
Reykvíkingum beri að slíta höfuð-
bæinn með kjördæmi Ólafs Thors
út úr hinu íslenzka ríki. Hann
kemur heldur ekki inn á það fjár-
hagslega hefndarstríð, sem pré-
dikað hefir verið í sumum mál-
gögnum íhaldsins' hina síðustu
daga gegn bændastétt landsins.
Hann minnist ekki, svo sem að
líkindum lætur á þær tilfinningar,
sem sumir flokksbræður hans,
sem „eiga þak yfir höfuðið og
skyrtu til að skýla bakinu“ eru
nú famir að bera í brjósti við
væntanlegar heimsóknir annara
Islendinga, sem kynnu að vilja
taka rétt sinn, til annara gæða
lífsins, heldur en þeirra, sem
íhaldsmenn vilja nú geta tekið
með byltingu.
Það sem hr. J. M. virtist meina
er það, að hann og væntanlega
einhver hluti af flokki hans telji
réttmætt að taka með ofbeldi um-
boð af Alþingi því, sem kosið var
var 12. júní, ef hr. J. M. og
flokksbræður hans telja sjálfir,
að þetta þing eða sú stjórn er það
velur geri eitthvað það, sem J. M.
eða flokkur hans. telur að öðru-
vísi hefði átt að vera. 1 stuttu
máli liggur þá fyrir játning frá
efsta manni íhaldslistans í Rvík
frá kosningunum 12. júní, um að
hann viðurkennir ofbeldis- og’
byltingaméttinn gagnvart þingi
og stjórn, ef þeir óánægðu, sem
ofbeldið fremja trúa sjálfir að
þeir geti ekki komið málum sín-
um fyrir nema með því að rjúfa
þjóðskipulagið.
Athugum nú málið nánar. Eins
og áður hefir verið sagt hefir
blað hr. J. M. og flokksbræður
hans predikað áður í vor miklu
víðtækari uppreist, svo sem að-
skilnað Reykjavíkur frá öðrum
landshlutum, heldur en þá, sem
hr. J. M. vill nú viðurkenna. Það
má þessvegna telja sennilegt, að
íhaldsflokkurinn sjái ekki fært
sem stendur að beitast fyrir „frí-
ríki“ Reykjavíkur og Kjósai’- og
Gullbringusýslu.
Hr. J. M. virðist álíta að íhalds-
menn hafi rétt til byltingar nú, ef
þeim sýnist, af þvi að Framsókn-
árflokkurinn hafi ekki hreinan
kjósenda meirahluta bak við þing-
meirahlutann. En íhaldið hefir
bæði mikinn minnahluta á Al-
þingi og í kjósendahópnum svo
að þing og stjórn, sem það kæmi
á laggir með ofbeldi yrði ekki
meirahlutastjórn í þeim skilningi,
sem hr. J. M. á við. Nú hefir blað
jafnaðarmanna játað að flokki
verkamanna hafi vegnað miður en
biaðið vill vera láta, nú við kosn-
ingarnar, af því að verkamenn
vilji heldur Framsóknarþing-
meirahluta og Framsóknarstjórn,
heldur en íhaldsmeirahluta og
íhaldsstjóm. Og verkamenn kenna
yfirleitt og með miklum rétti
gengisleysi sitt nú við kosning-
amar óbeit kjósenda þess flokks
á öllu samneyti við íhaldið. Einn
af þekktustu leiðtogum socialista
sagði í vor á fundi á Skeggja-
stöðum í Ámessýslu, til afsök-
unar því að eitthvert samstarf
um eitt mál hefði komið til greina
milli socialistanna og íhaldsns, að
hann áliti, að flokkur hans yrði
að vinna með sjálfum fjandanum
undir vissum kringumstæðum, ef
beinn hagnaður væri í boði. 1
þessum orðum lá skoðun þessa
'verkamannaforingja á íhaldinu.
Og jafnvel hann var of bjartsýnn.
Það er vitanlegt, að starf verka-
mannaleiðtoganna á næstu árum
hlýtur að verða það að þvo af sér
blettina eftir allt samneyti við
hið pólitíska myrkravald hér á
landi.
Hr. J. M. lendir því strax í
vandræðum með byltingarkenn-
ingu sína, fyrri liðinn. Enginn
fræðimaður um þingi’æði í nokkru
siðuðu landi, hefir nokkru sinni
haldið fram vitleysu íhaldsins, að
flolvkur, sem hafi beðið ósigur í
kosningum, sem að öllu leyti eru
löglega framkvæmdar megi grípa
til ofbeldis. í Englandi hefir
íhaldsflokkurinn nú miklu hærri
kjósendatölu heldur en flokkur
socialista. En socialistar í Eng-
landi eru stærsti flokkur þings-
ins, þ. e. hefir flesta þingfulltrúa.
Þessvegna er hann nú stjórnar-
flokkur. Og aldrei hefir heyrzt
getið um, að íhaldsmönnum hafi
dottið í hug að ná aftur völdum
í Englandi nema með kosninga-
sigri, byggðum á lögum og rétti,
en ekki ofbeldi.
En jafnvel á þeim ^rundvelli
sem hr. J. M. velur sér er mál-
staður hans óverjandi. Framsókn-
arflokkurinn hefir ekki meira-
hluta kjósenda að baki sér. En
hann hefir þingmeirahluta löglega
kosinn að lögum og landsrétti.
íhaldsflokkurinn er heldur ekki
meirahlutaflokkur, ekki hjá þingi
og ekki hjá þjóðinni og myndi
ekki öðlast neinn viðtökurétt,
hvorki með skrílæsingum gagn-
vart Alþingi, né þótt eitthvað af
mönnum væri drepið eða limlest
í því skyni að bæta þannig úr
kosningaósigri þess flokks, sem
hr. J. M. nú fyllir.
Hr. J. M. virðist ganga úr frá
því sem sönnuðu, að flokkur
verkamanna vilji nú hjálpa fiokki
hans til árása á vinnufrið þings-
ins, ef íhaldið hefji þar óeirðir.
En ekkert hefir heyrst um það
frá verkamöimunum sjálfum. 1
vor tóku verkamenn engan þátt í
skrílæsingunum með íhaldinu. Það
er vitanlegt, að hinn prýðilegi
maður, Erlingur Friðjónsson tap-
ar fylgi mörg hundruð verka-
manna á Akrueyri nú við kosn-
ingarnar fyrir það að kommúnist-
ar þar brigsluðu honum með
vafasömum rétti um bræðing við
íhaldið. Og blað verkamanna-
flokksins er hreinlega búið að
lýsa yfir, að það hafi greinilega
komið í Ijós við kosningarnar, að
vei’kamannak j ósendurnir - vil j a
„allt fremur en íhaldið“.
Eins og stendur þarf Fram-
sóknarflokkurinn ekki yfirlýstan
stuðning eða hlutleysi frá þing-
mönnum verkamanna til að geta
haft meirahlutavald á Alþingi. En
kjósendur verkamanna hafa með
kosningunum alveg lýst yfir ótví-
rætt, að frá þeim þarf hr. J. M.
ekki að vænta neinnar stjórnmála-
liðveizlu. Verkamönnum er í
fersku minni að íhaldsmenn hafa
jafnan verið fúsir að féfletta þá
í verzlun, sýna þeim fyrirlitningu
og kulda í orði og verki, og að á
hinn bóginn hefir hver þjóð-
félagsleg umbót, sem verka-
mannastéttin hefir fengið, verið
framkvæmd annaðhvort með for-
göngu eða stuðningi Framsóknar-
manna. Þessvegna getur hr. J. M.
verið fúllviss um að ef kenningar
hans um að þeir óánægðu megi
taka rétt sinn, fara að hafa ein-
hver áhrif á verkamenn og sjó-
menn, þá munu það verða bur-
geisar íhaldsins, sem verkalýður
Reykjavíkur talar við, ef ofbeldis-
skraf íhaldsleiðtoganna leiðir þá
rólyndu, en þjökuðu stétt nokk-
urntíma á þær villigötur að gera
það, sem íhaldið telur sér nú
leyfilegt, ef það sé óánægt.
Áður en skilið er við fyrri
þáttinn í byltingarboðskap hr.
J. M. þykir rétt að benda honum
á að kenningu hans fylgja enn
meiri annmarkar heldur en hann
veit af. Ihaldsflokkuriifn sat í 4
ár á mjög vafasömu atkvæði
„Sigurjónssonar Jónssonar á ísa-
firði“. Socialistar í bænum voru
í greinilegum meirahluta. —
Málstaður Sigurjóns var meir
en vafasamur yfirleitt, svo
vafasamur að ef menn yfirleitt
telja byltingar eðlilegt vopn eins
og hr. J. M. vill vera láta, þá,
var eðlilegt að verkamönnum á
ísafirði hefði dottið í hug að
„taka rétt sinn“ eins og Sigurð-
ur barnaskólastj óri ráðleggur
æskumönnum Reykj avíkur. Eftir
því hefði hinn raunveruleg’i meiri
hluti á ísafirði átt að kyrsetja
Sigurjón með valdi og senda
Harald á þing 1923. En um leið
hefði íhaldsstjórnin orðið að
hröklast frá völdum. Og íhalds-
liðinu í Reykjavík datt ekki í
hug að leiðbeina foringjum
verkamanna inn á þessa braut,
sem hr. J. M. mælir nú svo ákaft
með.
Annað dæmi er nú frá Snæ-
'fellsnesi. Þingmaður íhaldsins,
Halldór Steinsson, hefir ekki
meirahluta kjósenda í sýslunni
á bak við sig. Framsóknarmenn
og socialistar hafa mikinn meiri-
hluta í sýslunni. Og þó að þá
greini á um margt, þá munu ná-
lega allir menn í þessum tveim
flokkum vera samdóma um að
þeir álíti hr. Halldór Steinsen
ákaflega lítilfj örlegan þingmann,
ög að þeir vænti einskis góðs af
vinnu hans á þingi.
En þrátt fyrir þetta er hr.
H. St. löglega kosinn þingmaður
Snæfellinga nú sem stendur.
Honum verður ekki hrundið
nema með ofbeldi. Andstæðingar
hans eru í miklum meira hluta
í sýslunni. Eftir kenningu hr.
J. M. mega þeir hindra hann frá
fulltrúastarfi sínu fyrir kjör-
dæmið, með ofbeldi, ef þeim finst
hann misbeita valdi sínu. Og það
er enginn vafi á því, að Fram-
sóknarmenn og verkamenn á
Snæfellsnesi fá ærin tilefni í at-
kvæðagreiðslum Steinsens á Al-
þingi, til að grundvalla þá skoð-
un, að hann misbeiti valdi sínu.
Nú hefir verið sýnt fram á, að
hr. J. M. ver ekki nema lítinn
hluta af byltingarherlínu flokks
síns. Ennfremur er sannað, að
framsláttur hans um rétt kjós-
enda til að taka rétt sinn öðru-
vísi en með lögum, er hvergi
heimilaður í alþjóðalögum né í
stjórnarlögum íslands. Ennfrem-
ur er sannað, að flokkur hr. J.
M. er minnahluta flokkur í land-
inu, líka hjá kjósendum, og að
allar ráðstafanir Mbl. og Vísis
með verkamannaflokkinn, eins og
sérstaka deild af íhaldinu, virðast
vera fullkomlega ástæðulausar.
Ennfremur er sýnt með dæmum,
að íhaldið hefir látið sér nægja,
og lætur sér enn nægja, að taka
sem lögleg umboð þingfulltrúa
með þeim rétti sem H. St. hefir
nú og jafnvel þeim mjög tak-
markaða rétti sem Sigurjón
Jónsson hafði til að vera fulltrúi
meirahlutans á Isafirði 1923—
1927*).
*) Iif íhaldið heldur að enginn
liafi um sárt að binda með ónotað
kjósendafylgi bakvið þingmenu, sem
ekki ná kosningu og hóta þó ekki að
brjóta þjóðskipulagið í mola, þá
gleymir það aðstöðu okkár Fram-
sóknannanna hér i bænum. Ég fékk
sem annar maður á lista Framsókn-
ar hér í bænum meira kjörfylgi,
heldur en stendur á bak við Hall-
dór Steinsen, Pétur Ottesen og Jón
Auðunn. Og Helgi Briem, efsti maður
á lista Framsóknar hér í bænum
fékk meira fylgi en nokkur af hin-
um 9 kjördæmakosnu þingmönnum
íhaldsins, sem kjördæmi eiga út á
Þá er komið að síðara lið i
byltingarstefnu hr. J. M., því,
hvenær þeir, sem bíða ósigur í
kosningum, mega að hans dómi
gera uppreist gegn þjóðskipulag-
inu og skapa sér með ofbeldi,
þar með væntanlega talin mann-
dráp, það vald sem þeir ekki
gátu fengið á löglegan hátt. í
augum hr. J. M. hvíla engin bönd
á þeim óánægðu í þessu efni,
nema þau sem myndast í þein’a
eigin huga. Ef flokkur manna í
landinu álítur að meirihluti Al-
þingis eða stjómin taki öðruvísi
í málin heldur en væntanlegum
uppreistarlýð líkar, þá er að dómi
hr. J. M. fengin ástæða til að
beita ofbeldi. Réttur hinna óá-
nægðu í þjóðfélaginu til uppreist-
ar, er þannig fyllilega viður-
kenndur af þeim íhaldsþing-
manni, sem flokkurinn léði mest
fylgi nú við kosningarnar. I blaði
hans Vísi frá 27. maí s. 1. dylgj-
ar hann að vísu sérstaklega um
uppreistarréttinn gagnvart
Framsóknarmönnum, ef þeir fái
við kosningar meirahluta á Al-
þingi, sem og varð 12. júní s. 1.
En af lífsskoðun höf. sem kemur
fram bæði í öðrum greinum hans
í Vísi og í svari hans við spurn-
ingum mínum, kemur berlega í
ljós, að aðrir óaldarflokkar í
landinu geta í skjóli þessara
kenninga framið uppreist og
hermdarverk gagnvart eignar-
réttinum engu síður en gagnvart
þjóðskipulaginu, úr því að lög
og réttur eiga ekki lengur að
vernda borgarana, heldur á upp-
reist að vera leyfileg fyrir þá
sem álíta sjálfir að einhverir að-
ilar í þjóðfélaginu verðskuldi, að
eignir eða vald sé af þeim tekið
með ofbeldi.
Hr. J. M. fullyrðir í áður-
nefndri grein í Vísi, að stjórn
eins og sú, sem farið hafi með
völd undanfarin ár, hafi breytt
þannig, að uppreist og þá vænt-
anleg bylting að hans dómi, væri
réttlætanleg. Þar sem nú að
flokkurinn hefir sem stendur
meirahlutavald á Alþingi, má
telja sennilegt að hr. J. M. og
skoðanabræður hans séu nú þeg-
ar að búa sig undir að brjóta
niður með ofbeldi þjóðskipulag
fslendinga, enda hnígur mikið
af blaðaskrifum þeirra í þá átt.
Þar sem hr. J. M. fullyrðir að
framkoma Framsóknarstjómar-
innar á undanförnum árum hefði
réttlætt uppreist og þar sem
hann nú telur að óánægja and-
stöðuflokks geti verið nægilegt
tilefni til að hefja ofbeldisverk,
þá er rétt að nefna nokkur dæmi
úv stjórnmálasögu undangenginna
ára, sem sýna hverskonar mál
hefðu getað fullnægt kröfum hr.
J. M. um tilefni til ofbeldisverka.
Ég ætla ekki að tala um vega-
lagningar, símabyggingar, brýr,
aukning á skipastól landsins, um-
bætur í skólamálum eða heil-
brigðismálum. Framkvæmdir
Framsóknaramnna í þessu efni
hafa verið flokksbræðrum hr. J.
M. óánægjuefni og það stundum
til muna. Ég ætla að taka önn-
ur mál, sem hafa verið íhaldinu
sérlega viðkvæm. Ég nefni í því
sambandi vextatökumál Jóh.
laixli. Samt náum viö Ilelgi Briem
ekki kosningu, en Ól. Th., Ottesen,
Steinsen, Jón Auðunn, M. Guðm., ís-
herg, Jón Ól., Jóhann í Eyjum og
Bjarni í Hafnarfirði verða þing-
menn. Samt predikum við Helgi
Briem ekki byltingu, heldur bíðum
eftir næstu kosningum, að geta þá
unnið þingsæti í Rvik, undirí vernd
þjóðskipulagsins eins og það er.
J. J.
Jóh., Hnífsdalsmálið, afsetningu
Einars Jónassonar og veitingar
héraðslæknaembættanna á Seyð-
isfirði, í Dölum og Stykkishólmi.
Það er alkunna að blöð íhaldsins
og leiðtogar hafa hamast út af
framkvæmdum Framsóknar í
öllum þessum málum. íhaldið var
búið að svæfa Hnífsdalsmálið, og
predikaði síðan ofbeldi gegn
rannsóknardómai’anum. í Bol-
ungavík hófu leiðtogar íhaldsins
ofbeldi gagnvart dómaranum og
verðsetti Hæstiréttur þá fram-
komu gegn réttvísinni á 100 kr.
Einar Jónasson fékk embætti
sitt hjá Jóni Magnússyni, og
stóð síðan undir sérstakri verad
íhaldsins í 10 ár. Allir aðrir en
leiðtogar íhaldsins vissu um ó-
lagið á embættisfærslu hans.
Samt tók Mbl. svari Einars, er
hann hugðist með ofbeldi að
sitja í embættinu. Um vaxtatöku
Jóh. Jóh. vissi allur landslýður.
Samt hafði íhaldsflokkurinn hann
í hávegum, og kaus hann sem
forseta Alþingis daginn eftir að
undirdómur féll um sekt hans.
Betur gat flokkurinn ekki
undirstrikað meðhald sitt með
brotlegri embættisfærslu Jóh.
Jóh. og löngun síná til að fótum-
troða lög og rétt. Um læknaem-
bættin í Dölum, Snæfellsnesi og
Seyðisfirði er hið sama að segja,
að Framsóknafstjómin tók til
greina eindregnar óskir héraðs-
búa um veitingu þessara em-
bætta. En þá reis íhaldið upp og
egndi nokkra félagslega van-
þroskaða lækna í Reykjavík út í
beina uppreist gegn þjóðskipulag-
inu. Með fullum stuðningi þess
flokks sem nú predikar ofbeldi
hefir klíka íhaldslæknanna leyft
sér þá fáránlegu heimsku, að
gera ráðstafanir til að taka í
hendur alveg óviðkomandi manna
rétt, sem framkvæmdarvaldinu
einu ber að skýlausum lögura.
Kjósendur á Seyðisfirði, í Dölum
og á Snæfellsnesi hafa nú við
kosningarnar mjög ótvírætt sýnt
íhaldsmönnum hvemig þeir líta á
uppreist læknaklíkunnar í Rvík
gegn lögum og lahdsrétti.
Eftir skýringu hr. J. M. hefði
f ramkoma Framsóknarst j ómar-
innar í hverju þessu máli verið
nægilegt tilefni til ofbeldisverka
frá hálfu þeirra óánægðu. Aftur
mun það mála sannast, að hver
ein þessi stjórnarframkvæmd og
margar aðrar af sama tægi hafa
skapað Framsóknarflokknum það
traust hjá heiðarlegum borgur-
um í landinu, sem glögg merki
sáust um 12. jan. s. 1.
Af því sem hr. J. M. hefir nú
játað og af framangreindum at-
hugasemdum, er það Ijóst, að
allt skraf íhaldsmanna um bylt-
ingu, um fríríki í Rvík, um Rvík
sem lýðveldi með tveim sýslum í
viðbót o. s. frv. er algerlega hlið-
stætt við samskonar skraf frá
hendi kommúnista bæði erlendis
og hér á landi. Sá stjómmála-
flokkur byggir stefnu sína á því
að undirbúa byltingu og fram-
kvæma hana við fyrsta tækifæri.
Erlendis eru íhaldsflokkarnir
taldir standa fjarlægastir slíkum
ráðagerðum. 1 þeim flokkum eru
fyrst og fremst efnamenn og
menn sem lifa á annara fé eins
og þeir væru ríkir. Þessir menn
óttast byltinguna, og verða
aldrei þreyttir á að láta blöð sín
fordæma uppreistar- og ofbeldis-
kenningar kommúnista. Erlendir
íhaldsmenn vita vel, að ef þeir
gefa kommúnistum nokkurt með-
hald í orði eða verki, þá getur
svo farið, að skamt líði þar til
byltingarseggimir reka eyðslulýð
borganna úr „villum“ þeirra, og