Tíminn - 29.08.1931, Page 1
^fgteifcsía
Cimans er t CcEfjarðötu 6 a.
(Dpin öaglegO' fl. 9—6
Sími 2353
©)a(bfeti
og afgrciöslumaður Cimans et
Kannoeig þorsteinsöóttir,
Cœfjargötu 6 a. i?eyfjomf.
XV. ár.
Reykjavík, 29. ágúst 1931.
58.
blað.
Alþingi hefir að þessu sinni
staðið 41 dag, að helgidögum
meðtöldum, frá 15. júlí til 24.
ágúst. Það hefir haft til meðferð-
ar alls 126 mál: 100 lagafrum-
vörp, 25 þingsályktunartillögur
og eina fyrirspurn. Haldnir hafa
verið alls 90 fundir í sameinuðu
þingi og báðum deildum. Af-
greidd hafa verið 46 frumvörp
sem lög frá Alþingi. Samþykktar
hafa verið 13 þingsályktanir.
Lögin, sem samþykkt hafa ver-
ið, eru þessi, talin í þeirri röð,
sem þau voru afgreidd í frá þing-
inu:
1. Lög um heimild handa ríkis-
stjórninni til þes að ábyrgjast lán
fyrir Byggingarsjóð verkamanna
í Reykjavík.
2. Lög um löggilding verslunar-
staðar að Súðavík við Álftafjörð
í Norður-lsafjarðarsýslu.
3. Lög um breyting á lögum nr.
18, 20. okt. 1905, um lögreglu-
samþykktir utan kaupstaðanna.
4. Lög, er heimila ríkisstjórn-
inni að flytja inn sauðfje til
sláturfjárbóta.
5. Lög um sjóveitu í Vest-
mannaeyjum.
6. Lög um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til þess að láta öðlast
gildi alþjóðleg einkamálarjettar-
ákvæði í samningi milli Island,
Danmerkur, Finnlands, Noregs óg
Svíþjóðar, um hjúskap, ættleið-
ingu og lögráð.
7. Lög um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til þess að láta öðlast
gildi ákvæðin í samningi milli Is-
lands, Danmerkur, Finnlands,
Noregs og Svíþjóðar um inn-
heimtu meðlaga.
8. Lög um breyting á lögum nr.
40, 19. júní 1922, um atvinnu við
siglingar.
9. Lög um búfjárrækt.
10. Lög um framlenging á gildi
laga um verðtoll.
11. Lög um framleng á gildi
laga nr. 33, 7. maí 1928, um
skattgreiðslu h.f. Eimskipafjelags
íslands.
12. Lög um breyting á lögum
nr. 47, 19.. maí 1930, um fiski-
veiðasjóðsgjald.
13. Lög um embættiskostnað
sóknarpresta og aukaverk þeirra.
14. Lög um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til ýmsra ráðstafana
vegna útflutnings á nýjum fiski.
15. Lög um heimild fyrir
Landsbanka Islands til þess að
kaupa nokkurn hluta af víxlum
og lánum útibúa Útvegsbanka Is-
lands h.f. á Isafirði og Akureyri.
16. Lög um veiting ríkisborg-
ararjettar.
17. Lög um endurgreiðslu á að-
flutningsgjöldum af efnivörum til
iðnaðar.
18. Lög um breyting á lögum
nr. 22, 3. nóv. 1915, um fasteigna-
mat.
19. Lög um breyting á lögum
nr. 50 1927, um gjald af innlend-
um tollvörutegundum.
20. Lög um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til að ábyrgjast rekstr-
arlán fyrir Útvegsbanka Islands
21. Lög um breyting á lögum
nr. 60, 7. maí 1928, um heimild
fyrir veðdeild Landsbanka Islands
til að gefa út nýja flokka (serí-
ur) bankavaxtabrjefa.
22. Lög um lendingabætur á
Eyrarbakka.
23. Lög um fiskimat.
24. Lög um breyting á lögum
nr. 56, 15. júní 1926, um notkun
bifreiða.
25. Lög um viðauka við lög um
Landsbanka Islands, nr. 10, 15.
apríl 1928.
26. Lög um Ríkisveðbanka Is-
lands.
27. Lög um breyting á lögum
nr. 44, 10. nóv. 1913, um forða-
gæzlu.
28. Lög um löggilding verslun-
arstaðar við Rauðuvík við Eyja-
fjörð.
29. Lög um breyting á lögum
nr. 15., 14. júní 1929 (Útflutn-
ingsgjald af síld 0. fl.) 0. fl.
30. Fjáiiög fyrir árið 1932.
31. Lög um breyting á lögum
um byggingar- og landnámssjóð,
nr. 35, 7. maí 1928.
32. Lög um breyting á lögum
nr. 45 1929, um verkamanna-
bústaði.
33. Fjáraukalög fyrir árið
1930.
34. Lög um breyting á lögum
nr. 73, 7. maí 1928 (Slysatrygg-
ingalög).
35. Lög um einkasölu ríkisins
á tóbaki.
36. Lög um breyting á lögum
nr. 46, 15. júní 1926, um útsvör.
37. Lög um breyting á lögum
nr. 61, 14. júní 1929, um einka-
sölu á síld.
38. Lög um ríkisbókhald og
endurskoðun.
39. Lög um breyting á lögum
nr. 16, 19. maí 1930 (laun em-
bættismanna).
40. Lög um hýsing prestssetra.
41. Lög um hafnargerð á Akra-
nesi.
42. Lög um hafnargerð á Sauð-
árkróki.
43. Lög um hafnargerð í Dal-
vík.
44. Fjáraukalög fyrir árið 1929.
45. Lög um samþykkt á lands-
reikningnum 1929.
46. Lög um stækkun lögsagnar-
umdæmis Reykjavíkur.
Þessar þingsályktanir voru
samþykktar, taldar í sömu röð
og lögin:
1. Þál. um lengingu á starf-
rækslutíma landssímans í kaup-
stöðum.
2. Þál. um heimild fyrir ríkis-
stjórnina að ábyrgjast greiðslu á
víxlum, samþykktum af rúss-
nesku ríkisstjóminni vegna sölu
síldar.
3. Þál. um útvarp talskeyta.
4. Þál. um skipun nefndar til
þess að ’ annsaka og gera tillógur
um skipasmíðastöð (dock) í
Reykjavík.
5. Þál. um skipun milliþinga-
nefndar til þess að endurskoðá
löggjöfina um skipun Alþingis og
kj ördæmaskipunina.
6. Þál. um gæzlu hagsmuna Is-
lands út af Grænlandsmálum.
7. Þál. út af athugasemdum
yfirskoðunarmanna landsreikn-
ingsins fyrir árið 1929.
8. Þál. um fátækraframfærslu.
9. Þál. um Hafnarfjarðarveg.
10. Þál. um dýrtíðaruppbót á
laun embættis- og starfsmanna
ríkisins.
11. Þál. um ráðstafanir gegn
dýrtíð og atvinnuleysi.
12. Þál. um undirbúning lög-
gjafar um byggingarfélög iðnað-
armanna.
13. Þál. um kartöflukjallara og
markaðsskála.
Því var óspart haldið fram af
hálfu stjórnarandstæðinga í
kosningabaráttunni í vor, að
þingrofið 14. apríl myndi hafa
stórkostlegan kostnað í för með
sér í auknu þinghaldi. Gengu
sumir svo langt, að áætla út-
gjöld ríkissjóðs vegna þessara
ráðstafana 150—200 þús. króna.
Nú er það komið á daginn, að
þetta umtal stjórnarandstæðinga
um aukinn kostnað vegna þing-
haldsins er að mestu leyti mark-
leysa. Þau tvö þing, sem háð
hafa verið fyrir og eftir þingrof-
ið, hafa samanlagt staðið mjög
svipaðan tíma og gjörist um
venjuleg þing. Vetrarþingið stóð
frá 15. febr. til 14. apríl eða 59
daga alls og sumarþingið 41 dag.
Bæði þingin samanlögð hafa því
staðið rétta 100 daga. Til sam-
anburðar má geta þess, að þingið
1930 stóð 93 daga og er það þó
með styttri þingum.
Þó að þingin samanlögð hafi
ekki staðið lengur en þetta, hafa
þau þó leyst af hendi mikið starf
og á margan hátt merkilegt.
Samþykkt hafa verið 58 laga-
frumvörp (þar af 12 á vetrar-
þinginu) og 13 þingsályktanir og
er þá ótalinn sá fjöldi mála ann-
ara, sem tekinn hefir verið til
meðferðar og unnið að að meira
eða minna leyti.
Þegar tekið er tillit til þess,
hversu stutt sumarþingið hefir
staðið, gegnir í fljótu bragði
furðu, hversu miklu það hefir
komið í verk. En skýringin ligg-
ur að nokkru leyti í þeirri undir-
búningsvinnu, sem unnin var á
vetrarþinginu og nú kom að góð-
um notum. Einkum kom þetta
fram í störfum fjárveitinga-
nefndar í neðri deild, sem nú af-
greiddi fjárlagafrv. á rúmri viku
í stað þess að eyða í það meira
en mánuði eins og venjulegt er.
Vel má á það minnast í sam-
bandi við þingkostnaðinn, að rík-
issjóður hefir að þessu sinni
sloppið við kostnaðinn af hinum
óhóflega löngu eldhúsdagsumræð-
um í neðri deild, sem íhaldsmenn
hafa haldið uppi undanfarin ár í
þeim tilgangi að tefja þingtím-
ann og hindra með því framgang
mála. Þær umræður stóðu t. d.
9 daga á þinginu 1930. Þessi
sparnaður er eingöngu þingrof-
inu að þakka. Geta þó stjómar-
andstæðingar eigi kvartað yfir
því, að þeim hafi verið varnað
máls, þar sem þeim hefir gefizt
kostur á að deila á stjórnina á
opinberum fundum um land allt,
þó að árangurinn af þeim alls-
herjar eldhúsdegi yrði hinsvegar
talsvert minni en þeir munu hafa
gjört sér vonir um.
Áður hefir hér í blaðinu verið
getið ýmsra helztu málanna, sem
til meðferðar voru á þinginu og
nánar frá þeim greint. Af ný-
mælum 1 landbúnaðarlöggjöfinni
má fyrst nefna lögin um búfjár-
rækt og lög inn innflutning á út-
lendu holdafé, undir eftirliti dýra-
læknis, í því skyni að bæta slát-
urfé bænda og gjöra vænna til
frálags. Má eftir reynslu annara
þjóða, mikils vænta af slíkum
tilraunum, sé skynsamlega á
haldið. Þá má nefna þingsályktun
um að fela stjórninni að rann-
saka möguleika til að geyma
garðávexti, í Reykjavík, og
greiða þannig fyrir sölu á þess-
ari tegund af framleiðslu land-
búnaðarins hér í höfuðstaðnum.
Þá mætti það vekja almenna á-
nægju, að ákveðið er nú, að gróði
sá, sem einstakir kaupmenn hafa
haft af því að tóbaksverzlunin
var fengin þeim í hendur í tíð
íhaldsins, skuli nú aftur eiga að
verja til hagsmuna fyrir þjóðar-
heildina. Er svo ákveðið í lögun-
um, að þessum gróða verði varið
til þess óskiptum að bæta húsa-
kynni landsmanna. Gengur helm-
ingur af honum til Byggingar-
og Iandnámssjóðs og hinn helm-
ingurinn til þess að koma upp
húsum handa fátæku verkafólki í
kaupstöðunum. Má telja útilokað,
að íhaldsflokkur muni nokkru
sinni verða svo sterkur, að hann
þori að breyta þeirri löggjöf, sem
svo bersýnilega miðar til umbóta
á lífskjörum almennings.
Af öðrum nytsemdarmálum,
sem þingið hefir lagt samþykki á
má sérstaklega benda á umbætur
á bókhaldi ríkisins, lög um út-
flutning á nýjum fiski, lög um
hafnagerðir á Sauðárkróki, Dal-
vík og Akranesi, ennfremur um-
bætur á Eyrarbakkalendingunni,
sem nú er í mikilli hættu vegna
grynnkunar, og þingsályktun um
að rannsaka möguleika til að við-
gerðir á skipastól landsmanna
geti farið fram hér á landi, en
með því móti yrði landinu sparað
mikið fé og íslenzkum verka-
mönnum tryggð atvinna, sem nú
er sótt til annara þjóða.
Þá hefir Framsóknarflokkur-
inn, fyrir sitt leyti, sýnt nokkura
viðleitni í þá átt, að sjá svo um,
að ríkið gjöri sitt til að draga úr
afleiðingum þeirrar atvinnu-
kreppu, sem búast má við í vetur
í kaupstöðum landsins og þá eink-
um í Reykjavík. Er stjórninni,
samkv. tillögum flokksins, heim-
iiað í fjárlögum 300 þús. kr. lán-
taka, ef á þarf að halda, sem
verja má til framkvæmda, ef at-
vinnuleysi þrengir að. Er gjört
ráð fyrir 3 manna atvinnubóta-
nefnd, er ákveði hvað vixma
skuh fyrir fé þetta og hverjir
vinnuna skuh fá, enda ætlast til,
að þeir verkamenn sitji fyrir
henni, sem hafa fyrir fjölskyldu
að sjá. Sé einn þessara manna
skipaður samkv. tillögum Alþýðu-
sambands Islands og einn eftir
tillögum hlutaðeigandi bæjar- eða
sveitastjórnar. En fjárframlag
frá ríkinu í þessu skyni er bundið
því skilyrði, að hlutaðeigandi
bæja- eða sveitafélög leggi fram
2/3 af kostnaði við verkið. Er
þannig réttilega lögð áherzla á
það, að það eru bæjarfélögin, sem
fyrst og fremst verða að ráða
fram úr atvinnukreppunni, hvert
hjá sér, þó að aðstoð ríkisins
komi til að einhverju leyti.
Tekjuöflunarleið sú í þessu
skyni, sem gjört var ráð fyrir í
frumvarpi Jónasar Þorbergssonar
og Steingríms Steinþórssonar
varð eigi útrædd að þessu sinni,
enda fyrirsjáanlegt, að íhalds-
menn myndu tefja afgreiðslu þess
með málþófi og að þingið þá
hefði staðið mun lengur. Var
Framsóknarflokkurinn frá upp-
hafi einhuga um það, að hraða
þingstörfunum svo sem frekast
væri unnt, enda verður ekki ann-
að sagt en það hafi vel tekizt.
Af öðrum sérstökum ráðstöf-
unum vegna kreppunnar má
nefna þingályktun, sem borin var
fram af þrem Framsóknarmönn-
um í neðri deild (Bergi Jónssyni,
Sveinbirni Högnasyni og Stein-
grími Steinþórssyni) rétt undir
þinglokin og samþykkt, þar sem
stjórninni er falið að gjöra fyrir
næsta þing rannsókn á möguleik-
um á ráðstöfunum til að draga úr
dýrtíð og atvinnuleysi í landinu.
Er sérstaklega gjört ráð fyrir
ráðstöfunum í því skyni að lækka
húsaleigu og vöruverð í Reykja-
vík. Engum skynbærum manni,
sem kynni hefir af þessum mál-
um, getur blandast hugur um, að
dýrtíðin í Reykjavík, er nú ekki
lengur sérmál höfuðstaðarins
heldur alþjóðarmál, sem snertir
hvern borgara í landinu, og að
lausn þess alvarlega máls hlýtur
að verða eitt af höfuðviðfangs-
efnum þingsins í vetur.
----o----
Hverjir hafa
»safnað sjóðum
í góðærinu?«
Jakob Möller hefir í blaði sínu
25. þ. m. haldið því fram, að
F'ramsóknarflokkurinn hefði átt
að láta ríkið safna peningum í
„sjóð“ í góðærinu. Honum telst
svo til, að þessi „sjóður“ ríkisins
hefði nú í upphafi krepunnar átt
að vera rúmlega 15 miljónir
króna, og reiknar út, að sú fjár-
uphæð hefði nægt til að veita
2000 verkamönnum atvinnu hálft
þriðja ár.
Hitt sézt J. M. alveg yfir, sem
þó vel má taka til greina í þessu
sambandi, að ekki lítill hluti af
því, sem þessi ráðdeildarsami
íhaldsmaður ætlaði Framsóknar-
stjórninni að leggja í „sjóð“ hef-
ir einmitt runnið til verkamann-
anna í landinu. Þeir peningar, sem
varið hefir verið til að byggja
vegi og brýr o. fl. hafa að mestu
leyti verið greidd út sem verka-
laun. Ef ekki væri búið að greiða
verkamönnunum þessa peninga,
hlyti hagur þeirra nú, þegar at-
vinnukreppan skellur yfir, að vera
þeim mun lakari en hann raun-
verulega er, nema því aðeins að
J. M. vilji halda því fram, að
verkamennirnir hafi kastað þess-
um peningum í sjóiim.
En grein J. M. gefur þó fyrst
og fremst til efni til að íhuga
eitt atriði, sem mestu máli skipt-
ir í þessu sambandi. Hefir yfir-
leitt verið lifað eftir þesari nú-
uppfundnu kenningu J. M., að
„safna sjóðum í góðærinu“? Hafa
þá allir aðrir en íslenzka ríkis-
stjórnin „sjóði“ handbæra frá
góðærinu til þess að taka á móti
atvinnukreppunni ?
Ef J. M. hefði nokkurt vit á
þessu máli, myndi hann t. d. hafa
athugað, hvort ríkisstjórnirnar
yfirleitt í öðrum löndum hafi
fylgt þessari reglu, hvort þær
hafi nú handbært sparifé, sem
samsvarar 15 miljónum hjá þjóð,
sem telur 100 þúsundir manna.
Ef J. M. hefði gjört sér það
ómak að fylgjast með almenn-